Тақырыбы: Сынып жетекшісінің киын балалармен жұмыстарының жүйесі

6-лекция

Тақ ырыбы: Қ азіргі мектептің тә рбие жұ мысы ү дерісіндегі педагоги- калық қ олдау

Педагогикалық қ олдау - педагогтың қ азіргі педагогиканың гуманистік па- радигмасын бейнелеп кө рсететін миссиясы. Педагогикалық қ олдаудың мә ні - окушының ішкі кү ші мен қ абілетіне қ арауғ а негізделген тү лғ аның субьек- тивтілігін қ алыптастыру.

Баланың танымдық жә не шығ армашылық іс-ә рекетіне қ атысуғ а дайынды- гын, ө зін-ө зі дамытудын, ө зін іс жү зінде кө рсетуі ү шін ашық ақ параттық бі- лімдік кең істік жағ дайында педагогикалық қ олдау кө рсету,

Тұ лғ аның ө зіндік ү дерістерін қ олдау (ө зін-ө зі тану, ө зін-ө зі байқ ау, ө зін-ө зі талдау, ө зін-ө зі болжау, ө зін-ө зі іс жү зінде кө рсету жә не т. б. ). Окушыларда тұ лғ алық ө зін-ө зі жетілдіруге мақ сатты бағ ытталғ ан ө зін-ө зі рефлексиялау туралы ұ ғ ым қ алыптастыру.

Педагогикалық қ олдау - баланың дамуына кө мектесу жә не оның денсау- лық, қ атынас, оқ ыту, ө зін-ө зі ө мірлік анық тауы мә селелерін шешуге бағ ыт- талғ ан ө зін-ө зі дамытуына ық пал ету. Педагогикалық қ олдаудың тиімді жағ - дайлары (тұ лғ ааралық қ атынастар атмосферасы, қ арым-қ атынас стилі, педа- гогикалық ә деп жә не т. б. ). Тә рбиешінің кә сіби ұ станымын педагогикалық қ олдау нормасында бейнелеп кө рсету. Қ олдаудын тактикасы: «қ орғ ау» так- тикасы, «кө мектесу» тактикасы, «ық пал тгу» тактикасы, «ө зара ә рекеттесу» тактикасыПедагогикалық қ олдау, оның мə ні жə не ұ йымдастыру жолдары

Тə рбие процесінің нə тижелілігі кө біне оғ ан болғ ан педагогикалық қ олдаудың дұ рыс ұ йымдастырылуына тə уелді. Мұ ндай қ олдау бү гінгі таң да тө мендегідей қ арастырылады:

- нақ ты адамғ а оның денсаулығ ы мен психикалық қ алпына, оқ уына, тұ рмыстық ə рі кə сіби бой тіктеуіне кедергілердің алдын алу жə не нақ ты іс-ə рекеттік кө мек кө рсету;

- адамның жеке басы ерекшеліктерінің орнығ у процесін қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан педагогикалық қ ызметтер;

- ауытқ уғ а бейім қ ылық -ə рекет қ иыншылық тарын жең уге бағ ытталғ ан ық палдасты ə рекеттердің ерекше тү рі;

- келең сіз мінез ə рекеттеріне бейім жас ө спірімге нақ ты жекеленген жə рдем беру;

- баланы басшылық ты жетекке алу;

- тə лім-тə рбие мекемесінің педагогикалық қ олдау проблемасын ө зінің ө мірлік принципіне айналдыруы;

- балалардың ө зін-ө зі тану шартына айналып, оқ у мен тə рбие шең берін ү йлестіруге бағ ытталғ ан мұ ғ алім мен оқ ушы ық палдастығ ын кү шейте тү су.

Педагогикалық қ олдау – бұ л: а) тə рбиеленуші сенімінен шығ у; б) кө біне педагогикалық қ олдау қ ажеттігін ө зі сезбейді, бірақ оғ ан мұ қ таж болғ ан тə рбиеленушілерге қ ол ұ шы жə рдемін беріп, қ олдап-қ уаттау.

Педагогикалық қ олдау мə ні: жайма-шуақ психологиялық жағ дай жасау; тұ лғ аның ө з бойындағ ы мү мкіндіктерін ө зінше іске асыруына шарт-жағ дайлар тү зу; ө з қ адір-қ асиеті мен ар-намысын сақ тап қ алуғ а жə не ұ тымды нə тижеге жету жолындағ ы кедергілерді бірлікті жең іп бару; «жə рдем бер» деп алақ анын ашық жайып отырғ анғ а ғ ана емес, достық ық ылас-ниетке мұ қ таж болғ анның бə ріне кө мек кө рсету; ə рқ андай тə рбиешінің ө мірдегі ө з орнын табуғ а қ ұ штарлық білдірген тə рбиеленуші проблемаларын ө з назарында ұ стай білуі; тə рбиешінің кə сіби дең гейінің жоғ ары болуы.

Педагогикалық қ олдаудың кө рініс формалары – жылы лебіз; қ ұ лақ сала білу, қ ажет болса – кең ес беру; тə рбиеленушіге сенім; оның қ ұ қ ығ ын қ орғ ау; тə рбиешінің балағ а болғ ан қ амқ орлық қ атынасы; шə кірттің қ андай да табысын кө ре танып, оғ ан ұ намды бағ а беруден жалық пау жə не т. б.

Педагогикалық қ олдау 1) тə рбиеленушілердің баршасына бағ ытталып, оларғ а деген қ амқ орлық пен сенім қ атынасында кө рінумен ө зара сыйластық, тү сіністік, қ ызметтестік кө ң іл-кү й жағ дайын тү зуге кө мегін тигізеді; 2) жеке тұ лғ ағ а бағ ытталып, оның дамуына, білім игеруіне, тə рбиелілігіне, ө з басы проблемаларын шешуге жə рдем кө рсетіп, азаматтың ө згерістерін диагностикалап баруғ а мү мкіндік береді.

Жеке тұ лғ ағ а арналғ ан педагогикалық қ олдаудың мазмұ ны – адамды алда кө здеген нə тижелерден алшақ тататын кедергілерді жең у жолдарын қ амтиды. Мұ ндай кедергілердің тү рі:

- субъектив (тұ лғ алық ) «Мен» - кедергілер: ө з бетінше дербес шешім қ абылдауғ а қ ажет ақ параттың болмауы (ақ парат толық са, кедергі сол бойда жойылады); адамның қ осымша ең бектенуінің қ ажеттігі (қ ол ұ шы жə рдем беріп, ынтасын кө теру); тұ лғ аны кү йзеліске келтіретін кемшіліктер (тə н-денелік, психикалық, арақ атынастық ); білім жə не тə жірибе жетіспеуі; - объектив (ə леуметтік) «Олар» - кедергілер: (ə леуметтік орта – мұ ғ алімдер, ə кімшілік, дос-жарандар, қ ұ рбы-қ атарлар, отбасы жə не басқ алар).

- материалдық кедергілер (отбасының қ аржылық жағ дайы жə не т. б. ).

7-лекция

Тақ ырыбы: Қ азіргі таң дағ ы оқ у-тә рбие ұ дерісіндегі тә рбие технологиясы.

1. «Технология » туралы тү сінік.

2. Қ азіргі тә рбие технологиясы.

3. Мектептегі тә рбие жү йесі.

Тә рбие аясы жеке адам жә не оның дамуының ішкі, сыртқ ы факторлары

«Технология » сө зі «техно»-ө нер, шеберлік жә не «логос»-ғ ылым деген сө здерден қ ұ ралғ ан. Технологияның ө ндірістік процестегі мә ні- бұ л қ олдану кезінде алдын-ала белгіленген нә тижеге жеткізетін, берілген саны мен сапасы арқ ылы тауар алуғ а керек болар ғ ылыми - ө ндірістік ә дістер, қ ұ ралдар мен алгоритмдер жү йесі.

Мектептегі тә рбие жү йесі сонымен бірге ө ндіріс секілді қ оғ амдық мақ саттар жолында материалдық базаны іске қ осып, оқ у-тә рбиелік міндеттерді шешуге, педагогтар ұ жымына арналғ ан процестер бағ дарын тү зеді, яғ ни ә р тү рлі іс-ә рекеттерін басқ ара ұ йымдастырып, сонымен бірге оларды орындаушыларды қ ажетті ақ паратпен қ амтамасыз ететін коммуникативті желіні іске қ осады. Олар:

1. Тә рбие процесінің ө ндірісінің процестен айырмашылығ ы оның біртұ тас болуында. Тә рбие процесін жеке операцияларғ а бө ліп-жаруғ а, жеке қ асиеттер қ алыптастырып, педагогикалық ық палдарды кішігірім қ адамдар ретінде іске асыру қ иынғ а соғ ады. Тә рбиелік ық пал бірізді- параллель схеме емес, комплексті тү рде орындалады.

2. Сапаларды қ алыптастыру ә дістемесін, яғ ни «технологиялық операцияларды» игеруші тұ лғ аларды тә рбиеге тарту мә селесін ө те байыппен, салмақ ты шешу керек. Тә рбиеші алдында технологиялық процесті басынан аяғ ына дейін жү ргізу қ ажеттілігі тұ рады, яғ ни тә рбие жалпы технологияғ а негізделген жеке шеберлікпен ұ штасады.

3. Тә рбие технологиясы барлық тә рбиешілерге ортақ, ол тұ лғ аны жан-жақ ты қ алыптастыру, оны дамыту жолындағ ы барша кезең дерімен толық қ абылдануы тиіс. Тә рбие мә селелерін технологиялық шешуде ә рбір тә рбиеші мақ сатқ а қ ол жеткізудің мехнатты жолын алдын-ала белгілеген «ө зекті нү ктелердің » арасында ә рбір тә рбиеші ө з мү мкіншілігіне жә не нақ ты жағ дайларғ а байланысты шеберлік ә рекетін жасай алады.

Қ азіргі тә рбие технологиясы комплексті бағ ыт мә селесін шеше отырып мынандай талаптарды орындайды:

1. Тә рбиеленушінің санасына, сезіміне жә не қ ылық тарына ә сер ету;

2. Тә рбие жә не ө зіндік тә рбие бірігуі арқ ылы дұ рыс нә тижеге қ ол жеткізу.

3. Тә рбиеге қ атысты барлық факторлардың бірлігі мен реттелуі- тә рбиеге комплексті тү рде қ араудың кезек кү ттірмес шарты.

4. Тұ лғ ада берілген қ асиеттер тә рбие істерінің жү йесі арқ ылы қ алыптасады.

5. Тә рбиеге комплексті қ арау тә рбие процесінің жә не оны басқ арудың жү йеллігін талап етеді. Тә рбие ішкі факторлар мен олардың ө зара байланысын ескермей тұ рып, басқ ару табысты болмайды. Ол ү шін бұ л факторлар мен олардың ә сер ету сипаты туралы педагогтың айқ ын тү сінігі болуы шарт.

Тә рбиенің жү йелілігі, комплекстілігі, бірізділігі, ү здіксіздігі «тә рбие ісі» деген тү сінікті береді. Тә рбие процесі ү здіксіз жалғ асты ТІ-нен тұ рады. ТІ ұ жымдық жә не шығ армашылық сипатта болғ андық тан, ұ жымдық тә рбие істері(Ұ ТІ) немесе ұ жымдық шығ армашылық істер (Ұ ШІ)деп аталынады.

Тә рбие заң дылық тары туралы тү сінік

К. Д. Ушинский ескерткендей, тә рбие заң дылық тарын ғ ылыми тұ рғ ыдан тану ө те қ ажет. Себебі, оның айтуынша, педагогикалық ережелерді қ ара дү рсін жаттау ешбір пайда бермейді. Сол ережелерді туындататын ғ ылыми негіздерді зерттеу міндетті іс. Ұ лы педагогтың кең есі: басқ арылуы қ ажет болғ ан психикалық қ ұ былыстардың заң дарын ашып, ө з іс-ә рекетін сол заң дарғ а жә не оларды қ олданатын жағ дайларғ а ойластырғ ан жө н. Сонымен тә рбие заң дылық тары деген не? Бұ л тү сініктің мә ні: орындалу жеке адам дамуы мен қ алыптасуында тиімді нә тижеге жеткізетін тә рбиелік процестегі орнық ты, қ айталап отыратын қ ажетті байланыстар. Мұ ндай заң дылық тарды біле отырып, тә рбие жұ мыстарын алдын-ала болжауғ а жә не ол іске терең мазмұ ндық, ә рі ә дістемелі мә н бағ дар беруге болады.

Тә рбиенің жалпы заң дылық тары барша тарих кезең дерінде тә рбие объективтік-қ оғ амдық қ ажеттіліктен туындайды жә не ол қ оғ амғ а қ ызмет етеді.

3. Бір тұ тас педагогикалық процестегі оқ у мен тә рбие (тар мағ ынадағ ы ) ө зара кіріге ұ штасқ ан. Келтірілген заң дылық тар тә рбиені ұ йымдастырудың жалпы негіздерін қ ұ райды, ал енді сө з болатын заң дылық тар тікелей тә рбиелік процесті іске асырудағ ы педагогикалық қ ұ рал ретінде танылуы тиіс. Олардың қ атарына кіретіндер: 1. Дамушы жеке адамның тә рбиесі сол адамды тікелей іс ә рекетке қ осу барысында орындалады. 2. Тә рбие-ұ йымдастырылғ ан іс ә рекеттегі жеке адамның белсенділігі арттыруғ а ық пал етуші фактор. 3. Тә рбие барысында тә рбиеленушіге деген жоғ ары гуманизм мен сый қ ұ рмет орынды талаппен ұ штасуғ а міндетті. 4. Тә рбие барысында оқ ушығ а алдағ ы жетістіктерін кө рсете отырып, табыс қ уанышына ере білуге кө мектесу. 5. Тә рбие барысында оқ ушылардың ұ намды сапаларын тану мен оларды орынды пайдалану қ ажет. 6. Тә рбиелеуде оқ ушылардың жастық жә не даралық ерекшеліктерін ескеру орынды. 7. Тә рбие ұ жымда жү ргізіліп, ұ жым арқ ылы іске асырылуы қ ажет. 8. Тә рбие барысында мұ ғ алімнің, мектептің, отбасының жә не қ оғ амдық мекемелердің педагогикалық ұ мтылыстарының бірлігі мен келісімі қ ажет. Мектептегі оқ у жұ мысы да, оқ ушылардағ ы жеек адамдық сапаларды тә рбиелеу де осы заң дылық тарды ескеру негізінде жү зеге асырылуы тиіс.

8-лекция

Тақ ырыбы: Сынып жетекшісінің киын балалармен жұ мыстарының жү йесі

Қ иын балаларды тә рбиелеудің ә леуметтік педагогикалық талаптар

1. Ә р «қ иын» балағ а арналғ ан кү нделік жү ргізу. Кү нделікте «қ иын» баланы қ айта тә рбиелеуді қ ажет ететін қ ылық тары есепке алынады: баланың ә р сабақ тағ ы белсенділігі, себепсіз босатқ ан сабақ тары, ата-анасының, сынып жетекшісімен, пә н мұ ғ алімдерімен, сыныптағ ы жолдастарымен қ арым – қ атынасы, пә ндер бойынша ү лгерімі жә не сабақ тан тыс уақ ытты пайдалануы, ө з қ ызығ ушылығ ы бойынша ү йірмеге қ атысуы.

2. Педагогикалық кең есте жә не ә дістемелік бірлестіктер мә жілістерінде «қ иын» бала мә селесін жү йелі тү рде қ арастыру. Арнайы ә леуметтік педагогикалық шешім шығ арылады жә не хаттама жеке жазылады. Шешімнің орындалуын мектеп директоры қ адағ алайды.

3. Оқ у жылының аяғ ында педагогикалық кең есте жеке қ айта тә рбиелеудің нә тижесі талданады, жіберілген кемшіліктерді жою жолдары қ арастырылады. Келесі оқ у жылына қ айта тә рбиелеу жұ мысының жоспары жасалады.

Қ иын бала – мектеп тарапынан ерекше, қ осымша бақ ылауды талап ететін, тә рбиелеуге қ арсылық білдіретін оқ ушылар. Полиция қ ызметкері ү шін ол бұ зақ ы, мұ ғ алім ү шін- сыныптастарына жағ ымсыз ә сер ететін «Анық талмағ ан басшы», тә рбиеші ү шін – шулы, қ озғ алғ ыш, тың дамайтын бала.

Сонымен қ оса, білім дең гейі тө мен, тә ртібі нашар, сабақ тан кө п қ алатын, ұ стаздардың талабын орындамайтын, адамгершілік дең гейі тө мен, сыныптастарымен ү немі тіл табыса алмайтын, ұ жым мә селелері қ ызық тырмайтын оқ ушылар, ойлау қ абілеті кейін қ алғ ан, ашуланшақ оқ ушыларды қ иын балалар қ атарына жатқ ызып жү рміз. Баланың қ иын мінез – қ ұ лқ ының себебін іздесек, кө біне баланың ө з отбасындағ ы ата-анамен қ арым - қ атысына байланысты екені анық талды.

Кей оқ ушылар ата - ана тарапынан ешқ ашан жү рек жылуын кө рмей ө сіп, осығ ан мектептегі ө з тобындағ ы оқ ушылардың , мұ ғ алімдердің кері кө зқ арасы қ осылып, ұ зақ қ а созылғ ан қ айғ ыру, ренжу жү йке ауруларына шалдық тырып, бала ашуланшақ , ө мірге ызалы, тұ йық қ алыпқ а тү седі.

Ата - ана тарапынан, мектеп қ абырғ асынан жылылық сезінбеген жасө спірім ө мірде ө зін ешкімге қ ажетсіз деп есептеп, уайымғ а шалдығ ады, кей жасө спірімдердің ұ йқ ысы бұ зылып, тү нде қ орқ ынышты тү стер кө ріп, иммунитеті тө мендейді.

Девиантты мінез-қ ұ лық ( лат. deviatio - ауытқ у) - жалпығ а ортақ ережелерден ауытқ итын ә леуметтік іс-ә рекет, осы ережелерді бұ затын адамдар мен ә леуметтік топтардың қ ылық тары; қ абылданғ ан қ ұ қ ық тық немесе моральдық нормаларды бұ зғ ан адамның мінез-кұ лқ ы. Ауытқ ушы (девианттық ) мінез-қ ұ лық деп қ оғ амда қ алыптасқ ан нысандарғ а сә йкес емес ә леуметтік мінез-қ ұ лық ты айтамыз

Кең мағ ынасында девиантты мінез-қ ұ лық кез келген ә леуметтік ережелерден (мысалы, оның ішінде жағ ымды: батырлық, аса ең бек-қ орлық, альтруизм, ө зін қ ұ рбан ету, аса ү лкен рө л ойнау, жетістіктермен қ атар, жағ ымсыз: қ ылмыс, қ оғ амдық тә ртіпті бұ зу, адамгершілік ережелерін, дә стү рді, ә дет-ғ ұ рыптарды аттап ө ту, ө зіне-ө зі қ ол жұ мсау жә не т. б. ) ауыт- қ ушылық ты білдіреді. Ал, тар мағ ынасында қ алыптасқ ан қ ұ қ ық тық жә не ө негелік ережелерді тек белінен басып, аттап ө ту деп тү сініледі. Мү ндай девиантты мінез-қ ұ лық ә леуметтік ө мірді ыдыратып, ә леуметтік аномияғ а ә кеп соқ тырады. Ол конформизмге қ арама-қ арсы. Девиантты мінез-қ ұ лық ә леуметтік себептері қ оғ амның мә дени қ ұ ндылық тары мен оларғ а қ ол жет- кізудің ә леуметтік қ олдау тапқ ан қ ұ ралдарының арасындағ ы алшақ тық та (Р. Мертон), ә леуметтік қ ұ ндылық тардың, ережелердің, қ атынастардың ә лсіздігі мен қ арама-қ айшылық тығ ында (Э. Дюркгейм). Девиантты мінез-қ ұ лық қ а жауап ретінде қ оғ ам немесе ә леуметтік топ арнайы ә леуметтік санкциялар қ олданып, ө з мү шелерін ондай қ ылық тары ү шін жазалайды.

⇐ Предыдущая 30 31 32 33 343536 37 38 39 Следующая ⇒