МҮЙІЗТҰМСЫҚ АУЛАУ

Келгендердің кө птігі арқ асында жаң а жертө ленің тіреулерін қ ою ширек сағ атта ғ ана бітті. Жертө ле тө бесін шыммен жабуды ә йелдерге қ алдырып, Амнундактың бастауымен жиналғ ан жауынгерлер жатжерліктердің алдында ғ ана кездестіретін бір ү йір мү йізтұ мсығ ы жү рген шығ ыс жақ қ а аң ғ а шық ты. Жиналғ ан жү з шамалы адам орманды жиектеп, мү йізтұ мсық тар жайылып жатқ ан тайшаптырым алаң қ айды қ оршап ала қ ойды. Кө сем мен жиһ ангездер аң айдалмақ сү рлеуге жақ ындап кеп тұ рды.

Барлығ ы орын-орнына тұ рып болғ ан соң Амнундактын берген белгісімен онкилондар ағ ашты шоқ пармен қ ағ ып, ә скери жырларының айғ ай сү рең іне басып кеп жө нелді. Қ аннен- қ атерсіз жү рген мү йізтұ мсық тар қ апелімде қ айда барарын білмей, алаң қ айдың бірде ана шетіне, бірде мына шетіне атылып, қ айда барса қ арсы алғ ан ызы-шу, ысқ ырық тан тайқ ып шығ а берді. Ақ ыры аң шылар кү зеті тұ рғ ан жерге тақ ап барды. Тө рт мылтық гү рс етті. Еркек мү йізтұ мсық тың тізесі бү гіліп барып атып тұ рды да орманғ а жете беріп сылқ тү сті. Қ арсы

бетке ұ мтылғ ан ұ рғ ашысы мен баласы мылтық атылғ ан соң шоқ тан шық қ ан окилондардың қ оршауына кезікті. Дұ шпанын енді кө рген ол айғ ай-сү рең мен жауғ а жебеге қ арамай қ арсы келген онкилонның бірін мү йізімен аспанғ а атып тастап, қ оршауды жарып орманғ а кіріп жоқ болды. Сірә, туғ анына кө п болмағ ан баласын екі шаптан тістеп, иттер ұ стап қ алды. Жү гіріп жеткен онкилондар оны найзалатып ө лтірмегенде, иттерге де оң ай соқ пайды екен.

Мү йізтұ мсық ты соғ ып алу небә рі ширек сағ атқ а ғ ана созылды, тек бір адамның ғ ана аяғ ы сынды, бірақ бұ л сә тті аң шылық тың салтанатына кө лең ке тү сіре алғ ан жоқ. Жаралыны жас мү йізтұ мсық тың заматта сыпырылғ ан терісіне салып, екі сырық пен бақ сығ а ә кетті, осында ем жасайтын жалғ ыз тә уіп те сол екен. Қ алғ андары мү йізтұ мсық ты союғ а кірісті. Жарты сағ атта алып жануардың қ аң қ асы мен ішек- қ арнындағ ы қ ан-жыны ғ ана қ алды, басқ асын пышақ ү стінен ү лесіп, бә рі мекендеріне алып тартты.

Тү ске тармаса келген жиһ ангездер жаң а баспанасының бітіп қ алғ анын бір-ақ кө рді: жетпей тұ рғ аны – тек тө сеніш терілер мен ақ жаулық қ ана. Тө сеніштерді Амнундак ө з жиғ анынан берді, ал ақ жаулық таң дау енді ү ш кү ннен кейін болатын кө ктем тойына қ алдырылды. Оғ ан дейінгі уақ ытты пайдаланып, жиһ ангездер кү ртікте қ алғ ан базасына барып, Никифоровтың хал-ахуалын біліп қ айтуғ а бел буды. Ү лкен жасауылсыз екі-ақ жауынгермен жібер деп Амнундакты кө ндіру ү шін ү гіт кө п керек болды.

Ертең іне ертемен жақ ынырақ танысу ү шін жолды ойпаттың батыс беткейінен таң дап ап жиһ ангездер жү ріп кетті. Сан тарау бұ ғ ы сү рлеуі тү скен поляр қ айың ы шоғ ының жиегін жағ алап жү ріп келеді. Тас қ ырқ а мен қ амысты қ ұ рақ арасындағ ы мү кті алқ апта бақ ташылары бар Амнундак тұ қ ымының бұ ғ ылары жайылып жү р.

Солтү стік бұ ғ ылары – онкилондардың сү т пен ет, тері алатын бірден-бір ү й малы. Аң мен қ ұ с жә не балық аулау

малынан тү сетін азық -тү лікке азын-аулақ ү стемесі ғ ана, ал кө лден алатын су жаң ғ ағ ы мен ә йелдер алаң қ айдан қ азып ап жү ретін бадана тамырлары оларғ а ө сімдік дә мін алу ү шін керек. Вампулардың беймаза кө ршілігі ғ ана заты бейбіт бұ л жұ ртты жауынгер етіп қ ойғ ан. Ә йтпесе вампулар аулап, қ ұ ртып бара жатқ ан жабайы жануарларды бұ лар қ орғ ап жү реді, сондық тан қ уғ ын-сү ргіні шамалы ойпаттың тү стігінде хайуанаттар кө бірек сақ талғ ан. Вампулар болса, аң қ уып, онкилондар жеріне басып кіріп, ү й бұ ғ ыларын да қ ырып кетеді. Онкилондардың вампуларғ а ө шпенділігін ө ршітіп, жаугершілік ө мір салтын қ алыптастырғ ан басты себептердің бірі де осы. Оның ү стіне вампулар қ олайы келсе-ақ, онкилондардың қ ыз-келіншектерін ұ рлап алып қ ашады. Ә йел байғ ұ стар қ ашып қ ұ тыла алмаса, алғ ашқ ы қ ауымның ауыр тұ рмысына тө зе алмай, жабайылардың дө рекілін кө тере алмай қ ұ са болып ө леді. Ә рине, бұ л жағ дай онкилондар мен вампулардың арасында келісімге орын қ алдырмай, бітіспес жаулық қ а ұ ласты да, екеуінің де соғ ыссыз отырғ ан кү ні болғ ан жоқ.

Ойпаттың бұ л шеті тө беден тө ніп тұ рғ ан жақ пар базальт жар екен, адам тіпті шығ амын деп ойламастай. Қ ұ з қ абаттары кө піршіген, кейде қ оқ сығ ан базальтпен алмаса отырып, ә редік қ алың, болмаса алты қ ыры бар тас бағ андар дө ң киіп, таутекелерге баспана болғ ан ү ң гірлер қ арауытады. Шамасы, бағ зы заманда Санников жерін тү гел алып жатқ ан жанартау жан-жағ ына лава шашып, ұ зақ тұ рғ ан тә різді. Ә сіресе, сө ніп бара жанартаудың ақ тық тынысы сияқ ты ыстық арасандар атқ ылап тұ рғ ан ойпаттың орта тұ сы қ атты бү лінгенге ұ қ сайды. Лава тасқ ынының кейбір тұ сы ақ, қ ызыл ақ ық халцедон тә різді тү рлі-тү сті моншақ тастармен ө рілген. Ол тұ сқ а келгенде жатжерліктерді ертіп жү рген онкилондар мынау тү рлі-тү сті тастардан қ ыз-келіншектердің алқ асы тізілетінін, ал ірі кесектерінен найза мен жебенің ұ шы жасалатынын

айтты. Бірақ бұ ның жұ мысы кө п, сондық тан олар пышақ пен найза ұ шын кө бінесе сү йектен жасайды.

Сіле қ атырғ ан ұ зақ жү ріс те шумақ талып, кү ннің ұ ясына кеш қ онғ анының ә рі ұ зақ тығ ының арқ асында кү ртік тү біндегі базағ а да жетті-ау. Никифоров от басында шыжғ ырып, ет пісіріп отыр екен. Ол жолдастарымен еріп келген екі онкилонғ а таң ырқ ай қ арап, кө з алар емес. Ал олар болса, қ ар апанғ а тіккен шатырғ а, жасыл орманның арасынан қ ардың ортасында тұ руды артық кө рген адамғ а таң ырқ айды. Оларды ит қ амағ ан ү ң гір де қ ызық тырды. Мұ збен жү ретін кө лігін айтып қ оймасын деп нарталар мен байдарканы бұ лар жасырып қ алды. Онкилондар ақ адамдар бар ғ ұ мырын қ ардың ортасында ө ткізіп, иттерді жү к артатын кө лік ретінде пайдаланады екен деген ойда қ алды.

Тү нге қ арай онкилондар орманды алқ апқ а кетті де, жиһ ангездер шатырғ а қ онды. Таң рауандай кірер ауызда жатқ ан иттер арсылдап қ оя берді. Никифоров қ арап жіберіп, алпамсадай аюдың сү лдесін кө рді. Ол артқ ы аяғ ымен шабаланғ ан иттерді жасқ ап, алдың ғ ы аяғ ымен тері мен бас сү йек жә не сақ тық ет салынғ ан қ ойманың аузындағ ы тақ та мұ зды қ ұ латып жатыр. Казак жолдастарын оятып, мылтық алып сыртқ а ата шық ты. Ә деттегідей қ алың тұ ман ойпатты қ ұ ндақ тап тастағ ан, оқ тиіп кетпес ү шін иттерді шақ ырып алуғ а тура келді. Адам даусын ести сала аю артқ ы аяғ ымен тік тұ рып бұ ларғ а бетеді. Елең -алаң да, тұ ман арасынан ол тіпті зор болып кө рінді. Шатырмен арасы екі-ү ш қ адам қ алғ анда екі оқ аюдың кеудесіне қ адалды. Тең селе беріп гү р етті де, аю тура кү ркенің аузына қ ұ лады. Никифоров бір жақ қ а жалт беріп ә рең ү лгерді, ал Горюнов қ араң ғ ыда Горохов пен Ордин мылтығ ына оқ іздеп жатқ ан шатырдың тү кпіріне тайқ ып кетті. Жандалбасалағ ан жыртқ ыштың аяғ ымен мұ з жақ парлар жан-жақ қ а ұ шып жатыр, иттер ұ лып, оларғ а ү ң гірден тағ ы отыз дауыс қ осылды. Шатырдағ ы жағ дай қ ыл ү стінде, аю сә л ілгері жылжыса, енді барар жері жоқ

адамдарды тү кпірден аяғ ымен тартып алады. Бақ тарына қ арай Никифоров абдырағ ан жоқ, мылтығ ына жарқ ыншақ оқ ты патрон салып, оң тайлы бір сә тте азулы аң ды басып қ алды. Аяғ ын бірер серіпті де аю жантә сілім етті.

Ызы-шу мен мылтық даусына қ олына алау ұ стағ ан екі онкилон да жү гіріп жетті. Бә рі жабылып кү ркенің аузынан аюды сү йреп алды. Жыртқ ыш тіпті алпамсадай екен, онкилондарды қ айран қ алдырды. Олар аю аулауғ а ү лкен жасақ пен ғ ана шығ атын, соның ө зінде бірер адам ө ліп, иә жараланып қ айтатын. Сондық тан да оларда аю азуы жоғ ары бағ аланып, кө п аң шылар оны алқ асына тізеді.

Таң ағ ара бастады, ұ йқ ы бұ зылды, бә рі аюдың терісін сыпырып, етін бұ зуғ а кірісті. Никифоров иттеріне кө п ет жинап, аю терісін жаң а жайына тө сеу ү шін жиһ ангезден алып кетпек болды. Сондық тан олар артынан іле барамыз деп онкилондарды ү гіттеп, мұ ны тура кө семнің ү йіне жеткізуді ө тінді. Ондағ ысы жасауылдардан бір кү н бө лек жү ріп, вампулар мекенін барлау еді. Оларды Амнундак ұ сынғ андай, соғ ыс жағ дайында емес, жай бір кө руге қ ұ мартты.

⇐ Предыдущая 12 13 14 15 161718 19 20 21 Следующая ⇒