ЖОҒАЛЫП КЕТКЕН ХАЛЫҚ

Шенк сү р бойдақ еді, жасында кө п саяхат жасағ ан, тундрадан мамонттың қ алдық тарын іздеп Енисейдің сағ асында, Байкал сырты мен Амурда зерттеу жү ргізіп, Россияғ а қ осылғ ан бетте Сахалиннің де жер бедері мен ө сімдік дү ниесін барлағ ан. Сонан астанағ а оралғ ан соң жинағ ан материалдарын ө ң деуге отырғ ан-ды.

Ол жалғ ыз, ә рі тым жұ пыны тұ ратын, академиктік ең бекақ ысының басым бө лігі жас ғ алымдарғ а кө мекке жұ мсалып, ө зін ғ ұ мыр бойы қ ызық тырып келген Сібір мен поляр елдеріне экспедиция жасақ тауғ а ұ сталатын. Қ ыруар ақ шасы ө зі зерттеуші ретінде жоғ ары бағ алайтын Толльдің саяхатына, оны іздеушілерге кетті.

Салтанатты мә жілістен келе сала Шенк таң -тамаша жұ мбақ тайпа онкилондар туралы деректер оқ уғ а кірісті.

Ық ылым ғ асырлар бұ рын олар Чукот тү бегін тү гел алып тұ рыпты, кейін чукчалар Мұ зды мұ хиттың жағ асына таман тық сырыпты. Тү р-тұ рпаты, киім киісі, тілі мен тұ рмыс салты жө нінен чукчалардан тіптен бө лек олар туыстығ ы жағ ынан Кадьяк аралындағ ы алеуттерге жақ ын.

Солтү стік Сібір жағ алауында ө зінің «Вега» кемесімен жү зген кезде Норденшельд Иркайпий1, Шелаг жә не Якан мү йістері ауданында онкилондардың кө п жұ ртына тап болады. Баспаналары былайша жертө ле тә різді, жартысына дейін жерге кіріп жатыр, тө бесіне кит қ абырғ алары салынып, топырақ пен жабылғ ан. Қ азғ ан кезде тас пен сү йектен жасалғ ан балта, пышақ, найза мен жебенің ұ шы сияқ ты ә р алуан қ ұ ралдар табылды. Сабы кө біне сү йек пен ағ аштан болып келетін, қ айыспен таң ылғ ан бұ л қ арулар мә ң гі тоң ның арасынан дін

1 Иркайпий – Норденшельдтің картасында Рыркайпий немесе орыс картасындағ ы Солтү стік мү йісіне келеді.

аман шық ты. Онкилондар темір, тағ ы басқ а металдарды қ олдануды білмеген нағ ыз тас ғ асырының адамдары болатын. Чукчалардың Врангель жинағ ан ә ң гімелерінің ауанына қ арағ анда, онкилондардың Мұ зды мұ хит жағ алауынан аууына олардың кө семі Крэхой мен бұ ғ ылы чукчалар қ олбасшысының арасындағ ы рулық кектен қ озғ ан қ анды қ ырғ ын себеп болғ ан сияқ ты. Ізіне тү скен чукчалардан бас сауғ алап, Крэхой ө з тайпасының аман қ алғ ан азын-аулақ адамдарымен ә уелі Солтү стік мү йістің жақ пар тастарына бекініп, кейін Шалаур аралдарына ө теді, ақ ыр аяғ ында он бес байдаркағ а отырып,

Якан мү йісінен Мұ зды мұ хитта таулары бұ лдырап кө рінетін бір жерге (яғ ни Врангель аралына) кө шіп кетеді.

«Дерек тым таяз, ә рі қ арама-қ айшы екен, – деп ойлады кітапты жауып жатып Шенк. – Дегенмен де қ ызық ө зі: сонда ә лгі тайпа қ айда кеткен? »

Келесі кү ндері Шенк уағ да бойынша «академияның тамырын басып, негіз қ алағ алы» поляр елдерін зерттеуге ынтық -ау деген академиктердің кейбіреулерімен кең есіп кө ріп еді, Санников жері мен барон Толльдің із-тозын ашар жаң а экспедицияның жоспарын қ ұ птаушылар шық пады. Жаң а зерттеу жұ мысын тапсыруғ а татырлық салиқ алы оқ ымысты кө зге кө рініп тұ рғ ан жоқ, ал ақ шаны қ айдағ ы бір қ иялшылғ а ұ стата салу бейқ амдық болмақ жә не оны іздеп жату да ың ғ айсыз.

Не керек, енді Шенктің ө з қ аржысын есепшотқ а салуына тура келді. Ол осы бір кә сіпке бірер мың ды бө лмек еді, бірақ онысы жетің кіремейтіндей кө рінді.

«Жарайды, – деп тү йді ол ойын, – қ ұ рал-жабдық тарды ә ртекті ведомстволардан тегін тү сіреміз, ал бұ л экспедиция жылдан артық созылмасқ а тиіс. Осы уақ ыттың бағ дарында не бұ л жұ мбақ жер табылып, істің беті оң ғ арылады да, қ аржы ө з аяғ ымен келеді, не ондай жер жоқ екеніне кө з жетіп, кө ң іліміз суиды».

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒