ҚҰРМАЛДЫҚ ШАЛУ

Келесі кү ні ең шеткі мекенді басып, жиһ ангездер ү йіне едә уір ерте келді. Кө семнің жертө лесі алдында олар кө рші тұ рақ тың жауынгерлерін жаң а ғ ана ұ стап ә келген вампуымен бірге алқ а-қ отан қ оршап алғ ан онкилондарды кө рді.

Жауынгерлер бү гін таң ертең ерте аң ғ а шығ ып бара жатып бес вампуғ а тап болады, толайым тү рі бұ ғ ы ұ рлағ алы жү рген барлаушылар тә різді. Оларды табынғ а тақ ау жерде қ уып жетіп, жанжал шығ ады, сол арада екі вампу ө ліп, екеуі қ ашып қ ұ тылады, жаралы біреуін тұ тқ ындап, жателдіктерге тарту еткелі алып келеді. Меймандардың ө лген жануарлардың терісі мен бас сү йегін жинайтынын, Мың тү тін алқ абына ана жолғ ы саяхатында қ асқ ыр жеп кеткен вампудың бас сү йегі мен жілігін кө теріп кө ргенін жауынгерлер байқ аса керек, зерттесе, ө лісінен тірісі дұ рыс шығ ар деп мына вампуды ә кеп тұ рғ ан себебі сол екен. Қ олы артына қ айырылып тас қ ып байланғ ан, ү сті-басын найза мен жебеден тү скен жарақ аттың қ аны жуып кеткен, тұ тқ ын, шамасы, аяғ ынан ә рең тұ р. Оны вампуларды сирек кө ретін қ атын-қ алаш, бала-шағ а қ аумалай қ оршап алғ ан. Тірі вампуды қ алағ анынша кө рудің мү мкіндігі туыпты.

Жиһ ангездер вампу оларғ а тірі кезінде қ ызық екенін айтқ анда, Амнундак оны ағ ашқ а апарып байлап тастауғ а ә мір берді. Жиһ ангездер жедел ө лшеп, суретке тү сіріп алып, содан соң оны қ оя бер деп кө семге ө тініш айтуғ а асық ты.

Барлық алғ ашқ ы қ ауым адамдары сияқ ты тұ тқ ын да бұ лшық етті, ә леуетті ә рі жас еді. Бас сү йегін ө лшеуге жал сияқ ты қ обырағ ан, арасына неше жылғ ы кір баттасқ ан шашы бө гет болды ма, Горюнов оны алып тастамақ қ а тоқ тады. Жалтырағ ан қ айшыны жақ ындата бергенде бауыздайын деп жатыр деп ұ қ қ ан вампу жан даусы шығ ып, зарлап қ оя берді. Шаш алу ағ ашты айнала тұ рғ ан онкилондардың кө з алдында ө тті, олар бұ рын-соң ды мұ ндай қ арекетті кө рген жоқ -ты,

оның ү стіне мына жаң а қ ұ ралдың ө зі де бейтаныс. Тұ тқ ын бұ л істі азаптардың алдындағ ы байқ ау шығ ар деп ойлап, азаптаушысының білегіне ө ткір тісін қ адауғ а алас ұ рды да, аузын буып тастауғ а тура келді. Бас сү йегін ө лшеуге ә келген жалтылдақ қ ұ ралдар оны қ алтыратып жіберді. Бойын, басын, тұ рқ ын ө лшеудің бә рін, ә рине, ол ө лтірер алдындағ ы сиқ ыр айла, ең азаптысы кейін болады деп ұ қ ты. Ақ ыр аяғ ында жалтырақ бірдең енің басына тө рт бұ рышты қ ара затты қ ойып, мұ ның алдына ә келіп сырт еткізгенде жасын оғ ы енді жайратпақ деп ол кө зін жұ мды. Ө зіне ештең е болмағ анын, ақ ыр соң ында еш зақ ымсыз қ алғ анын кө ргенде ол қ атты таң данды.

Онкилондар осы қ имыл-қ арекеттің бә рін міз бақ пай, бақ ылап тұ рды, бой мен басты ө лшеу оларғ а бұ рыннан танысты, ә уелі ә йелдер, сонан соң жауынгерлер мен балалар осылай ө лшенген. Ә рбір осы ә рекет жалтырақ таянышы бар ә лгі қ ара заттың сыртылымен аяқ талатын, ал оғ ан мә н берген онкилон жоқ.

Ө з шаруасын тындырғ ан соң Горюнов вампуды еркіне қ оя беруін ө тініп, кө семнен батыл тойтарыс алды.

– Бү гін кешке бізде тағ ы да табыну басталады, бақ сы рухтардан вампудың ө лу-ө лмеуі жө ніндегі байламын біледі,

– деді Амнундак, – бұ ғ ан дейін біз тұ тқ ынды ешқ ашан ешқ айда босатпаймыз.

Кү н кешкіріп те қ алғ ан, алыс сапар-саяхаттан, бү гінгі вампу оқ иғ асынан ә бден шаршағ ан жиһ ангездер ө здерінің мұ нтаздай жертө лесіне оралып, алаулағ ан от басына жеткеніне қ уанды. Тұ ман қ алың дап, кү н қ айта суыта бастады. Кеше де, бү гін де тұ манның тү ске дейін айық пай тұ рып алғ анын, артынан кү н шық қ анымен де «осы мезгілдегі біздің Казачьедегідей» суық болғ анын олар Гороховтан сұ рап білді. Сол кү ні сұ р қ арлығ аштардың тү стікке ұ шқ аны байқ алды, суық тың тү суінен тынышсызданғ ан қ аз-ү йректер де ұ шуғ а жиналып жатты. Екі тү н қ атарынан болғ ан аяздан қ ырдың шө бі солып, жатып

қ алды, жапырақ сарғ аймай-ақ тү се бастады. Онкилондар таң ырқ ап, мұ ндай суық пен тұ ман ә детте бір ай кейін тү сетінін, қ ұ стың да ерте қ айтқ алы жатқ анын айтып жү рді. Бү гінгі тә уеп ету де сол суық тың ерте тү суіне байланысты кө рінеді.

Ымырт жабылғ асын бақ сының келген-келмегенін, дұ ғ ағ а ақ адамдардың қ атысар-қ атыспасын біліп қ айтқ алы Горохов кетті. Бұ л жолы табынуғ а тек жауынгерлер ғ ана қ атысатыны, ә йелдер мен балалар да жіберілмейтіні жайында хабар алып ізінше қ айтып келді ол.

Кү н суық болғ андық тан Амнундак ақ адамдардан ә йелдер мен балалардың осы ү йге кіріп отыруына рұ қ сат сұ рады.

– Осылар бір жаман жымысқ ы іс жасағ алы жү р ме деген ой келеді мағ ан, – деді Ордин ә лгі хабарды естіген бетте- ақ. Біз ештең е естіп-білмесін деп олар кү ллі ә йелдерді шығ арып жіберді.

– Мү мкін, – деді салмақ сақ тап Горюнов. – Бірақ біз оларғ а бө гет жасай алмаймыз, ендігі қ алғ аны тек сақ болу ғ ана. Осы Аннуирден сұ рап кө рің ізші, олардың бұ л тақ ылеттес табынуы да бола ма екен?

Аннуир мұ ндай дұ ғ а вампуларғ а шабуыл жасайтынның алдында болатынын айтты.

Ұ замай жертө ле ақ адамдардың отының басында аласталу уақ ытын қ ысқ артқ алы келген қ атын-қ алаш, бала-шағ ағ а толды. Олар бұ л ү йде бұ рын да болғ ан, ә сіресе, жателдіктер жоқ кезінде жиі келіп жү ретін-ді, ал енді тұ қ ымымен тегіс кірген соң емін-еркін билеп-тө степ, істікке ет шаншып, шелпек пісіріп, кешкі ас ә зірлеуге кірісіп те кетті, жертө лені балалардың айқ айы, сә билердін шырылы, ү лкендердің ә зіл-қ алжың, ойын- кү лкісі кернеді. Кү ні кеше ғ ана бабалары айтып кеткен бақ ытсыздық қ а кінә лі деп, жателдіктерді желкелеп қ уып жіберуді талап еткен, қ азір алаң сыз, мұ ң сыз сол жатжерліктермен ойнап-кү ліп, ә зіл-қ алжың ы жарасып отырғ ан осынау ақ жарқ ын кө ң ілді адамдарды кө ргенде жиһ ангездер кешегі қ ара тақ ыр қ у медиенде куә болғ андарын кө з алдына

келтіріп, жағ дай кенеттен ө згере қ алмаса, алғ ашқ ы қ ауымның бұ л тайпасына да ө лім қ атері тө ніп тұ рғ анын ойламай қ ала алмады.

– Ойлап-ойлап, ә йтеуір мен шеше алмай қ ойдым, – деді Горюнов ә йелдердің кү лкісі мен қ алжың ы мезі еткен соң ө зімен бірге бұ рышқ а қ арай оқ шауланғ ан Ординге. – Онкилондарғ а тө ніп тұ рғ ан ө лім қ атерін айтып, тү стікке бізбен бірге кетейік деп ұ сыныс жасасам ба деп, бір байламғ а келе алмай-ақ қ ойдым.

– Осы жайды мен де ойладым, – деді Ордин, – бірақ ұ сыныс жасау асығ ыстық болар деген тү йінге келдім. Қ азір тең із ашық, қ айық сыз олар қ айда барады. Оның ү стіне менің қ азіргі кү ткен қ аупім дұ рысқ а шығ а ма, жоқ па? Санников жерінің жылытқ ышы ертелі-кеш қ алпына келіп, істің беті оң ғ арылып, ондағ ан жыл бойы жақ сы да болып кетер...

– Ал жылытқ ыш қ алпына келмей, кө з алдымызда қ ыс тү се бастаса қ айтеміз?

– Қ айтсе де, бұ ларғ а ештең е айтып болмайды. Поляр тү ндерінде айдын мұ з арқ ылы жылы киімсіз, отсыз, бұ ғ ысыз қ айда барады! Бұ ғ ылары бірнеше кү н мұ з жолында аштан ө леді. Жоқ, олар осы қ ысты бірдең е ғ ып ө ткереді, ал кө ктемде қ ардың ерімегенін, жануарлардың ө ліп біткенін кө ріп, бұ л арадан кету керек екенін ө здері де ойланады.

– Дұ рыс! Ал кө ктемде осы жерді, оның халқ ын зерттеуге академия жіберетін ү лкен экспедициямен бірге ойпатты қ ар басып қ алмай тұ рып біз де келеміз. Онда онкилондарды кө шіру де оң ай – олар бұ л жерден кетудің қ ажеттігіне ө здері де тү сінеді.

– Ал қ азір бұ лар бізден апаттың тоқ татылуын талап етеді тек.

Кешкі астан кейін ә йелдер Гороховтың ө тінішімен би ұ йымдастырды. Балалар мен кемпірлерді бұ рышқ а қ арай отырғ ызып, ө здері ә деттегідей киімін тү гел шешіп, бірінің

қ олынан бірі ұ стап от айнала билей жө нелді. Биі қ арапайым ә уен ырғ ағ ымен бірде оң аяғ ын, бірде сол аяғ ын кө теріп секіру, қ олын бұ ралтып, жан-жақ қ а мойнын қ озғ алту. Осындай билермен ә йелдер ұ зақ поляр тү ндері от басынан шық пай, жертө леде отыру ә бден зеріктірген еркектердің кө ң ілін кө теретін. Алғ аш билегісі келмегендей, ә уені мен қ имылы баяу басталып, бірте-бірте ширап, ақ ыр аяғ ында ә йелдер шыр айналғ анда шапшаң дығ ы кө з суырып, аяқ дү рсілі мен шапалақ сатыры, шабытты ү н қ ұ лағ ың да кү мбірлеп тұ рып алады. Қ ұ тырынғ ан биде қ оң ырқ ай денелер мың бұ ралып, бұ рымдар дең гелең ойнап, алқ а сылдырап омырауды шапақ тап, білектер ілгері-кейін бұ лдырай сермеліп, аппақ тістер жарқ ырап, еріндер ә сем ашылып, кө здің жауын алады. Ақ ыры, ә бден қ алжырағ ан қ ыз-келіншектердің бә рі қ ұ лап тү сіп, ә рқ айсысы ә р кейіпте от айналасында тер шылағ ан денелердегі ө рнек-таң балардың қ аракө к белдемшелерін тү зей алқ ына тыныс алып жатады. Қ азір сызық тары ә сіресе айқ ын айшық талып, жылдай ұ зақ поляр тү ндері қ ыздардың денесін ө рнектеген алғ ашқ ы қ ауым суретшілері – кемпірлердің бірінен-бірі асырмақ болғ ан ө нерінің жемісі ою-ө рнек, гү л, жапырақ, жануарлардың басының бейнесі тайғ а таң ба басқ андай кө зге ұ рып тұ р. Амнундактың тоқ алы – жыланды ә йелдің ө рнек-таң басы бұ рыннан таныс. Ал Аннуирдің алды ә р алуан гү лдер мен жапырақ тардың суреті, ал екі жауырынында кү н шығ ып, шапағ ы мойнына, иығ ы мен беліне шашырап тұ р, белінен тө менірек екі жақ тан екі жарты ай салынғ ан. Ракудың денесі алдынан айқ ыш-ұ йқ ыш сызық тармен торланып, арқ а жағ ы толқ ынданып, белі мен мық ынына тү скен тұ сы қ ошқ ар мү йізденіп, бұ рап тасталғ ан. Қ ыздар денесіндегі ө рнегінің мағ ыналылығ ымен бірінің алдында бірі кө лең дейді, ал жас жауынгерлер кө ктемде қ алың дық таң дағ анда да алдымен қ ыздардың кө бінесе осы ө рнек-таң басына қ арайды.

Ә йелдер дем алғ ан соң жарты шең бер жасап, оттың бір жағ ында жиһ ангездерге қ арама-қ арсы жайғ асты да ойын бастады: оң жақ шетте бірінші отырғ ан қ ыз «бірінші» деп, кө ршісін алақ анымен арқ адан бір тартты, ол «екінші» деп мына жақ тағ ы қ ұ рбысына соны жасады, сө йтіп, шапалақ толқ ыны екінші шетке бір-ақ шық ты; біреуі есебінен жаң ылып қ алса, оң нан да, солдан да соны тұ қ ыртып, ә жуа қ ылды. Сол жақ шеттен, екінші қ олмен шапалақ оң ғ а жылжып, оң жақ шеттен солғ а жылжып, екі толқ ын ортада тү йісетін болды да, есептен жаң ылысушылар кө бейіп, қ ыран-топан кү лкіге батырды. Бұ л ермек зеріктірген кезде олар келесісіне кө шті: ә йелдер жү ресінен отырып екі қ олын алдына созып, бір аяғ ын отқ а қ арай кө сілтіп, оны екінші аяғ ымен шапшаң ауыстыра қ оюы тиіс болды, егер біреуі кешігіп не басқ а аяғ ын созатын болса, бә рі кү ліп, кө ршісі оны шалқ асынан тү сіріп, оның екі аяғ ы аспанда қ айшыланып жатты. Бұ л ойын ә йелдерді мү лде жалық тырып жіберіп, ақ ырында олар бірін- бірі еш себепсіз шалқ асынан тү сіріп, апыр-топыр болып бә рі қ ұ лап жатты.

– Мына би мен ойындар – тамаша гимнастика, – деді Горюнов. – Ұ зақ поляр тү ндері отыра-отыра ұ йып қ алғ ан дененің қ ұ рыс-тырысын жазуғ а таптырмайтын тә сіл.

– Иә, ерлер аң ғ а шығ ады, бұ ғ ы кү зетеді, отын кеседі, ал ә йелдер ү й шаруасымен болып, жертө леден жә не қ ия баспайды, – деп қ остады оның сө зін Ордин.

– Бірінші ойын «алқ а» аталады, екіншісі – «бақ а», «сынақ » деген ү шінші ойыны бар, ол салмақ тырақ, – деді Горохов, сосын ә йелдерге қ арап: – «Сынақ ты» кө рсетің дерші, – деп ө тінді.

Ә йелдер орынды-орнына отырды.

– Ал біздің арамызда ө ткен қ ыстан шыдамды болып қ алғ ан қ айсымыз? –деген дауыс шық ты. – Сен бе Анну?

– Мен! – деді Аннуэн.

– Мен де ө з тұ қ ымымда! – деді Аннуир.

– Сен бұ л арада бө гдесің, шыдамды екенің нің ө тірік- шынын ең алдымен сынау керек. Жат бірінші, – деп бұ йырды ә йелдер.

Тері ә кеп, оны оттан аулақ жарты шең бердің ортасына тө седі, Аннуир оғ ан шалқ асынан тү сіп жата кетті. Аннуэн тостағ ан алып, оны мө лтілдетіп суғ а толтырды да жатқ ан келіншектің қ арнына қ ойды, ө зі оның аяғ ынан басып тізесіне отырып алды да табанынан қ ытық тай бастады. Қ алғ ан ә йелдер дауыстап санап тұ рды. Сынақ тың мә ні мынада: жатқ ан адам қ анша қ ытық таса да былқ етпей, демін де біркелкі алып, онғ а дейін санап болғ анша тостағ аннан бір тамшы су тө гілмеуі керек. Жалаң аяқ кө п жү ргеннен онкилондардың табаны қ анша қ алың болғ анымен, бұ л сыннан ілуде біреу ғ ана сү рінбей ө теді. Оның ү стіне ә йелі бар болғ ырлар ө те шабан санап ә лек қ ылады. Сыннан аман ө ткен шыдамды деген атақ қ а ие болып, тө зімсіздердің бә рін қ ытық тауғ а хұ қ алады.

Аннуир бұ л жолы тө зе алмады – тоғ ызды санағ анда кү ліп қ ойды, оның ү стіне кү ндесі тіпті қ атты қ ытық тады.

– Міне, сен шіп-шикі ө тірік соғ ыпсың! – деді кү ндесі табалай. – Сен ешқ ашан шыдамды болғ ан жан емессің!

– Мү мкін, сен де шыдамды емес шығ арсың! – деп қ ызбалана қ арсылық білдірді Аннуир.

Ә лгі орынғ а енді Аннуэн жатты, Аннуир тостағ анды толтырып, оны екі анардың ортасынан сә л тө менірек қ ойып, ең сезімтал тұ с – кіндіктің айналасын қ ытық тай бастады. Ал Аннуэн тастай қ атып, дымын білдірмей, сыннан сү рінбей ө тті.

– Онда мынағ ан шыдап кө р! – деп кекете кү ліп, орнынан тұ ра беріп, тостағ андағ ы суды тұ п-тура Аннуирдің бетіне шашып кеп жіберді.

Бұ л ү лкен сыннан сү рінбей ө ткеннің бір артық шылығ ы еді, Аннуир ү ндемей бетін сү ртіп, сә л қ ысылың қ ырап кейін шегінді.

Ә йелдер бірінен кейін бірі жатып, Аннуэн бә рін де кү лдірмес ерікке қ оймады: бірін ерте, бірін кеш кү лдіріп, барлығ ын да орнынан тұ рғ анша суғ а малшынтып шығ арды. Сынғ а шыдамағ андар от басында кептірініп отырып, ө зінің кебін киген келесі қ ұ рбысына сақ -сақ кү лумен болды. Бә рі сыннан ө ткенде кү лмей шыдағ ан тағ ы бір ә йел шық ты. Аннуир жаң а жең імпаз қ ытық тайтын болса, сынғ а тағ ы да тү суге тілек білдірді. Аннуэн қ арсы шық ты. Олардың кү ндестігін кө ріп жү рген қ алғ андары бұ рын шыдамды атанса, Аннуирдің сынғ а екінші рет тү суіне болады деді. Аннуир қ алағ ан жерден қ ытық тауғ а рұ қ сат беріп, бә ріне де тө зіп шық ты, бірақ қ ытық тағ ан адамына су шашқ ан жоқ. О, қ ытық таушысы Аннуэн болды бар ғ ой, бір тамшы қ алдырмай шаша салар

еді!

– Міне, енді сіздің екі қ алың дығ ың ыз да шыдамдының шыдамдысы болып шық ты! – деп қ ұ ттық тады Ординді Горюнов.

– Жә не екеуі де қ ызғ аншақ дең із! – деп қ осыла кетті Костяков.

– Қ ызғ анышсыз қ ұ марлық та қ ұ н бар ма? – деп кү лді Аннуирдің ө з абыройын қ айта қ орғ ап қ алғ анына риза болғ ан Ордин.

От басында жоқ ты-барды айтып отыр еді, Амнундактың ү йінен бір шал келді де, дұ ғ а біткенін, балалар мен ә йелдердің дереу ү йіне қ айтуы керек екенін айтты.

– Бақ сы не деді? Оғ ан қ ұ дай не айтыпты? Бізді алда не кү тіп тұ р? – деген сауалдар жауып кетті.

– Ертең естіп білесің дер, қ азір барып ұ йық таң дар! – деп шал жалтара жауап беріп шығ а жө нелді.

Ә йелдер киініп, бұ рышта ұ йық тап қ алғ ан балаларын кө теріп, бірінен соң бірі ақ адамдардың ү йінен шық ты. Сырттан: «Тағ ы да суық! Апырай, қ андай суық! Қ андай қ алың тұ ман! Адасып кетпес ү шін бірің нен-бірің ұ стап алындар! » деген дауыстар самбырлап естіліп тұ р.

Дұ ғ аның нә тижесі жайында бірдең е білгелі Аннуир солармен ілесе шығ ып, ұ замай қ айтып келді.

– Амнундак пен кү ллі жауынгерлер бақ сыны шығ арып салғ алы ма, бір жақ қ а кетіпті, ү йде екі шалдан басқ а ешкім жоқ, біреуі ұ йық тап жатыр, екіншісі менің ә уесқ ойлығ ыма ыза боп, сө гіп тастады, – деді ол.

– Зайыры, бізге де жатып ұ йық тау керек шығ ар. Бә рібір ертең ге дейін ештең е біле алмаймыз, – деді Горюнов.

Жиһ ангездер ол кү ні рухтардың бақ сығ а не айтқ анын, ол ә мірді онкилондар табан аузында орындауғ а кіріскенін білсе, тыныш жатып ұ йық тай да алмас еді.

Тұ ман мен суық қ а қ арамай қ ұ лшылық қ ылу аяқ талысымен- ақ бар жауынгер кө семнің ү йінен шығ а сала тура тү стік- батысқ а тартты, алда екі адам алау ұ стап, одан кейін Амнундак пен бақ сы жә не шә кірт жү рді, олардың артында тө рт жауынгер зембілге сап тұ тқ ындағ ы вампуды ә келе жатыр, шерудің соң ындағ ылардың бә рі бастан-аяқ қ аруланып алғ ан, бастарын тө мен салып ү нсіз келеді. Тек аяқ тыпыры мен қ орамсақ тағ ы жебелердің сық ыры, зембілдің шиқ ылы ғ ана естіледі. Тұ манда жолды жазбай тауып, алдағ ы алаулылар орман мен алаң қ ай арқ ылы осынау бө лекше бір шеруді қ асиетті кө лге бастап келеді. Кө л жағ асында аяқ -қ олы байлаулы тұ тқ ынды қ ұ рбандық тасының ү стіне қ ойып, бақ сы басына, шә кірт аяғ ына тұ рды.

Амнундак пен жауынгерлер ә зір суы жоқ қ асиетті кө л жағ ын ашық қ алдырып, тасты жарты шең бер жасап айнала тұ рды. Кү ллі жауынгер қ олына алау ү стап, жоғ ары кө терді де, бақ сы даң ғ ырасын қ ағ ып, қ ұ рбандық алдында дұ ғ а оқ и бастады. Самсағ ан алау толқ ығ ан қ ызыл сә улесін қ ара тасқ а, шалқ асынан жатқ ан тыр жалаң аш тү кті адамғ а, қ атты дү ң гірлеген даң ғ ырасын кө кке кө теріп безілдеп тұ рғ ан ә леміш киімді бақ сығ а, шашына қ ыран қ ауырсын қ ыстырғ ан бақ сығ а ұ йып телміре қ алғ ан жү зі сұ сты қ арулы адамдарғ а тү сіп тұ рды.

Тө ң іректі тұ мшалап толқ ығ ан тұ манның кей тұ сы сейіле қ ап, қ ап-қ ара қ ұ з-жар, тас басқ ан кө лдің тү бі, ү ң ірейген кө мей- куыс кө зге тү сіп қ алады. Жалғ ыз онкилондарғ а ғ ана емес, кез келген адамғ а тап мына жағ дайдағ ы тү нгі тә уеп қ атты ә сер етер еді. Ө з тағ дырының не болатынын тү сінген тұ тқ ынның кө зі ә лсін-ә лі алақ тап, тұ ла бойы тү ршігіп, діріл қ ақ ты. Рухтарды шақ ырып, ө зіне назарын аударту ү шін қ ақ қ ан даң ғ ырасын доғ арып, қ олын сылқ тү сірген бақ сы ә жім айғ ыздағ ан бетін қ ұ былағ а беріп, кө зін тұ ман толқ ындарына қ адап, бар даусымен рухтарғ а жалбарына бастады.

– Оммолон, Амнунгем, Иргани! – деп ол бірнеше дү ркін шақ ырды! –Жерасты патшалығ ының ә міршісі, сізге ү н қ атып тұ рмын. Сағ ан қ ұ рбандық қ а тірі адам алып келдік, қ ызыл қ аны бұ рқ ырап тұ рғ ан қ ұ рмалдық бұ л. Осыны қ абыл алып, жерімізді қ айтып сілкіндірмеші, жарығ ын бітеп, мына кө ліміздің суын қ айтып берші! Оммолон, Амнунгем, Иргани! Тың даң ыздар, сіздерге ү н қ атып тұ рмыз!

Рухтардың атын ә лденеше қ айталап айғ айлағ ан бақ сының даусына кө лге тө ніп тұ рғ ан жартастар жаң ғ ырығ ып, ө з атын қ айталап жерасты рухтары ү н қ осып жатқ андай болып кө рінді. Ақ ырғ ы айғ айымен бақ сы беліндегі пышағ ын жұ лып ап ең кейе беріп, вампудың кеудесіне сұ ғ ып жіберді, жан даусы шық қ ан оның ү нін жартастар қ ағ ып алып қ айта жаң ғ ырық тырды. Пышағ ын суырмай бақ сы ү зіліп бара жатқ ан тұ тқ ынның бетін табанымен басып тұ рып даң ғ ырасын қ айта қ ақ ты.

Тұ тқ ын денесінің дірілі басылып, демі біткенде бақ сы пышағ ын суырып алып, оны вампудың жү ндес тә ніне сү ртті де ә мір етті.

– Қ ұ рмалдық ты апарып, жер асты патшалығ ына кірер қ ақ паның аузына лақ тырың дар!

Алты жауынгер мә йітті абайлай кө теріп, тайғ ақ тастардан сатылап тү сіп, кө мей-қ уысқ а қ арай тартты, басқ а жауынгерлер

алау ұ стап жан-жағ ына жарық тү сіріп отырды. Олар кө мей- қ уысқ а жете бергенде:

– Су келе жатыр, су кө рінді! – деген қ уанышты дауыстар шық ты.

Шынында да, жаң а ғ ана қ арауыта ү ң ірейіп жатқ ан кө мей- қ уыс ернеуіне дейін шыпылдап суғ а толып қ алыпты.

– Қ ұ рмалдығ ымызды жер-асты рухтары қ абыл алды! – деп дауыстады бақ сы. – Қ асиетті кө лдің суы қ айтып келе бастады... Қ ұ рбандық тың аяғ ына тасты байлаң дар да, жедел кө мей-қ уысқ а тастаң дар! – болды оның ә мірі.

Мә йітті тү сіріп, қ олын шешті де, жауынгерлер сол қ айыспен аяғ ына ү лкен тас байлады. Сосын мә йітті кө теріп, қ олмен шайқ ап-шайқ ап тұ рды да, суы кө лге кұ йыла бастағ ан кө мей- қ уысқ а лақ тырып жіберді. Қ ара толқ ын алаудың қ ызғ ылт сә улесімен сә л жалт етіп, тағ ыны терең іне қ ылқ еткізді.

– Қ ұ рбандық бұ ғ ыны алып келіцдер! – деп дауыстады тағ ы да бақ сы. – Мейірбан аспан иелеріне қ ұ рмалдық шалайық.

Алау ұ стағ ан жауынгерлер қ атарын ысырып, бұ ғ ыны мү йізінен жетелеп алғ ан екі онкилон ілгері тырмысты. Бұ ғ ының мү йізі ә р тү сті таспалармен ә шекейленіп, жү ніне қ ызыл қ ына бояуы шашылыпты. Самсағ ан оттан ү ріккен жануар тө рттағ андай тартыншақ тап мө ң іреп келеді. Оны да тақ та тасқ а ә кеп шығ арды да, бақ сының иығ ының астына апарып жық ты.

Даң ғ ыра қ айта қ ағ ылып, бақ сы қ айырымды аспан рухтарын шақ ырып, суық ты тоқ татып, онкилондарғ а жылылық ты қ айтар, бұ ғ ы табынын аман сақ та деп жалбарынды. Тас кездік қ айта жарқ ете қ ап бұ ғ ының кө кжелкесіне қ адалды да – қ ызыл қ ан ақ жү нге шашырап, ізінше жазық сыз жануар тө рт аяғ ын кө си сап, сылқ ете тү сті. Басын кесіп алып қ ашанғ ысындай бақ сығ а берді де, бұ ғ ыны тақ та тастың ү стіне тастады.

Жер асты патшалығ ынан қ айтып оралғ ан қ асиетті суғ а тағ зым етіп, бақ сы тақ та тастан тү скен кезде кө лдің суы кө теріліп, тү біндегі терең шұ ң қ ырды толтырып та қ алғ ан еді. Бұ рынғ ы тә ртібін сақ тап, зембілге тек бұ ғ ының ә шекей басын ғ ана салып, жасақ қ айтар жолғ а тү сті.

⇐ Предыдущая 25 26 27 28 293031 32 33 34 Следующая ⇒