Глоссарий

Тар мағ ынада тә рбие – тұ лғ аны қ алыптастыруғ а мақ сатты тү рде бағ ытталғ ан процесс.

Кең мағ ынада тә рбие дегеніміз – қ оғ амдық -тарихи тә жірибені, жоғ ары моралдық нормаларды, ғ ылыми дү ниетанымды, ең бек ету жә не тә ртіп мә дениетін жаң а ұ рпақ қ а беру процесі.

Тә рбие арқ ылы тұ лғ аның дү ниеге кө зқ арасы, мінез-қ ұ лқ ы, жалпы адамдық қ асиеттері қ алыптасады.

Білім беру - табиғ ат жә не қ оғ ам жайында жинақ талғ ан білім жү йесін, ойлау амалдарын жеке адамның мең геруін жә не оны ө мірде тиімді қ олдана білу процесі.

Білім беру ұ ғ ымын алғ аш рет педагогикағ а енгізген ғ алым И. Г. Песталоцци.

Оқ ыту – арнайы ұ йымдастырылғ ан, мақ сатты, басқ арылатын оқ ушы мен оқ ытушының оқ ушылар ө зара ә рекет ету процесі. Бұ л процесс оқ ушыларғ а білім, білік, дағ дыларды мең гертуге, дү ниеге кө зқ арастарын қ алыптастыруғ а, оқ ушылардың потенциялдық мү мкіндіктері мен ақ ыл-ой кү штерін дамытуғ а, алдығ а қ ойғ ан мақ саттарына сай ө з білімдерін жетілдіру дағ дыларын бекітуге бағ ытталғ ан. Оқ ыту екі жақ ты процесс.

Даму – адам ағ засының сандық жә не сапалық жағ ынан ө згеру процесі мен нә тижесі. Тұ лғ аның дамуы ішкі жә не сыртқ ы, басқ арылатын жә не басқ арылмайтын, ә леуметтік жә не табиғ и факторлардың ық палымен жү зеге асады.

Адам тұ лғ асының психикалық процестерінің, кү ш-қ уаттық, рухани ә леуметтік т. б. дамуын бө ліп қ арастыруғ а болады.

Қ алыптастыру - ә р тү рлі (экологиялық, ә леуметтік, экономикалық, идеологиялық, психологиялық, тә рбие, тұ қ ым қ уалау т. б. ) факторлардың ық палымен адамның қ ұ рылу (даму) барысы (становления) жә не нә тижесі. Ол адам тұ лғ асының аятталғ ан, кемеліне келген дең гейін кө рсетеді.

Ө зін-ө зі тә рбиелеу – адамның ө зінің жағ ымды қ асиеттерін қ алыптастыруғ а жә не жетілдіруге, ал жағ ымсыз жақ тарын жоюғ а саналы ә рі мақ сатты тү рде бағ ытталғ ан іс-ә рекеті. Ө зін-ө зі тә рбиелеудің негізгі шарты адам ө зін-ө зі жақ сы білуі керек, сондай-ақ ө зін-ө зі дұ рыс бағ алай білуі, ө зіндік санасы, алдығ а қ ойғ ан анық мақ саты, идеалы болуы қ ажет.

Ө з бетімен білім алу – тұ лғ аның нақ ты бір мақ сатқ а жетуге, ө зінің танымдық қ ызығ ушылығ ын, жалпы мә дениеттілік жә не кә сіптік сұ ранысты қ анағ аттандыруғ а, кә сіптік сапасын арттыруғ а бағ ытталғ ан жү йелі тү рде арнайы ұ йымдастырылғ ан танымдық іс-ә рекеті.

Ғ ылымның ә діснамасы дегеніміз – ғ ылыми танымның қ ұ рылу принциптері, тү рлері мен тә сілдері туралы ілім.

Педагогика ғ ылымының ә діснамасы – бұ л педагогикалық теориялардың негізі мен қ ұ рылымы туралы, педагогикалық қ ұ былыстар мен процестерді зерттеу туралы, білімдерді алу амалдары туралы білімдердің жү йесі.

Педагогикалық зерттеу ә дістері дегеніміз – қ ұ былыстарды жан-жақ ты білуге жә не ғ ылыми мә селелерді шешуге бағ ытталғ ан тә сілдердің жиынтығ ы.

Педагогикалық процесс дегеніміз- тә рбиеші мен тә рбиеленушінің алдығ а қ ойғ ан мақ сатқ а жетуіне бағ ытталғ ан ө зара ә рекеттесуі немесе ә леуметтік тә жірибенің тұ лғ а бойында қ алыптасу процесі.

Жеке адамның дамуы дегеніміз – оның нерв жү йесіндегі функционалдық мү мкіншіліктерінің, психикалық процестерінің, адамгершілік қ асиеттерінің білімінің, кө зқ арастарының, оқ у қ абілетінің адам баласы жасағ ан материалдық жә не рухани байлық ты игерудің жә не сол байлық ты келешекте жасаудың даму тарихы.

Акселерация - баланың қ арқ ынды даму қ ұ былысы, яғ ни баланың ерте жыныстық дамуы жә не мінезіндегі психофизиологиялық ө згерістер.

Білім беру жү йесі – білім беру қ ызметін кө рсететін білім беру мекемелерінің желісі.

Аксиология - тұ лғ аның, ұ жымның, қ оғ амның материалдық, мә дени, рухани, адамгершілік жә не психологиялық қ ұ ндылық тары туралы философиялық ілім. Қ азіргі педагогиканың ә діснамалық негізі ретінде қ арастырылады. Оның негізіне адам ө мірінің қ ұ ндылығ ын тү сіну туралы педагогикалық кө зқ арастар жү йесі алынғ ан.

Тренинг - интерактивті оқ ыту формасы. Оның мақ саты тұ лғ ааралық жә не кә сіптік қ атынас тә ртібін жетілдіру. Мұ ғ алімдерді кә сіби жағ ынан даярлаудың бір ә дісі болып табылады.

Тьютор (опекун) – қ амқ оршы.

Индивид – табиғ аттағ ы жеке бір жан ретіндегі адам; адам қ оғ амының жеке бір ө кілі.

Тұ лғ а - адамдар ортасында ө зінің позициясын еркін жә не нақ ты анық тай алатын, қ оғ амның ө кілі. Адам тұ лғ а болып туылмайды, тек ә леуметтену процесінде тұ лғ а болады. Қ оршағ ан ортамен ө зара ә рекеттесу, қ оғ аммен жә не адамдармен, мә дениетпен қ арым-қ атынас барысында қ алыптасады.

Қ ұ ндылық бағ дар -1) адамның материалдық жә не рухани қ ұ ндылық тарғ а ө зіндік қ атынасы, оның сенімі мен ұ станым жү йесі. 2) адамның объектілерді оның мә ніне қ арай саралау амалы.

⇐ Предыдущая 19 20 21 22 232425 26 27 28 Следующая ⇒