Парцелляцияләнгән төзелмәләр

Парцелляциялә нгә н тө зелмә лә р

Парцелляция – аерым кисә клә ргә махсус таркатып тө зелгә н җ ө млә лә р. Бу очракта җ ө млә лә р интонацион-мә гънә ви сө йлә м берә млеклә ренә, ягъни фразаларга таркатып тө зелә лә р. Ә леге сө йлә м берә млеклә ре язуда аерым җ ө млә лә р буларак формалаштырып бирелә. Парцеллятлар булып гади җ ө млә нең тиң дә ш кисә клә ре, кушма җ ө млә компонентлары килергә мө мкин. Мә сә лә н, Мә калә сорыйлар. Хә зерлә нгә н берни юк. Чө нки без, берничә кеше, аны онытып, аш ашап, фә лсә фә лә р сатып утырабыз. Чө нки яң а килгә н кеше булганга, мин ү зем гә зитә, ү зем мә калә булып киткә нмен (Г. Тукай).

106. Парцелляциялә нгә н тө зелмә лә рне тикшерегез. Нигез җ ө млә белә н парцелляциялә нгә н тө зелмә лә рнең структур-семантик бә йлә нешен аң латыгыз. Теркә гечлә рнең мә гънә ви кулланылыш ү зенчә леклә ренә игътибар итегез.

1. Локманны да тиз кү рде. Кү рде дә чат ябышты (Х. Сарьян)

2. Кү з алдына Нина килеп басты. Сө йкемле итеп елмайды. (М. Мә һ диев).

3. Юк инде, агайнелә р, Сә йфуллов абыегыз мондый хуҗ асызлыкка юл куймас, җ аен-ә мә лен табар, табышны тә гаен санарга да ү зе килер. Иренмә с (М. Хуҗ ин).

4. Моның бер очы чыгарга тиеш. Һ ә м ул чыкты да. Иртә н ат җ иккә н арада (М. Мә һ диев).

5. Һ ә м ул бер сү з дә ө стә мичә, һ ә м ә нинең нә рсә ә йтү ен дә кө тмичә, чыгып китте. Ә мма ишекне каты ябып тү гел (Ф. Хө сни).

6. Мә калә сорыйлар. Хә зерлә нгә н бернә рсә юк. Чө нки без, берничә кеше, аны онытып, аш ашап, фә лсә фә лә р сатып утырабыз. (Г. Тукай).

7. Пункттагы фельдшер кү рше авылларга да йө ри... Ә лбә ттә, җ ә яү йө ри. Кышын да, җ ә ен дә... (И. Гази).

8. Арада Нургали абзый булса, башкалар тын кала. Чө нки ул ялындырмыйча, йө герек сү з тә мен белеп, мавыктыргыч итеп сө йли белә (М. Галиев).

Белемнә рне тикшерү ө чен сораулар, кү негү лә р, тестлар.

1. Җ ө млә гә нинди ү зенчә леклә р хас?

2. Җ ө млә нинди кисә клә ргә бү леп ө йрә нелә?

3. Баш кисә клә рнең җ ө млә не оештырудагы ә һ ә мияте нә рсә дә?

4. Җ ө млә ничек оеша?

5. Җ ө млә нинди грамматик кисә клә ргә бү ленә? Алар ничек билгелә нә?

6. Баш кисә клә ргә нинди грамматик кисә клә р керә?

7. Кө н салкын. Урамда салкын. Салкын кө н. җ ө млә лә рендә нинди аерма бар?

8. Иягә нинди ү зенчә леклә р хас?

9. Тө зелеше ягыннан иянең нинди тө рлә ре була?

10. Ия нинди сү з тө ркемнә ре белә н белдерелә?

11. Ул китап укый. Ул китап кызыклы җ ө млә лә рендә ге китап сү зенең кулланылышында нинди аерма бар?

12. Хә бә ргә нинди ү зенчә леклә р хас?

13. Тө зелеше ягыннан хә бә рнең нинди тө рлә ре була?

14. Хә бә р нинди сү з тө ркемнә ре белә н белдерелә?

15. Татар телендә ия белә н хә бә р ничек ярашалар?

16. Ия кү плектә килеп тә, хә бә ре берлектә кулланылырга мө мкин булган очракларны ә йтегез.

17. Ия белә н хә бә р арасына сызык кайсы очракларда куела?

18. Иярчен кисә клә ргә нә рсә лә р керә?

19. Иярчен кисә клә рнең җ ө млә дә ге роле нинди?

20. Җ ө млә нең нинди кисә генә аергыч дип ә йтә лә р?

21. Аергыч аерылмышка нинди чаралар ярдә мендә бә йлә нә?

22. Аергыч нинди сү з тө ркемнә ре белә н белдерелә?

23. Җ ө млә нең нинди кисә генә тә мамлык дип ә йтә лә р?

24. Тә мамлыкның нинди тө рлә ре бар?

25. Кыек һ ә м туры тә мамлыклар ияртү че сү згә нинди чаралар ярдә мендә бә йлә нә?

26. Тә мамлык нинди сү з тө ркемнә ре белә н белдерелә?

27. Җ ө млә нең нинди кисә генә хә л дип ә йтә лә р?

28. Мә гънә лә ренә карап, хә ллә рне нинди тө ркемнә ргә бү леп йө ртә лә р?

29. Вакыт хә ле ничек белдерелә?

30. Урын хә ле ничек белдерелә?

31. Сә бә п хә ле ничек белдерелә?

32. Максат хә ле ничек белдерелә?

33. Рә веш хә ле ничек белдерелә?

34. Кү лә м хә ле ничек белдерелә?

35. Шарт хә ле ничек белдерелә?

36. Кире хә л ничек белдерелә?

37. Җ ө млә кисә клә ренең аерымлануы ө чен нинди шартлар кирә к?

38. Җ ө млә нең кайсы кисә клә ре бө тенлә й аерымланмый?

39. Җ ө млә нең нинди кисә генә аныклагыч дип ә йтә лә р?

40. Аныклагыч аныкланмышка нинди чаралар ярдә мендә бә йлә нә?

41. Аныклагыч бирелеш ягыннан нинди тө рлә ргә бү ленә?

42. Аныклагыч мә гънә кү лә ме ягыннан нинди тө рлә ргә бү ленә?

43. Аныклагыч башка иярчен кисә клә рдә н нинди ү зенчә леклә р белә н аерыла?

44. Аныклагыч янында нинди тыныш билгелә ре килә ала?

45. Модаль кисә клә рнең тө рлә рен ә йтегез.

46. Модаль кисә клә рнең җ ө млә дә ге роле нинди?

47. Җ ө млә нең нинди модаль кисә генә эндә ш сү з дип ә йтә лә р?

48. Эндә ш сү з нинди сү злә р белә н белдерелә ала?

49. Эндә ш сү злә р җ ө млә нең кайсы урыннарында кулланыла ала?

50. Эндә ш сү злә р янында нинди тыныш билгелә ре куела?

51. Җ ө млә нең нинди модаль кисә генә кереш сү з дип ә йтә лә р?

52. Кереш сү злә р ни ө чен кулланыла?

53. Кереш сү злә нең мә гънә ягыннан нинди тө рлә ре була?

54. Җ ө млә кисә клә ренең тиң дә шлә неп килү е ө чен нинди шартлар кирә к?

55. Тиң дә ш кисә клә р ү зара нинди чаралар ярдә мендә бә йлә неп килә?

56. Тиң дә ш кисә клә р янында кайсы очракларда сызык, ике нокта куела?

57. Тиң дә ш кисә клә р янында гомумилә штерү че сү злә р булып нинди сү злә р килә?

58. Сү злә рнең җ ө млә дә нинди ике тө рле тә ртибе була?

59. Язма һ ә м җ анлы сө йлә мдә баш кисә клә р ничек урнаша?

60. Шигырь тө зелеше, ритм-рифма талә плә ре баш кисә клә рнең урнашу тә ртибенә ничек тә эсир итә?

61. Нә рсә ул ө стә лмә?

62. Сү злә рнең туры тә ртибе ничек була?

63. Инверсия булганда, җ ө млә дә сү злә р нинди тә ртиптә урнашалар?

64. Сү з тә ртибе белә н логик басым арасында нинди бә йлә неш бар?

65. Җ ө млә нинди актауль киcә клә ргә бү ленә?

66. Экспрессив синтаксик тө зелмә лә ргә нинди синтаксик берә млеклә р керә?

67. Кү заллаулы баш килеш нә рсә ул? Кү заллаулы баш килешле ә йлә нмә лә р нигез җ ө млә белә н ничек бә йлә нә?

68. Нә рсә ул ө стә лмә? Ө стә лмә гә нинди ү зенчә леклә р хас?

69. Парцелляциялә нгә н тө зелмә лә р ничек оешалар?

⇐ Предыдущая 30 31 32 33 343536 37 38 39 Следующая ⇒