Жалпы жағдайлар мен нақты оқиға арасындағы айырмашылық

Қ ұ ран мен Сү ннет амал мен сол амалды атқ арушының арасында айырмашылық жасайды, ө йткені кү пірлік жасаушышының ә рбірі кә пір бола бермейді. Мысалы, Исламның қ андай да бір ү кімі-ережесін жоқ қ а шығ арушы мен оны қ ате тү сінушінің (тауиль) арасында айырмашылық бар, ө йткені оның біріншісі, екіншісінен ерекше, кә пір болып табылады. Сондай-ақ жалпы жағ дай мен нақ ты жағ дайдың арасында да айырмашылық бар, мысалы: «Қ ұ ран жаратылғ ан (махлұ қ )», - деп айтқ ан адам кә пір болады дегенге бірауызды келісілген пікір (ижмә ’) бар, бірақ, бұ ғ ан қ арамастан, осыны нақ ты бір мұ сылман айтса, бұ л мә селені жеке қ арастыру қ ажет.

Мұ ны салә фтар қ алайша тү сінгенінің мысалы мынау:

Имам ә л-Харауи былай деп баяндайтын: “Ә л-Азхариден «Қ ұ ран жаратылғ ан» деп айтушығ а қ атысты: «Сен осындай адамды кә пір деп есептейсің бе? », - деп сұ рағ анда, ол: «Оның айтып жатқ аны - кү пірлік», - деді. Одан бұ л жө нінде ү ш рет қ айталап сұ рады, жә не ол осылайша жауап беруін қ айталай берді де, ү шінші ретте: «Мұ сылман да кү пір сө зін айтуы мү мкін! », - деді”. Ибн ә л-Асир: “ә н-Ниһ ая” 806.

Сондай-ақ бұ л мә селенің ө те жақ сы тү сіндірмесін шейхуль-Ислам Ибн Таймия да берген: ”Мұ сылмандардың кейбір ә мірлері «Қ ұ ран – жаратылғ ан, жә не болашақ ө мірде ешкім Аллаһ ты кө рмейді» дейтін жә хмилердің айтатын нә рсесін айтатын. Олар осыны адамдардың арасында тарататын, жә не ө зінің шақ ыруына жауап бермегендерді қ инап жазалайтын, ә рі ө здеріне ілеспегендерді кү пірлікте айыптайтын. Біреуді тұ тқ ынғ а алса, ол солардың «Қ ұ ран – жаратылғ ан» деген сенімдерін мойындамайынша, босатпайтын. Олар ө здерінің ә кімдері етіп тек осыны мойындағ андарды ғ ана тағ айындайтын жә не тек осындай адамдарғ а ғ ана қ азынадан кө мек беретін. Осығ ан қ арамастан, имам Ахмад Аллаһ тан оларғ а рақ ым етіуін жә не оларды кешіруін сұ райтын, ө йткені ол: «Олардың ө здері осынысымен Аллаһ тың Елшісіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен слемі болсын) қ айшы келіп жатқ анын тү сінбейді», - деп есептейтін. Олар Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) алып келген нә рсесін тікелей жоқ қ а шығ армайтын, алайда, олар мә тіндерге қ ате тү сіндірме (тауиль) жасайтын жә не ө здерін осығ ан ү йреткендерге соқ ыр тү рде ілесетін”. Қ з.: “Мә жму‘уль-фатауа” 3/229-231.

«Жалпы жағ дай мен жеке жағ дай арасында айырмашылық бар» дегенге шариғ и дә лел келтірейік. ‘Умар ибн ә л-Хаттаб Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө зі тірісінде Химар деген атағ ы бар Абдуллаһ деген бір кісінің болғ анын баяндайтын. Ол Аллаһ тың Елшісін (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кү лдіретін, ал Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) келер болсақ, оны шарап ішкені ү шін ұ руғ а бұ йыратын. Бірде (адамдар) оны Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) алып келді де, оны Пайғ амбардың бұ йрығ ы бойынша ұ ра бастады, ал бір адам: «Уа, Аллаһ, оны лағ ынетте! Оны нендей жиі келтірілуде! », - деді. Бұ ғ ан Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Оны лағ ынеттемең дер, ө йткені, Аллаһ пен ант етемін, мен оның Аллаһ ты жә не Оның Елшісін жақ сы кө ретінін білемін! », - деді». Ә л-Бухари 6780.

Бұ л хадиске ой салың ыздаршы! Ө йткені Пайғ амбардың ө зі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) хадистерде шарап ішкендерді лағ ынеттегеніне қ арамастан, ол нақ ты бір адамды лағ ынеттеуге тыйым салды. Бұ л хадистің талқ ыланып жатқ ан мә селемен байланысын шейхуль-Ислам Ибн Таймия ө те жақ сы тү сіндіріп, былай деді: «Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ л адамды лағ ынеттеуге тыйым салды, ө йткені ол Аллаһ ты жә не Оның Елшісін (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жақ сы кө ретін еді, дегенмен, ол спирттік ішімдік ішуін қ оймайтын, ал спирттік ішімдік ү шін хадисте он адам лағ ынеттеледі. Алайда лағ ынет туралы жалпы мә тіннен нақ ты бір адамды лағ ынеттеу міндеттілігі туындамайды, ө йткені бұ л адамды лағ ынеттелгендердің санатынан шығ аратын кедергі болуы мү мкін. Кү пірлікте айыптаудың жалпы мә тіндері мен қ орқ ытуы бар мә тіндер де осы сияқ ты. Дә л сол ү шін де Қ ұ ран мен Сү ннетте қ орқ ытуы бар жалпылама мә тіндер белгілі шарттардың болуымен жә не белгілі кедергілердің болмауымен шартталады! ” Қ з.: “Мә жму’уль-фатауа” 10/32.

Мұ қ ият оқ ыдың ыздар ма, уа, мұ сылмандар?!

Мұ ның барлығ ы – Қ ұ ран мен Сү ннеттің жалпы мә тіндеріне қ ияс жасап, оларды нақ ты оқ иғ ағ а немесе белгілі бір адамғ а қ атысты қ олдануғ а болмайтындығ ына айқ ын дә лел. Бір мысал келтірейік: «Хош иістерді сеуіп, кө шеге шық қ ан жә не еркектер бұ л иісті сезген ә йел зинақ ор болып табылады», - деген хадис бар. Ал, енді осының негізінде хош иісті ә тірлерді сеуіп, кө шеге шық қ ан нақ ты ә йелді зинақ орлық та айыптауғ а болмайды! Сондай-ақ «Іш ауруынан ө лген адам шахид болып табылады! » деген хадис бар. Алайда іш ауруынан ө лген нақ ты бір мұ сылман туралы: «Ол шахид болды! », - деп айтуғ а болмайды, бірақ Аллаһ оғ ан осыны нә сіп еткен шығ ар деп ү міт ету керек.

Нақ ты жағ дай мен жалпы (жинақ талғ ан) мә тіндердің айырмашылығ ы жайындағ ы атақ ты имамдардың айтқ ан сө здерін де келтірейік.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деген: “Кү пірлікте айыптау нақ ты тұ лғ аның хал-ахуалына (жағ дайына) байланысты ерекшеленуі мү мкін, ө йткені қ ателік жасағ ан адамның ә рбірі бидғ атшы немесе надан бола бермейді жә не кез келген адасушы да кә пір, бұ зақ ы (фә сиқ ) немесе тіпті жай кү нә һ ар да бола бермейді”. Қ з.: “Минһ ажжу-Ссунна” 5/250.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия сондай-ақ былай деген: “Кү пірлікте айыптаудың жалпы ережелері белгілі адамғ а (нақ ты жағ дайларда) қ атысты шешім шығ аруда кү шке ие болуы міндетті емес. Кейбір ғ алымдар белгілі бір мә селеде ижтихад жасауы ә рі онда қ ателесуі мү мкін, бірақ олар, ақ таудан айыратын дә лел жеткеннен кейін де осы пікірді білімсіздік себебімен айта беретін адамнан ерекше, кә пір болмайды”. Қ з.: “Мә жму’ ә л-фатауа” 35/99.

Шейхуль-Исламның басқ а да мына сө здеріне назар аударың ыздар: “Ақ иқ атында, кү пірлікте айыптауғ а (такфир), бұ зақ ылық та айыптауғ а (тафсиқ ) жә не сол сияқ ты айыптауларғ а қ атысты ө зіне қ орқ ытуды қ амтығ ан Қ ұ ран мен Сү ннеттің мә тіндері, сондай-ақ имамдардың сө здері, белгілі шарттарды (дә лелді ұ сыну т. с. с. ) орындаудан басқ а жағ дайда, бірден нақ ты адамғ а қ атысты қ олданылмайды. Жә не бұ л діннің негіздеріне қ атысты ма, ә лде оның тармақ тарына ма – мұ ның айырмашылығ ы жоқ! ” Қ з.: “Мә жму‘уль-фатауа” 10/372.

Сө йтіп, жоғ арыда аталғ анның барлығ ы – егер мұ сылмандардан ә лде-біреу кү пірлік жасағ ан болса немесе кү пірлік сө здерін айтқ ан болса, онда: «Кім осылай деп айтса – кә пір болады, - немесе, - Бұ л – ү лкен кү пірлік болып табылады», - деп айту керек. Алайда нақ ты бір мұ сылманды осындай амалы ү шін, оғ ан дә лел ұ сынбай, Исламнан шығ армайды. Қ з.: “ә д-Дурару-с-сания” 8/244.

Шариғ аттың жалпы ү кім-ережелері мен нақ ты жағ дайлардың арасындағ ы ә рі адамдар арасындағ ы айырмашылық тарды ұ ғ ынғ ан соң, Аллаһ Тағ аланың рұ қ сатымен, нақ ты мұ сылмандарды кү пірлікте айыптауғ а не кедергі болып табылатынына ө тейік, біз осы жө нінде білуіміз ү шін жә не адасқ ан хауариждердің жолына ілеспеуіміз ү шін.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒