61. Қазақстандағы «қайта құру» саясаты (1985-1991 жж.).

Дағ дарыс алдындағ ы қ оғ амның жағ дайы.

КСРО қ ұ рамындағ ы барлық одақ тас республикаларда 1980 жылдан кейін аса кү рделі жағ дай басталды. Мү ндай жағ дай елдің ә леуметтік, экономикалық нышандарының жоқ тығ ынан туып еді.

Дағ дарыстың себебі ө те кө п болды.

Саяси саладағ ы белгілері:

1. Басшылық тың ө згерістерді жү зеге асыру қ ажеттігін тү сінуге қ абілетсіздегі жә не дә рменсіздігі.
2. Қ оғ амдық ө мірдің, экономикалық қ ызметтің, азаматтардың жеке ө мірінің бір орталық тан басқ арылуы.
3. Партиялық жә не мемлекеттік функциялардың бірігуі мен тө решілденуі.
4. Заң дылық тың бұ зылуы.
5. Жариялылық тың болмауы.

Экономикалық салаларда-дағ дарыстың белгілері:
- Шаруашылық тың жү ргізудің шығ ындық тә сілі.
- Ғ ылыми-техникалық жә не технологиялық прогресте артта қ алушылық.
- Бақ ылаусыз басқ ару аппараты.
- Инфляция.
- Товар зә рулігі.

Ә леуметтік саладағ ы оның негізгі белгілері:
- Халық тың тұ рмыс дең гейінің нашарлауы.
- Тең гермешілдік.
- Ә леуметтік ә ділеттіліктің жиі бұ зылуы.
- Кү нделікті тіршіліктің бұ рмалануы.
- Ұ лтаралық қ атынастардағ ы шиеленістер.
- Маскү немдік, нашақ орлық, ұ рлық, парақ орлық, жезө кшелік жә не коррупция.

Сонымен, КСРО қ оғ ам дамуының жаң а бетбағ ытына мұ қ таж жағ дайда тұ рды.

Қ айта қ ұ ру бағ ыты.

1985 жылғ ы наурызда Н. У. Черненко қ айтыс болғ аннан кейін КОКП ОК-нің Бас хатшысы қ ызметіне М. С. Горбачев сайланды. 1985 жылы сә уірде КОКП ОК-тың пленумында ә леуметтік, экономикалық дамуды жеделдету мә селесіне сә йкес экономикалық қ ұ рылымды қ айта қ ұ ру бағ ыты жарияланды. М. С. Горбачев саясатының ұ рандары: жариялылық жеделдету, қ айта қ ұ ру. Бұ л қ айта қ ұ ру бағ ыты 1986 жылғ ы КОКП-ның XXVII съезінде мақ ұ лданды. Сонымен партия елде жаң ару бағ ытына бастауғ а міндет алды.

Қ айта қ ұ ру ешқ андай бағ дарламасыз, ғ ылыми айқ ындамасыз жү ргізілді. Бұ л бағ ыттың қ ияли болжамдары кө п болды. Қ айта қ ұ ру бағ ыты алғ ышқ ы кезден бастап сә тсіздікке ұ шырай бастады. Бұ ғ ан Москвада В. В. Гришин, Ленинградта Г. В. Романов, Қ азақ станда Д. А. Қ онаев, Ә зірбайджанда Г. Ә лиев сияқ ты басшылар кінә лі деп шешілді. Қ айта қ ұ ру бағ ыты мемлекетті сол кезде алғ ышарты қ алыптасқ ан аса ірі дағ дарыстан қ ұ тқ ара алмады. Қ оғ амдағ ы жағ дай кү ннен кү нге қ иындай берді.

Қ айта қ ұ ру бағ ытының қ арама-қ айшылығ ы.

1987 жылы қ антар айында болып ө ткен КОКП ОК-нің Пленумында «Қ айта қ ұ ру жә не партияның кадр саясаты туралы» мә селе талқ ыланды. Қ аулының кемшіліктері:
1. Дағ дарыстың нақ ты себептерін кө рсете алмады.
2. Жаппай ө згерістердің символына айналып, сө з жү зінде ғ ана салтанат қ ұ рды.

1987 жылғ ы маусым Пленумы басқ ару ісін тү бірлі қ айта қ ұ ру мә селеріне арналды. Пленум ә зірлеген қ ұ жаттар негізінде «Мемлекеттік кә сіпорын туралы заң » қ абылданды. Бұ л заң да товар-ақ ша қ атынастарының ролі айқ ындалды. Мемлекеттік кә сіпорындар дербес товар ө ндірушілер ретінде қ арастырылды. Шаруашылық ты жү ргізудің экономикалық ә дістерін мең геруге кө шуге негіз жасалды. Ұ зақ мерзімді жоспарлау орнына мемлекеттік тапсырыстар жү йесі енгізілді.

Алайда, бұ л шаралар іске асырылмады. Қ оғ ымның саяси қ ұ рылымдарын жаң артпайынша, шаруашылық ты жү ргізудің жаң а ә дістері нә тиже бермейтіндігі айқ ын болды. Халық шаруашылығ ындағ ы жағ дай ауырлай тү сті. Дү кен сө релерінен кү нделікті тұ тынатын товарлар жоғ ала бастады, азық -тү лік тү рлері нашарлады.

1988 жылғ ы маусым айында болғ ан КОКП XIX Букілодақ тық конфернцияда қ оғ амның ә леуметтік экономикалық жү йесіне талдау жасалып мынандай шешімдер қ обылдады:

1. Саяси жү йеге реформа жү ргізбейінше ә леуметік – экономикалық ө згерістер жасау мү мкін еместегін мойындау.
2. Демократияландыру мен жариялылық.
3. Тө решілдікке қ арсы қ ү рес.
4. Халық тық реформа жү ргізу.
5. Ә леуметтік ә ділеттік ұ станымдарын жү зеге асыру.

Осыдан кейін қ айта қ ұ руды жү ргізу ү шін ең алдымен саяси жү йеге реформа ең гізу керек болды.

⇐ Предыдущая 20 21 22 23 242526 27 28 29 Следующая ⇒