10-лекция. Тақырыбы: Окушылардын денсаулык пен салауатты өмір салтына құндылык қатынасын қалыптастырудағы сынып жетекшісінің іс-әрекеті

10-лекция

Тақ ырыбы: Окушылардын денсаулык пен салауатты ө мір салтына қ ұ ндылык қ атынасын қ алыптастырудағ ы сынып жетекшісінің іс-ә рекеті

Тә рбие тү сінігі мағ ыналық жағ ынан кең ауқ ымды категория. Тә рбиені ө сіп келе жатқ ан тұ рмысқ а дайындау. Ал, бұ л дайындық ты арнайы ұ йымдастырылғ ан тә рбие қ ызметінің барысында іскс асыруғ а болады, сонымен бірге ол балалардың кү ндслікті ү лксндсрмен араласа жү ріп, тү рмыстық іс-ә рекетке ү йренумен де орындалуы мү мкін. Бірақ аталғ ан екі жағ дайдағ ы тә рбиелік ә рекеттер ә ртү рлі мағ ынағ а ие болатыны сө зсіз. " Қ оршағ ан орта тә рбиеледі", " Отбасының тә рбие жемісі", " Мектеп тә рбиесі адам қ ылды" деп нақ тылап айтатьш болсақ, онда бү л бір мақ сатты сияқ ты ә рекеттердің ө зара тең герілмейтінін байқ аймыз. " Қ оршағ ан орта тә рбиеледі" немесе " Отбасы тү рмысы тө рбиеледі" деумен жеке адам дамуы мен қ алыптасуына ә леуметгік-экономикалық жә не тү рмыстық жағ дайлардың кү нделікті жоспарсыз, мақ сатты бағ дары болмағ ан ық пальш тү сінеміз. Ал енді " мекгеп тә рбиесі" десек, ө ң гіме басқ аша, бү л ретте арнайы ү йымдастырылғ ан жә не саналы іске асырылатын тә рбиелік қ ызметті білеміз.

1. К. Д. Ушинский: " Педагогикадағ ы тә рбие - алдын-ала ниетгелген жө не арнайы ү йымдастырылғ ан педагогикалық процесс" - деп тү жырымдағ ан.

2. 2. Арнайы ұ йымдастырылган тә рбиенің мә нмағ ынасы

3. Тә рбие мә нін дә лірек топшылау мақ сатымен американ психологы жә не педагогі Эдвард Ли Торндайк былай деген еді: " Тә рбие сө зіне ә ркім ә ртү рлі мағ ына береді, бірақ ол қ ашанда ө згеріс дегенді аң ғ артады. Егер біреуді ө згеріске келтіре алмасақ, біз оны тә рбиелемегеніміз". Ал енді осы ө згерістер жеке адам дамуында қ алай кө рінеді? Бұ л сұ рақ қ а жауап бере, К. Маркс " Адамның қ оғ амдық тұ лғ а ретінде дамуы мен қ алыптасуы азаматтық болмысты игеру жолымен іске асады" - деген еді. Бұ л тү рғ ыдан тә рбиені ө сіп келе жатқ ан ө улеттің адамзаттық болмысты игеруге пайдаланатын қ ү ралжабдығ ы деп білу қ ажет.

4. Ал енді осы болмыстың ө зі не жә не оны игеру қ алай ө теді? Адамзаттық болмыс дегеніміз адамдардың кө птеген ү рпағ ының ең бегі жә не жасампаздық ұ мтылысынан туындағ ан қ оғ амдык тә жірибе. Бұ л тә жірибе ө з ішінде келесі қ ұ рылым бірліктерін қ амтиды: 1) адамдардың табиғ ат жә не қ оғ ам жө нінде жасағ ан білімдерінің жиынтығ ы, 2) ең бектің ә рқ илы саласында қ ажет ептіліктер мен дағ дылар жә не шығ армашылық іс-ә рекет ә дістері, 3) ә леуметтік, рухани қ атынастар. Аталғ ан тә жірибе кө п ү рпақ тың ең бегі жә не шығ армашылық кү шімен жасалатындық тан білімдер де, тұ рмыстық ептіліктер мен дағ дылар да, сондай-ақ ғ ылыми жә не кө ркемдік туындылар мен рухани-ә леуметтік қ атынастар да адамдардың ә ртү рлі танымдық, кө ркем шығ армашылық, ә леуметтік жә не рухани қ ызметінің нә тижелерінен қ алыптасады. Енді осы тә жірибені ө з " игілігіне" айналдырып, " меншіктеп" алу ү шін жаң а ә улет қ айтадан бұ л " затты" ақ ыл-саналық сипатқ а келтіруі тиіс, яғ ни қ ай формада болмасын оны жасауғ а бағ ышталғ ан іс-ә рекетті (ең бектік, танымдық, ә леуметтік, кө ркемдік-эстетикалық ) шығ армашылық пен кө ркейте, байыта отырып, қ айта жаң артып, бұ рынғ ыдан да дамың қ ырағ ай тү рде ө зінен кейінгі ұ рпақ қ а жеткізуге борышты. Тек ө з қ ызметінің кү шімен, шығ армашылық ұ мтылысымен ғ ана адам қ оғ амдық тә жірибені жә не оның қ ұ рылымдық бірліктерін игеруі мү мкін. Осыдан тә рбиенің негізгі қ ызметі — жас адамды қ оғ амдық тә жірибенің ә р тарапын заттық тан саналылық қ а айналдыру ісіне жү мылдырып, ө ткен тә жірибені ө зі қ айтадан жаң ғ ыртып, осылайша ө з бойында қ оғ амдық сапалар мен қ асиеттерді ө зі баулуына, яғ ни оның жеке адамдық сатығ а кө терілуіне кө мектесу. Бұ дан тә рбиенің терең астарлы қ ү ші ү гіт-насихаттық қ ұ рғ ақ сө збен жас адамды іске бағ дарлауғ а емес, ал оның ө зін жеке адамдық қ асиеттерін қ алыптастыратын қ оғ амдық тә жірибенің ә р тү рлі тарапын игеруге, пайдалы қ ызметке қ осуда. Педагогика ү шін жә не бір маң ыздысы — жеке адамдық даму тұ лғ аны тә жірибе игеру қ ызметіне қ осумен ғ ана шектелмейді, ең бастысы, оның сол сә ттегі істе белсенділігіне, оның бағ ыт-бағ дарына, яғ ни ең бекке деген қ атынасына байланысты. Жеке адамның дамуы ү шін оның ұ йымдастырылғ ан Іс-ә рекеттегі белсенділігінің бағ ыт-бағ дар сипаты да біршама мағ ыналы іс. Мысалы, сынып пен мектептің жалпы табысы ең бекте белсенділік пен ө зара байланысқ ан кө мек болуы мү мкін. Ұ йымдастырылғ ан іс-ә рекет барысында ә рдайым оқ ушылардың белсенділігіне жол бере отырып, оларда сол қ ызметке деген ұ намды жә не шынайы адамгершілік қ атынас қ алыптастыру қ ажет. Келтірілген пікірлер, біздің ше, тә рбиенің мә нін жеткілікті ә рі тү сінікті де ашып, оғ ан ғ ылыми анық тама беруге негіз болуы мү мкін. Сонымен, тә рбие - бү л жеке адамның қ оғ амдық тә жірибені (білімді, ептіліктер мен дағ дыларды шығ армашылық іс-ә рекет тә сілдерін, ә леуметтік жә не рухани қ атынастарды) игеру ү шін бағ ытталғ ан белсенді іс-ә рекетін қ олдап, қ уаттаушы ә рі ұ йымдастырушы мақ сат бағ дарлы ә рі сапалы орындалатын педагогикалық процесс.

⇐ Предыдущая 32 33 34 35 363738 39 40 41 Следующая ⇒