5. Ұжым және тұлға

⇐ ПредыдущаяСтр 33 из 46Следующая ⇒

5-лекция

Тақ ырыбы:: Оқ ушылар ұ жымын калыптастырудағ ы тә рбие жұ мысынын ерекшеліктері

Негізгі қ арастырылатын сұ рақ тар:

1. Балалар ұ жымының даму мен қ алыптасуы жө ніндегі теориялық кө зқ арастар

2. Оқ ушылар ұ жымы.

3. А. С. Макаренконың ұ жым туралы тағ ылымы

4. ұ жым жә не тұ лғ а

5. Ұ жымғ а педагогикалық жетекшілік

Латынның " коллективус" деген сө зі " жиын", " ұ жым", " топ" дегенді білдіреді. Осыдан коллектив, яғ ни ұ жым - бү л адамдар тобы. Бірақ кез-келген топ ұ жым ба? Қ азіргі ә дебиетте " ұ жым" тү сінігінің екі мә ні қ олда-нылады. Бірінші: кез-келген адамдар тобы ү жым болып табылады; екінші: жоғ ары ұ йымдасқ ан топ қ ана ұ жым болып есептеледі. " Ұ жым" педагогикалық ә дебиеттерде тә рбиеленушілер (оқ ушылар) бірлестігі деп тү сіндіріледі. Ал мұ ндай ұ жымның ө зіндік маң ыздыбелгілері бар:

/. Жалпы ә леуметтікмә нді мақ сат. Кез-келген топта, трамвайғ а мінген жолаушыларда да, ү рлық істеген қ ылмыскерлерде де мақ сат болады. Мә селенің бә рі мақ сат мазмү нымен, оның бағ ытында. Ұ жымның мақ саты қ оғ амдық мақ саттармен сә йкес келеді, яғ ни ө кімет за-дарына, конституцияғ а, басшы идеологияғ а сай келмей, қ оғ ам мен мемлекеттік қ олдау кө рмейді.

2. Жалпы бірлікті іс-ә рекет. Қ ойылғ ан мақ сатқ а қ ол жеткізу ү шін жалпы біріккен іс-ә рекетұ ү йымдастыру қ ажет. Адамдар белгілі бір мақ сат жолында ұ жымдарғ а бірігеді. Бұ л ү шінұ ү жымның ә рбір мү шесі біріккен іс-ә рекетке белсенді қ атысуы керек жә не жалпы іс-ә рекет ү йымдастыруы шарт. Ү жым мү шелерін ерекшелейтін белгі — олардың іс-ә рекет қ орытындысы ү шін болғ ан жоғ ары ө зіндік жауапкершілігінің болуы.

3. Кері жауапты тә уелділік қ атынастары -ұ жым мү шелері арасында ө зіндік ерекше қ арым-қ атынас. Бү л олардың іс-ә рекеттері мен мақ саггарының бірлігінде ғ ана емес, ортақ толғ аныстары мен бағ алы ө зара талқ ылау-ларывда да кө рінеді.

4. Жалпы таң далғ ан басқ арушы орган. Ұ жымда демократиялық қ атынас пайда болады. Басқ ару органы ү жымның беделді мү шелерін ашық жә не тікелей таң цайды.

келуге болады: оқ ушылар ү жымы - бү л жалпы ә леуметтік маң ызды мақ саттарымен, іс-ә рекеттерімен, іс-ә рекетті ү йымдастырумен, жалпы міндетгерімен, тең дік жағ дайында ортақ мү дде бірлігімен ү жымдасқ ан оқ ушылар тобы.

4. А. С. Макаренконың ұ жым туралы тағ ылымы

А. С. Макаренко тағ ылымы ү жъшды сатылы қ алып-тастырудың егжей-тегжейлі технологиясынан тү рады. Ол ұ жымның ө мір сү ру заң ын былай тү сіндіреді: қ озғ алыс -ұ жымның ө мір сү ру формасы; тоқ тау - оның жойылу формасы. Ә игілі педагог ү жымның даму принциптерін анық тады (ашық тық, жауапкерлі тә уелділік, перспектива-лық, бірлікті ә рекет). Ұ жым болу ү шін, топ сапалы тіктелу жолынан отуі қ ажет. Осы жолда А. С. Макаренко бірнеше сатыларды белгілейді.

Бірінші саты - ұ жымның қ ұ рылуы(алғ ашқ ы бірігу сатысы). Бү л кезең де ұ жым педагог тә рбие жү мысының мақ саты ретівде кө рінеді, мү ның ө зі ү йымдасқ ан, белгі-ленген топты (сынып, ү йірме т. б. ) ұ жымғ а айналдыруғ а талпыну, яғ ни оқ ушылардың ү жымғ а қ атынасы бірлескен іс-ә рекет мазмү нымен, мақ сат-міндеттерімен, қ ү нды-лық тарымен анық талады. Ү жымның ү йымдастырушысы-педагог, барлық талаптар осы педагогтан басталады. Ү жым белсенділері анық талып, тә рбиеленушілер жалпы

мақ сатқ а, іс-ә рекетке жә не ү жымдық бірлікке келгенде бірінші кезең аяқ талады.

Екінші сатыда белсенділердің ық палы арта тү седі. Енді белсенділер тек педагоггардың талаптарын қ олдап қ ана қ оймай, ұ жым мү шелеріне ү жымғ а не пайдалы, не зиянды екенін байқ атып, ө з тү сініктері бойынша басқ ара бастайды. Егер белсенділер ү жым қ ажеттілігін дү рыс тү сінсе, онда олар педагогтың сенімді кө мекшілеріне айналады. Бү л кезенде белсенділер жмысына педагог кө пкө ң іл бө луі керек.

Екінші кезең ұ жым қ ұ рьшымының тұ рақ тауымен сипатталады. Бү л сатыда ұ жым бү тінделген жү йе ретінде кө рінеді, онда ө зін-ө зі ұ йымдастыру жә не езін-ө зі реттеу механизмдері іске қ осыла бастайды Ұ жым ө з мү шелерінен белгілі-бір қ ылық тар нормаларын талап ете бастайды, ал талаптар біртіндеп кең ейе береді.

5. Ұ жым жә не тұ лғ а

Ұ жым мен тү лғ а арасындағ ы байланыс — тә рбиені демократияландыру жағ дайындағ ы, адам қ ұ қ ығ ы мен бостандығ ын сақ таудағ ы маң ызды мә селенің бірі.

⇐ Предыдущая 28 29 30 31 323334 35 36 37 Следующая ⇒