28.Тектоникалық карталар құрастыру тарихының басты-басты салаларын атаңыз және сипаттаңыз

1)Ең алғ ашқ ы тектоникалық карталар ХІХ ғ асырдың аяғ ында–ХХ ғ асырдың бас шенінде қ ұ растырыла бастады, мұ ндай карталар «тектоникалық сызық тар картасы» деп аталды. Бұ лар шын мә ніндегі карталар емес, байырғ ы сұ лбалар (схемалар) тү рінде қ ұ растырылды, себебі оларда кө не платформалар мен қ атпарлы белдеулер ауқ ымында анық талғ ан терең жарылымдар мен қ атпар ө стерінің созылу бағ ыттары ғ ана кескінделді.

2)Тектоникалық карталар қ ұ растырудың екінші сатысы ХХ ғ асырдың басынан бастап оның 40-шы жылдарына дейінгі аралық ты қ амтиды. Мұ ндай карталар қ атпарлы қ ұ рылым қ алыптасуының жоғ арыда сө з болғ ан М. Бертран анық тағ ан қ атпарлық дә уірлерінің біреуі нә тижесінде (гурон, каледон, герцин жә не ә лпі қ атпарлық тарының бірінде) тұ рақ танғ ан тектоникалық қ ұ рылымдарды оқ шаулау шараларымен орайласты. Мұ ндай карталардың мысалдары ретінде Э. Ог (1907 ж. ) жә не Г. Штилле (1924 ж. ) қ ұ растырғ ан Еуропаның тектоникалық аудандастыру карталарын немесе КСРО ғ алымдары Д. В. Наливкин, М. М. Тетяев, сол сияқ ты А. Д. Архангельский мен Н. С. Шатский қ ұ астырғ ан КСРО аумағ ын тектоникалық аудандастырудың ү ш тү рлі карталарын, немесе сұ лбаларын (1933 ж. ) атауғ а болады.

3) ХХ ғ асырдың 40-60-шы жылдары аралығ ын қ амтитын ү шінші кезең ді жалпы алғ анда «шолу тектоникалық карталарын» (обзорные тектонические карты) қ ұ растыру кезең і деп атауғ а болады. 1: 5000000–1: 2500000 масштабтар аралығ ында қ ұ астырылғ ан мұ ндай карталарда жекелеген елдер мен жекелеген материктердің тектоникалық сұ лбасы кескінделді. Мұ ндай карталар геологиялық картағ а тү сіру нә тижелерін, терең бұ рғ ылау деректерін жә не аймақ тық геофизикалық зерттеу материалдарын кешенді тү рде сараптау нә тижесінде қ ұ растырылды.

4)Тектоникалық карталар қ ұ растырудың тө ртінші кезең і ХХ ғ асырдың 60-шы жылдарынан бастау алады, бұ л кезең ді шартты тү рде 1: 100000–1: 500000 масштабтар аралығ ындағ ы «аймақ тық тектоникалық карталар қ ұ растыру кезең і» деп атауғ а болады. Мұ ндай карталар бұ рынғ ы КСРО-ғ а кіретін республикалардың кө пшілігінде, оның ішінде Қ азақ стан бойынша да қ ұ растырылды. Бұ л карталарда мобилизм идеялары кең інен пайдаланылды, яғ ни аталғ ан карталар мұ хиттық қ ыртыстың келе-келе континенттік қ ыртысқ а айналу уақ ыты тұ рғ ысынан қ ұ астырылды. Осығ ан байланысты бұ рынғ ы «континенттік қ ыртыс» жә не «мұ хиттық қ ыртыс» деген ұ ғ ымдарғ а қ осымша «мұ хиттың континентке ауысу белддемінің қ ыртысы» деген жаң а тү сінік қ алыптасты

⇐ Предыдущая 11 12 13 14 15 16 17 18 1920