МЫҢТҮТІН АЛҚАБЫ

Ертең гі ас ү стінде соқ ыр тұ ман арасында отырып олар қ аншық қ асқ ырларды қ алай бірге ала жү ру мә селесін талқ ылады. Біреу оларды кезектесіп кө теруді, біреу ө гіз терісінен зембіл жасап соғ ан сап сү йреуді ұ сынды. Ең оң ай ә дісі – оларды ө з аяғ ымен жү гіртіп отыру, ал ол ү шін не шынжыр, не сым жоқ, қ айыс бауды тісімен қ ырқ ып тастайды. Ақ ыры қ айыстан қ арғ ы жасап, тұ мылдырық кигізу еске тү сті. Қ арғ ығ а қ айыс ө ткізіліп, ол Горохов мылтығ ының шомполының ұ шына байланды. Сө йтіп, қ асқ ырлар кісі қ асында жарма киген ө гіздей бү кең деді де отырды. Бір

онкилон жетектеп, екіншісі артынан қ уалап келеді. Ә уелі азулы аң бұ ғ ан бағ ынғ ысы келмей жатып та алды, содан оларғ а иттерді қ осып еді, бө кседен бір тістеуі мұ ң екен, қ ұ йрығ ын қ ысып алып мең тең дей жө нелді.

Тұ ман сирей олар терістікке тартты. Ө сімдік барғ ан сайын аласарып, қ урап қ алғ ан кө лемі едә уір кә рі тоғ ай кездесті, алаң қ айда селдір шө птің ө зі жоғ алып кетіп, кү нге ө ң ген базальт қ ана кө зге ұ рады. Бірнеше шақ ырымнан кейін жұ қ а тү тін шалқ ып жатқ ан жердің жарығ ына тап болды.

Ордин ең кейіп, қ олын жарық қ а тығ ып жіберіп еді, терең нен шығ ып жатқ ан тым ыстық лепке шыдамай іле тартып ала қ ойды. Ә рі жү рген сайын ә лгіндей жарық шақ тар жиілеп, ауа ыси бастады, жиһ ангездер жақ сы жағ ылғ ан моншағ а кіргендей болды, ал бу дегенің тө ң іректі тү гел тұ ман торғ ынымен орап тастағ андай. Онкилондар кү ртесін іле-ақ шешіп, бағ анадан бері белуарынан жоғ ары жалаң аш келеді, жиһ ангездер де шыдай алмай солардың істегенін істеді. Ең соң ында Аннуир де кеудеше-шалбарын шешіп, белдемшемен қ алды, онысына едә уір ың ғ айсызданып, отты кө п жақ қ ан ү йдей ыстық болып кетті деп ақ талып та жатыр.

Тұ маны қ алың ырақ тұ с айрық ша назар аудартты: оның ортасында бір емес бірнеше жарық тан бу атқ ылап, дем ысқ ыра шығ ып жатыр.

– Міне, бұ л нағ ыз фумарол! – деді дауыстап Ордин. Ә рірек барғ ан сайын қ ара лаваның жалаң аш жотасында шұ рқ - шұ рқ тесік кө бейіп кетті. Бү кіл жер тұ тасымен бық сып, тү тіндеп жатқ ан сияқ ты, топырақ қ ызуы аяқ киім табанынан- ақ сезіле бастады.

Бірер шақ ырым жер жү ріп, дем алу жә не ә р жақ, бер жақ ты шолу ү шін тоқ тағ анда кө з алдарынан кө рініс берген бір суретке таң данып, таң ырқ асып қ алды. Тө рт қ ұ быладан тү гел бу шапшып аспанғ а тік атылып, самсағ ан сұ р дің гекшелердің жең іл сә улесіне кемпірқ осақ ілініп, дірілдеді де тұ рды. Бейнебір кө зге кө рінбейтін қ аланың мың сан

мұ ржасынан аязды аспан кеудесіне тік шаншылып тү тін ұ шып жатқ андай. Осы боз бағ андардың арасынан батыста да, терістікте де, шығ ыста да ойпат аң ғ арынынң жар-қ ұ зы қ арауытады, қ ай жағ ына барсаң да бес-алты шақ ырымнан алыс емес. Анда да, мында да кү нге шағ ылып қ ары жалт- жұ лт еткен алашабыр шың дар. Бір жағ ынан мынау ақ қ ар мен ақ бағ ан, екінші жағ ынан анау қ ара қ ұ з бен қ ара топырақ ойламағ ан жерден қ ойындасып, қ арама-қ арсы екі тү с ілуде бір кездесетін тұ тастық тү зіп тұ р.

Жер жарығ ының бірінен естілген гуіл мен қ атты ысқ ырық ұ йып тұ рғ ан тыныштық қ аймағ ын ә лсін-ә лсін бұ зады.

– Тү тіндеген қ ап-қ ара шө л! – деп Горюновтың даусы шығ ып кетті.

– Міне, Мың тү тін алқ абы деген осы! – деді Ордин. Жын-шайтанның мекенжайы! – деді онкилондардың егделеуі.

– Тү тіндеп жатқ ан – жер астындағ ы солардың оты.

Жасақ адамдары осынау сирек суретке ә ртү рлі сезіммен қ арады, ақ тары ынтығ а ү ң ілсе, қ араторылары соқ ыр сеніммен секем алып, теріс айналуғ а бейіл. Алдағ ы аумақ тырақ бу бағ аны бұ ларды тағ ы да баурады. Бу диаметрі небары алты метрдей ғ ана кө лшіктен шығ ып жатыр, оның суы дә л бір қ азандағ ыдай бұ рқ -сарқ қ айнайды.

Горюнов қ оржынынан бір кесек шикі ет алды да, қ айысқ а байлап оны суғ а сала қ ойды. Шапшып қ айнағ ан су оны батырып жіберіп, ә рлі-берлі домалатып, бетіне теуіп ә п-сә ттің арасында пісіріп шығ арды.

– Қ оналқ ағ а таптырмайтын жер екен! – деді Ордин. – Отын жоқ, бірақ ас пісіретін ә зір қ азан бар, шайғ а да қ айнағ ан суың дайын.

Жол-жө некей терістікке қ арап олар осындай кө лдердің ұ лылы-кішілі тағ ы бірнешеуін кездестірді: ең кішісінің диаметрі бір-екі метр ғ ана, олар беті кө піршіп баяу қ айнайды да, ал ү лкендері бұ рқ -сарқ етіп, шашырай шапшып, беті ә лем- тапырық болып жатады. Кө лдердің қ ұ лама кемері аппақ,

қ ар сияқ ты бірдең е жабысып қ атқ ан да қ алғ ан. Бірақ қ айнап жатқ ан судың ернеуінде қ ар қ айдан болсын, тырнап алып, ауызғ а салып кө ріп еді – тұ з, бірақ тым ащы, дә мі де нашар екен оның.

– Тұ з бө ліп жатса, суы ащы болғ аны ғ ой, яғ ни шайғ а жарамайды, – деді Горюнов.

Суын татып кө ріп еді – аздап кө рмек дә мі бар екен, бірақ ішуге ә бден жарап жатыр.

Қ айнағ ан кө лдер мен тү тіндеген тесіктердің арасынан ө тіп, ойпат аң ғ арына таянғ анда олар жайпақ ү лкен шұ ң қ ырғ а тап болды, диаметрі шамамен екі жү з қ адамдай да, терең дігі он бес-жиырма метрдей бар.

Тү бі дө ң гелене шұ қ ырайып, алып бір тостағ анды кө зге елестетеді, бірақ суы жоқ. Буалдыр тү тін арасынан ү ң іліп, шұ ң қ ыр жарық шақ тарынан ана жерде бір, мына жерде бір кө гілдір от жарқ ылдап шығ ып жатқ анын байқ ады. Ордин оны жақ ын барып кө рмек оймен тө мен тү сіп кетіп еді, ізінше аузы-мұ рнын басып қ айтып келді. Кү кірт пен хлордың ауаны пеш жақ қ андай ысытып жіберген буынан тұ ншығ ып қ ала жаздадым деді ол.

Дү рбімен қ арап шұ ң қ ырдың қ ап-қ ара тү бінде кү кірт пен мұ сатырдың қ алың қ атпарлары жолақ танып, ақ, сары боп ә р тұ ста жалтырап жатқ анын байқ ауғ а болатын еді.

– Ал Павел Николаевич, – деді жоғ ары шығ ып кең тыныс алғ ан Ордин Костяковқ а. – Санников жерінің ә лі толық сө ніп болмағ ан жойқ ын жанартаудың кратері екенін енді сіз де жоқ қ а шығ ара қ оймассыз.

– Ә лбетте ғ ой. Жан-жақ тағ ы анау базальт қ ұ з-жарлар, тү стіктегі, гейзерлер мен кө піршіген кө лдер, терістіктегі, қ айнағ ан кө лшіктер мен фумаролдар, мынау улы шұ ң қ ыр қ ұ йттай да кү мә н қ алдырғ ан жоқ, – деді оның сө зін растап Горюнов.

– Бірақ онкилондар бұ л арада тө рт жү з жыл, ал анау жабайы адамдар мен жануарлар одан да кө п ө мір сү ріп

жатыр. Мұ ның тү стік жартысында ө сімдік тіптен кө п, демек, жанартау баяғ ыда сө нген емес пе! – деп Костяков пікір таластырды.

– Онда кү мә н жоқ, алайда жанартау оз ә рекетін тү стіктен терістікке қ арай аударып, бірте-бірте доғ арғ аны да айқ ын болса керек, оның белгілері бұ л жақ та ә лі кө п. Бә лкім, вампулар тү стік жақ та тұ рғ анда мұ нда лава атқ ылап жатқ ан шығ ар.

– Онкилондар оны кө ре алмай қ алғ ан, – деп Ордин бұ л пікірді нақ тылай тү сті. – Сондық тан олар қ айдағ ы жоқ

«жерасты рухының » тү тінін ғ ана біледі.

– Ал осы жанартауың кү ндердің кү нінде ұ зақ ұ йқ ысынан оянып, апат ә кеп жү рмей ме? – деп сұ рады Горюнов.

– Ол ә бден мү мкін. Шын мә нінде сө нген жанартау деп тұ тас бір геологиялық дә уір бойы қ озғ алмай, бірте-бірте қ ирай бастағ анын айтады. Ал қ алғ андары жө нінде кепілдік беруге болмайды, ең дұ рысы, оларды ұ йық тап жатқ ан деу орынды, ұ йқ ыдағ ының оянып кетуі ық тимал ғ ой. Біз сө нді деп жү рген жанартаулардың кенеттен атқ ылап қ оя берген мысалдарын білеміз. Кратерінде қ алың орман ө сіп, кезінде оғ ан бас кө терген қ ұ лдардын кө семі Спартак бой тасалағ ан Везувийді еске тү сірің дерші. Ол тауды жаң артау деп ешкім санамағ ан, о жө нінде аң ыз-ертегі, де жоқ. Кенет біздің дә уірдің жетпіс тоғ ызыншы жылы ол оянып кетіп, Геркуланум мен Помпеяны жермен-жексен етіп жіберген жоқ па жә не содан бері ол бір тыншығ ан емес.

– Ал Мартиникадағ ы Қ асқ атау ше! – деп Горюнов жә не бір оқ иғ аны есіне тү сірді. – Он сегізінші ғ асырдың ортасына дейін ол ұ йық тап жатқ ан, оның бұ рынғ ы қ ылығ ы жайында жергілікті тү з тұ рғ ындары тү к те білмеген. Содан ол бірте- бірте қ имылдай бастағ ан, ал оянуының ө зі бір жарым ғ асырғ а созылғ ан, ақ ыры жиырмасыншы ғ асырдың басында ғ ана дү р сілкініп, тұ тас бір қ ала Сен-Пьер мен отыз мың адамның ө мірін бірнеше минуттың ішінде-ақ жалмап жіберген.

– Мұ ндай мысалдарды екі Америкадан да, Зонд аралдарынан да, Камчаткадан да кө птеп келтіруге болады,

– деп тағ ы сө з қ осты Ордин.

– Мына жанартаудың оянуы онкилондарғ а апат болады ғ ой, – деді Костяков.

– Ол жанартаудың қ ай тұ стан қ айта атқ ылауына байланысты ғ ой. Егер ол қ азірдің ө зінде қ у тақ ыр ә рі елсіз ойпаттың терістік бө легімен ғ ана шектеліп, дү мпуі аз болса, онкилондар жанартаудың жанында тыныш ө мір сү ре береді. Ал дү мпу тү стік жақ тан басталса, ә рине, оң дырмайды.

– Мағ ан мынау фумаролдардың, қ айнағ ан кө лдердің, гейзерлердің кө птігі жанартау дү мпуі осы ойпатта бү гін-ертең емес, кез келген сә тте басталып кететіндей кө рінеді де тұ рады,

– деді Ордин. – Онкилондардың осындай жағ дай ойпатта жү здеген жыл созылып келеді дегені жай сө з. Олар бұ л маң ғ а айында бір, жылында бір келе ме, жоқ па – ендеше, айтқ андарың а да сенуге болмайды. Бұ л арада дұ рыс барлау, бақ ылау қ ажет.

– Жарайды, біз тұ рғ анда Санников жерінде тү к те болмайды, тас боп қ атқ ан тіршілік иелерімен ол жү здеген жыл жасай берсін деп тілейік те, – деп кө ң іл аулағ ан болды Горюнов.

Тымырсық шұ ң қ ырды айналып ө тіп, баяғ ы бір базальттан тіп-тік не текше-текше болып кө терілген қ ұ з қ абырғ алы ойпаттың терістік аң ғ арына да келді, сырт кө зге мұ ның биіктігі мың метрден аласа сияқ ты емес. Ө сімдік атаулының ең ақ ыры қ ынаның да жоқ тығ ынан жап-жалаң аш қ ұ з қ абырғ алары кө ң ілді қ ұ лазытып жіберді. Айналағ а қ арап тұ рып барлаушылар тағ ы бір таң ғ ажайып суретке тап болды: қ ара қ ұ здың етегінен онша қ ашық емес бу бағ андары тұ тасып, Мың тү тін алқ абының аппақ қ абырғ асы созылып жатыр, бұ л міз бақ пас бірдең е емес, ұ дайы толқ ып, тең селіп, жалында аласа кү ннің алау нұ рын ойнатып, бір орыннан екіншіге ауысып шұ ғ ыла шашып тұ р.

Бір жерде қ ара қ ұ здың етегіндегі аппақ жолақ жолаушылардың кө зіне тү сті.

– Қ ызық, мынау жоғ арыдан қ ұ лағ ан қ ар болды ма екен?

– деп таң ырқ ады Горюнов.

– Жоқ, бұ л қ ар емес, жер бетіне шығ ып қ алғ ан ақ тау жынысы болуғ а тиіс, – деді Ордин дү рбімен қ арап. – Жә не ө зі біреу шұ қ ып жегендей тү гел шұ рқ -шұ рқ тесік, вампуларың ыз шақ пақ тасты осы арадан алып жү рмесін?

Бә рі сол арағ а ұ мтылды. Бақ са, базальт мұ нда ойпаттың тү бінен ү ш-тө рт метр жер ү стіне шығ ып, екі жү з – ү ш жү з метрдей созылып жатқ ан жұ мсақ мә рмә рдің ү стінде жатады екен. Мә рмә рда кейде бө лек, кейде ұ ясымен, кейде қ абатымен орналасқ ан шақ пақ тастар бар екен, соны аламыз деп вампулар найзаның сү ң гісімен, қ ырғ ышпен мә рмә р бетінің дал-дұ лын шығ арыпты.

– Міне, керек болса жаң алық! Жанартаудың пайда болуын анық тауымызғ а керегінің ө зі осы ғ ой, – деп қ уанып кетті ақ қ абырғ аны тексеріп шық қ ан Ордин. – Мен жаман-жә утік болса да мынаның жоғ арғ ы бор қ абаты екенін дә лелдейтін тасқ а айналғ ан жә ндіктер тә різді бірдең елер таптым. Оларғ а қ арағ анда бұ л жанартау Солтү стік Сібірдің ә р тұ сында мына базальттар балқ ығ ан жер дамуының ү шінші дә уірінен бұ рын пайда болмағ ан сияқ ты. Мұ нан да тә уір деректер табылып қ алар – іздеу керек.

Осыны айтып Ордин қ ұ здың бір терең ірек қ уысына кіріп, балғ амен жұ мыс істей бастады, қ алғ андары етектегі, ақ қ ұ мның арасын қ азуғ а кірісті, тасқ а айналғ ан ұ лу сауытын тауып алып кө рсеткенде жә не не екенін тү сіндіргенде оны іздеуге тіпті онкилондар да атсалысты. Міне, балғ асының тоқ ылдауы басылып, қ уыстан Ордин сө йлей шық ты.

– Терең де жойқ ын жұ мыс жү ріп жатыр, Сә л тыныштық сақ тап, жарғ а қ ұ лақ тө сеп, тың даң ыздаршы. Ә сіре мен шық қ ан қ уыстан бә рінен де жақ сы естіліп тұ р.

Горюнов пен Костяков қ уысқ а кіріп, қ абырғ ағ а қ ұ лақ тө сеп еді, тү у терең нен кейде келте қ айырылғ ан, кейде ұ зақ қ а созылғ ан дү мпуді есітті, бейнебір алыста жер астында алып бір ұ ста жұ мыс істеп, ауыр балғ амен жұ мсақ бірдең еге солқ - солқ ұ рып жатқ андай. Тау жынысы сә л дірілдеп, ақ қ абырғ адан мә рмә р тү зейтін ә к шпатының кристалдары ауық - ауық сырғ ып тү сіп жатты.

– Сонау терең де тә уір-ақ жұ мыс жасалып жатыр! – деді қ уыстан шығ а берген Горюнов.

– Есен-сауымызда осы арадан тайып тұ рсақ қ айтеді? – деп сұ рады ү рей аралас ү нмен Костяков.

– Сіз мұ ны жанартаудың жақ ында атқ ылауының белгісі деп ойлайсыз ба? – деп кү лді Ордин. – Егер біз бұ л арада бұ рын да болып мына ү нді есітпесек, шынында да мұ ны жерасты дү мпуінің белгісі деп ойлауғ а болар еді. Тіпті сондай белгі болғ анның ө зінде ү рей шақ ырар тү к те жоқ – жанартаудың оянуы аптағ а, айғ а, жылғ а да созылуы мү мкін.

– Тіптен Қ асқ атаудағ ы сияқ ты жү здеген жылғ а созылуы да ық тимал, – деп қ остап қ ойды Горюнов.

Жателдіктердің не жайында айтып тұ рғ анын білген соң онкилондар қ уысқ а кезек-кезек кіріп, қ осү рей боп шығ ып жатты. Бү гін олар жер астында жын-шайтан бар дегенге қ ай кү ндегісінен де қ атты иланды. Мына дү мпулер, қ абырғ аның шайқ алуы, шұ ң қ ырдағ ы жылтырағ ан от, мың тү тін, қ айнағ ан кө лдер, ө сімдік дегеннің атымен жоқ тығ ы – бә рі-бә рі жиналып келіп, зә ре-қ ұ тын қ ашырып, олар осынау қ атерлі жерден шапшаң кетейікші деп сұ рап тұ рып алды.

Кү н кеш еді. Терістіктің биік қ ұ здарының тасасына кү н жасырынысымен ойпаттың бұ л бө легін ымырт басты. Оның ү стіне батыстан қ ара бұ лт шығ ып, тұ манның қ алың болатынынан хабар бергендей. Тұ ман мен қ араң ғ ыда жолдан оп-оң ай адасып, шұ ң қ ырғ а не қ айнағ ан кө лдердің біріне қ ойып кету де кә дік.

Шынында да, жардан бір шақ ырым шығ ып ү лгертпей, аспанды бұ лт торлап, сіркіреп жаң быр жауды, жауынмен суығ ан қ алың бу тұ манғ а айналып, тө ң іректі тү гел қ ұ ндақ тап алды, кө зге тү ртсе кө ргісіз қ араң ғ ылық лажсыздан бағ анағ ы қ арғ ыс атқ ан шұ ң қ ырдың басына қ онуғ а мә жбү р етті, бір жақ сысы, ет пісіріп, шай ішуге отын іздетпейтін қ айнап жатқ ан суы бар. Жателдіктердің саспас сабырлылығ ы онкилондарғ а да ә сер етіп, олар да кө л жағ асына жата қ ап найзаның ұ шына шаншып не қ айысқ а байлап, қ айнап жатқ ан суғ а ет пісірді, бірақ ә лденеден ү рейленіп, ө зара сыбырласып сө йлесті. Горохов тіпті сорпа пісіріп те ішті, етке тұ з салып, суғ а сә л ұ н сеуіп, котелогін суғ а ортан белінен салып қ ойып еді, адам айтар емес ас боп шық ты. Бә рінен бұ рын кө лге жеке салғ анғ а қ арағ анда котелоктегі ет тұ зы татып, тым-ақ дә мді болды, шай да мейір қ анып ішерлік дә режеге жетті.

Кешкі астан кейін қ арауыл қ ойып онкилондар жаң бырдан қ орғ анып, ү стіне қ алқ андарын ұ стап бір жерге ұ йлығ ып жатып ұ йық тады. Жатар алдында олар жерге найза қ адап, ү стіне ө гіз терісін жауып жат елдіктерге кү рке жасап берді. Алайда жиһ ангездердің тү нде кү ндізгі кө гілдір отты кө ргісі келді де, ешкімді оятпай ақ ырын басып шұ ң қ ырғ а қ арай тартты. Терең нен сыздық тап шығ ып жатқ ан жылудың арқ асында ойпаң ды тұ ман басқ ан жоқ еді, сондық тан ол тү бінде айқ ыш- ұ йқ ыш ө рілген кө гілдір оттары бар дә у қ ара шұ ң қ ыр болып кө рінді. Оттар да біресе сө ніп, біресе лапылдап, бір орыннан ілезде екінші жерге кө шіп керемет қ ызық суреттерді кө з алдың а келтіреді.

Оны жақ сырақ кө ру ү шін тө ртеуі де шұ ң қ ырдың ернеуіне жата қ алып еді – кенет астынан бірдең е дү мпігендей болды

– жер шайқ алып кетті.

– Жер сілкінді! – деп дауыстап Костяков атып тұ рды. Алайда оның қ айта жатуына тура келді, ө йткені жер тең селіп, тік тұ руғ а мү мкіндік бқ лмады. Қ ұ лақ ка қ атты гуіл келді, ойпаң дағ ы оттар дірілдеп, жалп етіп сө ніп, жалт етіп қ айта

лапылдап тұ рды. Ойпат аң ғ ары жағ ынан гү рс еткен ү н естілді, ә р тұ стан алып тастар сынып, қ ұ лап жатыр. Қ араң ғ ы ымырт, қ алың тұ мандағ ы осынау ү ндер ү лкен ү рей туғ ызды.

Жү з қ адамдай ғ ана жерде тұ рғ ан қ осын жақ тан дү бірлеген аяқ дү бірі, ү рейленген айғ ай-шу шық ты, ояна келіп қ асында Ордин мен ө зге ақ адамдардың жоқ екенін кө рген Аннуир зарлап қ оя берді. Онкилондар бұ ларды қ асақ ана қ ауіп-қ атерге тастап, ақ сиқ ыршылар тайып отырғ ан екен деп ойлады. Кісілердің ыза-шуына ү н қ осып иттер мен қ асқ ырлар қ осыла ұ лыды. Соқ ыр сенімдегі сорлылар ә бден абыржып, не істеп, не қ оярын білмей, дал болды.

Жердің сілкінісі сә л саябырлап, аяқ пен тұ рып-жү руге жарағ анда жиһ ангездер жеті қ араң ғ ыда дабыра шуымен-ақ оң ай табылатын қ осынғ а қ арай тұ ра жү гірді. Ақ адамдардың келуі бә рін бірден тыныштандырды да, Горюнов қ айда барып келгенін айтқ анда онкилондар сә л ұ ялып қ алды. Аннуир жалма-жан Ординнің мойнына асылып, жасты жү зін оның кеудесіне басты. Осы оқ иғ а барлығ ының ұ йқ ысын шайдай ашты. Сол сә тті пайдаланып Горюнов онкилондардан бұ рын бұ ндай жер сілкіну болып па еді деп сұ рады. Бақ са, бұ л қ ұ былыс оларғ а бұ рыннан таныс кө рінеді, кейде ә сіресе, қ ыс кү ндері жер сә л дірілдеп, жертө ле бө ренелері сық ырлап, тө беден топырақ тү седі екен.

– Міне, қ азір де дә л солай болды, – деді Горюнов.

– Жоқ, бұ л тіпті бө лек! – деп қ арсы дау айтты онкилондар.

– Аяқ басып тұ ра алмайтын болып жердің бұ лай шайқ алуын бұ рын кө рген емеспіз. Сондық тан зә ре-қ ұ тымыз қ алмай, оның ү стіне сендердің жоқ боп кеткендерің ді кө ріп, қ атерлі жерге ә дейі ә кеп тастағ ан ғ ой, енді жерді шайқ ап тұ рғ ан жын- шайтан жарылғ ан тұ ста шығ а кеп бізді жер асты патшалығ ына ертіп ә кетеді екен ғ ой деп қ атты қ орық тық – деді олар.

Жердің сілкінуі қ айтып қ айталанғ ан жоқ, жиһ ангездер ө з кү ркесіне оралды. Бірақ оны да жө ндеп алуғ а тура келді: алғ ашқ ы дү мпуде-ақ найзалар қ исайып қ алып, тері Аннуирдің

ү стіне жалп етіп, шошытып оятқ ан еді. Онкилондар енді жатып ұ йық тауғ а батпады, оттың болмауы жоқ ка нанатын олардың ү рейін алып, ол аз дегендей ойпаттың тү стік бетінде кү н кү ркіреп, тіпті берекесін кетірді. Жалпы, кү н кү ркіреу деген Санников жерінде тым сирек қ ұ былыс, ал бұ л жолы бұ лт бұ рқ -сарқ етіп қ ана қ оймай, нажағ ай ә лсін-ә лсін шатырлап, биік қ ұ здың басын жарқ -жұ рқ еткізіп, жалтылдады да тұ рды. Небір айқ астан тайлық пағ ан ө жет жауынгерлер біріне-бірі жабысып, қ ашан таң атып, жел қ уып аспан тұ маннан айық қ анша ұ йлығ ып тұ рды да қ ойды. Сө йтіп олар таң атқ анда барып бір-ақ ұ йық тады.

⇐ Предыдущая 18 19 20 21 222324 25 26 27 Следующая ⇒