1. ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРУ МЕКТЕБІНДЕ ХАЛЫҚ ОРКЕСТРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТТЕРІ

1. ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРУ МЕКТЕБІНДЕ ХАЛЫҚ ОРКЕСТРДІ Ұ ЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТТЕРІ

Білім беру мазмұ нында оқ ушылардың музыкалық - орындаушылық мә дениеті

Жалпы жә не қ осымша білім беру жү йесінің модернизациясы жаң а білім бере алатын кең істіктің қ ұ рылуына бағ ытталғ ан. Ол кең істіктің жалпы мақ саты -ө сіп келе жатқ ан ұ рпақ тың рухани-ө негелік тә рбиенің болуына ү лкен ық палын тигізу. Гуманисттік идеалдар бағ ытына қ арай жылжып, ө зін-ө зі танып, ізденіп оқ уына кө мек береді.

«Ө нер» саласының пә ндері тә рбие берудің талаптарының орындалуына кө птеген кө мегін кө рсетеді. Осы циклдің пә ндерінің бағ ыты- оқ ушыларда ә р тү рлі халық тардың мә дени-эстетикалық жетістіктерін эмоционалдық тұ рғ ыдан қ абылдау, ә р тү рлі заманның суретшілердің жұ мыстарын дұ рыс тү сініп қ абылдау. Отандық жә не ә лемдік мә дениеттің салт-дә стү рлетіне сү йеніп оқ ушыларды тә рбиелеу - олардың рухани-ө негелік қ ұ ндылық тардың дамытылуына ә сер етеді.

Мә дениеттану пә нінің тұ рғ ысынан қ арағ анда кә зіргі білім берудің мақ саты ө ткен ғ асырдың ә йгілі ғ алымы Д. Б. Ковалевскийдің жазғ анынан айырмашылығ ы жоқ. Оның сө зі: тұ лғ аның рухани дең гейін кө теру ү шін музыкалық -орындаушылық қ асиеттерді дамыту керек. Оқ ушылардың барлық рухани аспекттерінің дамуы, яғ ни: ө негелік, азаматттық, комуникативтік, кө ркемдік мә дениет дегендер сияқ ты, осылардың барлығ ы музыкалық мә дениет арқ ылы дами алады. Қ азіргі оқ у бағ дарламаларында тә рбиелеу потенциалы жеткілікті. Оның жү зеге асырылуы ойластырылып ұ йымдастырылғ ан тә рбиелік ортағ а, сыныпта жә не сыныптан тыс жү ріп жатқ ан жұ мыстар аясында қ ұ рылғ ан оқ ушылар мен мұ ғ алімнің қ арым-қ атынастарғ а байланысты болады. Жалпы білім беру мекемелерде тә рбие беру жұ мыстарын жетілдіру мақ сатында Қ Р ғ ылым жә не білім беру Министрлігі мынадай ұ сыныстарды береді: педагогикалық ұ жымдарғ а жалпы білім беру шегінде тә рбие беру потенциалын жү зеге асыру.

Оқ у – тә рбиелік кең істік еркіндік принціпін жү зеге асыру барысында оқ ушыларғ а жалпы ә рекет формалары мен тү рін ө з қ алауынша таң дауды ү йретеді, жә не де осы қ алауы ү шін толығ ымен жауыпты болуды ү йретеді [3]. Оқ ушылардың оқ у ә рекетінің ұ йымдастырушылық формалары оқ у процессінің қ атысушылары ү шін комуникациялардың алуан тү рлдерін қ амтамасыз етуі керек. Ол оқ ушыларғ а беріліп отырғ ан мү мкіндіктерді кең ейту ү шін, ә леуметтік-ө негелік позициясын нығ айту, тә жіребиелік, ө нерлік, оқ удың тү рін жә не формасын ө з-бетінше талдау ү шін берілген.

Осылайша кө птеген ө нер туындылары тек шығ арушысының шеберлігін ғ ана кө рсетпей, сонымен бірге ұ рпақ тардың, ө ткен кезең дердің, тү рлі халық тардың жалпы рухани, ө негелік-эстетикалық, дү ниетанымдылық, эмоционалдық -қ ұ ндылық ты кө рсетеді. Кө ркемдік шығ армаларды интерпритациялау, орындау, қ абылдау процессінің барысында қ абылдап отырғ ан тұ лғ амен диалог орнайды, сол тұ лғ аның рухани, қ ұ ндылық ты-мағ ыналы, эмоционалды-ө нерлік ә лемнінің дең гейі жоғ арлайды. Ө нер тұ рғ ыснан білім беруді қ арастыратын болсақ, ол– тұ лғ а жә не ә леуметтік мә диниеттің басым бө лігін қ ұ райды. Білім берудің маң ызды функциясы – болашақ ұ рпақ қ а мә дениетті жеткізу.

Музыкалық білім беру барысында оқ ушы ө зін тек музыкалық ө нердің субъектісі ғ ана болмай, сонымен бірге музыкалық, ө нерлік, гуманитарлық дамығ ан, рухани-ө негелік, азаматтық, кө ркемдік жағ ынан дамығ ан субъект ретінде сезінеді [25]. Оқ ушылардың субъекттік қ абылдауының пә ні болып - музыкамен диалог ретінде қ арым-қ атынас орнатып, музыкалық мә дениетті жалпы тү сініп қ абылдау. Білім берудің мә нін осындай тұ рғ ыдан қ арау келесі мә нді аспкеттерді шарттылауғ а мү мкіндік туғ ызады. Олар: музыка тілін жә не интонациондық музыкалық сө йлеуді мең геру; музыкалық ә рекеттің алуан тү рлерін мең геру; музыканы ө нер ретінде тү сініп, ерекшеліктерін жә не басқ а ө нер тү рлерімен байланысын мең геру; оқ ушылардың музыкалық мә денитетін дамыту, сол музыка арқ ылы жалпы рухани мә диниетіне ә сер ету.

Осылайша оқ ушылардың музыкалық – орындаушылық мә диниетін қ ұ нды қ арым-қ атынас мә диниеті ретінде, (рухани-ө негелі, кө ркемдік, азаматтық, интонациондық -комуникативтік), музыкалық ойлау қ абілетінің жә не кө ркемдік қ абылдау мә диниеті ретінде, музыкалық ә рекеттің мә диниеті ретінде тү сінуге болады. Қ ұ нды қ арым-қ атынас мә диниеті ол- жоғ арыкө ркемдік ұ лттық жә не ә лемдік музыкалық мә диниетке (халық тық, классикалық, заманауи) қ ызығ ушылық ты оятады; оның рухани, ө негелік-эстетикалық, идеялық -эмоционалдық, ө мірдің мә нділігін, жақ сы мен жаманды айра білетін музыкалық талғ амның қ алыптасуын мең геруді дамытады [5].

Музыкалық мә диниеттің қ алыптасуы – тұ лғ аның нысаналы даму процессінің барысында ө нерде жә не ақ иқ атта дұ рыс жә не толық қ абылдау қ асиетінің дамуы. Ол- кө ркемдік ұ ғ ымдар жү йесін, кө з-қ арастар мен пікірлер, шын мә нінде эстетикалық қ ұ нды болып тұ рғ ан нә рселерден ляззат алуды қ амтиды. Біздің республикада соң ғ ы жылдары ө лең айту жә не музыка бойынша оқ улық тар, оқ у-ә дістемелік қ ұ ралдар шығ арыла бастады (О. Байдилдаев «Ә н-куй сабақ тары 5 сыныптарғ а арналғ ан, 1990 ж., П. Момынова «Ә н сабақ тары», сыныптарғ а арналғ ан, 1994 ж). Ең ү здік шығ армалардың талқ ылануы, ө нер кітаптарының периодтық шолуы, электрондық бағ дарламалар, алуан тү рлі оқ у қ ұ ралдары ерекше орын алуда. Осының барлығ ы оқ ушының музыкалық -эстетикалық тә рбие алуына кө мек береді. Казіргі кезде музыкалық студиялар, мұ ражайлар, концерт, кинотеатрлар, ең ү здік мә нерлеп оқ ушы, ә ншілер ү йірмелері ө те жайылмалы орын алды.

Оқ ушылардың музыкалық мә дениеті қ оғ амды тұ рақ тандырудың маң ызды факторларының бірі болып табылады жә не екі мақ сатты кө здейді: қ азіргі заманғ ы жағ дайларда ө скелең ұ рпақ ты ә леуметтендірудегі табыстылық жә не адамның іс-ә рекет субъектісі ретінде жә не тұ лғ а ретінде ө зін-ө зі дамыту. Мектеп кө бінесе сыныптан тыс жә не жалпы мектептік жұ мыстың қ ажетті бағ ытын таң дай алмайды. Бұ л жалпы білім беретін мектепте оқ ушылар мен мұ ғ алімдер арасындағ ы қ арым-қ атынастың нашарлауына, оқ ушылардың қ ызығ ушылығ ын, уақ ытын жоғ алтуына ә келеді. Мектептен тыс қ ызмет, керісінше, оқ ушының жеке тұ лғ асын қ алыптастырады жә не дамытады. Тә рбие ү рдісін басқ ару-Адам бойында қ алыптасқ ан сапаны дамыту жә не жетілдіру ғ ана емес, оның мінез-қ ұ лқ ы мен санасында белгіленген жағ ымсыз ә леуметтік ауытқ уларды тү зету, сонымен қ атар оның ө зін-ө зі дамыту, дене жә не рухани кү штерді ө зін-ө зі жетілдіру қ ажеттілігін қ алыптастыру.

Мектептегі білім беруге қ олданылатын ұ лттық идея оқ ушыларғ а берілетін білімнің жә не музыканың тарихи-мә дени материалдармен толуы арқ ылы жү зеге асырылуда [14]. Оқ ушыларды ұ лттық мә дениетке баулу; негізгі ө негелік қ ұ ндылық тары бар, халқ ының рухани-ө негелік тә жірибиесі бар мә дени компетенцияны қ алыптастыру; музыканың салт-дә стү рлермен қ андай байлансыта болып тұ рғ аны туралы ұ ғ ым алу – осының барлығ ы ана тілі мен ә дебиетті жә не ұ лттық музыканы оқ ып ү йрену барысында қ ажетті қ ағ идалар.

Соң ғ ы жылдары кө птеген ғ алымдар (М. Х. Балтабаев, Б. Г. Гизатов, Р. Р. Джердемалиева, С. А. Елиманова, К. Ж. Кожахметова, Ш. Б. Кулианова, М. Оразалиева, С. жә не А. Раимбергеновтар, Б. Сулейменова, С. А. Узакбаева) қ азақ халқ ының музыкалық ө нерінің ерекшеліктерін зерттеп музыкалық білім берудің ә діс-тә сілдері жайлы кө птеген зерттеулер жү ргізіп, ең бектерін жазғ ан. Балалардың халық аспаптарда орындаушылық қ абілеті туралы да кө птеген ә дістемелік оқ у қ ұ ралдары жазылғ ан. Осылайша 2000 жылдар аралығ ында «Елім-ай», «Мұ рагер» балаларды музыкалық жә не эстетикалық тә рбиелеу жү йелері қ ұ рылғ ан. Олар К. Орфа, Б. Бартока, З. Кодаи жү йелері сияқ ты ұ лттық салт-дә стү рлерге сү йеніп негізделген. Оқ ушыларғ а қ азақ халқ ының ө нерін ү йретудің кешендік концепциясының негізінде халық - аспаптық, халық -сө зшеберлік, халық -ә ншілік, декортивтік, халық -бишілік ө нерлер тү рлері жатыр. Ол қ азақ халқ ының кө ркем мә дениетінің дә стү рлік формаларын оқ ушыларғ а ү йретуге ық палын тигізеді. С. жә не А. Раимбергеновтер қ ұ растырғ ан «Мұ рагер» атты бағ дарламасы бойынша балаларды тек халық аспаптарда ғ ана емес (негізінде домбра тартуды ү йретеді), сонымен қ атар импровизация ө нерін мең геруді ү йретеді, ө йткені барлығ ымыз білетіндей, импровизация ол қ азақ халқ ының ерте заманына келе жатқ ан «тартыс» ө нерінен шық қ ан дағ ды [27]. Оқ ушының музыкалық -орындаушылық мә дениеті жалпы рухани мә дениетінің жеке бө лігі ғ ана болмайды, ол руханилық белгісінің жалпы тә н болуы. Оқ ушылардың музыкалық мә дениетін дамыту процессінің барысында рухани мә денитеттің (ө негелік-эстетикалық, азаматтық, комуникативтік, кө ркемдік, психологиялық ) барлық аспекттері дами бастайды [24]. Музыкалық образдарды елестеп отырғ анда оқ ушылар озінің ө мірі туралы, жалпы ө мірдегі ө здерінің алдына қ ойылғ ан мақ сатттары мен қ ұ ндылық тары туралы ойланып отырады. Жеке, топтық жә не ұ жымдық орындаушылық ө нері оқ ушыларды кө ркемдік диалогқ а баулиды, жалпы кө ркемдік мақ саттарғ а бірігіп жетуді ү йретеді. Музыка- рухани байланыс тілі болғ андық тан, оқ ушылар ү шін оны оқ ып ү йрену мә нді дең гейде, рухани-ө негелік кө ркемдік, ө нерлік, логикалық дең гейде болуы керек. Қ азақ стандық музыкалық білім берудің мақ саты-ө негелік-эстетикалық қ ұ ндылық тарды оқ ушылардың бойына сің іру. Оны интонациондық мә ндерді іздеу мен ашу, ө зін-ө зі тү сінудің терең ділігін, музыкалық образдардың интерпритациясын тү сінудің нә тижесінде жү зеге асыруғ а болады.

Оқ ушылардың музыкалық -орындаушылық мә диниетінің негізгі бағ ыттары: адам мен табиғ аттың дыбыстық ә лемі; музыканың ө мірлік прообраздары; музыканың жанрлық негіздері, музыкалық ә рекет; музыкалық мә нділік; музыкалық сө йлеудің тиянақ тылығ ы. Музыкалық білім берудің этаптарының дидактикалық принциптеріне сә кес, оқ ушылар музыканы тиянақ ты музыкалық сө йлесу мен кө ркемдік мә нінің болуы арқ ылы, ө здерінің жеке тә жіребиелері жә не ө мірлері арқ ылы тү сініп мең гере алады. Оқ ушылардың ә рекеттік позициясының негізі – музыкалық -орындаушылық. Осығ ан сү йене отырып оқ ушылар мұ ғ алімнің кө ркемдік-орындаушылық, эстетикалық ү лгілеріне қ арап оздері ү лгі алады, олар – сө йлесу, пластикалық, вокалдық, аспаптық, оркестрлік орындау қ абілеттері болып табылады.

Оқ ушылар музыкалық -шығ армашылық ә рекеттер тү рлерінде кө птеген музыкалық -орындаушылық дағ дыларғ а ү йренеді. Олар:

· Музыкалық образдардың даму ерекшеліктерін жә не олардың музыкалық шығ армада қ алай байланысып тұ рғ анын кө рсету. Сонымен бірге музыкалық шығ арманың интонациондық, жанрлық, жә не стильдік ерекшеліктерін, ө зінің музыкағ а деген сезімдерін сурет, пластика, музыка, сө йлесуі арқ ылы кө рсету;

· Музыкалық материалдың бө лек компаненттерін (жоғ ары дыбыстар, мә нерлік жә не метроритмикалық ерекшеліктер, гармрония, полифония, фактура), композициондық функцияларын дифферинциальдық тү рде есту қ абілетін дамыту;

· Композитордық кө ркемдік ой бойынша жү зеге асырылғ ан орындаушылық интерпритацияның мә нін тү сіну;

· Ә ртү рлі музыкалық шығ армалардың интерпритацияларын ө зара салыстыра білу жә не оларғ а дә йекті бағ а беру;

· Музыканың ө мірлік қ айнар кө здерін анық тау, жә не естіген шығ арманы басқ а шығ армалармен, басқ а композиторлар шығ армаларымен, басқ а ө нер тү рлерімен салыстыра білу [9].

Орындаушылық ө нерде шеберлік пен дағ дылар бө лінеді. Олар сахналанғ ан, пластикалық сө йлеуде, музыкалық аспаптарда ойнағ ан кезде, хормен, ансамбльмен жә не сольдік ә н салуда ерекше айқ ын кө рінеді. Бұ л жерде анық бір жанр, стильде, мінезде ү йретіліп отырғ ан жә не орындалып отырғ ан шеберліктер мен дағ дылар бірінші орынғ а шығ ады. Олар:

· Бір шығ арманың орындалу ү шін ө зінің бірнеше варианттарын ұ сыну;

· Бірнеше интерпритацияларды ө зара салыстыра отырып, бір вариантын ғ ана дә йекті тү сіндіріп, таң дау;

· Ө зінің орындауында таң даулы интрепритацияның орындалу сапасына бағ а беру.

Музыкалық шығ армаларды орындау барысында қ ажетті дағ дылар мен шеберліктер жетілдіріледі. Олар кө ркем қ ұ ралдардың мә нерлілігін, вокалдық жә не аспаптық музыканың сахналық нұ сқ аларын жү зеге асыру, соның негізінде кө ркемдік ойыды іздеу жә не қ ұ ру, жә не оны сахна қ ұ ралдарымен іске асыру. Дә л осы кезде орта сыныптарда музыкалық шығ армаларды ө ң деу ү шін, оқ ушылар ақ параттық -коммуникациялық технологияларды, аранжировкаларды, музыканы жазу жә не ойнатуды ү йренеді.

Барлық музыкалық – орындаушылық процессі музыкалық -орындаушылық қ ызметтің тә жірибесін қ амтиды. Ол тә жірибе музыканы тың дау, вокалдық -хор жә не оркестрмен орындау, музыкалық -пластикалық ә рекеттерде, музыка шығ армасында жә не импровизация кезінде, басқ а ө нер тү рлерімен музыканың байланысымен, тарихымен, ө мірімен тікелей байланысты. Осылайша материалды ақ параттық тү рде мазмұ ндауды болдырмауды жә не ө нерді ә рекеттік мең геруді бірінші орынғ а шығ аруғ а жол ашылады. Жалпы негізгі музыкалық білім беру жү йесінде болып тұ рғ ан музыкалық -шығ армашылық ә рекеті - оқ ушылардың шығ армашылық потенциалын дамытуғ а, музыкалық ә рекеттің нә тижесі мен процессіне деген қ ызығ ушылығ ын арттыруғ а бағ ытталғ ан [11]. Мұ ндай тә жірибе оқ ушығ а музыка табиғ атын терең ірек тү сінуге кө мектеседі, ол музыканы жазудың жолдары мен тә сілдерін ү йреніп, тануғ а, ө нерге деген тұ лғ алық ұ станымын қ ұ ру, ә р тү рлі музыкалық -шығ армашылық қ ызметтерде ө зін-ө зі танытуғ а жол табуғ а мү мкіндік береді.

Музыкалық - орындаушылық мә дениетті дамыту ү шін осы процеске қ атысатын барлық музыкалық қ абілеттерін дамыту керек. Б. М. Теплов туа біткен музыкалық қ абілеттіліктері негізінде осы қ абілеттерді дамытуғ а болатындығ ын дә лелдеді. Осы қ абілетті дамыту ү шін, басқ а да эффективті болатын қ абілетті дамытуғ а керек деп, негізгі шартты анық тайды. Б. М. Тепловтан басқ а қ абілеттерді дамыту тақ ырыбы бойынша басқ а да ғ алымдар зерттеулер жү ргізді, олар - С. Л. Рубинштейн, А. Н. Леонтьев, Б. Г. Ананьев, К. К. Платонов, А. Г. Ковалев, В. Н. Мясищев, Г. С. Костюк жә не тағ ы басқ алар. Музыкалық қ абілеттерді дамыту ү шін музыкалық іс-ә рекет жә не адамның психикасы ө зара байланыста болғ аны жө н. Бұ л сұ рақ қ а арналғ ан музыкалық қ абылдау психологиясы бойынша кө птеген ең бектер (Ю. Б. Алиев, А. Ветлугина, Г. С. Тарасов); олармен байланысқ ан музыкатану жұ мыстары (В. В. Медушевский, Е. В. Назайкинский, А. Н. Сохор); музыкалық -орындаушылық қ ызмет саласындағ ы психологиялық зерттеулер (Л. Л. Бочкарев, В. А. Петрушин, Г. М. Цыпип); орындаушылық теориясына арналғ ан жұ мыстар (Л. А. Баренбойм, Г. М. Коган, В. Г. Ражников); орындаушы-ұ стаздардың монографиялық жұ мыстары (Г. Г. Нейгауз, Я. И. Мильштейн, СЕ. Фейнберг).

Кабалевский Дмитрий Борисович педагог-гуманист В. А. Сухомлинскийдің идясын «Музыкалық тә рбие дегеніміз музыкантты тә рбиелеу емес, ең біріншіден адамды тә рбиелеу» жү зеге асырды. Д. Б. Кабалевский бірінші орынғ а музыканың ә ртү рлі қ ырларын зерттеуді емес, музыкалық ө нерде олардың ө зара байланысын бірінші орынғ а қ ойды. Ө нер табиғ атынан жаралғ ан ө нерді оқ ыту принциптерін қ ұ руғ а қ ажет болып тұ рғ аны туралы мә селе кө терді. Музыканы белсенді тү рде қ абылдау арқ ылы жү ретін музыкалық тә рбие беру ісі- музыкалық -орындаушылық қ абілетінің негізі болады. Музыкалық -орындаушылық мә дениетінде музыкалық аспаптарда ойнаудың ү йретілуінде стильдік тә сілдердің жиі проблемалары туады. В. В. Медушевскийдің анық тауы бойынша «кө ркемдік стильді» былай сипаттайдымә дениеттің ең маң ызды элементі – «адамзаттың мә дени жадысының ең керемет жә не кең пішіндерінің бірі». Стиль тү сінігін пішін болмысы ретінде тү сіну керек. Ә йгілі философ жә не культуролог М. С Каганның ойы бойынша «стиль қ ұ рамында анық бір мә н бар, бірақ ол пішіннің сапасына байланысты болады». Совет одағ ы мектептерінде «орындаушылық стиль»Б. Л. Яворского, СЕ. Фейнберга, Я. И. Мильштейна, Г. М. Когана, А. Д. Алексеева, Л. В. Николаева жұ мыстарында теориялық жә не тарихи тұ рғ ыдан қ арастырып отырғ ан. Музыкант-орындаушылардың, ғ алымдардың, педагог-зерттеушілердің ой пікірлерін қ орытындыласақ - музыкалық -орындаушылық шығ армашылық процесі композиторлық ойды жү зеге асыру актісі ғ ана емес, сонымен қ атар жеке орындаушылық тү сінікті қ ұ ру болып табылады. Туындының ә рбір орындалуы бірегей шығ армашылық акт болып табылады. Орындау шығ арманың эстетикалық қ ұ ндылығ ын арттыра алады, оның мазмұ нын терең дете алады, оны байыта алады [17]. Басқ а жақ тан қ арастыратын болсақ, орындау музыкалық шығ арма мазмұ нының маң ызды жақ тарын кө рсете алады. Мысалы адамның сө йлесуінде сияқ ты бір сө здер ә ртү рлі айтылуы мү мкін, сол сияқ ты музыкалық сө йлеуде бір нота белгілері ә ртү рлі интонациямен орындалуы мү мкін. Осы міндеттердің ә рқ айсысы оқ ушылардың музыкалық білім берудің тұ тас процесінен шартты тү рде ғ ана бө лінеді. Зерттеушілердің айтылғ ан сө здерінде сү йенетін болсақ орындаудың музыкалық – орындаушылық мә дениетін қ алыптастыру мә селесі - тұ лғ аның жалпы жә не музыкалық мә дениетін тә рбиелеу негізінде қ ойылғ ан. Э. Б. Абдуллин, Е. В. Николаева музыкалық білім беру оқ улық тарында «оқ ушылардың музыкалық -орындаушылық мә дениеті» деген термин қ арастырылып, келесі кө рсеткіштер сипатталынады: · Нақ ты орындаушылық ә рекет тү ріне мү дделер, бейімділік, қ ажеттіліктердің пайда болуы; · жұ мыстың сипатына, стиліне жә не жанрына сә йкес интонациялық -бейнені қ абылдау бірлігіне қ ол жеткізу кө мектесетін орындаушылық білім, білік жә не дағ дыларын оқ ып ү йрену; · орындаушылық қ а шығ армашылық процесс ретінде қ арау; · ә ншілік, аспаптық дыбыстың сұ лулығ ы, шығ арманың орындаушылық интерпретациясы туралы ө з тү сініктері негізінде музыканың орындалу сапасын бағ алай білу [35]. Біздің ойымызша, жоғ арыда аталғ ан кө рсеткіштер тізбесі балалар оркестрінің орындаушылық қ ызметінің ерекшелігі мен кө п қ ырлылығ ын ескере отырып, оқ ушының жеке қ асиеттерімен толық тырылуы мү мкін. Атап айтқ анда, жас музыканттың қ ызметінде музыкалық -танымдық процестер мен музыкалық -шығ армашылық қ абілеттер кешені маң ызды рө л атқ арады. Оқ ушылардың музыкалық - орындаушылық мә дениетін қ алыптастырудағ ы Музыкалық білім берудің заманауи жү йесі оқ ушылардың физиологиялық, ақ ыл-ой жә не эмоциялық -ерік сипаттарын ескеруі тиіс. Бұ л қ ағ идаттарды музыкалық – орындаушылық дағ дыларды дамыту ә дістерін ә зірлеуде де ұ станғ ан жө н. Қ азіргі заманғ ы музыкалық мә дениет барлық бағ ыттарда қ арқ ынды дамып келе жатыр. Жаң а ақ параттық жабдық тау кезең іне, тарихи қ алыптасқ ан философиялық жү йелердің алуан тү рлілігіне, музыкалық педагогика мен психологияның дамуына, сондай-ақ ғ ылым мен техниканың озық жетістіктеріне байланысты қ азіргі заманғ ы музыкалық мә дениет барлық бағ ыттарда қ арқ ынды дамып келеді. Мұ ны назарғ а ала отырып, педагогикалық аспектіде музыкалық -орындаушылық мә дениетті қ алыптастыру ә дістері мен тә сілдерін ә зірлеу жә не енгізу қ ажет. Осылайша, ә р тү рлі философиялық -эстетикалық бағ ыттар шең берінде тарихи қ алыптасқ ан педагогикалық тұ жырымдамаларғ а шолу адамзат дамуының ә рбір дә уірінде музыкалық -орындаушылық ө нерге белгілі бір білім, негізгі - тә рбиелік мә н бергенін кө рсетеді. Оқ ушылардың музыкалық -орындаушылық мә дениетінің дамыуы кең мағ ынада ғ ылымның дамуы сияқ ты заң дарғ а бағ ынады. Психология жә не педагогика саласындағ ы жетістіктер жә не оларды қ азіргі педагогикалық практикада қ олданылуы оқ ушы тұ лғ асын толық дамыту мақ сатында музыкалық - орындаушылық мә дениеттің оң тайлы дамуына жағ дай жасауғ а мү мкіндік береді [19].

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒