Өстәлмәләр

Сө йлә м теленең алдан ә зерлә нмә гә н, табигый булуы нә тиҗ ә сендә телдә тө рле синтаксик кү ренешлә р килеп чыга. Шундыйларның берсе – ө стә лмә лә р. Ө стә лмә лә р – инде оешып беткә н җ ө млә гә ө стә леп килгә н сү злә р, сү зтезмә лә р, җ ө млә лә р. Мә сә лә н, Авыл белә н болын арасында Озын кул дигә н бер ергамак бар. Тирә н тү гел. (М. Ә мирханов). Бу мисалда Тирә н тү гел. ө стә лмә аергыч булып килә. Пункттагы фельдшер кү рше авылларга да йө ри... Ә лбә ттә, җ ә яү йө ри. Кышын да, җ ә ен дә ... (И. Гази). Бу мисалда Кышын да, җ ә ен дә.... ө стә лмә вакыт хә ле булып килә. Дулкынын мә ң ге югалткан Ялгыз акчарлак сыман Килә ул кадер. Тик бик соң . .. (Р. Фә йзуллин). Бу шигъри юлларда Тик бик соң.. ө стә лмә вакыт хә ле булып килә.

Ө стә лмә лә ргә тү бә ндә ге ү зенчә леклә р хас:

o Ө стә лмә лә р мә гънә лә ре ягыннан игътибарны җ ә леп итә лә р.

o Ө стә лмә лә р һ ә рвакыт җ ө млә ахырында килә лә р.

o Аларны алдагы тө п җ ө млә составына да кертеп була.

o Ө стә лмә лә р аерым бер җ ө млә рә вешендә ә йтелә, һ ә м тө п җ ө млә дә н пауза белә н аерыла.

Исегездә тотыгыз! Ө стә лмә лә р алдыннан кү п нокталар, нокта, ө ндә ү, сорау билгелә ре (... . ! ? ) куела. Ө тер куелса, ө стә лмә барлыкка килмичә, җ ө млә лә рнең инверсиясе кү зә телә. Авыл белә н болын арасында Озын кул дигә н бер ергамак бар. Тирә н тү гел. - ө стә лмә. Авыл белә н болын арасында Озын кул дигә н бер ергамак бар, тирә н тү гел – инверсия.

103. Җ ө млә лә рне игътибар белә н укыгыз. Ө стә лмә лә рне билгелә гез. Кайсы җ ө млә кисә ге ө стә лмә булып килү гә карап, тө ркемнә ргә аергыз.

Ө стә лмә ия
Ө стә лмә аергыч
Ө стә лмә тә мамлык
Ө стә лмә хә л
Ө стә лмә кереш сү з
Ө стә лмә аныклагыч

1. Ү з гомеремдә беренче тапкыр турист булып Тө ньяк Кавказга барган идем. Тө ньяк Осетиягә (М. Мә һ диев).

2. Габдрахман югалды. Хә бә рсез (М. Мә һ диев).

3. Мин шунда банкетка чакырулы идем. Студентлар исеменнә н (М. Мә һ диев).

4. Моны Таҗ и да тойды. Ә тисе дә (А. Алиш)

5. Ә минә: Мин ышанып яшә дем. Сиң а! (Т. Миң нуллин).

6. Минем бер дустым бар. Хә мит (Т. Миң нуллин).

7. Гарифулла: Йә, алайса, теге ә киятең не сө йлә. Нигез турында (Т. Миң нуллин).

8. Сине шә һ ә ргә озатабыз. Укырга (М. Ә мирханов).

9. Бу хә бә р бө тен авылга таралды. Бер сә гать эчендә (Т. Ә йди).

10. Нә ркизә гә сө йлә ргә тотынды. Лә ззә тлә неп (З. Хә ким).

11. Менә бервакыт практикага киттек. Сыктывкар ягына (З. Хә ким).

12. Куштирә к – бә лә кә й авыл. Бер генә урамлы (Н. Фә ттах).

13. Менә монысы чын хуҗ аларча. Чыннан да. (Г. Авзал).

⇐ Предыдущая 28 29 30 31 323334 35 36 37 Следующая ⇒