57,Семей ядролық полигоны – Қырғи –қабақ соғыс

Семей полигоны - КСРО ядролық сынақ полигондарының бірі, аса маң ызды стратегиялық объектісі болдыКСРО заманында Қ азақ стан аумағ ында атом бомбалары сынақ тан ө тті. Ол ү шін арнайы 18 млн га жер бө лініп, Семей ядролық полигоны ашылды. Бастапқ ысынды адамдарғ а, жануарлар мен табиғ атқ а тікелей зардабын тигізген ашық сынақ тар жасалды. Сосын оларды жер астына жасай бастады. Семей ядролық полигонындағ ы сынақ тардың жалпы саны 456 ядролық жә не термоядролық жарылысты қ ұ рады. Олардың 116-сы ашық болды, яғ ни жер бетіндегі немесе ә уе кең істігінде жасалды. Семей полигонында ә уеде жә не жер бетінде сынақ тан ө ткізілген ядролық зарядтардың жалпы қ уаты 1945 жылы Хиросимағ а тасталғ ан атом бомбасының қ уатынан 2, 5 мың есе кө п болды. 1949 жылдың 29 тамызында Семей ядролық полигонында алғ ашқ ы сынақ жү ргізіліп, плутоний заряды жарылды

Семей ядролық полигоны, Семей сынақ алаң ы – КСРО Қ орғ аныс министрлігі мен Атом ө неркә сібі министрлігінің бұ йрығ ымен қ ұ рылғ ан, ядролық жарылыстар жү ргізілген сынақ аймағ ы. Полигон бұ рынғ ы Семей облысы, Абыралы ауданы, сонымен қ атар Павлодар жә не Қ арағ анды облыстарының біраз жерін қ амтыды. Сынақ аймағ ында 1949–1989 жылдар аралығ ында 470-тей қ уаты ә р тү рлі ядролық жарылыстар жасалды. Ә уеде – 90, жер ү стінде – 26, жер астында – 26

1949 жылы 29 тамызда таң ертең гі сағ ат 6. 30-да Абай жә не Абыралы аудандарында халық қ а алдын ала ескертілместен қ уаттылығ ы 30 килотонна болатын бірінші жарылыс жасалды. Мұ нда 1951 жылы 18 қ азанда уран бомбасы, 1953 жылы 12 тамызда жер ү стінде дү ние жү зінде алғ аш рет қ уаттылығ ы 500 килотонна болатын сутек бомбасы сыналды.

Семей ядролық полигонындағ ы жергілікті тұ рғ ындарды медициналық тексеруден ө ткізгенде тұ қ ым қ уалайтын ауруғ а шалдығ уына байланысты адамдарды, ә сіресе, жасө спірімдердің арасында ерте қ айтыс болу жиі кездесетіні анық талғ ан. Сондай-ақ қ атерлі ісік, сү йек тіндерінің аурулары, иммунды жү йелер мен қ ан қ ұ рамының бұ зылуына байланысты ауруғ а шалдық қ андар кө п. 1991 жылы 29 тамызда Қ азақ стан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев Семей ядролық полигонын жабу туралы Жарлық қ а қ ол қ ойды.

»Невада -Семей" ядролық жарылысқ а қ арсы халық аралық қ озғ алыс – қ оғ амдық -саяси ұ йым. 1989 жылы 26 ақ панда қ ұ рылып, қ азан айында ресми тіркелді. Оны басқ арғ ан – белгілі қ оғ ам қ айраткері, ақ ын Олжас Сү лейменов. Республика халқ ынан кең інен қ олдау тапқ ан қ озғ алыс ядролық жарылыстарғ а қ арсылық білдіріп, ә лемдегі ядролық қ ауіпті жоюды мақ сат етті, Семей ядролық полигонында ядролық сынақ тарды тоқ татуғ а қ ол жеткізді. Қ азақ станның кө птеген қ алалары мен аймақ тарында, сондай-ақ Ресей, АҚ Ш, Италия, Жапония, Тү ркия, т. б. елдерде ұ йымның бө лімшелері қ ұ рылғ ан.

«Қ ырғ и қ абақ соғ ысы»(1945-1991) екінші дү ние жү зілік соғ ыстан кейінгі кең естер одағ ы мен Америка Қ ұ рама Штаттарының арасындағ ы ауқ ымды идеологиялық жә не геосаяси ұ рандағ ы биполярлық қ арама-қ айшылығ ы болып табылады. Бұ л қ арама-қ айшылық сферасына тек екі супер держава ғ ана тү сіп қ оймай, сонымен бірге оның ық палына ә лемнің жү здеген елдері тартылды. «Қ ырғ и қ абақ соғ ыстың » басталуы. Ұ зақ қ а созылғ ан соғ ыстан кейін де адамзаттың ү міті мен жең іс қ уанышы ақ талмады. Соғ ыс уақ ытының ө зінде-ақ Ұ лы державалардың арасында Еуропаның соғ ыстан кейінгі қ ұ рылым мә селелері бойынша алауыздық тар біліне бастады. Кең ес Одағ ы Қ ызыл Армия орнық қ ан елдерде билікке бұ рынғ ы ү кіметтің қ айтып оралуын қ аламады. Сондық тан КСРО азат етілген елдерде билік басына кең естік солшыл кү штердің бекітілуіне жә рдемдесті. КСРО Қ ытайдағ ы, Кореядағ ы жә не Вьетнамдағ ы коммунистік қ озғ алыстарды қ олдады. Ө зара сенімсіздік пен идеологиялық тә ртіп «қ ырғ и-қ абақ соғ ысты» шиеленістіруде ү лкен рө л атқ арды. Атом қ аруы қ ұ пиясының иеленушісі болғ ан АҚ Ш Екінші дү ниежү зілік соғ ыс нә тижелерін ө з пайдасына шешу ү шін «асыра ойнау» ә рекетін жасады. Желтоқ санда-ақ американ президенті Гарри Трумэн (1945-1953 жж. ) — «АҚ Ш дү ние жү зіне ә рі қ арай басшылық жасауғ а жауапты» деп ашық мә лімдеді. Ұ лыбританияның бұ рынғ ы премьер-министрі У. Черчилль американдық Фултон қ алашығ ындағ ы (Миссури штаты) университетте «ақ ылы дә ріс» оқ ыды. Осы дә рісінде ол «ағ ылшын тілді халық тардың » негізінде халық аралық қ арулы кү штерді қ алыптастыра бастауғ а, осылайша коммунизмге қ арсы тұ руғ а шақ ырады. «Трумэн доктринасы» мен «Маршалл жоспары» «қ ырғ и-кабақ соғ ыс» арасындағ ы АҚ Ш-тың ә скери-саяси жоспарларын жү зеге асыру қ ұ ралдары болды.

«Трумэн доктринасы» (1947 ж. 12 наурыз) тікелей «коммунистік қ ауіп-катерге» ұ шырауы мү мкін Грекия мен Тү ркияғ а кө мек кө рсетуді қ арастырды. «Трумэн доктринасының » маң ызды қ ұ рамдас бө лігі АҚ Ш «кө мегін» алғ ан елге американдық ә скери қ ызметшілерді жіберу болды. АҚ Ш-тың ә скери міндеттегі мың ғ а жуық мү шелері Грекия мен Тү ркиядағ ы ә скери бө лімдерді нығ айту ү шін осы елдерге келіп тү сті. 1948 жылы сә уірде АҚ Ш-та ә зірленген «Маршалл жоспары» жү зеге асырыла бастады. Бұ л жоспар соғ ыс жылдары зардап шеккен Еуропа елдеріне экономикалық кө мек кө рсетуді қ арастырды. «Маршалл жоспары» бірқ атар ө зара байланысты міндеттерді шешуге шақ ырды. Біріншіден, Еуропадағ ы капитализмнің шайқ алғ ан тіреулерін нығ айту; екіншіден, еуропалық істерде АҚ Ш-тың ү стемдік ұ станымдарын қ амтамасыз ету; ү шіншіден, антикең естік бағ ыттағ ы ә скери одақ ты қ ұ ру негіздерін дайындау. «Қ ырғ и-қ абақ соғ ыстың » хронологиялық шең бері 40-жылдардың екінші жартысынан, 80-жылдардың соң ы мен 90-жылдардың басына дейінгі халық аралық қ арым-қ атынастардың даму кезең ін қ амтиды.

⇐ Предыдущая 16 17 18 19 202122 23 24 25 Следующая ⇒