Мұсылманды күпірлікте айыптау үшін не кедергі болып табылатындығы туралы.

Шейх Мухаммад ибн ‘Абдуль-Уаххаб бұ л хадиске қ атысты былай деп айтқ ан: “«Егер олар Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) тыйымына бағ ынбағ анда жә не бұ л оларғ а тыйым салынғ аннан кейін ө здеріне «Зат Ә нуатты» (жасап) алғ анда, міндетті тү рде кү пірлікке тү сетін еді» дегенге келіспеушілік жоқ.

Бұ л хабардан мұ сылман адам, тіпті ғ алым да, ширктің бір тү рін, ол туралы ө зі білмей, жасап қ оюы мү мкін болуы алынады. Сондай-ақ онда ө з-ө зің ді оқ ыту жә не сақ тандыру қ ажеттілігіне де нұ сқ ау бар.

Сондай-ақ бұ л деректен «Егер мужтахид мұ сылман кү пірлік сө здерін, олардың кү пірлік сө здері болып табылатындығ ын білмей айтса жә не оғ ан бұ л туралы ескертілгенде, ол сол уақ ытта-ақ тә убе етсе, ол кү пірлікке тү спейді» деген (тұ жырым) шығ ады”. Қ з.: “Кә шф ә ш-шубухат” 45-46.

Сондай-ақ танымал хадисте Му’аз Шамнан қ айта оралғ аннан кейін Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сә жде жасағ аны туралы жеткізілген. Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) одан: « Бұ л не, уа, Му’аз?! », - деп сұ райды. Сонда ол: «Мен Шамда адамдардың ө з ә мірлерінің алдында сә жде жасайтынын кө рдім жә не осыны сенің алдың да жасауды іштей қ аладым», - дейді. Ибн Мә жаһ 1853, ә л-Баззар 461. Хадис сахих. “Ируа аль-ғ алиль” 7/56.

Имам ә ш-Шә укани: “Бұ л хадисте білместікпен Аллаһ тан басқ ағ а сә жде жасағ ан адам кү пірлікке тү спейтініне дә лел бар! ”, - деп айтқ ан. Қ з.: “Найлюль-аутар” 6/363.

Аллаһ тан басқ ағ а сә жде жасау жә не оның себептері жө нінде ғ алымдардың арасында келіспеушіліктер бар екендігін білім ү шін осы жерде ескертіп кету қ ажет. Ғ алымдардың арасында: «Аллаһ тан басқ ағ а жасалғ ан кез-келген сә жде кү пірлік болып табылады», - дегендері де болды. Мысалы, имам Ибн Нә жим ә л-Ханафи: “Аллаһ тан басқ ағ а жасалғ ан кез келген сә жде – кү пірлік! ”, - дейтін. Қ з.: “ә л-Бә хру-рраиқ ” 5/134.

Алайда кө птеген ғ алымдар Аллаһ тан басқ ағ а жасалғ ан сә жделердің арасын бө ліп қ арағ ан. Олар: «Сә жде ғ ибадат ретінде жасалуы мү мкін, ә рі бұ л, кү мә нсіз, кү пірлік болып табылады, сондай-ақ сә лемдесу ретінде де жасалуы мү мкін, ал бұ л жағ дайда ол ү лкен кү нә болады, бірақ кү пірлік болмайды», - деген! Бұ л жө нінде шейхуль-Ислам Ибн Таймия айтқ ан. Қ з.: “Мә жму’уль-фатауа” 4/360.

Бірақ, қ алай болғ анда да, Аллаһ тан басқ ағ а сә жде жасаудың себебін білу ү шін (бұ л ғ ибадат ретінде жасалды ма, ә лде сә лемдесу ретінде ме) мұ ның себебін адамның ө зінен сұ рап білу қ ажет, мұ ны Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Му’аздан: «Бұ л не, уа, Му’аз?! », - деп сұ рағ андай.

Сондай-ақ Аллаһ Ө зінің барлық нә рсеге кү ші жететіндігіне жә не Ол қ айта тірілтуге қ ұ діретті екендігіне кү мә нданғ ан Исраил ұ рпақ тарынан болғ ан бір адамды ақ тады. Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп баяндайғ ан: ”Бір адам тірі кезінде ө зіне-ө зі зұ лымдық (кү нә лар) жасайтын еді жә не оғ ан ө лім жақ ындағ ан кезде, ол ө зінің балаларына: «Мен ө лсем, менің мә йітімді ө ртең дер де, кейін кү лін желге ұ шырып жіберің дер. Жә не, Аллаһ пен ант етемін, егер Раббым мені қ айта тірілте алса, ол мені бұ ғ ан дейін басқ а ешкімді жазаламағ андай етіп жазалайды! », - деді. Ол қ айтыс болғ ан соң, онымен тура ө зі ө сиет еткендей істеді. Кейін Аллаһ Жерге: «Оның барлық қ алдық тарын жина! », - деп бұ йырды. Жер ә мірді орындады жә не ол ө зінің Раббысының алдына тұ рғ ызылды. Сонда Аллаһ одан: «Сені бұ лай істеуге не мә жбү рледі? », - деп сұ рады. Ол: «Уа, Раббым, Сенен қ орқ уым», - деді жә не Аллаһ оны кешірді”. Ә л-Бухари 3481, Муслим 2756.

Имам Ибн Қ утайба былай дейтін: “Бұ л адам Аллаһ қ а сенетін, Оны мойындайтын жә не Одан қ орқ атын еді. Алайда ол Аллаһ тың бір сипаты туралы білмейтін ә рі егер оның мә йітін ө ртеп, кү лін желге ұ шырып жіберсе, ол: «Аллаһ Тағ аладан қ ұ тыламын», - деп ойлағ ан. Бірақ Аллаһ Тағ ала оның ниеттерін жә не Аллаһ тың алдындағ ы жазадан қ орқ уын біліп, оғ ан Аллаһ тың бір сипаты туралы білмеуін кешірді ”. Қ з.: “Тауиль мухталә ф ә л-хадис” 119.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деп айтқ ан: “Бұ л ер кісі Аллаһ Тағ аланың барлық нә рсеге Қ ұ діретті екеніне жә не оны желмен ұ шырып жіберілген кү лден қ айта тірілтуге қ абілетті екендігіне кү мә нданды. Бұ дан қ алса, ол: «Қ айта тірілмеймін», - деп ойлады, жә не мұ ндай кө зқ арастар - бір ауызды келісім бойынша кү пірлік болып табылады. Алайда бұ л ер кісі надан адам еді жә не осыны білмеді. Ә рі осығ ан қ оса ол – иман келтірген, Аллаһ тың жазасынан қ орқ атын еді, міне, осы ү шін ол кешірілді”. Қ з.: “Мә жму’уль-фатауа” 3/231.

Бұ л хадисті тү сінуге байланысты ғ алымдардың арасында бірнеше пікірлердің болуына қ арамастан, бұ л оны білместікпен ақ талуғ а дә лел ретінде қ олдануғ а кедергі жасамайды, ө йткені Қ ұ ран мен Сү ннеттің мә тіндеріндегі негіз – бұ л олардың айқ ын мағ ынасын алуда жә не оларғ а сү йенуде!  

Сондай-ақ «Білместік ақ талу болып табылады» деген жолғ а (манһ ажғ а) білместікпен кү пірлік жасағ ан адамды кү пірлікте айыптамағ ан Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сахабалары да ілескен. Ибн Мас’удтың ә йелі - Зә йнаб былай деп баяндағ ан: “Абдуллаһ ибн Мас’уд менің есігіме жақ ындағ ан кезде, кү тпеген жерден келіп қ алмауы ү шін жә не бізден ө зіне ұ намсыз нә рселерді кө ріп қ алмауы ү шін, аздап жө теліп қ оятын. Сө йтіп, кү ндердің бірінде ол келді де, кіруден бұ рын жө теліп, дауыс шығ арды. Сол кезде менің алдымда мағ ан хумрадан [3] емделу ү шін дуалар оқ ығ ан ә йел болды. Мен оғ ан керуеттің астына кіруді (жасырынуды) бұ йырдым. Ол (Ибн Мас’уд) мағ ан жақ ындады да, менің мойнымдағ ы жіпті кө рді. Ол: «Бұ л не?! », - деп сұ рады. Мен: «Бұ л мағ ан арналғ ан дуалар оқ ылғ ан жіп», - дедім. Ол бұ л жіпті ү зіп тастап, лақ тырды да: «‘Абдуллаһ тың отбасы ширкке мұ қ таж емес! Мен Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «(Тыйым салынғ ан) дем салу, тұ мар жә не дуалау – кө пқ ұ дайшылық болып табылады», - деп айтатынын естігенмін», - деді. Мен оғ ан: «Неге олай дейсің?! Аллаһ пен ант етемін, менің бір кө зім ауырғ ан кезде бір яһ уди мағ ан дуаларды оқ ыды жә не ол жазылып кетті», - дедім. Ибн Мас’уд: «Бұ л – шайтанның амалдарынан! Сен оғ ан бағ ынғ аның да – ол сені тыныш қ алдырды, ал сен оғ ан мойынсұ нбай қ ойғ аның да – ол саусағ ын сенің кө зің е сұ ғ ып алды. Алайда сен Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілілігі мен сә лемі болсын) істегенін істесең еді, бұ л сен ү шін абзалырақ жә не айығ уың а жақ ынырақ болар еді! Сен кө зің е су сеуіп: «Ауруды жой, уа, адамдардың Раббысы жә не шипа бер. Ақ иқ атында, Сен – Шипа берушісің, ауыруды қ алдырмайтын Сенің емің нен басқ а ем жоқ! », - деп айтуың керек еді! », - деді”. Ахмад 1/381, Ибн Мә жаһ 3530. Имам ә л-Хаким, хафиз ә з-Зә һ аби, шейх ә л-Ә лбани жә не шейх ‘Абдуль-Қ адир ә л-Арнаут хадистің сахихтығ ын растағ ан.

Ибн Мас’уд ө зінің ә йеліне такфир жасамағ анын, бірақ ол жасағ ан іске тыйым салынғ андығ ы туралы оғ ан дә лел келтіргенін жә не Зә йнаб хадисті естісе де, ө зі ү шін бұ л мә селені егжей-тегжейлі етіп тү сініп алуды қ алағ анын жә не Ибн Мас’уд оғ ан ұ рыспай-ақ, одан қ алса, оны кү пірлікте айыптамай-ақ, оғ ан заттардың мә н-жайын тү сіндіріп бергенін айқ ын кө рдік!

Ал, біздің кезіміздегі жай такфирші Ибн Мас’удтың орнында болса не істер еді? Ол бірден ә йелі кү пірлікке кіріп кеткендіктен олардың некесі жойылғ анын айтып, оны ү йінен қ уып шығ аратыны ә бден ық тимал еді.  

Маң ызды ескерту:

Бұ л жерде ә һ лю-Сунна ғ алымдарының арасында білместікпен жасалғ ан кү пірлік, немесе ширк қ ай жағ дайда: діннің негіздерінде ме, ә лде тармақ тарында ма – ақ талатыны туралы белгілі келіспеушілік бар екендігін ескертіп кету қ ажет. Жә не, ө кінішке орай, кө птеген такфиршілер ғ алымдардың бір тобының пікірін алып, қ алай болса солай, тіпті ізгі мұ сылмандарды да кү пірлікте айыптай бастады.

Бұ л мә селеде белгілі келіспеушіліктің бар болуына қ арамастан, білместік діннің тармақ тарында да, негіздерінде де ақ тау болып табылады, ө йткені Қ ұ ран мен Сү ннет «білместік ақ тау болып табылады» дегенге нұ сқ айды жә не шариғ ат осыда ешқ андай нақ ты ерекшелеу жасамайды. Жә не бұ л пікірді шейхуль-Ислам Ибн Таймия да таң дағ ан. Жә не «Адам тек екінші дә режелі мә селелерде ғ ана білместікпен ақ тала алады, ал діннің негіздерінде Исламнан шығ аратын кү пірлікке тү седі» дегенге нақ ты ерекшелейтін дә лел жоқ. Ә рі егер діннің негіздері мен оның тармақ тарының арасын осылайша бө лу орынды болса, онда олардын айыратын нақ ты шекаралар қ андай болуғ а тиіс?

Абу Хурайрадан жеткен хадисте Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: «Мухаммадтың жаны Қ олында болғ анмен ант етемін, мен туралы естіген кез келген яһ уди немесе христиан мен алып келген нә рсеге иман келтірмей ө лсе, міндетті тү рде От тұ рғ ындарынан болады! » Муслим 153.

Қ азы ‘Ийяд былай деп айтатын: “Бұ л хадисте жердің алыс тү пкірлерінде жә не тең іздердің арғ ы жағ ында тұ ратындарғ а Ислам шақ ыруы жә не Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ә мірлері жетпеген болса, оларда жауапкершілік болмайтынына дә лел бар. Жә не «мен туралы естісе» деген сө здер осы жө нінде”. Қ з.: «ә л-Икмә л» 1/468.

Имам Абуль-‘Аббас ә л-Қ уртуби былай деген: “Бұ л хадисте Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) шақ ыруы жетпеген адам сұ ралмайтынына жә не жазаланбайтынына дә лел бар! ” Қ з.: «ә л-Муфхим» 1/368.

Имам ә н-Науауи былай деген: “Кімге Ислам шақ ыруы жетпесе, ақ талуғ а лайық ты болады”. Қ з.: “Шарх «Сахих» Муслим” 2/342.

Міне, осы – тіпті діннің негіздерінде де білместікпен ақ тауғ а болатындығ ына жетіп асатын дә лел емей не?! Ө йткені христиандар мен яһ удилер ө з негізінде кә пір екендігіне кү мә н жоқ, алайда, сонымен бірге, Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) олардың Тозақ қ а кіруін дә л олардың ол туралы (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) естіп, оның жолдауына иман келтірмегенімен байланыстырды!

Жә не егер білместік ө з негізінде кә пір болып табылатындар ү шін де ақ тау болып табылатын болса, онда ол - мұ сылмандар ү шін тіпті ақ тау болады.

Сондай-ақ, Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: «Қ иямет Кү ні тө рт адам ақ тала бастайды. Тү к естімейтін саң ырау; ақ ыл-есі жоқ; қ аусағ ан шал; жә не (Ислам) шақ ыруы жетпей ө лгендерден біреу. Саң ырау: «Уа, Раббым (Ием), Ислам келгенде мен еш нә рсе естімедім! », - дейді. Ақ ыл-есі жоқ: «Ислам келгенде балалар мағ ан тезек лақ тыратын еді! », - дейді. Қ аусағ ан шал: «Ислам келді, бірақ, мен еш нә рсе тү сінбедім! », - дейді. Ал шақ ыру жетпеген: «Уа, Раббым, мағ ан Сенің елшің жетпеген еді! », - дейді. Содан кейін бұ л адамдардан келісім-шарт алынады да, оларғ а елші келіп, Тозақ қ а кіруді бұ йырады. Жә не жаным Қ олында болғ анмен (Аллаһ пен) ант етемін, егер олар (ә лгі) Тозақ қ а кірсе - ол олар ү шін салқ ындық жә не қ ұ тылу болады, ал кім кірмесе - оғ ан (Тозақ қ а) тасталады! » Абу Хурайра Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ л сө здерін жеткізгеннен кейін: “Қ аласаң дар, «Біз бір пайғ амбар жібермейінше ешкімді жазаламаймыз» дегенді оқ ың дар! ”, - деп айтты. Ахмад 4/24, Ибн Хиббан 1827, ә т-Табарани 1/841, ә л-Баззар 3/217 жә не басқ алар.

Бұ л хадис бес сахабадан: Абу Хурайрадан, Абу Са’ид ә л-Худриден, Ә настан, Му’аздан жә не ә л-Асуад ибн Сари’адан жеткізіледі. Жә не оның сахихтығ ын ә л-Бә йһ ақ и, хафиз Ибн ‘Абдуль-Барр, хафиз Ибн Хә жар, шейх Ибн ә л-Қ айим, хафиз ‘Абдуль-Хақ қ ә л-Ишбили жә не шейх ә л-Ә лбани растағ ан. «Тариқ ә л-хижжратайн» 397, «Фатхуль-Бә ри» 3/290, «Тахқ иқ ә л-Муснә д» 26/28, «ә с-Сильсилә ә с-сахиха» 1434, 2468.

Айтпақ шы, бұ л жерде Абу Хурайраның, бұ л хадисті еске салғ аннан кейін, мына сө здеріне назар аудару қ ажет: “Қ аласаң дар, «Біз бір пайғ амбар жібермейінше ешкімді жазаламаймыз» дегенді оқ ың дар! ”, - деп айтты. Ахмад 4/24, Ибн Хиббан 1827, ә т-Табарани 1/841, ә л-Баззар 3/217.

Осыда бұ л аятты арғ ы дү ниеде емес, дә л осы дү ниедегі жойып жіберуші ретіндегі жазамен нақ тылағ ан Қ ұ ранның кейбір тә псіршілерінің сө зін теріске шығ ару бар. Алайда бұ л аят жалпылама болып табылады, жә не ол ө зіне арғ ы дү ниедегі жазалауды да қ амтығ анын Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сахабасы тү сіндірген еді, ал оның Қ ұ ранды тү сінуі, кү мә нсіз, одан кейінгілердің тү сінуінен дұ рыс!

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деп айтқ ан: “Кімге бұ л дү ниеде дә лел жетпеген болса, қ иямет Кү ні сынақ тан ө ткізіледі жә не Шайтанғ а ергеннен ө зге ешкім Отқ а кірмейді. Кү нә сы болмағ ан (адамғ а) келер болсақ, ол мү лде Отқ а кірмейді. Жә не Аллаһ елшілерін жібермей ешкімді Отпен жазаламайды. Бала, ақ ыл-есі жоқ, елшілер жоқ кезде ө лген адам сияқ ты елшінің шақ ыруы жетпеген адамғ а келер болсақ, ол, бұ ғ ан хадистер нұ сқ айтындай, Қ иямет Кү ні сынақ қ а тартылады”. Қ з.: “Мә жму’уль-фатауа” 14/477.

Бұ л хадисте Аллаһ тіпті мү шриктерді де оларда білімі болмағ ан нә рсе ү шін жазаламайды дегенге нақ ты нұ сқ ау бар! Бұ л адамдардың барлығ ы ө з негізінде мұ сылман емес еді, ө йткені олар Ислам туралы мү лдем білмеді, бірақ сонымен бірге, Ә ділетті Аллаһ Қ иямет кү ні оларды бірден жазағ а тартпай, оларды сынақ тан ө ткізеді! Ал егер кә пір болып ө лгендердің ү кімі осындай болатын болса, онда ө зінің істегені кү пірлік немесе ширк екендігі туралы білімге ие болмағ ан мұ сылман туралы не айтуғ а болады?!

Ал мынау – тіпті ү лкен кү пірлік пен ширкті жасағ андығ ы ү шін де білместікпен ақ талу бар екендігі жайында шейхуль-Ислам Ибн Таймияның айтқ ан сө здері: “Кім Аллаһ тан ө зге біреуге дұ ғ а етіп жалбарынғ ан болса немесе Аллаһ тан ө згеге қ ажылық жасаса, кө пқ ұ дайшыл болып табылады, ал оның жасағ аны – кү пірлік. Бірақ адам осының кө пқ ұ дайшылық екенін жә не мұ ны істеуге тыйым салынғ андығ ы туралы білмеуі мү мкін. Мысалы, Исламды қ абылдағ ан кө птеген татар-монғ олдардардың жә не басқ а адамдардың киізден жә не басқ а да материалдардан жасалғ ан пұ ттары бар. Олар оларғ а жық ындауғ а ұ мтылады, оларды ұ лық тайды, алайда бұ л амалғ а Исламда тыйым салынғ андығ ы туралы білмейді. Осындай ғ ибадатты олар отқ а да жасап жатады жә не мұ ның да тыйым салынғ андығ ы туралы білмейді. Сонымен Исламды қ абылдағ ан кейбір адамдар ү шін ширктің сан алуан тү рлері белгісіз болып қ ала береді, жә не олар мұ ны кө пқ ұ дайшылық екенін білмей жасайды. Мұ ндай адам адасады, ал Аллаһ ғ а арналмағ ан амал - бекер, бірақ ол оғ ан оның жасап жатқ аны харам болып табылатындығ ы туралы дә лел жеткізілмейінше жазалауғ а лайық ты емес! ” Қ з.: “Радд ’алә ә л-Ә хнә и” 61.

Шейхуль-Исламның бұ л сө здері қ алай екен?! Ол атап ө ткен Аллаһ қ а арнап жасалмағ ан Қ ажылық, пұ ттар мен отты ұ лық тап, оларғ а қ ұ лшылық жасау діннің негіздеріндегі кү пірлікке жатады ма, ә лде тармақ тарындағ ы ма?!

Сондай-ақ шейхуль-Ислам былай дейді: “Кім ө зінің шейхы оғ ан ризық жібереді, немесе оны қ олдайды, немесе оны тура жолмен жү ргізеді дегенге сенсе, немесе ө зінің шейхына қ ұ лшылық етсе, оғ ан жалбарынатын жә не оғ ан сә жде жасайтын болса, немесе ө зінің шейхын Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) толық немесе жарым-жартылай абзал кө рсе, немесе ө зі жә не ө зінің шейхы Аллаһ тың Елшісіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ілесуге міндетті емес десе, мұ ндай адамдардың барлығ ы, егер мұ нысын жария танытса, кә пір болып табылады, жә не егер осының барлығ ын тіпті ашық танытпаса да, екіжү зділер болып табылады! Жә не білім мен иманғ а шақ ырушылардың саны аз болуының ә рі кө птеген қ алаларда пайғ амбарлық білімнің жойылуның себебімен осындай адамдар біздің кезімізде кө бейіп кетті. Мұ ндай адамдардың кө пшілігінде Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ол арқ ылы тура жол танылатын жолдауы туралы білімдері жоқ жә не олардың кө пшілігіне бұ л жетпеген. Алайда белгілі уақ ыттарда немесе белгілі орындарда адам ө зінде бар болғ ан азғ антай иманының ө зі ү шін де сауап алады, жә не Аллаһ дә лел жеткен адамдарғ а кешірмейтін нә рселерді оғ ан дә лел жетпегені ү шін кешіреді. Жә не бұ л туралы (кө пке) танымал хадисте былай деп айтылады: «Адамдар ү шін сондай уақ ыттар келеді, ол кезде олар намаз, ораза, қ ажылық жә не умра туралы білмейтін болады. Жә не шал мен кемпір былай дейтін болады: «Біз ә келеріміздің: «Лә илә һ ә иллә -Ллаһ! », - деп айтатынын кө ріп ү лгердік». Хузайфадан: ”Оларғ а «Лә илә һ ә иллә -Лллаһ » кө мектеседі ме, сонда?! ”, - деп сұ рағ анда, ол: «Бұ л оларды Оттан сақ тап қ алады! », - деп жауап берді». Қ з.: “Мә жму’уль-фатауа” 35/165.

Шейхуль-Исламның бұ л сө здеріне назар аударың ыздар! Ү лкен кү пірліктің кө птеген тү рлерін тізіп айтып, ол осындайды істейтіндер кә пірлер мен екіжү зділер болып табылатындығ ын айтты. Алайда кейін ол: «... Білместік ү шін осындай нә рселер мұ сылманғ а кешірілуі мү мкін», - деді.

Айтпақ шы, осында кейбір такфиршілер ө здерінің «Білместікпен жасалғ ан ширк пен кү пірлік ақ тауғ а ие болмайды» деген пікірін дә лелдеу ү шін шейхуль-Исламның бұ л сө здерінің бас жағ ын ғ ана пайдаланатынын атап кету қ ажет. Алайда олардың жасап жатқ андары – оның сө здерін бұ рмалау жә не шейхуль-Исламғ а ө здерінің пікірін телу болып табылады, ө йткені шейхуль-Исламның кейінгі сө здері ол мұ ндайды білместікпен жасаушыларды ақ тайтынына жә не дә лел ретінде аталғ ан хадисті келтіретініне айқ ын тү рде нұ сқ айды.

Сондай-ақ, шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай дейтін: “Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жіберілгеннен кейін біз оның ө з ү метті ү шін ө лгендердің немесе ізгілердің қ айсысына болса да: кө мек сұ рау арқ ылы, немесе пана іздеу мақ сатымен т. с. с. - дуғ а етіп жалбарынуды заң ды етпегенін бекем тү рде білеміз. Сондай-ақ Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зінің ү мметіне ө лген адамғ а да, тіпті ө лген адам жақ қ а да сә жде жасауды заң дастырмады. Мұ ның ү стіне, біз ол мұ ның барлығ ына тыйым салғ анын жә не осындай нә рселер Аллаһ жә не Оның Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) тыйым салғ ан ширк болып табылатынын білеміз! Алайда ауқ ымды надандық тың таралуының жә не соң ғ ы ұ рпақ тың басым бө лігінде Сү ннет пен Жолдау туралы білімнің аздығ ының себебімен, оларғ а Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) алып келген нә рсе белгілі болмағ анғ а дейін, оларғ а такфир жасауғ а рұ қ сат етілмейді! ” Қ з.: “ә л-Истиғ аса ә л-кубра” 1/629.

Сондық тан да, оның шә кірті болғ ан шейх Ибн ә л-Қ айим былай дейтін: “Ақ иқ атында, адам діннің негізінің кө птеген мә селелерін теріске шығ арғ андығ ы (мойындамағ андығ ы) ү шін кә пір болмауы да мү мкін болғ андай, ол діннің екінші дә режелі мә селелерінің кө бін теріске шығ арғ андығ ы (мойындамағ андығ ы) ү шін кә пір болуы да мү мкін! ” Қ з.: “ә с-Сауә ’иқ ә л-мурсалә ” 2/515.

Шейх Мухаммә д ибн ‘Абдуль-Уаххаб былай дейтін: «Менің жауларым мен туралы: «Ол ө з тұ жырымының негізінде ғ ана немесе кә пірлерге сү йіспеншілік таныту ү шін кү пірлікте айыптайды, - не болмаса, - Ол дә лел жетпеген надан адамдарды кү пірлікте айыптайды», - деп айтады. Мұ ның бә рі - адамдарды Аллаһ пен Оның Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жолынан тайдыру ү шін тағ ылғ ан ұ лы жала! » Қ з.: “ә д-Дурар ә с-сә ния” 1/66, “Мә жму’у муә ллифә т” 3/14.

Қ абірлерге қ ұ лшылық ету – бұ л діннің негіздеріндегі ширк пе, ә лде тармақ тарындағ ы ма?!

Осы жерде кейбір қ азіргі заман жазушылары бұ л сө здерді шейх Ибн ‘Абдуль-Уаххабқ а оның оқ ушыларының жә не Нә джд шейхтарының қ атарынан болғ ан шейх Абу Батын: «Ү лкен кү пірлік пен ширк жасағ ан адам, тіпті оны білместікпен жасағ ан болса да, кә пір болып табылады», - деп айтқ андығ ы себепті телінгендігін айтатынын атап кету қ ажет. Қ з.: “ә д-Дурар ас-сә ния” 10/352.

Бұ ғ ан былай жауап беру керек: Ибн ‘Абдуль-Уаххабтың шә кірттері мен ұ рпақ тары да бұ л мә селеде бірауызды келісімде болмағ ан. Мысалы, оның ұ лдары – шейх ‘Абдуллаһ жә не шейх Хусайн білместікпен кү пірлікке жә не ширкке тү скен адам ақ талуғ а лайық ты деп есептеген. Қ з.: “ә д-Дурар ә с-сә ния” 10/136-137.

Жә не Ибн ‘Абдуль-Уаххабтың мазхабы дә л осылай болғ анын шейх ‘Абду-л-Лә тыф ибн ‘Абдур-Рахман да былай деп растағ ан: “Ақ иқ атында, ол (Ибн ‘Абдуль-Уаххаб) дә лел ұ сынылмағ анғ а дейін жә не дә лел белгілі болғ анғ а дейін кү пірлікте айыптамайтын. Бұ дан тыс, ол, Аллаһ оны рақ ым етсін, тіпті қ абірлерге қ ұ лшылық жасайтын жә хилдерге, оларғ а мұ ның харам екендігі белгілі болмағ ан болса, такфир жасамайтын! ” Қ з.: “Мисбә х ә з-зилә м” 324.

Сондай-ақ «білместік діннің негізінде де, оның тармақ тарында ақ талу болып табылады» деген бұ л пікірді шейх Ибн ‘Усаймин де таң дағ ан. Одан Аллаһ тан басқ ағ а дұ ғ амен жалбарынатын адам туралы сұ рағ анда, ол былай деп жауап берді: «Оны жасағ аны ү шін адам кә пір болатын жағ дай туралы білмеу – оны жасағ аны ү шін адам бұ зақ ы (фасиқ ) болатын нә рсе туралы білмеу сияқ ты. Білместікпен бұ зақ ылық жасағ ан адам білмегендігі ү шін ақ тауғ а ие болатындығ ы сияқ ты кү пірлік жасағ ан адам да білмегендігі ү шін ақ тауғ а ие болады! Бұ л екі мысалдың арасында  айырмашылық жоқ, ө йткені Аллаһ Тағ ала былай деп айтқ ан: « Халқ ы залым болғ ан кентті ғ ана жоқ етеміз » (ә л-Қ асас 28: 59). Ол сондай-ақ былай деп айтқ ан: « Біз елшілерді жібермейінше ешкімді жазаламаймыз! » (ә л-Исра 17: 15). Жә не Ол, сондай-ақ, былай деп айтқ ан: « Аллаһ бір елді тура жолғ а салғ аннан кейін олар сақ сынуғ а тиіс нә рселерін ашық білдірмейінше, оларды адастырмайды » (ә т-Таубә 9: 115).

Алайда егер мұ ндай жә хил (мұ ның мә н-жайын) оқ ып-ү йренуде салғ ырттық танытып, сұ рамаса, онда мұ ндай жағ дайда кү мә н бар. Кү пірлікке жә не бұ зақ ылық қ а тү сіретін нә рсені білмеу – адамдардың (бұ л мә селелерде) салғ ырттық танытуынан емес, алайда олар бұ л нә рсені хә лал деп санауының себебінен де болуы мү мкін, ал мұ ндай жағ дайда бұ л адамдарда ақ талу болады. Алайда оларды ақ иқ атқ а шақ ыру қ ажет, ал егер олар қ асарысып тұ рып алса, онда оларғ а қ атысты ө здері қ асарысып жатқ ан нә рсесіне сә йкес ү кім шығ ару керек! Ал егер адам мұ ның тыйым салынғ андығ ын жә не бұ л ширкке алып келетіндігін білсе, бірақ, сө йте тұ ра, осыда жаң сақ тық істесе, немесе тә капарлық жасаса, онда ол ө зінің білместігі ү шін ақ талмайды”. Қ з.: “Мә жму’ фатауа уә расаиль” (ә л-Куфр уә -ттакфир) 2/221.

Жә не бұ л пікірді имамдардың басым бө лігі ұ станатын.

Қ азы Абу Бә кр ибн ә л-'Араби былай деп айтқ ан: “Бұ л ү мметтен болғ ан білмеуші жә не қ ателесуші (адам), тіпті кү пірлік жә не ширк амалдарын жасаса да, мү шрик жә не кә пір болмайды, ө йткені білместік жә не қ ателік - ақ тау болып табылады! ” Қ з.: «Тафсир ә л-Қ асими» 5/1307.

Имам Ибн Хазм былай деп айтқ ан: “Ол туралы білімі бар адам оны жасаса - кә пір болатын амалды (ол туралы) білімі жоқ адам істесе - ол Исламнан шық пайды”. Қ з.: “ә л-Мухаллә ” 10/410.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деп айтқ ан: “Мен Аллаһ пен Оның жаратқ ан махлұ қ тарын біріктіретін, Аллаһ тың Аршығ а кө терілгенін теріске шығ аратын жә хмилерге: «Егер мен сендермен келіссем, онда кә пір боламын, ө йткені мен сендердің сө здерің нің кү пірлік екенін білемін! Алайда сендер мен ү шін кә пір болып табылмайсың дар, ө йткені, сендер – жә хилсің дер (надансың дар)», - дегенмін”. Қ з.: “Мә жму’уль-фатауа” 23/326.

Уа, мұ сылмандар, шейхуль-Исламның бұ л сө зіне назар аударың ыздар! Шейхуль-Ислам ү лкен кү пірлікті айтушыларғ а, бұ л ү лкен кү пірлік екенін білсе де, такфир жасамады ғ ой?! Демек шейхуль-Ислам да, такфиршілердің жә не тізбекті такфирді жақ таушылардың пікірі бойынша, кә пір болып табылады, ө йткені кә пірлердің кү пірлігінде кү мә ні болмаса да, оларғ а такфир жасамады ғ ой! Солай емес пе?!