№8-дәріс. Тасымалдау.

Дә ріс жоспары:

1. Тасымалдау шартының тү сінігі. Тасымалдаудың тү рлері.

2. Тасымалдау шартының тараптары.

Негізгі ұ ғ ымдар: тасымалдау, тасымалдау шарты, кө лік тү рлері, жолаушы, экспедитор, шарттан біржақ ты бас тарту.

1. Жү ктерді, жолаушыларды жә не тең деме жү кті тасу тасымалдау шартының негізінде жү ргізіледі.

Тасымалдаудың жалпы талаптары кө лік туралы заң актілерімен, ө зге де заң актілерімен жә не оларғ а сә йкес шығ арылғ ан ережелермен белгіленеді.

Жү ктерді, жолаушыларды жә не тең деме жү кті кө ліктің жекелеген тү рлерімен тасымалдау талаптары, егер кө лік туралы заң актілерімен, ө зге де заң актілерімен жә не оларғ а сә йкес шығ арылғ ан ережелермен ө згеше белгіленбесе, тараптардың келісімімен белгіленеді.

Жү кті тасымалдау шарты бойынша бір тарап (тасымалдаушы) ө зіне басқ а тараптың (жү к жө нелтушінің ) сеніп тапсырғ ан жү гін белгіленген мекенге жеткізуге жә не жү кті алуғ а уә кілетті адамғ а (алушығ а) оны беруге міндеттенеді, ал жү к жө нелтуші жү кті тасымалдағ аны ү шін шартқ а немесе тарифке сә йкес ақ ы тө леуге міндеттенеді.

Жү к тасымалдау шарты кө ліктің қ ұ жатын, коносаментті, тауар кө лік қ ұ жатын немесе жү к тасымалдаудың кө лік туралы заң актілерінде кө зделген ө зге қ ұ жатын толтыру арқ ылы ресімделеді.

Жолаушы тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы жолаушыны баратын мекеніне, ал жолаушы тең деме жү кті тапсырғ ан жағ дайда тең деме жү кті де апаратын мекенге жеткізуді жә не оны тең деме жү кті алуғ а қ ұ қ ық берілген адамғ а беруге міндеттенеді; жолаушы жолына, ал тең деме жү гін тапсырғ ан кезде – тең деме жү гін алып баруғ а ақ ы тө леуге міндеттенеді.

Кеме жалдау (чартер) шарты бойынша бір тарап (кемемен жалданушы) басқ а тарапқ а (кеме жалдаушы) жолаушыларды, тең деме жү кті жә не жү ктерді тасымалдау ү шін бір немесе бірнеше кө лік қ ұ ралын толық немесе оның сыйымдылығ ының бір бө лігін бір немесе бірнеше рейске ақ ы тө леттіріп беруге міндеттенеді.

Кеме жалдау шартын жасасу тә ртібі, сондай-ақ оның нысаны мен тү рлері кө лік туралы заң актілерімен белгіленеді.

2. Жү ктерді тасымалдау шартының бір тарабы болып тасымалдаушы – заң ды немесе жеке тұ лғ а табылады. Тасымалдаушы – заң ды тұ лғ а ретінде негізінен (мамандандырылғ ан)кө лік кә сіпорны болады, оның орнында басқ а да ұ йымдар болуы мү мкін. Кө лік кә сіпорындары жү ктерді жолаушыларды тасымалдау бойынша кө лік қ ұ ралдарын сақ тау, оларғ а техникалық қ ызмет кө рсету мен жө ндеу жү ргізу бойынша шаруашылық коммерциялық қ ызметпен айналысады. Тасымалдауды дұ рыс жү зеге асыру ү шін қ ызметтің аталғ ан тү рлерінің барлығ ы да маң ызды болып табылады. Тасымалдаушы меншік қ ұ қ ығ ы немесе басқ а да заң дық негіздер бойынша кө лік қ ұ ралын иеленетін, ақ ы ү шін немесе жалдау бойынша жолаушыларды, кө терме жү кті, жү ктерді жә не почтаны тасымалдау жө нінде қ ызмет кө рсететін жә не оғ ан белгіленген тә ртіпте берілген рұ қ саты немесе лицензиясы бар тұ лғ а ретінде анық талады. 17 сә уір 1995 жылғ ы Қ азақ стан Республикасының «Лицензиялау туралы» заң ның 9 бабына сә йкес жолаушылар мен жү ктерді темір жол тең із, ө зен, ә уе жә не автомобиль кө лігімен тасымалдау лицензиялауғ а жатады.

Клиент (жү к жө нелтуші, жү к алушы) яғ ни кө лік қ ызметтерін тұ тынушы – бұ л жеке немесе заң ды тұ лғ а. Мемлекет те клиент болуы мү мкін. Жү к жө нелтуші ретінде жү ктің иесі жә не ол жө нелтілу ү шін сеніп тапсырылғ ан тұ лғ а да болуы мү мкін. Кейбір жағ дайларда жү к жө нелтуші мен жү к қ абылдаушы бір тұ лғ а болуы мү мкін. Кө п жағ дайларда жү к алушылар болып жеткізудің азаматтық -қ ұ қ ық тық шарттары бойынша несие берушілер, мү лікті бө лу ә кімшілік актісіне сә йкес мү лік алатын субъектілер табылады. Жолаушыларды тасымалдау шарты бойынша клиент ретінде, ә р уақ ытта кө ліктің қ айсыбір тү ріне билет алғ ан немесе ауызша тасымалдау шартын бекіткен жеке тұ лғ а танылады.

Тасымалдау шартының пә ні болып тасымалдаушы кө рсететін қ ызмет табылады. Тасымалдау шартының ө зі мә нісі жағ ынан қ ызмет кө рсету шарты болып табылады, сондық тан оны реттеу кезінде, белгілі бір шамада ө темелі қ ызмет кө рсету туралы жалпы нормаларды да ескеру қ ажет. Кө лікте кө рсетілген қ ызмет (қ ызметтер) қ андай да бір заттық нысанғ а ие емес, жә не оларды тұ тыну дер кезінде жү зеге асады. Кө лік қ ызметі – бұ л жү ктерді (жолаушыларды) кең істікте тасымалдау болып табылады жә не осы қ асиетіне орай ол тауарлық сипатқ а ие жалпы міндеттеменің жеке пә ні бар жә не бұ л жағ дайда тасымалдау шартының заң дық қ ұ рылымының негізі де бар.

Жү ктерді жолаушылар мен кө терме жү кті тасымалдағ аны ү шін тараптардың келісімімен белгіленетін тасымалдау ақ ысы тө ленеді. Автомобиль, ә уе, су кө ліктерімен тасымалдау кезінде еркін шарттық бағ а қ олданылады. Тасымалдаушылар бұ л жағ дайда ө здерінің бағ алары мен тарифтерін басшылық қ а алады.

Орталық тандырыла белгіленген тарифтер жү ктерді, жолаушылар мен қ ол жү гін қ оғ амдық кө лікпен тасымалдау кезінде қ олданылады. Бұ рын орталық тандырыла белгіленген бағ алар темір жол тасымалдаулары ү шін де кө зделген болатын. Енді Қ азақ стан Республикасының «Темір жол кө лігі туралы» Заң ының 12-бабына сә йкес тасымалдаушының қ ызметіне бағ алар, соның ішінде тариф (тасымалдау ақ ысы) тасымалдаушымен белгіленеді. Заң намағ а сә йкес бұ л бағ алар реттелініп тұ рады.

Қ азақ стан Республикасының «Кө лік туралы» Заң ы тасымалдаушы мен клиенттің ө зара қ арым-қ атынасының жалпы негіздерін анық тайды. Жү ктерді жолаушылар мен кө терме жү гін тасымалдау кезінде жә не кө лік-экспедициялық қ ызметтерді жү зеге асыру кезінде тасымалдаушы сертификаты бар кө лік қ ұ ралдарын ғ ана қ олдануғ а міндетті. Мұ ндай талап тасымалдау шарты бойынша міндеттемелерді тиісті тү рде орындаудың маң ызды алғ ышарттарының бірі болып табылатыны сө зсіз клиент пен ү шінші тұ лғ аларғ а келтірілген зиянды, соның ішінде ақ шалай эквиваленттегі уақ ыт шығ ынын ө теу кө зделеді. Жолаушының ө ліміне немесе оның денсаулығ ын жарақ аттауғ а алып келген зиянды ө теу ерекше орында тұ рады. Жолаушы тасымалдауын жү зеге асыру кезінде жолаушының қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету, оғ ан қ ызмет кө рсетудің қ ажетті ың ғ айлылығ ы мен жағ дайларды қ алыптастыру, ал жолаушы кө терме жү кті тапсырғ ан жағ дайда – оны уақ ытында тасымалдау мен сақ тау талап етіледі.

⇐ Предыдущая 11 12 13 14 151617 18 19 20 Следующая ⇒