Бисмилләһир-рахмәәнир-рахиим

(Йософ сү рә һ е 111 аяттан тора. Мә ккә -и Мө кә ррә мә лә ингә н. Сү рә нең башынан ахырына ҡ ә ҙ ә р Йософ пә йғ ә мбә ребеҙ тураһ ында һ ө йлә нгә нгә кү рә, ошо исемде алғ ан. )

Бисмиллә һ ир-рахмә ә нир-рахиим

1. Ә лиф. Лә м. Ра. Былар Китаптың ап-асыҡ аяттарыҙ ыр. (2) Һ еҙ аң лаһ ын тип, Беҙ уны ғ ә рә п телендә, Ҡ ө ръә н булараҡ, индерҙ ек. (3) (Ий, Мө хә ммә д) Беҙ һ иң ә был Ҡ ө ръә нде уахи итеп, йә шә п уҙ ғ ан ҡ ә ү емдә рҙ ең хә лдә ре тураһ ында гү зә л һ ү рә ттә аң латабыҙ. Шуныһ ы хаҡ тыр, һ ин бың а саҡ лы (башҡ алар кеү ек ү к, уларҙ ың хә лдә ре тураһ ында) белмә й инең.

4. Бер ваҡ ыт Йософ атаһ ына (Яҡ упҡ а) ә йтте:

— Атаҡ айым, мин тө шө мдә ун бер йондоҙ менә н Ҡ ояшты һ ә м Айҙ ы кү рҙ ем. Улар миң ә сә ждә итте.

5. — Улым-балам, — тине атаһ ы. — Һ аҡ бул! Тө шө ң дө ағ айҙ арың а һ ө йлә й кү рмә. Юҡ һ а, улар һ инә н кө нлә шерҙ ә р, һ иң ә хә йлә ҡ ора башларҙ ар. Сө нки шайтан (кө нсө ллө к, хө сө тлө к) кешелә ргә хә тә р дошман. (6) Былай булғ ас, Раббың һ ине һ айлаясаҡ, һ иң ә тө ш юрау хикмә ттә ре ө йрә тә сә к, һ инә һ ә м Яҡ уп тоҡ омона, ике бабаң: Ибраһ им менә н Исхаҡ ҡ а биргә н ниғ мә ттә рен һ иң ә лә биреп бө тө рә сә к икә н. Раббың барыһ ын да бик яҡ шы белеп тороусы хикмә т эйә һ еҙ ер.

7. Хаҡ тыр, Йософ һ ә м уның ағ алары менә н булғ ан был ваҡ иғ ала ғ ибрә т-һ абаҡ алырғ а телә гә ндә р ө сө н хикмә ттә р бар. (8) Ағ алары ә йтте:

— Йософ менә н тө псө к туғ аныбыҙ ҙ ы (Бинийә минде) атайыбыҙ беҙ ҙ ә н артыҡ ярата. Гә рсә, беҙ кү берә к һ ә м кө слө рә к булһ аҡ та. Ысынын да, атайыбыҙ бик ныҡ яң ғ ылыша (ул беҙ гә ғ ә ҙ ел тү гел).

(Йософ менә н Бинийә мин бер ә сә нә н, ағ алары бү тә н ә сә нә н тыуғ ан ине)

9. — Йософто ү лтерергә кә рә к йә ки уны йыраҡ ергә илтеп ташларғ а, аҙ аштырырғ а кә рә к. Шунан һ уң атайыбыҙ йө ҙ ө менә н беҙ гә генә ҡ арап торор. Ахырҙ а (тә ү бә итербеҙ ҙ ә, ) изгелекле кешелә р булып китербеҙ.

10. Аранан береһ е. «Ә гә р был эште башҡ арырғ а булһ ағ ыҙ, һ еҙ Йософто ү лтермә геҙ, ҡ ойоғ а ташлағ ыҙ. Уҙ ып барыусы (карауандағ ыларҙ ың ) берә йһ е уны табып алыр», — тине.

11. Ә йттелә р:

— Ий, атабыҙ! Һ ин ни ө сө н Йософто беҙ гә ышанып тапшырмайһ ың? Беҙ уғ а бары тик изгелек кенә телә йбеҙ. (12)

— Иртә гә һ ин уны беҙ ҙ ең менә н (сә хрә гә ) ебә р: рә хә тлә неп (ашап-эсеп), уйнаһ ын. Шиклә нмә, беҙ уны (бә лә -ҡ азанан кү ҙ ҡ арабыҙ кеү ек) һ аҡ ларбыҙ, — тинелә р. (13) Ата кеше ә йтте:

— Уны алып китһ ә геҙ, миң ә ҡ ыйын булыр. Һ еҙ абайламағ ан саҡ та уны бү ре ашар, тип ҡ урҡ ам. (14) Ә йттелә р:

— Беҙ ҡ еү ә тле тө ркө м (ошо ҡ ә ҙ ә р ҙ ә кү п кеше) була тороп, уны бү ре ашап китһ ә, ә лбиттә, был ҙ ур кә мселек булыр ине (ояты ғ ына ни тора! )

15. Уны алып китеп, ҡ ойо тө бө нә һ алырғ а ҡ арар ҡ ылғ андан һ уң, Беҙ Йософҡ а уахи кү ндерҙ ек:

— Һ ис шикһ еҙ, һ ин ҡ асан да булһ а, ү ҙ ҙ ә ренең уйында ла булмағ ан саҡ та (һ ине танымағ ан саҡ та) уларғ а был ҡ ылғ андары тураһ ында һ ө йлә п бирерһ ең, — тинек.

(16) Кис еткә с, йылай-йылай аталары янына ҡ айттылар. (17) — Ий, атайыбыҙ, — тинелә р. — Беҙ ә йберҙ ә ребеҙ ҙ е Йософ янында ҡ алдырҙ ыҡ та, ярышҡ а-уҙ ышырғ а киттек. (Ә йлә неп килһ ә к, ниндә й ҡ айғ ы) уны бү ре ашап киткә н. Дө рө ҫ ө н һ ө йлә һ ә к тә һ ин беҙ гә ышанмаҫ һ ың инде.

18. Йософтоң бү тә н тө рлө ҡ анғ а буялғ ан кү лдә ген ата кешегә тоторҙ олар.

(Яҡ уп ҡ анғ а буялғ ан кү лдә кте алып йө ҙ ө нә ҡ апланы: «Бың а саҡ лы ошондай ҙ а рә химле бү рене кү ргә нем булманы. Улымды ашағ ан, кү лдә ген йыртмағ ан да», - тине. Алдағ андарын ул шунан һ иҙ енде һ ә м ә йтте):

— Һ еҙ ҙ ең мә керле нә фсегеҙ яман эште яҡ шы итеп кү рһ ә ткә н. Хә ҙ ер миң ә кү ркә м сабырлыҡ кә рә к. Һ еҙ миң ә тө шө ндө рө п бирҙ егеҙ: миң ә ярҙ ам (һ еҙ ҙ ең тарафтан тү гел) бары тик Аллаһ тан ғ ына килә сә к.

19. Бер карауан туҡ таны; һ ыу алып килергә хеҙ мә тсене ҡ ойоғ а ебә рҙ елә р. Ул кү нә ген ҡ ойоғ а тө шө рҙ ө. Йософто кү ргә с:

— Һ ө йө нсө! Бына Һ иң ә бер ул! - тине. Уны һ атып ебә рер ө сө н, хазина кеү ек һ аҡ лап алып киттелә р. Аллаһ уларҙ ың нимә ҡ ылғ анын бик яҡ шы белә ине. (20) Уны арзан ғ ына хаҡ ҡ а, бер нисә дирһ ә мгә һ атып ебә рҙ елә р. Һ атыулашып торманылар. (21) Уны һ атып алғ ан Мысыр кешеһ е ҡ атынына ә йтте:

— Бың а иғ тибарлы бул! Яҡ шылап ҡ ара! — тине. — Кү ң елем һ иҙ ә, беҙ унан файҙ а кү рә сә кбеҙ, һ ис юғ ында беҙ уны уллыҡ ҡ а алырбыҙ.

Бына шулай итеп, Беҙ тө шө ндә кү ргә ндә рҙ е тормошҡ а ашырыу ө сө н, тө ш юрау хикмә ттә рен ө йрә тер ө сө н, уны шундай ергә урынлаштырҙ ыҡ. Аллаһ ү ҙ ә мерен еренә еткереп ү тә рҙ ә й ҡ ө ҙ рә т эйә һ е. Лә кин кешелә рҙ ең кү беһ е был турала белмә й.

(«Риү ә йә ттә ргә кү рә, хә ҙ рә ти Йософто ү ҙ енә алғ ан зат Мысырҙ ың мал менә н сауҙ а итеү эштә ренең башлығ ы ине. Ул Йософтоң зиһ енле һ ә м һ ә лә тле бала икә нен һ иҙ енә. Алғ а табан ул уны дә ү лә т эштә рендә файҙ аланырғ а уйлай ине. Балалары булмау сә бә пле, һ ө йкө млө Йософто был ғ аилә лә бик яратып ҡ аршылайҙ ар». Садретдин Ғ ү мү ш тә фсиренә н. )

22. Бә лиғ булғ анына саҡ лы уғ а хө кө м эштә рендә уң ыш ҡ аҙ анырлыҡ ғ илем бирҙ ек. Бына шулай итеп, Беҙ гү зә л холоҡ лоларҙ ы бү лә клә йбеҙ. (23) Ө йҙ ө ң хужабикә һ е нә фсеһ ен Йософ менә н ҡ ә нә ғ ә тлә ндерергә телә п, ишек-ҡ апҡ аларҙ ы биклә тте һ ә м:

— Яныма кил, — тине.

Йософ ә йтте:

— Аллам һ аҡ лаһ ын! — тине. — Ирегеҙ минең хужам. Ул миң ә яҡ шылыҡ ҡ ылды. Хаҡ тыр, кә ферлек ҡ ылғ андар бә хеткә ирешмә ҫ. (24) Ҡ атын һ ә р ваҡ ыт Йософто телә й ине. Раббының (зина ҡ ылыуҙ ың ҙ ур гө наһ икә нен) дә лилен кү рмә гә н булһ а, уны яуызлыҡ һ ә м нә жес ғ ә мә лдә рҙ ә н ҡ отҡ арырғ а телә ү ен һ иҙ енмә гә н булһ а, бә лки Йософ та был ҡ атынды телә гә н булыр ине. Шик юҡ, ул ихлас ҡ олдарыбыҙ ҙ ан ине. (25) Икеһ е лә ишеккә табан йү герҙ е. Ҡ атын уның кү лдә генең артҡ ы итә ген йыртып тө шө рҙ ө. Ишек тө бө ндә улар ҡ атындың ире менә н осрашты. Ҡ атын ә йтте:

— Һ инең ғ аилә ң ә зыян һ алырғ а телә гә н кешене ниндә й яза кө тә? Зинданмы, ә ллә сыҙ ап булмаҫ язамы? — тине.

26. Йософ:

— Ул мине аҙ ҙ ырырғ а телә не, — тине. Ҡ атындың туғ андарынан береһ е шаһ итлыҡ итте:

— Ә гә р уның кү лдә ге алғ ы яҡ тан йыртылғ ан булһ а, ҡ атын дө рө ҫ ө н ә йткә н булыр. Был иһ ә ялғ анлағ ан булыр, — тине. (27) — Ә гә р кү лдә к артҡ ы яҡ тан йыртылғ ан булһ а, ҡ атын ялғ анлай. Был иһ ә дө рө ҫ ө н ә йтә. (28) Кү лдә ктең артҡ ы тарафтан йыртылғ анын кү ргә с, (хаҡ им) ҡ атынына:

— Шик юҡ, был һ еҙ — ҡ атындарҙ ың мә керле хә йлә һ елер. Ысындан да, һ еҙ ҙ ең хә йлә иң шә п ҡ аптыра торғ андарҙ ан була, - тине. (29) - Ә й, Йософ! Һ ин быны башҡ аларғ а һ ө йлә мә. Ә һ ин, ҡ атын, гө наһ ың ө сө н ғ ә фү ү тен. Сө нки Һ ин гө наһ лы булдың. (30) Шә һ ә р ҡ атындары ә йтте:

- Ғ ә зиздең ҡ атыны егетте аҙ ҙ ырырғ а уйлағ ан. Ул Йософҡ а муйынынан ғ ашиҡ икә н. Ул, ысындан, да мө хә ббә тенә н хыяланғ андыр, - тинелә р. (31) Шә һ ә р ҡ атындарының ғ ә йбә тен ишетеп, хужабикә уларҙ ы ҡ унаҡ ҡ а саҡ ырҙ ы: янтайып, (терһ ә ктә р менә н таянып) ял итер ө сө н, яҫ тыҡ тар-мендә рҙ ә р ә ҙ ерлә тте. Уларҙ ың һ ә р берһ енә бысаҡ бирҙ ертте. (Ҡ атындар бысаҡ менә н емеш киҫ ә башлауғ а уҡ, хужабикә Йософҡ а):

— Бар, улар янына сыҡ! — тип бойорҙ о.

Йософто кү реү гә, ҡ атындар уның мө һ абә т икә нен аң ланылар. (Ү ҙ ҙ ә ре лә белмә й) бармаҡ тарын турайҙ ар ине. Һ ә м ә йттелә р:

— Йә, Раббым, сө бхә наллаһ, был ә ҙ ә м заты тү гелдер, был мө һ абә т бер фә рештә ҙ лр, - тинелә р. (32) Шунан һ уң хужабикә ә йтте:

— Бына, шуның арҡ аһ ында һ еҙ минең ғ ә йбә темде һ аттығ ыҙ. Ә йе, мин нә фсемде уның менә н ҡ ә нә ғ ә тлә ндерергә уйлағ ан инем. Лә кин ул был эштә н ҡ ә тғ и баш тартты. Ә гә р ҙ ә ул минең телә гемде ү тә мә һ ә, һ ис шикһ еҙ, зинданғ а ябыласаҡ; һ ә м, ә лбиттә, мә схә рә гә ҡ алып (һ арайҙ ан) ҡ ыуыласаҡ, — тине. (33) — Йә, Раббым, — тине Йософ. — Минең ө сө н зинадан зиндан яҡ шыраҡ. Ә гә р ҙ ә улар ҡ орғ ан хә йлә лә рҙ ә н мине ҡ отҡ армаһ аң, мин уларғ а тартылып, юлдан яҙ ғ андар араһ ында ҡ алырмын. (34) Раббы уның доғ аһ ын ҡ абул итте. Тегелә рҙ ең хә йлә һ ен емерҙ е. Аллаһ барыһ ын да ишетеп, яҡ шы белеп тора. (35) (Ғ ә йепһ еҙ икә нен белһ ә лә р ҙ ә, ғ ә йбә тселә рҙ ең ауыҙ ын томалар ө сө н, хужалай ҡ атынының кү ң еле булһ ын, тип) Йософто ваҡ ытлыса зинданғ а ташларғ а булдылар. (36) Уның менә н бергә зинданғ а тағ ын ике егетте ултырттылар. Шуларғ ың береһ е ә йтте:

— Мин тө шө мдә шә рә б (хә мер) яһ ағ анымды кү рҙ ем, — тине.

— Мин баш осомда икмә к кү тә реп барам икә н тип. Икмә гемде ҡ оштар соҡ ой, имеш, — тине икенсеһ е. — Тө шө бө ҙ ҙ ө юрап бир. Беҙ һ ине бик изгелекле кеше, тип уйлайбыҙ. (37) (Йософ) ә йтте:

— Беҙ гә һ ә р кө ндө килтерелә торғ ан аш килеп еткә нсе, мин, һ ис шикһ еҙ, тө шө гө ҙ ҙ ө юрармын, — тине. — Был — Раббымдың ө йрә ткә ндә рендә ндер. Хаҡ тыр, мин Аллаһ ҡ а ышанмағ ан халыҡ тан йыраҡ ҡ а киттем. Ә хирә т кө нө н инҡ ар итеү селә р ҙ ә улар ине. (38) Бабаларым Ибраһ им менә н Исхаҡ һ ә м атайым Яҡ уп тотҡ ан динде тотам, һ ис бер нә мә не, һ ис бер кемде Аллаһ менә н тиң кү рергә ярамай. Был — Аллаһ тың беҙ гә — кешелә ргә биргә н бә рә кә теҙ ер. Тик кешелә рҙ ең кү беһ е (Аллаһ ҡ а) шө кө р итмә й. (39) Ә й, ике зиндандашым, тө рлө уйҙ ырма тә ң релә ргә ышаныу яҡ шымы, ә ллә бер кемдең дә кө сө етә лмә ҫ, берҙ ә н бер Аллаһ ҡ а инаныумы? (40) Аллаһ тан башҡ аларғ а табыныуығ ыҙ һ еҙ ҙ ең һ ә м аталарығ ыҙ уйлап сығ арғ ан бер нисә исем генә бит. Аллаһ уларғ а бер ниндә й ҙ ә вазифа бирмә не. Хө кө м бары тик Аллаһ ихтыярында. Ул Аллаһ тан башҡ аһ ына ғ ибә ҙ ә т ҡ ылмаҫ ҡ а ә мер итте. Бына, иң дө рө ҫ дин шул булыр. Лә кин кешелә рҙ ең кү беһ е быны белмә й. (41) Ә й, ике зиндандашым, (тө штә регеҙ тураһ ында ә йтә йем) берегеҙ (баштағ ы кеү ек ү к) Хужаһ ына шә рә б (хә мер) эсерә сә к; икенсегеҙ ҙ е иһ ә аҫ ып ҡ уясаҡ тар һ ә м ҡ оҙ ғ ондар уның башын соҡ оп, тамаҡ туйҙ ырыр. Һ орағ андарығ ыҙ ҙ ы юрау ошоның менә н тамам булды. (42) Зиндандан ҡ отоласағ ына ул ә йтте:

— Хужаң янына ҡ айтҡ ас, һ ин мине иҫ ең ә тө шө р (бә лки ул мине зиндандан ҡ отҡ арыр), — тине. Лә кин шайтан (ул ә йткә ндә рҙ е) онотторҙ о. Шуғ а кү рә, Йософ бер нисә йылғ а зинданда ҡ ала бирҙ е.

43. Бер уаҡ ыт Мысыр батшаһ ы ә йтте:

— Мин тө шө мдә ете ябыҡ һ ыйырҙ ың ете һ имеҙ һ ыйырҙ ы ашағ анын кү рҙ ем. Унан һ уң ете йә шел башаҡ менә н ете ҡ оро башаҡ кү рҙ ем. Ярандарым, юрай алһ ағ ыҙ, тө шө мдө юрап бирегеҙ, — тине. (44) (Юраусылар) ә йтте:

— Былар, бары тик һ аташыу ғ ына, — тинелә р. — Беҙ бындый буталсыҡ тө штә рҙ е юрай алмайбыҙ.

45. Зиндандан ҡ отолғ ан кеше байтаҡ ваҡ ыттан һ уң Йософто иҫ енә тө шө рө п ә йтте:

— Мин һ еҙ ҙ ең тө шө гө ҙ ҙ ө юрата алам, — тине. — Мине зинданғ а алып барығ ыҙ. ( 46) (Зинданғ а кергә с, ул) ә йтте:

— Ә й, Йософ, һ ин тура һ ү ҙ ле кеше. Ете ябыҡ һ ыйырҙ ың ете һ имеҙ һ ыйырҙ ы ашауы тураһ ында, ете йә шел башаҡ менә н ете ҡ оро башаҡ тураһ ындағ ы тө штө юрап бирһ ә ң се, — тине. — Юрауың ды ҡ айтып кешелә ргә һ ө йлә рмен, бә лки, улар ҙ а аң лар. (47) Йософ ә йтте:

— Ете йыл тоташтан ғ ә ҙ ә ттә гесә иген игегеҙ. Ә ҙ миҡ дарҙ а ғ ына ашап, ҡ алғ анын башаҡ та ҡ алдырығ ыҙ. (48) Шунан һ уң ете йыл рә ттә н аслыҡ булыр. Ашлыҡ ты орлоҡ лоҡ ҡ ына ҡ алдырып, ете йыл буйына ашағ ыҙ. (49) Шунан һ уң тағ ын бер йыл килә сә к, ул йылда кешелә ргә (Аллаһ тан) мул ямғ ыр яуасаҡ һ ә м ул йылда (емеш һ уттары менә н ү ҫ емлек майы) һ ығ ып, (һ ыйыр, кә зә, дө йә, һ арыҡ тарҙ ы) һ ауырҙ ар.

(И. Крачковскийҙ а: они будут выжиматъ, тип кенә яҙ ылғ ан. Ш. Но ғ маниҙ а: емештә р һ ығ ып, шә рә бтә р яһ арҙ ар. Т. Кочигит, X. Ҡ араман тә фсирҙ ә рендә иһ ә фә ҡ ә т емеш һ уты һ ығ ыу, шә рбә т алыу тураһ ында ғ ына ә йтелә. Мә ү лә не М. Алиҙ а: давить виноград, тип ә йтелгә н. X. Чантайҙ а киң ерә к аң латыла. Беҙ X. Чантай тә фсирен мә ғ ҡ ү л кү рҙ ек. )

50. Был юраманы һ ө йлә гә с, батша ә йтте:

— Уны минең янғ а алып килегеҙ, — тине. Йомошсо зинданғ а кергә с, Йософ ә йтте:

— Батша янына ҡ айт: бармаҡ тарын бысаҡ менә н турай башлағ ан ҡ атындарғ а нимә булды? - тип һ ора. Шик юҡ, Аллаһ ым уларҙ ың хә йлә һ ен бик яҡ шы белеп тора. (51) Батша ҡ атындарғ а ә йтте:

— Йософ менә н лә ззә т кисергә телә гә н сағ ығ ыҙ ҙ а һ еҙ ниндә й хә лдә инегеҙ? - тине.

Ҡ атындар ә йтте:

— Аллам һ аҡ лаһ ын, беҙ унан һ ис бер яманлыҡ кү рмә нек, - тинелә р.

Ғ ә зиздең ҡ атыны ә йтте:

— Бө гө н дө рө ҫ лө к уртағ а сыҡ ты. Мин уны аҙ ҙ ырырғ а телә нем. Шик юҡ, ул — ғ ә ҙ ел кеше, — тине. (52) Йософ ә йтте:

— Ғ ә зиз ө йҙ ә юҡ саҡ та уғ а хыянат итмә гә немде һ ә м Аллаһ тың ысын хыянатсылар ҡ орғ ан хә йлә һ ен юҡ ҡ а сығ арасағ ының барыһ ын да ул белеп торһ он, — тине. (53) (Ҡ атын ә йтте):

— Мин ү ҙ емде аҡ ларғ а тырышмайым, сө нки нә фсең де тыя алмау яманлыҡ ҡ а этә, ә гә р ҙ ә Аллаһ һ аҡ ламаһ а. Шик юҡ, Раббым ярлыҡ аусы, ғ ә фү ҡ ылыусы. (54) Батша ә йтте:

- Уны бында алып килегеҙ, - тине. - Мин уны ү ҙ яныма алам.

Уның менә н һ ө йлә шкә с:

— Бө гө ндә н һ ин янымда юғ ары дә рә жә ле һ ә м ышаныс ҡ аҙ анғ ан вазифалы кеше һ аналырһ ың, — тине. (55) Йософ ә йтте:

— Мине ө лкә нең ер байлыҡ тарына (иген баҫ ыуҙ арына) башлыҡ ит. Мин уларҙ ы яҡ шы һ аҡ лармын, сө нки мин был эштә рҙ е яҡ шы белә м, — тине. (56) Бына шулай итеп, Беҙ Йософто ү ҙ е телә гә нсә ғ ә мә л ҡ ылырлыҡ вазифалы иттек. Ү ҙ ебеҙ ихтыяр иткә н һ ә р кешегә рә хмә тебеҙ ҙ е бирҙ ек. Изгелек ҡ ылғ андарҙ ың изгелектә рен заяғ а сығ армайбыҙ. (57) Иман килтереп, яманлыҡ тарҙ ан һ аҡ ланғ андар ө сө н Ә хирә т бү лә ге тағ ын да хә йерлерә к. (58) (Аслыҡ йылды Яҡ уптың улдары икмә к һ орап, Мысырғ а килде. ) Йософтоң ҡ ә рҙ ә штә ре килеп, уның хозурына керҙ е. Йософ уларҙ ы таныны. Улар уны таныманы. (59) Йө ктә ре тө йә леп бө ткә с: Йософ ә йтте:

— Бер атанан тыуғ ан туғ анығ ыҙ ҙ ы минең янғ а алып килегеҙ, — тине. — Кү реп тораһ ығ ыҙ бит, мин һ еҙ гә дө рө ҫ ү лсә теп бирҙ ем. Мин ҡ унаҡ сылдарҙ ың иң йомарты. (60) Ә гә р уны минең янғ а алып килмә һ ә геҙ, ҡ абат мин һ еҙ гә бер ү лсә м дә (ашлыҡ ) бирә сә к тү гелмен. Ҡ абат килеп йө рө мә геҙ! (61) Ә йттелә р:

— Уны атабыҙ ҙ ан һ орап алырғ а тырышырбыҙ. Ә лбиттә, беҙ быны эшлә йә сә кбеҙ, — тинелә р. (62) Йософ хеҙ мә тселә ренә ә йтте:

— Ашлыҡ ө сө н биргә н тауарҙ арын (аҡ саларын) йө ктә ре эсенә йә шереп ҡ уйығ ыҙ. Ө йҙ ә ренә ҡ айтып еткә с, улар шул тауарҙ арҙ ы табып алыр ҙ а, бә лки, яң ынан (икмә к һ атып алыр ө сө н) бында килерҙ ә р, — тине.

63. Ата кеше янына ҡ айтып еткә с, ә йттелә р:

— Эй, атабыҙ, икмә к алыу юлы беҙ гә ябылды. Туғ аныбыҙ ҙ ы (Бинийә минде) беҙ гә эйә ртеп ебә рһ ә ң генә, беҙ гә икмә к бирерҙ ә р. Ысынлап та, беҙ уны яҡ шы һ аҡ ларбыҙ, — тинелә р. (64) Яҡ уп ә йтте:

— Бынан алда ла ҡ ә рҙ ә шегеҙ ҙ е ышанып тапшырғ аным кеү екме? — тине. — Быныһ ын да шулай итеп һ еҙ гә ышанып тапшырайыммы? (Мин уны фә ҡ ә т Аллаһ ҡ а ғ ына ышанып тапшыра алам. ) Аллаһ иң ышаныслы һ аҡ лаусы. Мә рхә мә тлелә рҙ ең мә рхә мә тлеһ е — Аллаһ.

65. Йө ктә рен сискә ндә улар ү ҙ ҙ ә ренең тауарҙ арын таптылар. Һ ә м ә йттелә р:

— Эй, атаҡ айыбыҙ, нимә эшлә йбеҙ? Тауарҙ арыбыҙ кире ү ҙ ебеҙ гә ҡ айтҡ ан, был аҡ саларғ а тағ ын бер дө йә йө гө икмә к алып ҡ айтырбыҙ. Алып ҡ айтҡ ан икмә гебеҙ бик тә ә ҙ миҡ дарҙ а бит. Туғ аныбыҙ ҙ ы һ аҡ лап ҡ ына йө рө тө рбө ҙ, - тинелә р. (66) Яҡ уп ә йтте:

— Бә лә гә юлыҡ тырмайынса, уны һ ау-сә лә мә т килеш алып ҡ айтасаҡ быҙ, тип, Аллаһ исеме менә н ант итмә һ ә геҙ, мин уны һ еҙ гә биреп ебә рмә йем, — тине.

(Ул телә гә нсә ) ант иттергә ндә н һ уң, тағ ын ә йтте:

— Беҙ ҙ ең һ ө йлә шеү гә Аллаһ шаһ ит, — тине. ( 67) Унан ө ҫ тә не: — Улдарым, шә һ ә ргә бө тә геҙ ҙ ә бер ҡ апҡ анан кермә геҙ. Айырым-айырым, тө рлө ҡ апҡ аларҙ ан керегеҙ! Юҡ һ а, мин һ еҙ ҙ е бер нисек тә Аллаһ тың язаһ ынан ҡ отҡ ара алмаҫ мым. Хө кө м Аллаһ тан башҡ ағ а бирелмә гә н. Шуғ а кү рә, мин бары тик Уғ а ғ ына ышанам. Тә ү ә ккә л итеү селә р бары тик Уғ а ғ ына баш эйһ ендә р.

68. Улар, аталары ҡ ушҡ анса, тө рлө һ ө тө рлө ҡ апҡ аднан керҙ е. Лә кин был (һ аҡ лыҡ саралары) Аллаһ тан килә сә ктә рҙ ә н ҡ отҡ арып ҡ ала алманы. Был эш (тө рлө ҡ апҡ аларҙ ан кереү ) бары тик Яҡ уптың йә н тыныслығ ы ө сө н генә башҡ арылды. Ысынлыҡ та, ул (Яҡ уп) ғ илемгә эйә кеше ине. Сө нки Беҙ уны ө йрә ттек. Лә кин кешелә рҙ ең кү беһ е быны белмә й. (69) Ҡ ә рҙ ә штә ре Йософ янына кергә с тә, ул туғ анын ү ҙ хозурына алдырҙ ы.

- Белә һ ең ме, мин һ инең туғ аның бит, - тине. - Уларҙ ың ҡ ылғ андары ө сө н һ ин бик ҡ айғ ырма.

(«Риү ә йә ттә ргә кү рә, ҡ ә рҙ ә штә рен һ ыйларғ а тип, хә ҙ рә ти Йософ табын ә ҙ ерлә тә. Уларҙ ы табын янына икешә р-икешә р итеп ултырта. Бинийә мин яң ғ ыҙ ы - шаҡ ҡ ала ла, йылап ебә рә: ағ айым Йософ иҫ ә н булһ а ине, беҙ бергә ултырғ ан булыр инек, - ти. Хә ҙ рә ти Йософ уны ү ҙ табынына ала. Ашап-эскә ндә н һ уң, хә ҙ рә ти Йософ ҡ ә рҙ ә штә рен икешә р-икешә р итеп фатирҙ арғ а урынлаштыра. Бинийә мин тағ ын яң ғ ыҙ ы ҡ ала. «Һ иң ә пар юҡ, улайһ а, һ ин минең янда ҡ алырһ ың », - тине. Бинийә мин ә йтте: «Һ инең кеү ек ҡ ә рҙ ә шең булһ а ине ул. Лә кин бит һ ине атайым Яҡ уп менә н ә сә йем Рә хилә тапмағ ан». Быны ишеткә с, хә ҙ рә ти Йософ. Бинийә минде ҡ осаҡ лап ала һ ә м: «Мин һ инең ағ айың », — ти».

Садретдин Ғ ү мү ш тә фсиренә н. )

70. Йө к тө йә гә ндә (Йософ) туғ анының ә йберҙ ә ре араһ ына затлы һ ауыт йә шерҙ е. Юлғ а ҡ уҙ ғ алғ ас, Йософтоң йомошсоһ о:

- Ә й, карауансылар, һ еҙ бурҙ арһ ығ ыҙ! - тип ҡ ысҡ ырҙ ы. (71) (Карауансылар боролоп):

— Һ еҙ нимә юғ алттығ ыҙ? -тип һ оранылар. (72 ) Былары ә йтте:

— Батшабыҙ ҙ ың һ ыу эсә торғ ан затлы һ ауытын эҙ лә йбеҙ; уны табып килтергә н кешегә бер дө йә гә тө йә рлек ашлыҡ бирә сә кбеҙ. Был эшкә мин яуаплы, — тине йомошсо.

73. — Валлаһ и, беҙ бур тү гел! — тинелә р карауансылар, — Беҙ ҙ ең ғ ауғ а-фетнә сығ арырғ а килмә гә небеҙ ҙ е һ еҙ бик яҡ шы белә һ егеҙ бит. Ҡ араҡ тар ҙ а беҙ тү гел. (74) (Ҡ ыуа сығ ыусылар) Ә йтте:

—Ярар, ялғ анығ ыҙ тотолһ а, нимә буласаҡ (һ еҙ шуны белә һ егеҙ ме)? —тинелә р. (75) Уның язаһ ы, юғ алғ ан һ ауыт кемдең йө гө ндә табылһ а, шул кеше ү ҙ е тү лә ү буласаҡ. Беҙ ғ ә ҙ елһ еҙ ҙ ә рҙ е шулай язалайбыҙ.

76. Йософ шунан, туғ анының йө гө н тү гел, башҡ аларҙ ыҡ ын аҡ тара башланы. Унан һ уң ғ ына туғ анының йө гө нә тотондо һ ә м юғ алғ ан һ ауытты тартып сығ арҙ ы. Бына шулай итеп, Беҙ Йософҡ а бер хә йлә ө йрә ттек. Юҡ һ а, батшаның ҡ анундары буйынса, ул туғ анын, Аллаһ рө хсә тенә н башҡ а, алып ҡ ала алмағ ан булыр ине. Кемгә ихтыяр итһ ә к, Беҙ шул кешене дә рә жә лә ргә кү тә рә беҙ. Сө нки ғ илемгә эйә һ ә р кешенең ө ҫ тө ндә унан да яҡ шыраҡ Ғ алим тора. (77) (Ҡ ә рҙ ә штә ре) ә йтте:

— Ул урлағ ан булыуы ла бик ихтимал, уның ағ аһ ы ла ҡ араҡ ине, — тинелә р.

Йософ һ ис нимә һ иҙ ҙ ермә не, ә ммә эсенә н генә уйлап ҡ уйҙ ы: һ еҙ ә ле һ аман да шундай уҡ яман заттар икә нһ егеҙ. Аллаһ һ еҙ ҙ ең нимә һ ө йлә гә негеҙ ҙ е бик яҡ шы ишетеп тора. (78) Ә йттелә р:

— Ә й, Ғ ә зиз, ысындан да, уның бик ҡ арт атаһ ы бар. (Тө псө гө н юғ алтыуғ а ҡ арт тү ҙ мә ҫ ) бының урынына беҙ ҙ ең берә йебеҙ ҙ е алып ҡ ал. Сө нки беҙ һ ине изгелек ҡ ылыусы, тип белә беҙ. (79) Ул ә йтте:

— Ә йберебеҙ ҙ е йө гө нә н тапҡ ан кешенә н башҡ аһ ын алып ҡ алыуҙ ан Аллам һ аҡ лаһ ын. Шулай итһ ә к, беҙ, ысындан да, ғ ә ҙ елһ еҙ лек ҡ ылғ ан булыр инек.

80. Ө мө ттә ре ө ҙ ө лгә с, улар бер аҙ ситкә китеп кә ң ә шлә штелә р. Олораҡ тарынан берһ е (Йә һ ү дә ) ә йтте:

— Атайыбыҙ беҙ ҙ е Аллаһ исеме менә н ант иттерҙ е. Уҙ ғ анында ла Йософ менә н нисек итеп ғ ә ҙ елһ еҙ лек ҡ ылғ анығ ыҙ ҙ ы оноттоғ оҙ мо ни? Атайыбыҙ рө хсә т иткә нсегә саҡ лы йә ки Аллаһ ү ҙ е хө кө м сығ арғ анғ а ҡ ә ҙ ә р, был ерҙ ә н китмә йем. Аллаһ хө кө м сығ арыусыларҙ ың иң ғ ә ҙ еле. (81) Ҡ айтҡ ас атайыбыҙ ғ а ә йтегеҙ: ә й, атаҡ айыбыҙ, шик юҡ, ул бурлыҡ ҡ ылды. Беҙ кү ргә небеҙ гә генә шаһ итлыҡ итә беҙ. Кү рмә гә небеҙ ҙ е белмә йбеҙ. (82) Беҙ булып ҡ айтҡ ан шә һ ә ргә барып, ү ҙ ең белешә алаһ ың. Йә ки шунан килә торғ ан карауансыларҙ ан һ ораштыра алаһ ың: беҙ дө рө ҫ ө н һ ө йлә йбеҙ, тип ә йтегеҙ, зинһ ар. (83) Ата кеше (Яҡ уп) ә йтте:

— Нә фсегеҙ һ еҙ гә ошо яман эште яҡ шы итеп кү рһ ә ткә ндер. Миң ә тағ ын сабыр итергә генә ҡ ала. Ө мө т итә м, уларҙ ың һ ә р берһ ен Аллаһ миң ә ҡ айтарып бирер. Аллаһ барыһ ын да белеү се хикмә ттә р эйә һ е. (84) Уларҙ ан ситкә боролдо һ ә м ә йтте:

- Аһ, Йософом хә срә те! - тине. - Ул хә срә тен кө скә тыйып тора ине. Йылай торғ ас, уның ике кү ҙ енә лә аҡ тө штө. (85) (Улдары):

— Һ ин ә ле һ аман Йософто онота алмайһ ың. Валлаһ и, былай булһ а, һ ине бө тө нлә й сир баҫ ыр йә ки ҡ айғ ың дан ү леп тә китерһ ең. - тинелә р. (86) (Яҡ уп):

— Дө рө ҫ, ҡ айғ ымды бары тик Аллаһ ҡ а ғ ына һ ө йлә йем. Һ еҙ белмә гә ндә рҙ е мин Аллаһ тан килеү се хә бә рҙ ә р аша белә м, — тине. — (87) Ий, улдарым, барығ ыҙ, Йософ менә н туғ анын яҡ шылап эҙ лә геҙ. Аллаһ тың ярҙ амынан ө мө тө гө ҙ ҙ ө ө ҙ мә геҙ. Хаҡ тыр, кә ферҙ ә рҙ ә н башҡ алар Аллаһ ярҙ амынан ө мө тө н ө ҙ мә ҫ.

88. Йософ янына кергә с, ә йттелә р:

— Эй, бө йө к тү рә, ғ аилә беҙ гә -илебеҙ гә аслыҡ килде. Беҙ ә ҙ генә аҡ са менә н килдек. Тейешлебеҙ ҙ е теү ә л ү лсә п бир, зинһ ар. Беҙ гә йомарт бул. Шик юҡ, Аллаһ хә йер биргә ндә рҙ е бү лә ктә р. (89) Йософ ә йтте:

— Һ еҙ, наҙ анлығ ығ ыҙ арҡ аһ ында, Йософ менә н туғ аны нимә эшлә ткә негеҙ ҙ е белә һ егеҙ ме? — тине.

90. — Һ ин ә ллә, ысындан да, Йософмы? — тинелә р. Ул да:

— Ә йе, мин Йософ булам, — тине. — Быныһ ы минең туғ аным (Бинийә мин). Хаҡ тыр, Аллаһ беҙ гә мә рхә мә тле булды. Кем Аллаһ ҡ аршыһ ында гө наһ эшлә ү ҙ ә н ҡ урҡ а, кем сабыр итә, шул, һ ис шикһ еҙ, Аллаһ тарафынан бү лә ктә р алыр, изгелек ҡ ылғ андарҙ ың изгелеге заяғ а китмә ҫ. (91) Ә йттелә р:

— Валлаһ и, ысындан да, Аллаһ Тә ғ ә лә һ ине беҙ ҙ ә н ө ҫ тө н ҡ уйҙ ы. Хаҡ, беҙ гө наһ лылар булдыҡ. (92) Йософ ә йтте:

— Бө гө н мин һ еҙ гә ү пкә лә мә йем инде, Аллаһ һ еҙ ҙ е ғ ә фү итһ ен ине. Ул, миһ ырбанлыларҙ ың да миһ ырбанлыһ ылыр. (93) Минең ошо кү лдә гемде алып ҡ айтығ ыҙ ҙ а атайымдың йө ҙ ө нә ҡ аплағ ыҙ, ул кү рә башлар. Һ ә м бө тө н ғ аилә беҙ ҙ е бында алып килегеҙ, — тине. (94) Карауан Мысырҙ ан киткә с, ата кеше ә йтте:

— Был инде һ аташа башлағ ан, тип ә ймә геҙ. Ә йтә м, мин Йософ улымдың рухын һ иҙ ә м.

95. — Валлаһ и, был һ инең электә н килгә н һ аташыуың ғ ына, — тинелә р ө йҙ ә гелә ре.

96. Һ ө йө нө слө хә бә р килтереү се (Яһ ү дә ) уның йө ҙ ө нә кү лдә кте ҡ аплауғ а уҡ, (Яҡ уптың ) кү ҙ ҙ ә ре кү рә башланы. Ул:

— Мин һ еҙ гә: Аллаһ тарафынан килгә н хә бә рҙ ә р аша һ еҙ белмә гә ндә рҙ е белә м, тип ә йттемме, юҡ мы? — тине.

97. Ә йттелә р: — Эй, атайыбыҙ, беҙ ҙ е ғ ә фү итһ ен тип, Аллаһ ҡ а доғ алар уҡ ы, зинһ ар. Сө нки беҙ, ысындан да, гө наһ лы булдыҡ.

98. — Һ еҙ ҙ ең ө сө н Раббымдан ярлыҡ ау һ орап, ялбарасаҡ мын. Хаҡ тыр, Аллаһ ярлыҡ аусы, ғ ә фү итеү се, — тине Яҡ уп.

99. (Йософтоң ата-ә сә һ е — бө тө н ҡ ә рҙ ә штә ре Мысырга килә ) Йософ янына кергә с, ул ата-ә сә һ ен ҡ осаҡ лап алды:

— Аллағ а тапшырып, Мысырғ а именлек менә н, тө клө аяғ ығ ыҙ менә н керегеҙ, — тине.

100. Ата-ә сә һ ен ул абруй тә хетенә ултыртты, ҡ ауышыу һ ө йө нө сө нә н уларҙ ың барыһ ы ла (Йософтоң шө һ рә те алдында) баш эйҙ елә р. Йософ ә йтте:

— Ий, атаҡ айым, бына был эштә р ә ллә ҡ асан кү ргә н тө шө мдө ң юралыуы булыр, — тине. — Раббым уны, ниһ айә т, тормошҡ а ашырҙ ы. Дө рө ҫ ө шул: Аллаһ миң ә рә хмә тен яуҙ ырҙ ы. Мине зиндандан сығ арҙ ы. Ҡ ә рҙ ә штә рем менә н минең араны шайтан боҙ ғ андан һ уң, һ еҙ ҙ е сү л аша имен сығ арҙ ы. Шик юҡ тыр, Раббым ихтыяр иткә н ҡ олона мә рхә мә тле. Хаҡ тыр, Аллаһ барыһ ын да белеп тороусы хикмә т эйә һ е. (101)

— Йә, Раббым, милкең дә н миң ә (насибын) бирҙ ең һ ә м (тө штә кү релгә н) ваҡ иғ аларҙ ың нисек юраласағ ын ө йрә ттең. Эй, Кү ктә рҙ е һ ә м Ерҙ е яралтҡ ан, Һ ин донъяла ла, Ә хирә ттә лә минең яҡ лаусым. Мосолман булғ ан хә лемдә йә немде ал, зинһ ар. Һ ә м мине изгелә р рә тенә ҡ уй.

(«Риү ә йә ттә рҙ ә һ ө йлә нгә нсә, хә ҙ рә ти Яҡ уп Мысырҙ а, улы Йософ янында 24 йыл йә шә п вафат була. Васыятына кү рә, гә ү ҙ ә һ е Шомда, атаһ ы Исхаҡ янына ерлә нә. Хә ҙ рә ти Йософ та атаһ ынан һ уң 23 йыл йә шә й, 120 йә шендә вафат була. Уның гә ү ҙ ә һ ен Мысыр халҡ ы мә рмә р һ андыҡ ҡ а һ алып, Нил йылғ аһ ына батыра. Байтаҡ йылдар уҙ ғ ас, хә ҙ рә ти Муса һ андыҡ ты алып, Яҡ уп (ғ ә лә йһ иссә ллә м) янына ерлә й».

Садретдин Ғ ү мү ш тә фсиренә н. )

102. (Мө хә ммә д) бына һ иң ә таныш булмағ ан хә бә рҙ ә рҙ ә н ҡ исса ошо булыр. Уны һ иң ә уахи итә беҙ. Улар фетнә эшлә ргә йыйынғ анда һ ин улар араһ ында тү гел инең. (103) Һ ин ни ҡ ә ҙ ә р генә тырышһ аң да, кешелә рҙ ең кү беһ е иман килтермә йә сә к. (104) Гә рсә, һ ин был эштә рең ө сө н уларҙ ан тү лә ү һ орамайһ ың. Ҡ ө ръә н ғ ә лә мдә р ө сө н ө гө т-нә сихә ттер. (105) Кү ктә рҙ ә, Ерҙ ә кү пме дә лилдә р бар, улар был дә лилдә рҙ ә н йө ҙ сө йө рө п китә лә р. (106) Уларҙ ың кү беһ е Аллаһ ҡ а ғ ибә ҙ ә т ҡ ылып та, Аллаһ ҡ а тиң дә ш итеп, ә ллә нә мә лә ргә табыналар. (107) Аллаһ тарафынан кө тмә гә ндә килә торғ ан һ ә лә кә ттә н йә ки абайламаҫ тан Ҡ иә мә т кө нө килеү ҙ ә н ҡ отолоп ҡ алырбыҙ, тип ө мө т итә лә рме икә н улар?

108. (Ий, Мө хә ммә д) ә йт:

— Бына был — минең юлым, — тип. — Мин һ еҙ ҙ е асыҡ кү ҙ менә н Аллаһ тарафына саҡ ырҙ ым. Мин ү ҙ ем һ ә м миң ә эйә ргә ндә р. Ә лхә мдү лиллә, мин мө шриктә р менә н бергә тү гел. (Аллаһ тың тиң дә штә ре юҡ, Ул кә мселектә рҙ ә н азат), — тип. (109) Һ инә н элек тә (пә йғ ә мбә р итеп) ебә ргә н илселә ребеҙ (ә ллә ҡ айҙ ан тү гел, ү ҙ араларындағ ы) шә һ ә р кешелә ренә н һ айланғ ан ине. Шул ир кешелә ргә уахи кү ндергә н инек. (Ни ғ ә жә птер) ә ллә һ уң (мө шриктә р) Ер йө ҙ ө ндә ил гиҙ еп, донъя кү реп йө рө мә йҙ ә рме, ү ҙ ҙ ә ренә н ә ү ү ә л йә шә гә н (мө шриктә рҙ ең ) ҡ ара тә ҡ диренең нисек тамамланғ анын белмә йҙ ә рме? Ә хирә т йорто (нә жестә н, гө наһ тарҙ ан) һ аҡ ланғ андар ө сө н, ә лбиттә, иң яҡ шыһ ы булыр. Һ еҙ ә ле һ аман шуны аң лап бө тө рмә йһ егеҙ ме ни һ уң?

110. (Ә й, пә йғ ә мбә рҙ ә рем! ) Инде ө мө т киҫ елде, беҙ ҙ е ялғ ансығ а сығ арҙ ылар, тигә н уаҡ ытта һ еҙ гә ярҙ амым килде һ ә м Беҙ телә гә н кешебеҙ ҙ е ҡ отҡ арып ҡ алдыҡ. Лә кин гө наһ лы халыҡ ө ҫ тө нә н язабыҙ алынмаҫ.

111. Хаҡ тыр, был ҡ иссаларҙ а аҡ ылы булғ андар ө сө н бик кү п ғ ибрә ттә р бар. Был (Ҡ ө ръә н) уйлап сығ арылғ ан ғ ына нә мә тү гел. Унан элек килгә нде (башҡ а китаптарҙ ы раҫ лаусы) дө рө ҫ лә ү се, һ ә р нә мә не асыҡ лаусы. Иман килтергә н халыҡ ө сө н мә рхә мә тле һ ә м тура юл кү рһ ә теү се ул (Ҡ ө ръә н-и Кә римдер).

⇐ Предыдущая 21 22 23 24 252627 28 29 30 Следующая ⇒