ВАМПУЛАРДЫҢ ҚҰДАЙЛАРЫ

Жаң бырдан соң ғ ы сап-салқ ын, тұ мансыз, желкем таң олардың қ айтар жолғ а ертерек шығ уына жағ дай жасады. Оғ ан, ә сіресе, онкилондар қ атты қ уанды. Алайда жолғ а шығ ар алдында алыс сапарғ а ауқ аттанып, ет пісіріп алу ү шін қ айнағ ан кө лді тағ ы бір пайдалануғ а тура келді. Кетер алдында оғ ан онкилондар бірнеше турам ет тастап, ү ш мә рте тағ зым етті.

– Жауынгер жерасты рухына тү нде еш залал істемей, тек қ орқ ытып қ ана қ ойғ аны ү шін алғ ыс айтып жатыр, – деп тү сіндірді мұ ны Аннуир.

Таныс кө лдер мен жарық шақ жерлерге тоқ тамай, жасақ тү ске тармаса Мың тү тін алқ абынан ө тті. Алғ ашқ ы есімдіктерді кө ргенде онкилондардың жү зі ә деттегідей жайнап сала берді. Кө семнің ә мірімен жатжерліктерді қ атерлі алқ апқ а ертіп ә келгенде олар зор қ ұ рбандық қ а рауа болып, бұ дан да жаманын кү ткен сың айы кө рініп тұ р. Бірақ олардың басқ а қ ұ рбандық беруіне тура келді, орманды алқ апқ а табаны тиісімен жатжерліктер жағ дайды жә не бір пайдаланып,

«басында бесінші аяғ ы бар» жануарларын кө ру ү шін вампулардың мекеніне соғ а кетпек болды. Сұ растыра келгенде ол алып жануарлар қ атерлі жазық қ а жақ ын жайылады екен.

Жасақ амалсыз тү стік-шығ ысқ а бұ рылды, алғ а итпен ү ш бақ ылаушы жіберді. Таныс суреттер алдан қ айта самсады: кө лді алқ аптар ағ ашы қ алың дап биіктей тү скен орман танабымен алмасты. Алты шақ ырымнан кейін «таяу алаң қ айда

«қ ұ дайлар» жайылып жү р» деген хабар беріп, жасақ ты барлаушылар тоқ татты. Орманның бауырымен сақ жү ре отырып ә лгі жануарларғ а жақ ын жерге жетті. Орманның шетінен жү з қ адам жерде тө рт ірі хайуан кө рінді, олардың піл тұ қ ымдас екенін айыру онша қ иын емес. Тү стен кейінгі қ айтқ ан кү ннің шуағ ымен шө пке тойып жусап тұ р бә рі. Тұ мсығ ын салбыратып, қ ысқ а қ ұ йрығ ымен, ұ зын қ ұ лағ ымен шапақ тап, тұ рғ ан жерінен міз бақ пайды бірі де. Олардың ү сті-басын ұ зын, бірақ сирек қ ызыл-кү рең қ ылшық басқ ан. Екеуі ү лкен де, екеуі кішірек. Кішіректерінің ә сіресе азуы ө згеше келте ә рі тіп-тік, ал ү лкендерінің азуы ұ шына қ арай қ атты иіліп жоғ ары қ арап тұ р.

– Мұ ның мамонт екенінде шү бә жоқ, – деді Горюнов.

– Мына кереметтердің еркін жү ргенде қ алай жү гіретінін кө ру керек екен, – деді Костяков. – Біз ғ ой пілдерді тек зоологиялық бақ шаның айналымғ а келмейтін қ оршауында ғ ана кө рдік.

– Жү гірткен, ә рине, қ ызық. Бірақ бұ ларды қ алай кө ндіреміз?!

– Менің ше, мылтық даусынан шошуғ а тиіс.

– О жағ ы кү мә нді, ө йткені олар отты қ арудан бейхабар. Оның ү стіне біз осы маң да жақ ын тұ ратын кү зетшілерінің кө ң ілін аударып аламыз ғ ой.

– Мылтық даусынан мамонтқ а қ арағ анда сол вампуларың қ аттырақ қ орқ атын шығ ар, себебі олар мұ ның қ ұ діретін аздап кө рді емес пе.

– Тынышталайық, кімді айтсаң сол келеді, ә не! – деді Горюнов қ арсыдағ ы орман шетін қ олымен нұ сқ ап.

Алаң қ айғ а ең гезердей екі вампу мен иығ ында жү гі бар бала шық ты. Мамонттарғ а таяп кеп жү гін жерге тү сірді де,

тізерлеп отыра қ алып олар бірнеше мә рте тағ зым етті. Олар жақ ындағ анда ұ йқ ыдан оянғ ан мамонттар вампуларғ а тақ ап кеп, тұ мсығ ын бұ лғ ап-бұ лғ ап жіберіп, қ орсылдағ ан сияқ ты бір дыбыс шығ арды. Табынып болып вампулар қ абын ашып жү гін жайды: онысы іші толы тү рлі тамыр-шө п екен. Алдына қ ойғ ан тамырларды тұ мсығ ымен іліп ап мамонт аузына сү ң гіте бастады. Вампулардың бірі ә йел екен, ол ө зі ә келген тамыр- шө ппен жас мамонттарды жемдеуге кірісті, ал бала мен еркектің ү лесінде ү лкендері. Жануарлар ә келгенді жеп бітіріп, қ атты қ орсылдап тағ ы да талап етіп, вампуларғ а тұ мсығ ын созды, ол бейшаралар қ айтадан тағ зым етті де, қ апшығ ын алып бар пә рменімен бауырғ а қ арай тура жү гірді. Костяков кө ргісі келген қ ызық енді болды: мамонттар жер солқ ылдата желіп, тұ мсығ ын созып жиырып, қ ұ лағ ы мен қ ұ йрық сымағ ын шаншып алып вампулардың соң ынан салды. Тегі, бұ л олардың сыйлығ ына алғ ысы болса керек, ә йтпесе вампуларды ә п-сә тте қ уып жетіп, таптап-ақ тастар еді, ал бұ лар бауырғ а дейін ғ ана желіп барып, терең кө мейден бір зор ү н шығ арып жайбарақ ат кері қ айтты.

Мамонтқ а табыну жә не азық беру кө рінісіне бар жасақ ынтығ а қ арады. Вампулар кө зден таса болғ анда онкилондар мамонттардың бірін атып бер деп жиһ ангездерге жалына бастады. Себебі мамонттың терісі оларғ а қ алқ ан боларлық зат ретінде жоғ ары бағ аланып, ал азуы найза мен жебенің ұ шына қ адап, пышақ жасауғ а таптырмайды екен. Мамонтты олар ілуде бір болмаса аулай алмайды, ө йткені вампулар ө з қ ұ дайын қ атты қ орғ айды да, соғ ыс кезі болмаса аулатпайды, аулауғ а арнайы шық қ анның ө зінде де ежелгі жануарлар найза мен жебеге міз бақ пай, қ ұ тылып кетеді. Ал қ азір жағ дайды пайдаланып қ алу керек – жателдіктердің қ олында қ ырып- жоятын қ аһ арлы қ ару бар.

Онкилондардың тілегін Ордин де қ остады, ө йткені оның бұ л жануарды дә л қ асынан кө ріп, ө лшеп алғ ысы келді.

Костяков бала кү нінде бір жерден оқ ығ ан пілдің тұ мсығ ы ө те тә тті тамақ деген мағ лұ матты есіне тү сіріп, олардың ұ сынысын қ оштады.

– Вампулар қ ұ дайын ө лтіргеніміз ү шін кек қ айтарады ғ ой, – деді Горюнов. – Қ арауылдары бү кіл ордасын кө теріп, бізге бас салады.

– Менің ше, олар мылтық даусын естіп ә рмен қ ашуғ а тиіс. Алайда ғ ылым ү шін, ә рі сенімді серіктерімізді разы етіп неге болсын бас тіккен де дұ рыс қ ой, – деп жауап берді Ордин.

– Мынау алыпты жарқ ыншақ оқ пен жайрата алмаймыз, ал жараланса-ақ ол қ ұ тырып кетеді, сосын арты қ иынғ а соғ ады.

– Мә селе онда емес – екі-ү ш оқ ты бір-ақ қ адалтамыз. Осынау сирек ә лі қ олғ а ү йреніп кеткен жануарды ө лтіруге Горюнов кө рінеу бейілсіз келісті, бірақ ө зі атқ ан жоқ. Онкилондардың қ уанышы қ ойнына сыймай, ақ адамдар нажағ айының вампулар қ ұ дайына ә сері қ андай екенін ынтығ а қ адағ алады. Қ айта қ алғ ымақ ниетпен бір бү йірлей жақ ынырақ тұ рғ ан қ арт мамонтты Ордин мен Костяков бірдей атты. Жануар тең селіп кетіп, ілгері ұ мтылды, жалт бұ рылып, қ атты бір ө кірді де тізерлей қ ұ лады, содан соң бар денесімен бір бү йіріне сылқ ете қ алды. Мылтық даусынан шошып кеткен қ алғ ан ү ш мамонт қ алтарысқ а қ арай аз ғ ана жү гіріп барып тоқ тады да, қ ұ лағ ан жолдасының орнынан тұ рып, ө здеріне қ осылуын кү тіп, артына бұ рылды, жолдасын шақ ырып терең

кө мейден тартып ащы ү ндер шығ арды.

Аң шылар мен онкилондар ә лі де болса жантә сілім аяғ ы мен тұ мсығ ын сермеп жатқ ан жаралы мамонттың жанына келді, жануар кісілерді кө ргенде басын ә лсіз ғ ана сә л кө теріп, іле ә лі қ ұ рып, ауыр бір тыныс шығ арып, жерге сылқ еткізді. Оның кішкентай қ ара кө зінде қ ұ ныкерлеріне деген кінә ұ шқ ыны жалт етті. Ізінше осы жанары да сө ніп, жануар тыныш тапты. Ордин рулеткасын алып мамонттың тұ рқ ын

ө лшей бастады. Костяков кө мектесіп, оның айтқ анын жазып тұ рды. Олардың бұ л қ арекетіне ө лімтікті қ оршап алғ ан онкилондар таң ырқ ай қ арап, мұ ны ақ адамдардың ө лген қ ұ дайдың рухына рақ ым ете гө р деген дұ ғ асы деп ұ қ ты. Иттер уақ ытын далағ а жібермей, осы екі ортада ү лкен жарадан шө пке ағ ып жатқ ан қ анды жалауғ а кірісті.

Тұ рғ ысы келмей жатқ ан серігін қ оршап алғ ан бейтаныс екі аяқ тыларғ а, аң ырып, қ ырық қ адамдай жақ ындап кеп тұ рғ ан ү ш мамонтты жұ мыспен айналысқ андары да, жай кө рермендер де аң дамай қ алыпты. Олардың жақ ындағ анын ә уелі иттер біліп абалап тұ ра ұ мтылды. Адамдар жалт қ арап, мамонттардың тарпа бас салғ анын кү тпей не бауырғ а қ арай қ ашарын, не қ арсы шабарын білмей аң тарылды да қ алды. Иттер он қ адам жақ ын барып, қ ұ йрығ ын екі бұ тының арасына қ ысып, бата алмағ анымен, жан даусы шығ а шабаланып тұ р. Мынау шә уілдеп ығ ыр еткен жер кенедей сотқ арларғ а жануарлар жоғ арыдан таң ырқ ай қ арайды. Ақ ыры иттің ү ргені мезі етсе керек, олар маң басып, алаң қ айдың келесі шетіне барып, ағ аш бұ тағ ын сындырып алып жей бастады.

Онкилондардың жү регі орнына тү сіп, Ордин ө лшеп, сипаттамасын жазып бітірген соң мамонтты сойып, терісін тү сіруге кірісті. Бұ л кезде мылтық атылғ аннан кейін іле вампулардың ізімен жіберілген барлаушылар оралып, келесі алаң қ айдан тағ ылардың жаң ада ғ ана тастап кеткен тұ рағ ын тапқ анын хабарлады. Горюновтың енді соны кө ргісі келіп, Горохов пен барлаушылардың біреуін ертіп алып, қ алғ андарына етті тапсырып жү ріп кетті.

Тағ ылар тұ рағ ы шағ ын алаң қ айда ө скен мә уелі бә йтеректің тү бінде екен. Ағ аштың айналасындағ ы шө п тапталып қ алғ ан, жерде бірнеше аң терісі жатыр, олақ жонылғ ан ағ аш аяқ тар мен екі ауыр шоқ пар жә не бірнеше найза кө рінеді. От еркін сө нбепті, ү стінде жартылай кү йген еті бар істіктер жатыр. Мылтық даусынан зә ресі ұ шып кешкі асын тауыспай да кетіпті ә р жерде мү жілген сү йектер жатыр, бұ тақ та жылқ ының тұ тас

саны ілулі тұ р. Жылқ ы саны екенін шө пке тө селген терісінен- ақ аң ғ аруғ а болады.

Тұ рақ ты шолып шығ ып, вампулар жасағ ан бұ йымдардың ү лгісі ретінде бір аяқ ты алып Горюнов кетуге ың ғ айланып еді, онкилон оғ ан вампудың «ұ ясына» қ ара, бә лкім, қ ұ дайлардың кү зетшісі отырғ ан шығ ар деп ағ аштың басын кө рсетті. Алайда оның жорамалы негізсіз еді – онда болса вампулар қ ару-жарағ ы мен істіктегі етін қ айдан тастасын. Айтқ андай, олардың жоғ арыдағ ы тұ рағ ы иесіз боп шық ты. Сондық тан оны Горюновтың кө ргісі келіп, ү шеуі бірдей ө рмелеп ағ аштың басына шық ты. Ұ я ұ шар баста жуан бұ тақ тардың жан-жақ қ а тарар тұ сында екен. Бұ тақ тарғ а тұ тастырып жің ішке бө ренелер тө сеген де, ү стінен ү стелге ұ қ сатып сырғ ауылдар жайғ ан, онысын жауыннан қ орғ ау ү шін шырпы мен талдан тоқ ып қ алқ а жасағ ан. Вампулардың тө сегі мен кө рпесі болғ ан терілер соның астында жатыр. Екі шоқ пар, тері сақ пан, лақ тыратын бірнеше уақ тас – баспананың алғ ашқ ы қ ауым адамдары тү нде жортар жыртқ ыштан қ орғ анар бар жарағ ы осылар. Жапырақ арасынан жан-жақ қ а жасалғ ан саң ылаулар тө ң іректі, оның ішінде мамонттар жайылатын алаң қ айды қ арап отыратын жер екен, Горюнов та солай қ арай кө з тастап, олжасының айналасында тұ қ жың дасып жатқ ан онкилондарды кө рді.

Меймандар ұ ядан тө ң іректі шолып отырғ анда орманнан бір вампу шығ ып, жан-жағ ына абайлап қ арап алды да, жасырынып жатқ ан тайпаластарын қ ол бұ лғ ап шақ ырды. Сол- ақ екен, бұ та арасынан бір ә йел мен екі бала шығ а келіп, тө ртеуі ағ аш тү біне беттеді. Оларды байқ ап қ алғ ан Горохов сә л ү рейлене кү бір етті.

– Қ ұ дайлардың қ арауылы қ айтып келеді! Не істейміз?

Атсақ па екен?

Жалма-жан қ орамсағ ынан оқ алып, садағ ының адырнасын тарта берген онкилонды қ олын сілтеп қ ап Горюнов тоқ татты да:

– Қ озғ алмай отырып вампулардың не істейтінін бақ ылай тұ райық! – деді Гороховқ а.

– Ал олар ағ ашқ а ө рмелеп жү рсе ше?

– Кү ндіз мұ нда оларғ а тү к жоқ, тамағ ы жә не тө менде жатыр.

– Бұ л арадан қ алай кетеміз енді?

– Мылтық атып шошытамыз!.. Қ ап, тә йірі алғ ыр, мылтығ ымның тө менде қ алғ анын қ арашы!

– Мә ссағ ан! Олар тауып алып бү лдіреді ғ ой оны.

– Бү лдіруіне жібермеспіз, сіздің мылтық осында емес пе. Менің мылтығ ым ағ аштың екінші жағ ында қ алғ ан – демек, таба алмауы да мү мкін.

Ағ аш басындағ ы ә ң гіме кезінде олар ү стелдің саң ылауынан теректің тү біндегі тұ рақ ты бақ ылап жатты. Вампудың ү й іші ағ аштың тү біне кеп от айнала жү ресінен отырды: ә йелдің емшекте сә биі бар екен, он екілердегі ер баланың мұ рнына ө ткізілген таяқ ша іспетті ә шекейі бар екен, алты жас шамасындағ ы қ ыз ондайдан ә зір аман сияқ ты. Кү йіп кеткен етті кө ріп еркегі бірнеше ү зік-ү зік ү н шығ арды, баласы онысын тү сінді де бауырғ а жү гіріп кетіп, бір қ ұ шақ шырпы алып келді. Ә йел қ оламтаны кө сеп, шоғ ын жылтыратты да ү стіне тамыздық тастап отты ү рлеп жақ ты. Кішкентай қ ыз істіктегі етті алып, сыртын сыпырып тастап, сау қ алғ анын жеуге кірісті. Еркек ү йіліп жатқ ан сү йектің арасынан шақ пақ тас алып оны пышақ етіп жылқ ы санынан кесек еттер кесіп ап ә йелге лақ тырды, кішірегін табан аузында ө зі қ ылғ ытып жатты. Ә йел етті істікке шаншып беріп тұ рды да, бала апарып отқ а тық ты. Кенет жерде жатқ ан бала шарылдап қ оя берді де, ә йел оны кө теріп ап, екі аяғ ынын арасына отырғ ызып, аузына дертіп тұ рғ ан қ ап-қ ара емшегін салды.

Ойламағ ан жерден еркек жұ мысын доғ арып, тың тың дай қ алды, сосын саусағ ымен мамонттар алаң ын нұ сқ ап, дү ң к етіп бірдең е айтты, ә йел де елең деп басын кө теріп, балалар атып тұ рды. Шамасы, вампулар алаң қ ай жақ тан шығ ып

жатқ ан онкилондардың айғ ай-шуын есітсе керек. Еркек шақ пақ тасын тастай беріп, алаң қ айда не болып жатқ анын кө ру ү шін жоғ ары шық қ алы ағ ашты айналып кетті. Айнала беріп ол бұ тақ та ілулі тұ рғ ан Горюновтын мылтығ ын кө рді де, ү рейі ұ шып айғ айлап жіберді, ә йелі мен балалары да жү гіріп келіп ағ ашқ а ғ айыптан ілініп қ алғ ан жалтырақ таяқ қ а таң ырқ ай қ арасты. Таяқ тың жылан емес екенін, ү н шығ арып, орнынан былқ етпейтінін кө ріп, еркек оғ ан батылдана қ ол созды, ә йел ү рейленіп оны ұ стай алды да, жанжал шық ты: ақ ыры, вампу қ атынын итеріп жіберіп, қ олы қ алш-қ алш етіп, бұ тақ тағ ы мылтық ты алды да, денесіне дарытпай ұ стап от басына ә кеп малдасын қ ұ рып отырып қ арай бастады. Ә йел мен балалар ғ ажайып заттың шағ ып алмайтынын, тізеде тыныш жатқ анын кө рген соң жақ ын келді. Вампу бірте-бірте батылданып, жалтырақ стволды сипап, дү мін байқ ап, аузына ү ң іліп, тіпті оны ү рлеп кө ріп, шү ріппесін козғ ап еді – кенет мылтық гү рс ете қ алды.

Ә йел шың ғ ырып шалқ асынан тү сті, сә би домалап бір қ олын отқ а тығ ып ап шырылдап қ оя берді, балалар жалт беріп, еркек мылтық ты лақ тырып жіберді. Енді бір сә тте балалар безе жө неліп, нә рестесін кө теріп ап, тегі, миы айналып кетті ме, басын бір қ олымен ұ стап ә йел де зарлап-қ ақ сап солардың соң ынан жү гірді. Вампу жү гіре тү сіп барып тоқ тай қ алды.

Бә рі тып-тыныш, от жайбарақ ат жанып тұ р, ө здерінің зә ресін алғ ан зат ағ аштан бірнеше қ адам жерде жатыр. Вампу бір аттап, екі аттап кері қ айта бастады, қ айтсін, кешкі асы бір емес, екі рет ү зілді, оттағ ы ет жә не кү йіп барады. Отқ а тө ніп кеп іскектегі етке қ олын соза беруі-ақ мұ ң екен, оның тө бесінен тағ ы да жай тү сіп, бірдең е отты ұ рып, шоғ ы жан- жақ қ а ұ шты.

Енді еркектің де зә ре-қ ұ ты қ алмады, жан даусы шығ а бақ ырып бауырғ а барып не істерін білмей тұ рғ ан ә йелі мен балаларына қ арай жү гірді. Еркектің қ ашып келе жатқ анын кө рісімен олар да бұ та арасына сің іп жоқ болды.

– Бұ лар енді кө пке дейін келе қ оймас, – деді отқ а жарқ ыншақ оқ тың бірін жіберген Горохов. – Бұ дан былай бұ л ағ аш мә ң гі сиқ ырланғ ан боп қ алады.

Онкилон кө зінен жас ақ қ анша қ арқ ылдады. Горюнов та кү лді. Ү шеуі де дереу ағ аштан тү сіп, мылтық ты кеп алды, онкилон алдын ала ұ яны ө ртеп, шоқ пар мен найзаларды тө мендегі отқ а тастады, Горохов болса іскектегі етті ағ аштың шоғ ырмағ ына қ адап, жылқ ының санын теректің тү біне сү йреп ә келді де, сү йектердің арасынан адамның бас сү йегін тауып алып жіліктің басына кигізді, сосын кө здің орнына бір-бір кө мір қ ыстырып, тө бесіне вампулардың пышақ орнына ұ стап ет кесетін шақ пақ тасын қ ойды.

– Қ айтып келердей болса, олар осының бә рі қ айдағ ы бір сиқ ырдың кү ші деп ішегін ішіне тартары хақ, – деді ол. – Жә не мылтық ү нінен бұ рынғ ыдан да бетер қ орқ атын болады. Мамонттар алқ абына қ айтып оралғ ан қ ылжақ бастар жасақ ты ө здеріне кө мекке жиналып жатқ ан ә бігердің ү стінде кө рді. Бірінші, екінші атылғ ан мылтық даусын есіткен Ордин мен Костяков бұ лар вампулардьң шабуылына ұ шырағ ан екен деп, ет мү шелеп жатқ ан онкилондарды тік кө теріпті. Қ андай гә п болғ анын білгенде мылтық оқ иғ асына барлығ ы ду кү лді. Алаң қ айда от жағ ылып, Аннуир ас ә зірлеп жү р: мамонттың тұ мсығ ы тамаша тә тті тағ ам болды, ал қ ой етінен жасағ ан бифштекс отта аз жатқ аннан ба, қ атқ ыл пісті. Алайда кейін

бұ л тағ амдарды қ анша қ айталасаң да ет жетерлік еді.

Мамонттың терісі мен азуын, етін арқ алағ ан аң шылар ертең іне тура Амнундактың тұ рағ ына тартып, оғ ан кешкісін бір-ақ жетті.

Онкилондардың кө семі жойылып кеткен жатжерліктерді іздеуге ү лкен экспедиция сайлап қ ойғ ан екен. Бұ рын-соң ды мұ ндай кү шті болмағ ан жер сілкіну онкилондарды қ атты қ орқ ытыпты. Кейбір жө ртө леде тө беге жайғ ан сырғ ауыл ашаның басынан шығ ып кетіп, шым қ ұ лап ұ йқ ыдағ ы бірнеше баланы басып қ ап, біраз адамды жаралапты. Ү йінен атып

шық қ ан ү рейлі онкилондар ағ аштардың тең селгенін кө ріп, жардан гү рс те гү рс қ ұ лағ ан тастардың дү ң гірін естіп, жерге аяқ басып тұ райын десе тұ ра алмай, қ ұ лай береді. Содан соң бұ л арада тіпті қ ариялар кө ріп білмеген қ ұ былыс – нажағ ай шатырлап, шелектеп жауғ ан жаң быр жертө леге оралуғ а батпағ ан адамдарды малмандай су етіп, есікті шайып кеткен, су тө сек-орын мен киімдерді бү лдірген.

Бұ л апатты жақ ындағ ы вампулардың шабуылымен салыстыра келіп онкилондар ақ адамдардың келуіне байланысты бабалары болжап айтып кеткен бақ ытсыздық шынымен басталды деп ойлайды. Ал ол адамдардың қ айда жү ргені белгісіз, келер-келмесі екіталай, жер астынан шық қ андай жалт етіп еді, солай жоқ болмасына кім кепіл. Барабан белгісімен шеткі тұ рақ тан шық қ ан жасақ Мың тү тін алқ абынан ешкімді жә не таппай келді, оғ ан Амнундак қ атты абыржып, із-тү ссіз кеткендерді енді вампулар иелігінен іздеу керек, бү кіл жауынгерлерді ол сол ү шін жинап жатыр еді. Жоғ алып кеткендердің қ айтып оралуы бә рінің де кө ң ілін орнына тү сіріп, мамонттың терісі мен азуы, еті тұ тас тайпаның қ уанышын қ ойнына сыйғ ызбады.

Жиһ ангездердің ойластырып салғ ан жақ сы жертө лесі жер сілкінуден тіпті бү лінбепті де, сондық тан онда ө з ү йін жө ндеп біткенше кө сем тұ қ ымының тең жарымы екі кү н қ онып шық ты.

⇐ Предыдущая 19 20 21 22 232425 26 27 28 Следующая ⇒