ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТІҢ ТІЗІМІ

⇐ ПредыдущаяСтр 19 из 19

1. Қ асиетті Қ ұ ран.

2. Ә л-Бухари. Ә л-Жә миъ ә с-Сахих.

3. Муслим. Ә л-Жә миъ ә с-Сахих.

4. Абу Дауд. Ә с-Сунан.

5. Ибн Мә жаһ. Ә с-Сунан.

6. Ә н-Нә саи. Ә с-Сунан ә л-Кубра.

7. Ә т-Тирмизи. Ә с-Сунан.

8. Ә л-Ә лбани. Сахих «Сунан» Абу Дауд.

9. Ә л-Ә лбани. Сахих «Сунан» ә т-Тирмизи.

10. Ә л-Ә лбани. Сахих «Сунан» ә н-Нә саи.

11. Ә л-Ә лбани. Сахих «Сунан» Ибн Мә жаһ.

12. Ибн Таймийя. Мә жму ә л-Фатауа.

13. Ибн Хажар. Фатх ә л-Бари.

14. Ә л-Изз ибн Абд ә с-Сә лә м. Қ ауаид ә л-Ахкам.

15. Ә л-Куртуби. Жә миъ ә л-Баян.

16. Ибн Касир. Тафсир ә л-Қ уран ә л-Азым.

17. Ә т-Табари. Тафсир ә л-Кабир.

18. Ибн ә л-Усаймин. Ә л-Лиқ а ә л-Мафтух.

19. Мә шһ ур Хасан Сулайман. Ә с-Сә лә фиййун уә Қ адийят

Филистин.

20. Хасан Айюбин. Исламдағ ы жиһ ад жә не ерлік.

21. Хасан Айюбин. Ә л-Инжә д фи Ахкам ә л-Жиһ ад.

22. Ә л-Ә лбани. Сахих ә л-Жә миъ ә с-Сағ ир.

23. Ә ш-Шә фи’и. Ә л-Умм.

24. Ибн ә л-Усаймин. Шарх «Рияд ә с-Салихин».

25. Ә з-Зубайди. Мухтасар «ә с-Сахих» ә л-Бухари.

26. Ә з-Зубайди. Итхаф ә с-Садат ә л-Муттақ ин Шарх Ихйя Улюм

ә д-Дин.

27. Сә лах Фатхи Хә лал. Ә л-Имлә фи ә л-Кабаир уә ә л-Манахи

ә ш-Шә рийя ли ә н-Нә саи.

28. Файсал ибн Казар ә л-Жә сим. Кә шф ә ш-Шубухат фи Мә сә ил

ә л-Ахд уә ә л-Жиһ ад.

29. Мухаммад ибн Хусайн ә л-Кахтани. Фатауа ә л-Аиммә фи ә н-

Науазиль ә л-Мудалхимә (Салих ибн Фаузан ә л-Фаузанның

редакциясында). Ә р-Рияд, 1424 ж.

30. Ибн Қ удама. Ә л-Муғ ни (Абдуллаһ Ибн Ә л-Мухсин ә т-

Турки жә не Абд ә л-Фаттах Мухаммад Ә л-Халуә

редакциясында).

31. Идрис Мухаммад Али, Мухаммад Халид Истанбули. Ибн

Наххастың «Мә шә ри ә л-Ашуә к илә Мә сари ә л-Ушшә к»

(диссертация).

32. «Ә л-Мужтама» журналы, Кувейт.

33. «Ә л-Аман» журналы, Бейрут.

34. «Ә л-Асала» журналы, Иордания.

35. «Ә н-Нахар» газеті, Ливан.

[1] «Ә с-Сунан» деп аталатын хадис жинақ тарының ең танымал тө ртеуі бар. Олардың қ ұ растырушылары – ө з замандарының кө рнекті діндар-ғ алымдары – Абу-Дауд, ә т-Тирмизи, ә н-Нә саи жә не Ибн Мә жаһ. Осы жинақ тардың ә рбірі шейх ә л-Ә лбани тарапынан тексеріліп, екі бө лімге бө лінді: сахих (сенімді) хадистер жинағ ы жә не даиф (ә лсіз) хадистер жинағ ы.

[2] Атап айтқ анда, бұ л пікірді шейх Мә шһ ур бин Хасан бин Сә лман ұ станады. «Ә л-Ә сала» журналың, № 37 қ араң ыз.

[3] Мә шһ ур бин Хасан бин Сә лман «ә с-Салә фиййун уа қ адийят Филистин».

[4] Бұ л хадисті Абу Йа’лә жә не ә т-Табарани жеткізген. Абу Жә ндә л Кү ні туралы дерек толығ ымен орыс тіліне аударылғ ан мына кітаптарда келтіріледі: «Краткое изложение «Сахиха» аль-Бухари», 1134 (2731, 2732), толкование Священного Корана Абдуррахмана ас-Саади (комментарий к суре «Победа» №48) жә не «Жизнь Пророка, да благословит его Аллах и да приветствует» (в оригинале «Ар-Рахиқ аль-Махтум») Сафи ар-Рахмана аль-Мубаракфури.

[5] Бұ л оқ иғ алар туралы толығ ырақ Сафи ә р-Рахман ә л-Мубаракфуридің «Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө мірі» (тү п нұ сқ асында «ә р-Рахик ә л-Мә хтум») жә не Ибн Хишамның «Мухаммад Пайғ амбардың ө мірбаяны» (тү п нұ сқ асында «ә с-Сира ә н-Нә бауийя») атты кітаптарынан білсе болады. Бұ л екі кітап та орыс тіліне аударылғ ан, алайда олардың біріншісінде, екіншісімен салыстырғ анда, сахих деректер кө бірек.

[6] «Хамас» ұ йымының сайтында «Палестина ғ алымдары Одағ ының » ақ параттық бюллетенін қ араң ыз http: //www. palestine-info. info.

[7] 29 қ ыркү йек 2000 ж. - 31 тамыз 2004 ж. аралығ ында израиль армиясының ә рекеттерінің нә тижесінде 3529 палестиндық қ аза тапты. Осығ ан сол мезетке тіркелмеген 151 адамның ө лімін де қ осу керек. Қ аза тапқ андардың арасында 18 жастан кіші 654 бала жә не 242 ә йел бар. 115 адам бақ ылау ө ткізу пункттерінде ө ткізбей ұ стаудың салдарынан аурудан ө лді; олардың арасында балалар, ә йелдер, қ арт адамдар, жү рек жә не бү йрек ауруларымен, сондай-ақ қ атерлі ісік ауыруымен ауыратындар бар.

32 адам бомбылаулардың салдарынан қ аза болды. 274 адам арнайы жойылды, олардың 136-сы қ астандық ұ йымдастыру нә тижесінде. 46 палестина азаматтары еврей қ оныстанушыларының шабуылдары кезінде қ аза тапты.

344 қ аза тапқ ан - ұ лттық қ ауіпсіздік қ ызметінің қ ызметкерлері, 31 – жедел медициналық жә рдем жә не азаматтық қ орғ аныс қ ызметкерлері, 9-ы – журналисттер мен репортерлер, 220-сы – спортсмендер болды. Жарақ ат алғ андардың саны 42022 адам болды, олардың тек 8435-сіне алғ ашқ ы медициналық кө мек кө рсетілді.

7400 қ амауғ а жә не тұ тқ ынғ а алынғ ан палестиналық тар израиль тү рмелерінде жатыр, олардың 1318 – студенттер мен мектеп оқ ушылары, ұ сталғ андардың 465 – кә мелетке толмағ ан балалар. 5874 адамның қ амауғ а алынғ аны жә не 25 тү рмелерге жә не изоляторларғ а орналастырылғ аны тұ тқ ындар істері бойынша министрлік тарапынан расталғ ан.

196 қ амауғ а алынғ ан адам мұ ғ алім жә не білім беру саласының қ ызметкері болып табылады. Тү рмеге отырғ ызылғ андардың 900 созылмалы аурулармен ауырады. Қ амауғ а алынғ андардың 109 – ә йелдер, олардың 41 – сотталғ ан, 63 – уақ ытша ұ сталғ ан, бесеуі ә кімшілік жауапкершілікке тартылумен ұ ақ ытша ұ сталғ ан.

Израиль агрессиясының нә тижесінде 583 қ оғ амдық ғ имарат жә не қ орғ ану қ ұ рылыстары қ иратылды. 66095 ү йлер толығ ымен немесе жартылай бұ зылды. 12 мектеп жә не университеттер ә скерилердің бұ йрығ ымен жабылды, 1125 мектеп жә не жоғ арғ ы оқ у орындары жұ мысын тоқ татты. 43 мектеп ә скери казармағ а айналдырылды. Оқ тиіп жарақ аттанғ аннан 697 оқ ушы жә не мұ ғ алім, сондай-ақ 4689 студент жә не қ ызметшілер қ аза тапты.

62. 542. 480 шаршы метр жер бульдозерлермен тегістелді, 1145145 ағ аш тамырымен жұ лынды, 568 ауыл аруашылығ ы қ оймалары, 581 мал жә не қ ұ с асырайтын фермалар, сондай-ақ, ірі малғ а арналғ ан қ ашалар бұ зылды, 13866 бас қ ой мен ешкі ө лтірілді, 299 қ ұ дық, 207 фермерлік ү й, 1164 су қ оймалары мен хауыздар бұ зылды. Оккупацияның салдарынан 87 мың адам жұ мысынан айырылды, ал бұ л тұ рғ ындардың 32, 3 пайызын қ ұ райды.

http: //www. pnic. gov. ps/arabic/quds/arabic/ivid/ivid. htm1 Палестинаның ресми сайтын қ араң ыз.

[8] Жеке міндеттілік (фард 'айн) – ә рбір мұ сылманғ а міндетті болғ ан бұ йрық. Оларғ а, мысалы, кү н сайын намаз орындау немесе Рамазан айында ораза ұ стау жатады.

[9] Ұ жымдық міндеттілік (фард кифая) – жалпы мұ сылмандарғ а міндетті болғ ан бұ йрық, егер мұ сылмандардың жеткілікті болғ ан саны оны орындаса, қ алғ андары бұ л міндеттіліктен босатылады, алайда егер мұ сылмандардан ешкім бұ л міндеттілікті орындамаса, кү нә барлық мұ сылмандарғ а тү седі. Мұ ндай бұ рық тарғ а, мысалы, жаназа намазы жатады.

[10] Мұ сылман еместер (غ ي ر ا ل م س ل م ي ن ) тө рт санатқ а бө лінеді: зимми, му'ахид, мустаман, харби.

1. Зимми (ا ل ذ م ي ) – мұ сылман жерлерінде ө мір сү руші кә пір. Ол жан басына тө ленетін жизия тө леуге міндетті жә не оғ ан қ атысты Исламның барлық заң дары жү реді. Жизия балалардан, ә йелдерден, монахтардан, қ арттардан, мү гедектерден жә не жұ мыссыздардан алынбайды. Ол зиммилердің ө здерінің медициналық жә не ә леуметтік қ ажеттіліктерін ө теуге жә не олардың қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етуге пайдаланылады. Зиммилерге ә скери міндеттілік жү ктелмейді.

2. Му'ахид (ا ل م ع ا ه د ) – оның мемлекеті мен мұ сылман мемлекеті арасында белгілі мерзімге немесе мерзімсіз келісім-шарты бар кә пір. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) қ ұ райштық тармен 10 жылғ а соғ ысты тоқ тату туралы кейбір келісім-шарт жасағ аны мә лім. Мұ ндай келісім-шарттардың қ азіргі заманауи нұ сқ аларына мемлекеттің халық аралық немесе аймақ тық ұ йымдарғ а қ атысуы жатады.

3. Мустаман (م س ت أ م ن ) – мемлекеті мұ сылмандармен соғ ыс жағ дайында болғ ан, қ андай да бір мұ сылманнан мұ сылман еліне рұ қ сат жә не қ ауіпсіздік кепілдігін алып кірген кә пір. Қ ауіпсіздік кепілдігінің мұ ндай заманауи нұ сқ алары виза алу, кіруге рұ қ сат алу, кіру туралы штамп болып табылады.

Жоғ арыда келтірілген осы ү ш санаттағ ы кә пірлердің ө мірі қ ол сұ ғ ылмайтын болып табылады. Олар (жоғ арыда аталғ ан) мә ртебелеріне ие болып тұ рғ анында олардың ө міріне қ астандық жасауғ а ешкім қ ұ қ ық ты емес, ө йткені Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: " Кім муахадты ө лтірсе, Жә ннаттың хош иісін сезбейді, ал ол қ ырық жылдық жолдың ұ зақ тығ ына дейін сезіледі", - деп айтқ анын баяндағ ан. ә л-Бухари.

Бұ л хадисті ә л-Бухари жеткізген. Аллаһ Тағ ала былай деді: « Егер (ө лтірілген) сендермен олардың арасында келісім болғ ан бір елден болса, ө лгеннің иесіне қ ұ н тапсырып, ә рі бір мү мін қ ұ л азат етуі керек» (ә н-Ниса; 92). Сө йтіп, тіпті қ асақ ана жасалмағ ан қ ауіпсіздік кепілдігін алғ ан кә пірді ө лтіру ү шін Аллаһ Тағ ала қ ұ н тө леу мен кү нә ні ө теуді тағ айындағ ан. Онда қ асақ ана ө лтіру туралы не айтуғ а болады?! Мұ ндай жағ дайда қ ылмыс едә уір ауырлау, ал кү нә кө бірек болады. Сондық тан да, шейх-уль-ислам Ибн Таймийя ө зін қ ауіпсіздіктемін деп ойлағ ан зиммиді қ иянатшылдық пен ө лтірген мұ сылман ө лім жазасымен жазалануы қ ажет деп есептеген. Осы пікірді малики мазһ абының ғ алымдары да ұ станады. Имам Абу Ханифа мұ сылман адам кез келген зиммиді ө лтіргені ү шін ө лім жазасына кесіледі деп есептеген. Адам ө лтіруге тыйым салатын Қ ұ ранның барлық аяттары сондай-ақ зиммилерге, муахадтарғ а жә не мустамандарғ а де қ атысты кү шке ие болып табылады.

4. Харби (ا ل ح ر ب ي ) (сө збе-сө з ''соғ ысқ а қ атысушы'') – осы ү ш санатқ а жатпайтын кә пір. Мұ ндай адам мұ сылмандардың жеріне тү сіп қ алса, оның ө мірі, мал-мү лкі жә не ар-намысы қ ол сұ ғ ылмайтын болып табылмайды, алайда оларғ а қ ол сұ ғ у тек мұ сылман ә мірінің рұ қ сатымен ғ ана мү мкін болады. Балалар, ә йелдер жә не мү гедек ерлер бұ ларғ а жатпайды, оларды ө лтіруге болмайды.

[11] Бұ л бө лімді жазуда мен Фә йсал бин Қ азара ә л-Жә симнің «Кә шф ә ш-Шубухат фи мә сә ил ә л-Ахд уә ә л-Жиһ ад» («Келісім-шарт жә не жиһ ад мә селесінде кү мә ндарды жою») кітабын қ олдандым.

[12] Ғ адир – сатқ ын, опасыз, қ иянат жасаушы адам.

[13] Бұ л мысалдар туралы «Мә шари’ ә л-Ашуак» кітабында (24-тарау: «Ержү рек адамның немесе (мұ сылман) тобының Аллаһ тың жолында шә һ идтік ө лімге ұ мтылып дұ шпанның сан-алуан қ атарларына терең деп енуі туралы».

[14] «Китаб ә з-Зухд уә ә р-Рака'ик» (''Зухд жә не жү ректі жұ мсарту туралы Кітап'') (3005).

[15] Бұ л жерде қ арапайым халық емес, дұ шпанның қ аруланғ ан қ атары мең зеліп тұ рғ анына ерекше назар аударамын.

[16] «Аллаһ тың жолында садақ а жасаң дар да, ө здерің ді опат етуге қ имаң дар. Ізгілік жасаң дар, ө йткені Аллаһ ізгілік жасаушыларды жақ сы кө реді» (ә л-Бақ ара; 195).

[17] Имам Муслим Ә нас ибн Мә ликтен мынаны жеткізген: «Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Бусайсаны Абу Суфьянның керуені туралы дерек жинап келуге аттандырды. Бусайса қ айта оралғ анда, ү йде менен жә не Аллаһ тың Елшісінен (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зге ешкім жоқ еді. Ол Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) біліп келген нә рселері туралы баяндап берді. Сонда Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) шық ты да: «Біз жорық қ а шық қ ымыз келеді. Кімде дайын мінетін жануар болса, бізбен жү рсін! », - деді. Адамдар Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Мә динаның жоғ ары жағ ындағ ы жануарларын алып келуге рұ қ сат сұ рады, бірақ ол: «Жоқ, тек кімнің мінетін жануарлары дайын болса, солар ғ ана», - деді. Кейін Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жә не оның сахабалары сапарғ а аттанды. Олар кө пқ ұ дайшылдардан бұ рын Бә дрғ а жетіп, оларды озды. Кейін кө пкұ дайшылдар келіп жетті. Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Менің бұ йрығ ымсыз еш нә рсе істемең дер! », – деді. Мү шриктер жақ ындағ ан кезде, Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Кең дігі кө ктер мен жердің кең дігіне тең Жә ннатқ а барың дар! », - деді. Умайр ибн ә л-Хуммам атты ансар былай деді: «Уа, Аллаһ тың Елшісі, Жә ннаттың кең дігі кө ктер мен жердің кең дігіндей ме? » «Иә », - деп жауап берді Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын). Умайр: «О-о! », - деп дауыстай салды. «Неге сен бұ лай дедің? », - деді Пайғ амбар. Умайр: «Уа, Аллаһ тың Елшісі! Аллаһ пен ант етемін, мен бұ лай деп тек осы Жә ннаттың тұ рғ ындарының арасында болуды аң сап тұ рғ анымнан айтып тұ рмын! » - деді. «Сен – солардансың! », - деді Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын). Сонда Умайр қ оржынынан қ ұ рмаларын алып, аздап жеп, кейін: " Мен осы қ ұ рмаларды жеп болғ аныма дейін тірі қ алсам, бұ л ұ зақ ө мір болады", - деп, қ ұ рмаларын тастай салып, шайқ асқ а ө зін тастап, қ аза тапты».

[18] Бү гінгі кү ні жасалып жатқ ан «жанкештілік» деп аталатын актілерде қ олбасшы жоқ екендігі жә не олар ә ртү рлі ұ йымдардың ө кілдері тарапынан жеке тү рде орындалатыны белгілі. Алайда бұ л жө нінде ертерек айтылғ андай, жиһ адты жү ргізудің негіз қ алаушы ұ станымдарының бірі – ә скери қ олбасшының жә не ү кіметтің болуы.

[19] Мазһ аб – ө зінің ережелерін қ атаң ә діснама негізінде Қ ұ раннан, хадистерден, ижмаъдан (ғ алымдардың бірауызды келісімі) жә не қ иястан (ұ қ састық бойынша ү кім етуден) шығ аратын Исламдағ ы діни-қ ұ қ ық тық мектеп. Барлық ұ йғ арымдар мужтахид ғ алымдар тарапынан беріледі. Қ азіргі заманда Сү ннетті ұ станушы мұ сылмандар арасында тө рт осындай мазһ аб едә уір кең таралғ ан: ханафи, мә лики, шә фи’и жә не ханбә ли. Барлық мазһ абтар бір-бірін мойындайды жә не оларды ұ станушылар аһ лю-Сунна уә л-жә ма`а (Сү ннетті жә не жамағ атты ұ станушылар) деп аталады.

[20] Бұ л жерде мен қ ұ рметті оқ ырмандардың назарын ғ алым мұ ндай адамғ а ө зін-ө зі ө лтіруді жасау рұ қ сат етілген деп санамайды дегенді айтамын.

[21] Қ алайша ө зін-ө зі ө лтіру ө зін қ ұ рбан ету болып саналатынын мен білмеймін. Бұ л екі нә рсе ү йлеспейді, ө йткені ө зін-ө зі ө лтіруші, бірінші кезекте, ө зінен ө зі қ ұ тылады. Қ алайша ол ө згелер ү шін қ ұ рбан бола алады? «Жанкештілік» актілерді рұ қ сат ететіндер оларды ө зін-ө зі қ ұ рбан етумен салыстырғ анда, мұ ндай актілерді орындаушылардың ниеті ө зін-ө зі ө лтіру болмайтынынын мең зейді, ө йткені олар бұ ғ ан ө здерін ө згелер ү шін қ ұ рбандық етуді қ алап барады дейді. Мұ ндай идеялар жауыздық қ а кең есік ашады, ө йткені олардың негізінде мү мін адам, егер оны ө зін-ө зі қ ұ рбан етумен ұ қ сас келетін жақ сы ниет итермелесе, ө зінің ө мірін ө зі тоқ тата алады деген қ орытынды шығ арылуы мү мкін. Алдында біз жақ сы ниет харам нә рсені халә л етпейді дегенге нұ сқ ағ ан болатынмыз. Мысалы, мү мін адам солдат ә йелден қ андай да бір ә скери қ ұ пияларды біліп алу ү шін онымен достық қ атынас орнатады жә не ол оғ ан сенуге дайын делік, бірақ ол ү шін ә лгі мү мін онымен зина жасауы керек. Шариғ ат осындайғ а баруғ а рұ қ сат етеді ме?! Ешқ андай кү мә нсіз, мұ ндай нә рсеге жол берілмейді, тіпті егер адам ең ізгі ниеттермен ә рекеттенсе де. Ал ө зін-ө зі ө лтіру зинақ орлық қ а қ арағ анда едә уір ауыр қ ылмыс болып табылады. Сондық тан да, ө зін-ө зі қ ұ рбандық ету ретіндегі ө зін-ө зі ө лтірудің тыйым салынғ андығ ы туралы пікір зинақ орлық тың тыйым салынғ андығ ы туралы пікірден де дә йектірек болып табылады.

[22] Мен бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарының бұ л актілердің барлығ ы уахабилер тарапынан ұ йымдастырылады деп, адамдарды адасушылық қ а салып жатқ анынына таң қ аламын. Сіздің алдың ызда шейх Мухаммад ибн Абд ә л-Уаһ һ абтың шақ ыруының шынайы мә нін тү сінбейтіндер «уаһ һ аби» деп атайтын мемлекеттің бас муфтиінің сө зі.

Шейх Абд ә л-Азиз бин Абдуллаһ Ә л ә ш-Шейхқ а дейін тура осыны Сауд Арабиясының бұ рынғ ы муфтиі шейх Ибн Баз жә не оның кө рнекті оқ ушысы шейх Ибн Усаймин айтқ ан болатын. Ал, не ү шін олардың барлығ ы бұ л актілердің тыйым салынғ андығ ы туралы айтқ ан еді? Ө йткені Исламның шынайы ү кімі осындай. Бұ л мә селені ашып кө рсетуге объективті жә не ә ділетті тү рде кірісу жә не бұ л екі ұ ғ ымның, яғ ни «уаһ һ абизм» мен экстремизмнің арасын жіктеп бө лу қ ажет. Бұ л сө здер синоним еместігін жә не синоним бола алмайтынын ұ ғ ып алу қ ажет, ө йткені орыс тіліндегі Ү лкен Энциклопедиялық Сө здіктің (Большой Энцеклопедический словарь) берген анық тамасы бойынша: «экстремизм – (ә детте саясатта) шеткі кө зқ арастарды, іс-шараларды жақ тау («экстремизм – приверженность к крайним взглядам, мерам (обычно в политике)»), ал «уаһ һ абизм – Исламды (діни жаң алық тардан – ред. еск. ) тазалауды жә не ә дет-салттардың қ арапайымдылығ ын жақ тайтын діни-саяси ағ ым». (Қ з.: Большой Энциклопедический Словарь под редакцией А. М. Прохорова)). Ал, «уаһ һ абизм» терминіне келер болсақ, РҒ А Африка Институтының директоры жә не «Азия и Африка сегодня» журналының бас редакторы А. М. Васильев былай деп жазады: «Уаһ һ абизм» - бұ л қ озғ алысқ а оның қ арсыластары немесе жай араб еместердің берген атауы» (''«Ваххабизм» - это название, данное этому движению его противниками или же просто неаравийцами'').

Басқ а жағ ынан мына сұ рақ қ а жауап алу да қ ажет: егер осы операциялардың барлығ ының себебі «уаһ һ абизм» болса, онда не ү шін олар «уаһ һ аби» мемлекетінің ө зін сілкіндіруін тоқ татпайды?! Жауап анық: ө йткені осылай аталатын «уаһ һ абизм» осы жиіркенішті қ ылмыстарғ а еш қ атыссыз!

Бұ л жерде анық жә не ашық тү рде мынаны мә лімдеу қ ажет: экстремизмнің заманауи кө ріністерінің жә не «жанкештілік» деп аталып кеткен актілердің тамырын XX ғ асырдың бірінші жартысында пайда болғ ан адасқ ан ағ ымдардың идеологиясында іздеу қ ажет. Сө з, ең алдымен, Мысырда Хасан ә л-Банна тарапынан қ ұ рылғ ан «ихуан ә л-муслимун» («Мұ сылман-бауырлар») қ озғ алысы жайында болуда. Саид Кутб тарапынан жасалынғ ан бұ л қ озғ алыстың идеологиясы ө з актілерін ө ткізуде ислам атын жабылатын қ азіргі заман экстремистік ұ йымдарының басым бө лігінің негізінде жатыр.

[23] Ө зін-ө зі ө лтіру актілерін рұ қ сат ететіндер бұ л хадистің мағ ынасын дұ рыс тү сінбеген. Олар Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) «сабыр етпей» деген сө здеріне жармасып алып: «Дә л осы сө здер осы адамның ә рекеті ө зін-ө зі ө лтіру болғ анына нұ сқ ап тұ р. Ал, ө здерін жарып тастауғ а батылдығ ы жеткен мужахидтерге келер болсақ, олар бұ л ә рекеттерді ө мірлік қ иындық тарғ а сабыр ете алмағ андық тарынан жасамайды», - дейді.

Ешкім бұ л ескертуді теріске шығ армайды да. Алайда ө зін-ө зі ө лтіру актілерінің жақ таушылары хадистегі басқ а да ө те маң ызды сө здерге назар салмады, нақ ты айтқ анда Аллаһ Тағ аланың: «Менің қ ұ лым ө зін-ө зі ө лтіріп, Мені ө зды», - деген сө здеріне. Бұ л сө здер сө з болып жатқ ан адамның ө з қ олымен ө зін-ө зі ө лтіруге асық қ анына нұ сқ айды. Міне осы – барлық ө зін-ө зі ө лтірушілерді, суицидтің себебі қ андай болғ анына қ арамастан, біріктіретін нә рсе. Басқ аша қ алай болуы мү мкін, ө йткені дұ шпанмен кү ресуде нә тижелі, ө зін-ө зі ө лтіруді талап етпейтін ө зін-ө зі қ ұ рбан етудің жә не ө зін қ июдың жү здеген ерекше тү рлері бар емес пе?!

Менің ойымша, ө зін-ө зі ө лтіруге ө здері айтпақ шы «ө зін қ ұ рбан ету» ретінде барушылар да сабырлық ты жоғ алтып, кү дер ү зді, ө йткені ұ сталып, жазаланудан қ орқ ып, табандылық танытқ ысы келмей, осылайша дұ шпаннан қ ұ тылуды қ алайды.

Ө зін-ө зі ө лтіруде олар дұ шпанның тө згісіз /тө зім жетпейтін/ қ инауынан қ ұ тылуды кө реді. Бұ л кү дерсіздік пен табансыздық болмағ анда, не? Сонымен бірге мен адамның шынайы ниеті жү ректер мен адам жаны /қ азақ тілінде жан сө зі кө пше тү рге тү рленбейді/ жасырып жатқ анның барлығ ын білетін тек Аллаһ қ а ғ ана аян екендігін толығ ымен жә не тұ тас мойындаймын.

[24] Анас, Аллаһ оғ ан разы болсын, Абу Тальханың Ухуд соғ ысы кезінде садақ атып, Пайғ амбардың (Аллаһ тың оғ ан игілігі мен сә лемі болсын) алтында тұ рғ анын баяндағ ан. Пайғ амбар (Аллаһ тың оғ ан игілігі мен сә лемі болсын) оның артында қ алқ анның артында тұ рғ андай тұ рды. Ә бу Тальха керемет мерген еді. Ә рбір жебесін атқ ан кезде, Пайғ амбар (Аллаһ тың оғ ан игілігі мен сә лемі болсын) мойнын созып, ол кімге барып тигенін қ арайтын. Сол кезде Ә бу Тальха кө кірегін керіп: «Уа, Аллаһ тың Елшісі, Менің ата-анам сен ү шін тө леу болсын! Сені оқ алмайды, ө йткені менің кө кірегім сенің кө кірегің нің алдында ғ ой! », - дейтін. Абу Тальха Пайғ амбардың алдыннан кетпей: «Мен табандымын, уа, Аллаһ тың Елшісі, мені ө зің қ ажет деп санағ ан жерің е бағ ытта жә не мағ ан қ алағ аның ды бұ йыр», - деген (ә л-Бухари).

[25] Ә л-Бә йһ ақ и ө зінің «ә с-Сунанында», «Ө з еркімен ө лімге баратындар туралы» тарауында: «Ә ш-Шә фи’и былай деп айтқ ан: «Бә др кү ні ансарлардың біріне Пайғ амбар осыда қ андай игілік бар екендігін мә лімдегенде, ол қ орғ алмағ ан кү йінде кө пқ ұ дайшылдардың тобына ө зін тастап, қ аза тапты». Ә л-Бә йһ ақ и: «Бұ л адамның есімі – Ауф ибн Афраа еді. Бұ л жө нінде Ибн Исхақ атап кеткен»», - деді. Тура сол тарауда ә л-Бә йһ ақ и Умайр ибн Ә л-Хумамның, Анас ибн ә н-Нә дрдің жә не басқ а да сахабалардың оқ иғ аларын келтіреді.

[26] Тү нгі шабуылдау (ә л-баят) – дұ шпанғ а тү нгі мерзімде жасалатын кенеттен шабуыл жасау. Ол іске асырылғ ан кезде шайқ асқ а қ атыспайтындар да (ә йелдер, балалар, т. б. ) зардап шегуі мү мкін.

[27] Бұ л оқ иғ а сондай-ақ ә л-Мубаракфуриде ә т-Таифті қ оршауғ а алуды сипаттағ ан кезде келтіріледі, бірақ автор да бұ л хадистің жеткізушілерінің тізбегін келтірмейді.

[28] 12. 01. 1409 х. ж. № 148 шешім (Ислам қ ұ қ ығ ы Академиясының журналынан, № 2, 181-бет).

[29] Сухайб, Аллаһ оғ ан разы болсын, Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп баяндағ анын жеткізген: ”Бұ рынғ ы замандарда бір патша ө мір сү рген еді. Оның сарайында сиқ ыршы бар еді. Сиқ ыршы қ артайғ ан кезінде патшағ а былай деді: «Мен ө те қ артпын, сондық тан мағ ан бір ұ л баланы жібер, мен оны сиқ ыршылық кә сібіне ү йретемін». Сонда патша сиқ ыршығ а шә кірт етіп бір жасө спірімді тағ айындады. Жасө спірім сиқ ыршығ а дә ріс алуғ а баратын жолдың ү стінде монах ө мір сү ретін. Бірде жасө спірім бала ә лгі монахқ а кіріп, оны тың дады жә не оның сө здері оның жү регіне қ онды. Жасө спірім сиқ ыршығ а дә ріске баратын ә рбір кезде монахқ а кіріп, оның алдында отыратын болды. Ал ол сиқ ыршығ а келген кезінде сиқ ыршы оны ұ ратын еді. Жасө спірім бұ л жө нінде монахқ а шағ ымданып айтқ анында, ол оғ ан: «Егер сен сиқ ыршыдан қ орық саң, оғ ан сені жанұ яң ұ стап қ алды деп айт, ал отбасың нан қ орық қ ан кезде, сені сиқ ыршы ұ стап қ алды деп айт», - деп кең ес берді.

Елде адамдардың жолын бө гейтін ү лкен жануар пайда болмайынша біршама уақ ыт осылайша жалғ аса берді. Жасө спірім жануарғ а барып, ө з-ө зіне: «Мен бү гін сиқ ыршы жақ сы ма, ә лде монах па, соны анық таймын», - деді. Ол қ олына тас алып: «Уа, Аллаһ, егер Сағ ан ә лгі сық ыршығ а қ арағ анда монахтың ісі сү йіктірек болса, адамдар ө ту ү шін мына жануарды ө лтір», - деді. Кейін ол тасты жануарғ а лақ тырды да, оны ө лтіріп, адамдардың жолын ашып берді. Кейін ол монахқ а барды да, оғ ан болғ ан жағ дайды баяндап берді. Монах: «Уа, балам! Бү гін сен менен де артық болдың. Сенің биік дә режеге жеткенің ді кө рудемін. Ақ иқ атында сен сынақ қ а алынасың. Сол орын алғ ан кезде, мені айтып қ ойма», - деді.

Сол кезден бастап жасө спірім зағ иптар мен алапестерді емдей бастады, адамдардың басқ а да ауруларына шипа тауып берді. Бұ л жө нінде патшаның зағ ип болғ ан бір жақ ыны біліп қ алды. Ол жасө спірімге кө п сыйлық тар алып келіп: «Егер мені емдесең, мынаның барлығ ы сағ ан», - деді. Жасө спіріп: «Мен ешкімге шипа бермеймін. Шипаны тек Аллаһ береді. Егер сен Аллаһ қ а иман келтірсең, мен Оғ ан дұ ғ а етемін, ал Ол сағ ан шипа береді», - деді. Патшаның жақ ыны Аллаһ қ а иман келтірді, ал Аллаһ оғ ан шипа берді. Содан соң ол баяғ ысындай патшаның жанына келіп отырды. Патша: «Сағ ан кө ру қ абілетін кім қ айтарды? », - деді. Жақ ыны: «Менің Раббым», - деді. Патша ашуланып: «Сенің менен басқ а Раббың бар ма?! », - деді. «Менің жә не сенің Раббымыз - Аллаһ », - деді жақ ыны. Қ ұ тырып ызаланғ ан патша жақ ынын ұ стап алуды бұ йырып, ол жасө спірімді айтып бермейінше, оны қ инай берді. Патша жасө спірімді алып келуді бұ йырды, ал ол келген кезде: «Уа, балам! Сен сиқ ыршылық та зағ иптар мен алапестерді емдейтіндей дә режеге жетіпсің жә не басқ а да кө птеген істерді жасай алады екенсің! », - дейді. Жасө спірім: «Мен ешкімге шипа бермеймін. Шипа беруші - тек Аллаһ! », - деп жауап берді. Сонда патша оны ұ стап алып, ол монахты айтып бермейінше, оны азаптады. Монахты алып келіп, оғ ан: «Дінің нен бас тарт! », - деді. Монах мойынсұ нбады, ал патша сол кезде араны алып келуді бұ йырды да, оны монахтың басындағ ы орта сызық қ а қ ойғ ызып, оның денесі екіге бө лініп тасталғ анынша аралай берді. Содан соң патшаның жақ ынын алып келді. Патша оғ ан да дінінен бас тартуды бұ йырды. Ол мойынсұ нбады, сонда тағ ы да ара алып келінді де, оны патшаның жақ ынының басының ортасындағ ы сызық тан қ ойып, оны екіге аралап кесіп тастады. Содан соң жасө спірімді алып келді жә не оғ ан да дінінен бас тарту бұ йырылды. Жасө спірім мойынсұ нбады. Сонда патша оны сақ шыларына қ арай лақ тырып: «Оны пә лен тауғ а алып барып, оның тө бесіне шығ ың дар. Тө бесіне жеткен кезде, оғ ан дінінен бас тартуды бұ йырың дар, ол осыны істемесе, оны тө беден тө мен қ арай лақ тырың дар! », - деді. Қ ызметкерлер жасө спіріммен бірге тауғ а қ арай бет алды да, оның тө бесіне жеткен кезде, жасө спірім: «Уа, Аллаһ! Мені олардан ө зің қ алағ ан жолың мен қ ұ тқ ар! », - деді. Кенеттен тау сілкіне тү сті де, қ ызметкерлер тө менге қ арай ұ шып қ ұ лады. Ал, жасө спірім тағ ы да патшаның алдына барды. Патша одан: «Сенің серіктерің е не болды? », - деп сұ рады. «Аллаһ мені олардан қ ұ тқ арды», - деді жасө спірім. Сонда патша оны қ ызметкерлерінің басқ а бір тобына лақ тырып: «Оны теріге орап, онымен бірге тең іздің ортасына шығ ып, егер ол дінінен бас тартпаса, суғ а тастаң дар! », - деді. Қ ызметкерлер патшаның бұ йрығ ын орындауғ а аттанды. Ал, жасө спірім: «Уа, Аллаһ! Мені олардан Ө зің қ алағ ан жолың мен қ ұ тқ ар! », - деді. Кенеттен қ айық аударылды да, қ ызметкерлер суғ а кетті. Ал, жасө спірім аман-есен тағ ы да патшағ а келді. Оны кө ріп, патша: «Серіктерің қ айда? », - деді. «Аллаһ мені олардан қ ұ тқ арды. Сен мені мен сағ ан бұ йырғ ан нә рсені істемейінше ө лтіре алмайсың », - деді. «Мен не істеуім керек! » - деді патша. Жасө спірім: «Адамдарды бір алаң ғ а жина да, мені ағ аштың дің гегіне керіп байлап таста. Сосын менің жебе қ абымнан жебені ал да, оны садақ тың ортасына қ ойып «Бұ л жасө спірімнің Раббысы – Аллаһ тың атымен! » деп айт, ал содан кейін ат. Ақ иқ атында, сен мені осыны істесең ғ ана ө лтіре аласың », - деп жауап берді. Сонда (патша) бір алаң ғ а адамдарды жинап, (жасө спірімді) ағ аштың дің гегіне керіп байлап, оның жебе қ абынан жебе алып, оны садақ тың ортасына қ ойып: «Бұ л жасө спірімнің Раббысы – Аллаһ тың атымен! », - деп оқ атты, оқ жасө спірімнің самайына қ адалды. Ол ө з самайын қ олымен ұ стағ ан кү йінде ө лді, ал адамдар: «Біз бұ л жасө спірімнің Раббысына иман келтірдік! Біз бұ л жасө спірімнің Раббысына иман келтірдік! Біз бұ л жасө спірімнің Раббысына иман келтірдік! », - деп айта бастады. Содан соң патшағ а (оның адамдары) келіп: «Сен ө зің қ ауіптенген нә рсең туралы не айтасың? Аллаһ тың атымен ант етеміз, сенің қ орық қ ан нә рсең басың а келді, ө йткені адамдар иман келтірді! », - деді. Сонда патша (қ ала) қ ақ паларының қ асынан орлар (қ азуды) бұ йырды, ал орлар қ азылып болып, оларғ а от жағ ылғ ан соң, (патша): «Ө з дінінен бас тартпағ анның ә рбірі отқ а тасталады жә не оларғ а: ”Ө здерің ді отқ а тастаң дар! ” - деп бұ йырылады! », - деді.

Жә не адамдарды жалынды орғ а тастай бастады. Сол кезде бір мү мін ә йел қ олындағ ы баласымен жалынғ а жақ ындағ ан кезде, батылы бармай тоқ тап қ алды. Сол кезде оның қ олындағ ы сә би баласы (сө йлеу қ абілеті дарып): «Анашым! Табандылық таныт, ө йткені сен жақ та – ақ иқ ат! » - деді“. Бұ л сахих хадисті имам Ахмад жеткізген.

[30] Сонғ ы кездерде мұ ндай фактілер жиілене тү сті, мұ ның ү стіне кейбір жанкешті-ә йелдер ө здерін-ө здері уақ ыттан бұ рын жарып жіберуде.

[31] Бұ л хадисті Абу Дауд жеткізген. Шейх ә л-Ә лбани «Сахих Сунан Аби Дауд» кітабында оны сахих деген (2324).

[32] Барлық ғ алымдардың бұ л мә селе бойынша айтқ ан сө здері ұ қ сас болуы ерекше жағ дай. Бұ ғ ан дейін бірнеше ғ асыр бұ рын Ә л-Изз ибн Абд ә с-Сә лә мғ а мынандай сұ рақ қ ойылды: «Егер дұ шпан зұ лымдық пен жә не қ иянатпен ө лтірілген болса, адам осығ ан қ уануына жә не шаттануына бола ма? Ә лде бұ ғ ан қ уану кү нә нің жасалғ анына қ уану болып табылады ма? » Ғ алым былай деп жауап берді: «Егер адам оның дұ шпанына қ атысты Аллаһ қ а мойынсұ нбау жасалғ анына қ уанса, онда оның қ уанышы жиіркенішті-ақ. Егер ол осы дұ шпан кө рсететін жауыздық тан ө зінің қ ұ тылғ анына, адамдардың қ анау мен залымдық тан қ ұ тылғ анына қ уанса жә не оның қ уанышы ол арқ ылы адам ө лтіру орын алғ ан Аллаһ қ а мойынсұ нбаудан туындамағ ан болса, мұ нда ешқ андай айыпты нә рсе жоқ ». Қ з.: «Қ ауаид ә л-Ахкам» (2/397).

[33] «Жанкештілік» актілердің ұ йымдастырушылары жә не жақ таушылары жиі жағ дайда ғ алымдарды «сарай діндарлары», «хайыз бен нифас діндарлары», «сары қ ағ аз діндарлары» деп т. б. атап, қ аралайды жә не олардан адамдарды кері бұ рғ ысы келеді. Олар бұ л ғ алымдар тә уелді жә не қ аналғ ан деп ойлайды. Аллаһ бізді мұ ндай кө зқ арастардан сақ тасын! Бұ л – идеологиялық лаң нан (террордан) ө зге еш нә рсе емес, ө йткені бұ л кө зқ арастарды насихаттаушылардың мақ саты – адамдарды қ орқ ытып, оларды ірі ғ алымдарғ а жү гінуден, ә сіресе олардың ішіндегі ө зін-ө зі ө лтіру жә не зорлық актілерге қ арсы шығ атындарына жү гінуден бас тартқ ызу. Ал, осы актілердің жақ таушылары ө здерінің пікірімен келісетіндерді тауып алса, оларғ а арнап мақ тау дифирамбтарын (салтанатты мақ тау ө лең і) сайрай бастайды, бұ л ә ш-Шуайбимен, ә л-Ульуанмен жә не ә л-Мә улауимен орын алғ андай.

[34] Осығ ан байланысты кө рнекті ғ алым Ибн Баздың «Араб ұ лтшылдығ ын ә шкерелеу» деген шағ ын мақ аласы бар. Аллаһ Тағ ала мағ ан да ұ лтшылдық пә лсапаны жә не нә сілшілдікті ә шкерелеуге арналғ ан қ арапайым, тү сінікті очерк жазуды жең ілдетті.

[35] «Ассасиндердің қ ұ пиялары» кітабын қ араң ыз. Шә ржа, Дар ә л-Фатх.

[36] Бұ л тақ ырыпқ а алдын имам ә л-Ғ азалидің сө здері келтірілген еді.

[37] Хасан Айюб «Джиһ ад и подвиг в Исламе», 166-167 беттер.

[38] Абу Басырдың уақ иғ асы Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) қ ұ райштық тармен Худайбия келісімін жасасқ аннан кейін орын алды. Бұ л келісім бойынша мұ сылмандар Исламды қ абылдап, Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) келген кез келген адамды қ ұ райштық тарғ а қ айтаруғ а міндетті болды. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ л келісім-шартқ а қ ол қ ойғ ан соң Мә динағ а қ айтып келгенде, оғ ан қ ұ райштық тардан қ ашып келген Абу Басыр келді. Алайда Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) келісім-шарттың шарттарын орындап, Абу Басырды оның ізінен қ уып келген екі қ ұ райштық тарғ а қ айтып берді. Қ ұ райштық тар оны ө здерімен бірге Мә динадан алып кетті. Зуль-Хулайфағ а жеткен кезде, олар қ ұ рма жеу ү шін аттарынан тү сті. Абу Басыр олардың біреуіне: «Аллаһ пен ант етемін, Сенің қ ылышың ө те мық ты екені кө рініп тұ р! » - деді. Сонда екіншісі қ ылышын қ ынынан шығ арып: «Аллаһ пен ант етемін, ол шындығ ында да ө те мық ты жә не мен оны бірнеше рет іс жү зінде кө рдім», - деді. Абу Басыр: «Мен оны кө рсем болады ма? », - деді, ал ол оғ ан қ ылышты берген кезде, Абу Басыр онымен кә пірді ө лгенінше шауып тастады. Ал, екінші қ ұ райштық қ ашып ү лгерді де, Мә динағ а жеткенге дейін тоқ тамады. Ол мешітке жү гіріп кірген кезде Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Мына адам бір нә рседен қ орық қ ан сияқ ты ғ ой», - деді. Ал ол Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жақ ындап келіп: «Аллаһ пен ант етемін, менің жолдасым ө лтірілді, мен де! » - деді. Кейін Абу Басыр келді де: «Уа, Аллаһ тың Елшісі! Аллаһ пен ант етемін, Аллаһ сені барлық міндеттемелерден босатты, ө йткені сен мені оларғ а қ айтарып бердің, ал содан соң Аллаһ мені олардан қ ұ тқ арды», - деді. Ал, Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Оның шешесіне қ асірет! Егер онымен бірге тағ ы біреу болғ анда, ол (бізді) соғ ысқ а алып келер еді», - деді. Бұ л сө здерді естіген Абу Басыр Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оны қ ұ райштық тарғ а қ айтарып беретінін тү сінді де, мешіттен қ ашып шық ты жә не тең іздің жағ алауына жеткенше тоқ тамай қ аша берді. Ол жерде ол Абу Жә ндә лмен кездесіп, онымен бірге қ арулы отряд қ ұ рып, қ ұ райштық тардың керуендеріне шабуылдар жасай бастады. Сө йтіп, олар қ ұ райштық тарды Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) келіп, оғ ан келетін мұ сылмандарды қ абылдауын (қ ұ райштық тарғ а қ айтармауын) сұ рап, ө тініш жасауғ а мә жбү р етті. Бұ л хадисті ә л-Бухари жеткізген.

[39] Қ ағ баның солтү стік-батыс қ абырғ асының жанында орналасқ ан, бірақ оғ ан қ осылмағ ан жартылай дө нгелек, аласа қ абырғ а айтылып тұ р. Қ ағ баның есігі солтү стік-шығ ыс қ абырғ асында, жерден екі метрдей биіктікте орналасқ ан. Ғ ибадатхана осындай бейнесін 603 немесе 605 жылы меккеліктер оны қ айта қ ұ рғ ан кезде алды.

[40] Сө з Исламғ а дейінгі кезең де Қ ағ баның қ орушылары болғ ан қ ұ райштық тар туралы болуда.

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 14 15 16 17 1819