Бөлім 2. Әлеуметтік педагогика

1Ә леуметтік педагогика ғ ылым жә не практикалық іс-ә рекет сферасы ретінде. 2Ә леуметтік педагогика категориялары: ә леуметтену, тә рбие, ә леуметтік тә рбие. 3Ә леуметтік педагогика қ ағ идалары. 4 Ә леуметтік педагогикалық зерттеулердің пә нін анық таудың ә діснамалық мә селелері. 5Ә леуметтік педагогиканың категориялық -тү сініктік аппаратын анық таудың ә діснамалық мә селелері.

6Ә леуметтік педагогикалық ү деріс туралы тү сінік, оның мә ні мен мазмұ ны. 7Ә леуметтік педагогикалық ү дерістің негізгі компоненттері туралы жалпы тү сінік.

Ә леуметтік педагогика ғ ылым ретінде адамның бү кіл ө мірі барысында жү зеге асырылатын ә леуметтік тә рбиесін қ арастырады. Барлық ғ ылымдар саласы секiлдi ә леуметтiк педагогика да ө зiндiк ұ ғ ымдар мен тү сiнiктерге жә не ғ ылыми категорияларғ а ие. Олар ә леуметтену, ә леуметтiк оқ у, ә леуметтiк тә рбие, ә леуметтiк iс-ә рекет, ә леуметтiк-педагогикалық iс-ә рекет, ә леуметтену процесi жә не т. б.

«Ә леуметтiк» деген сө з латын тiлiнен аударғ анда «қ оғ амдық » деген мағ ынаны бiлдiредi, яғ ни қ оғ амдағ ы адамдардың ө мiрiмен жә не қ арым-қ атынасымен байланысты қ оғ амдық дегендi дә йектейдi. Бұ л мағ ынада адамның ә леуметтiк дамуы мен тә рбиесi туралы ғ ана емес, қ оғ амдағ ы ә леуметтiк қ ұ ндылық тарғ а, нормалар мен ережелерге бағ дар алу туралы сө з етуге болады.

Ә леуметтiк педагогикада екi бағ ыт байқ алады: ә леуметтiк жә не тұ лғ алық.

Бiрiншi бағ ыт мемлекет пен қ оғ амның ө скелең ұ рпақ ты тә рбиелеуге жалпы ық пал етуi арқ ылы анық талады. Бұ л - социопедагогика деп аталады, ал тар мағ ынада - адамның тұ лғ асын қ алыптастыру процесiне ө мiр сү ру ортасының ық палы - орта педагогикасы болып саналады.

Ә леуметтік педагогиканың мә селелерi П. Наторп, И. Г. Песталоцци, К. Д. Ушинский, Н. И. Пирогов, Дж. Дьюи, Г. Кершенштейнер, Р. Зейдель, С. Т. Шацкий, А. С. Макаренко, Б. Р. Лихачев, В. Д. Семенов жә не т. б. ең бектерiнде теориялық тұ рғ ыдан зерттелдi.

Ә леуметтiк педагогиканың тұ лғ алық бағ ыттары Дж. Локк, Ж. Ж. Руссо, Ф. Ницше жә не т. б. философиялық кө зқ арастары арнасында қ арастырылғ ан. Аталмыш бағ ыттың бастауы – «даралық » педагогикасы болып саналады. XIX ғ асырдың екiншi жартысында адамнан

жоғ арыны қ алыптастыру концепциясы пайда болды. (Ф. Ницше) Бұ л бағ ыт педагогтар алдына адамның ө зi ү шiн тә рбиелеу мә селесiн шешудi мiндет еттi.

Тұ лғ аның ә леуметтiк қ алыптасуы оның табиғ ат заң дары бойынша дамитын ә леуметтiк жан ретiнде, ә рi ә леуметтiк орта, қ оғ ам, индивидтiң белгiлi бiр ық пал ету қ абiлеттiлiктерiн ескеру негiзiнде тә рбиеленедi деген тұ жырым бередi.

Адамның ә леуметтiк ө зiндiк дамуы ө те кү рделi процесс, дегенмен ә леуметтiк даму жағ дайлары, бағ ыттары жә не қ арқ ындылығ ы ө згерiс ү стiнде болады.

Сонымен, ә леуметтік педагогика ғ ылымының негізгі категориялары: ә леуметтену, ә леуметтену процесi, ә леуметтік оқ у, ә леуметтік тә рбие, педагогикалық іс-ә рекет, ә леуметтік-педагогикалық iс-ә рекет, ә леуметтендіру, ә леуметтендіру факторлары, ә леумет (социум), микроә леумет, ә леуметтік институт, теріс ә леуметтендіру (деә леуметтендіру) институттары, ә леуметтік рө л, ә леуметтік бейімделу, ә леуметтік қ ұ лдырау, педагогикалық қ ұ лдырау, балалық ты қ орғ ау, бала қ ұ қ ығ ы, қ амқ орлық қ а алу, қ орғ аншылық жасау, жетімдік, балаларғ а деген қ атігездік қ атынас, ә леуметтік жұ мыс, қ айырымдылық ә леуметтік қ орғ ау, ә леуметтік қ олдау, ә леуметтік реабилитация, ә леуметтік кең ес беру, отбасылық кең ес беру, отбасы терапиясы жә не т. б.

Педагогика ғ ылымы «жеке адам», «даму», «ә рекет», «ә леуметтендіру», «қ оғ ам» деген секілді кө птеген басқ а пә ндер тү сініктерін де қ олданады. Оны педагогика ғ ылымының кірме тү сініктері деп айтамыз. Ал педагогика ғ ылымының тө л ұ ғ ымдары «білім беру», «оқ ыту», «тә рбиелеу» категориялары болып табылатындығ ын бiлемiз. Енді осы ұ ғ ымдардан ә леуметтік педагогиканың негізгі тү сініктерін ажыратып кө рсетейік.

Тү сінік - бұ л шындық ты танып-білу процесінің санамызда бейнеленуінің бір формасы болып табылады. Ғ ылыми тү сінік бірден қ алыптаспайды. Тү сініктің мә нін анық тау ү шін оның белгілерін ажыратып алу қ ажет.

Сонымен қ атар, негiзгi ұ ғ ымдар деп тек сол ғ ылымғ а тә н тү сiнiктердi айтамыз. Кез келген жаң а ғ ылым саласы ө зiнiң негiзгi тү сiнiктерiнен туындайтын жаң а тү сiнiктерге ие болады. Ә леуметтiк педагогиканың тү сiнiктерi педагогика ғ ылымының тү сiнiктерiнен туындайды, олай болса ә леуметтiк педагогика пә нiнiң ө зi ғ ылыми педагогиканың бiр саласы ретiнде кө птеген зерттеу объектiсi жеке адамның қ алыптасуы болып табылатын басқ а ғ ылымдармен тығ ыз байланыста болады. Оны тө мендегі 1-схема мынадай тү рiнде кө рсетуге болады:

Тұ жырым:

1Ә леуметтік тә рбиенің мақ саты адамзат қ оғ амының барлық кезең iнде адамды ө зi ө мiр сү рiп отырғ ан қ оғ амының талаптарына сай етiп қ алыптастыруды кө здеген.

Ә леуметтік педагогика ғ ылдымының негізгі категориялары педагогика ғ ылымы категорияларынан келіп туындайды, сонымен қ атар олар да қ оғ амдық категория болып табылады. Ө йткенi ә ртү рлi қ оғ амдық талаптарғ а сай берiлген анық тамалар мазмұ ны бiрдей емес. Бұ дан байқ айтынымыз, қ оғ амның мақ саты тә рбиенiң, тұ лғ аны қ оғ ам талабына сай етіп қ алыптастырудың мақ сатымен сә йкес сабақ тасып отырады.

Тә рбие ү здiксiз жә не ү зiлiссiз процесс болғ андық тан, тұ лғ аны қ оғ ам талабына сай ә леуметтендіру ү рдісі де ү здіксіз ә рі ү зіліссіз процес болып табылады.

8Қ азақ стан Республикасының білім беру жү йесін жаң арту мен дамытудың қ азіргі кезең дегі стратегиясы. Білім беру «Қ азақ стан – 2030» ұ зақ мерзімді Стратегиясының маң ызды басымдық тарының бірі болып танылды. Қ азақ стандағ ы білім беру реформаларының жалпы мақ саты білім беру жү йесін жаң а ә леуметтік-экономикалық ортағ а бейімдеу болып табылады. Қ азақ стан Президенті республиканы ә лемдегі бә секеге қ абілетті 50 елдің қ атарына енгізу туралы міндет қ ойғ ан болатын. Білім беру жү йесін жетілдіру осы мақ сатқ а қ ол жеткізуде маң ызды рө л атқ арады.

Халық аралық тә жірибе ерте балалық шақ тан ересек жасқ а дейін адами капиталғ а, атап айтқ анда, білім беруге бө лінетін инвестицияның экономика мен қ оғ амғ а елеулі қ айтарымы болатынын дә лелдеп отыр.

Адами капиталғ а бө лінетін инвестициялар жылдам ө згеретін ә лемде бейімделе алатын техникалық прогрессивті, ө німді жұ мыс кү шін қ ұ ру ү шін аса қ ажет. Болашақ тың табысты экономикасы білім беруіне, халық тың дағ дылары мен қ абілетіне инвестициялайтындар болмақ. Білім беруді ә леуметтік қ ажеттіліктерге жұ мсалатын шығ ындар ретінде ғ ана емес, экономикалық инвестициялар ретінде тү сіну қ ажет.

Білім беру мен экономикалық ө суді байланыстыратын кө птеген дә лелдер бар:

макро- жә не микроэкономикадағ ы халық аралық зерттеулерді шолу білім берудің, табыстың жә не ө німділіктің арасында тығ ыз байланыстың бар екенін дә лелдеп отыр. Бұ л ретте оқ ытудың бастапқ ы кезең іне инвестициялаудың зор қ айтарымы болатыны байқ алады;

зерттеулер білім беруді дамытуғ а жұ мсалғ ан инвестицияның маң ызды жақ тарын растайды.

Экономикалық пайдадан бө лек білім беру басқ а да ә леуметтік пайдаларды келтіреді, ә леуметтік капиталдың – азаматтардың кө п ү лесінің қ атысуымен қ ұ ралғ ан, ә леуметтік бірлігі мен интеграциясы жоғ ары, қ ұ қ ық бұ зушылық дең гейі тө мен қ оғ амның қ алыптасуына ық пал етеді. Жастайынан білім алу ә леуметтік, эмоционалдық жә не басқ а да ө мірге қ ажетті дағ дыларды қ алыптастыруда маң ызды рө лге ие. Білім беру қ ызметінің барлық спектрларын одан ә рі дамытудың сенімді дә лелдері осында. Қ азақ станның білім беруді тү бегейлі жаң ғ ыртуы: білім беруге салынатын инвестицияны айтарлық тай жә не тұ рақ ты ұ лғ айтуы, оның сапасын жақ сартуы қ ажет.

Сондық тан жаң а ұ лттық пайымдау ұ сынылады: 2020 жылғ а қ арай Қ азақ стан – білімді мемлекет, ақ ылмен қ ұ рылғ ан экономика жә не біліктілігі жоғ ары жұ мыс кү ші. Білім берудің дамуы еліміздің болашақ экономикалық, саяси жә не ә леуметтік-мә дени ө ркендеуі сү йенетін тұ ғ ырнамасы болуы тиіс.

Білім беру саласындағ ы Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік саясатын іске асырудың ұ йымдастырушылық негізі – қ азақ стандық білімді жаң ғ ыртудың жалғ астырылуын қ амтамасыз ететін Қ азақ стан Республикасында білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарғ а арналғ ан мемлекеттік бағ дарламасы (бұ дан ә рі – Бағ дарлама) болуы тиіс.

Бағ дарлама білім беру саласындағ ы мемлекеттік саясаттың ұ йымдастырушылық негізі ретінде білім беру мен тә рбиенің, басқ ару жү йесінің, білім беру қ ызметі субъектілерінің қ ұ қ ық тық -ұ йымдастырушылық нысандарының жә не қ аржы-экономикалық тетіктерінің қ ұ рылымындағ ы, мазмұ ны мен технологияларындағ ы ө згерістерді қ амтитын ресурстары мен мерзімі бойынша бір-бірімен ө зара байланыстағ ы іс-шаралар кешені болып табылады.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒