Ө.Султанғазин атындағы Қостанай мемлекеттік педагогикалық университеті

Стр 1 из 14Следующая ⇒

Ө. Султанғ азин атындағ ы Қ останай мемлекеттік педагогикалық университеті

Ә леуметтік-гуманитарлық факультеті

Ө нер кафедрасы

Жалғ ас Б. Б.

Жалпы білім беру мектебінде оқ ушылармен ұ лттық оркестрді ұ йымдастыру

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰ МЫС

5В010600 - «Музыкалық білім»

Қ останай 2019

Ө. Султанғ азин атындағ ы Қ останай мемлекеттік педагогикалық университеті

Ә леуметтік-гуманитарлық факультеті

Ө нер кафедрасы

Қ орғ ауғ а жіберілсін « » _______ 2019 г.

Қ олы __________ Сапиева М. С.

(Каф. мең герушісі)

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰ МЫС

Жалпы білім беру мектебінде оқ ушылармен ұ лттық оркестрді ұ йымдастыру

5В010600 - «Музыкалық білім»

Орындағ ан: Жалғ ас Б. Б.

Ғ ылыми жетекшісі

П. ғ. к. Жакаева С. А.

Қ останай 2019

МАЗМҰ НЫ

Кіріспе............................................................................................................................... 4

1. Жалпы білім беру мектебінде халық оркестрді ұ йымдастырудың теориялық аспекттері......................................................................................................................... 7

1. 1. Білім беру мазмұ нында оқ ушылардың музыкалық - орындаушылық мә дениеті.......................................................................................................................... 7

1. 2. Оқ ушылардың жас ерекшеліктері жә не олардың музыкалық мә дениетті қ алыптастыру процесінде пайда болу заң дылық тары.............................................. 13

1. 3. Балалар оркестрі сабағ ында оқ ушылардың орындаушылық дағ дылары ерешеліктерінің қ алыптсуы......................................................................................... 21

2. Жалпы білім беру мектебінде халық оркестрін ұ йымдастыруда эксперименталдық жұ мыс........................................................................................... 33

2. 1. Халық оркестрі сабағ ында қ олданылатын ә діс-тә сілдер.................................. 33

2. 2. Халық оркестрі ұ йымдастыруда тә жіребиелік жұ мыстың кезең дері......................................................................................................................... 50

2. 3. Халық оркестрін ұ йымдастыруда тә жіребиелік жұ мыстың нә тижелерін талдау.............................................................................................................................. 60

Қ орытынды..................................................................................................................... 63Пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі................................................................................ 65

КІРІСПЕ

Қ азіргі таң да Қ азақ стан Республикасының ә леуметтік қ оғ амынының қ алыптасуына қ ажетті кө птеген міндеттер қ ойылып отыр. Сол міндеттердің бірі – критикалық ойлауғ а қ абілеті бар, мә дени жә не рухани жаң ғ ыруды бағ алай жә не тү сіне білетін, оны ө з бойында тә рбиелей алатын тұ лғ аны ө сіріп, дамыту [1]. Толық тұ лғ а ретінде дамығ ан оқ ушыларды тә рбиелеу ү шін, оларды ең алдымен музыка ә лемімен таныстыру қ ажет. Соның ішінде ең танымал жә не сү йікті ө нердің тү рі оркестрде ойнау ө нері. Оркестр – ол ең алдымен – орындаушылық ө нер. Орындаушылық - музыкалық мә дениетті дамыту ү шін, ең бірінші эстетикалық, кө ркемдік потенциалды ашып, дамыту керек.

Осының барлығ ы балалар оркестрін ұ йымдастыру ү шін қ ажетті факторлар. Ә сіресе балалар оркестрінің сабақ тары, музыкалық мә дениеттің, музыкалық -орындаушылық дағ дыларын қ алыптастыруына ық палын тигізеді. Оқ ушылардың орындаушылық мә дениетінің, музыканың ә р тү рлі стильдері мен бағ ыттырымен қ иылысады. Бірақ біз білетіндей, қ оршағ ан ортадан тек қ ана ылғ и да оң ә серді ала беруге болмайды. Осындай жағ дай музыка ә лемінде де бар. Сондық тан да оқ ушылырдың орындаушылық, кө ркемдік мә дениетінің дең гейін кө теру ү шін, ең біріншіден музыкалық ә лемнің негізгі ү лкен қ абатына кө ң іл бө лген жө н. Оғ ан музыканың алуан тү рлері жатады: ол классикалық, аспаптық, халық орындаушылық мектеп дә стү рлеріне сү йенген. Осылардың барлығ ы оқ ушылардың орындаушылық мә дениетіне жә не кө ркем ә леміне ә сер ететін факторлардың бірі.

Оркестрлік сабақ тардың ерешеліктері музыкалық орындаушылық ұ жымдық формасы ретінде шығ ып, оқ ушылардың кө птеген қ асиеттеріне ә сер етеді: ө з-ө зіне сенімділік, комуникативтік достастық, жауапкершілік, ә ділеттік, жә не т. б. Балалар оркестрі сабақ тарына, алатын музыкалық музыкалық білімнің қ ұ раушы ол – оқ ушылық музыкалық -орындаушылық қ абілетін жоғ ары дең гейде дамуы жә не қ алыптасуы. Ең біріншіден бұ л жерде кө ркемдік-тә рбиелеушілік, тұ лғ алық -бағ ытталушылық жә не ә рекеттік амал-тә сіл қ олдану сияқ ты қ асиеттерді белгілеген жө н. Бү гінгі таң да оркестрлік сабақ тардың маң ыздылығ ы ерекше орынғ а шығ уда, ө йткені осы сабақ тарда орындаушылық ә рекеттерді тү рлі оқ у саласында керекті дағ дыларды, білімдерді алуғ а мү мкіндік туады.

Зерттеу тақ ырыбының ө зектілігі: Қ оғ амды ә леуметтік-мә дени жаң ғ ырту жағ дайында дә стү рлер мен инновациялардың ө зара байланысы ө зектіленеді, халық тық музыкалық мә дениет қ ұ ндылық тарына деген қ ажеттілік кү шейе тү суде. Тұ лғ аның рухани қ асиеттерін дамытуғ а бағ ытталғ ан қ оғ амдық сана векторын ө згерту ө скелең ұ рпақ қ а эстетикалық тә рбие беруді талап етеді. Білім берудің эстетикалық бағ дарламаларын ә зірлеу жә не жү зеге асыру кезінде халық тық музыкалық мә дениеттің қ алыптастырушы ә леуетін пайдалану тұ лғ аның рухани даму процесінің тиімділігін арттырады. Ө кінішке орай, қ азіргі қ оғ амда даусыздық шындық қ а айналды, бұ рынғ ыдай адамның қ ажеттіліктері мен мү дделері ескерілмейді, эстетикалық қ ағ идалар мен адамгершілік нормалар талап етілмеген болып қ ала береді. Трансформацияның теріс салдары жастар субмә дениетінде кө рініс табады. Қ алыптасқ ан ә леуметтік-экономикалық жағ дайларда ө сіп келе жатқ ан ұ рпақ тың эстетикалық мә дениетін тә рбиелеу проблемасы ө зекті мә нге ие, ө йткені шындық қ а жә не ө зіне қ атысты шығ армашылық бағ ыты бар, эстетикалық эмоцияларды, сезімдерді сезінуге жә не мә дениет ә лемінде қ алыптасқ ан табиғ и ә леуетті іске асыруғ а қ абілетті кө п ө лшемді тұ лғ аны қ алыптастыруғ а ық пал етеді.

Оқ ушылардың эстетикалық мә дениетін тә рбиелеуді оң тайландыруғ а балалардың музыкалық мектептері мен балалар ө нер мектептері ық пал етеді. Онда оқ ушылардың шығ армашылық іс - ә рекетінің тү рлі формалары ұ йымдастырылғ ан-орындаушылық ұ жымдар, соның ішінде халық аспаптарының оркестрлері. Халық оркестрлері мә дени дә стү рлерге, педагог-музыканттардың, орындаушылардың, дирижерлердің жаң ашылдығ ына байланысты қ оғ амның қ алыптасқ ан қ ұ ндылығ ы болып қ ала береді жә не оқ ушылардың эстетикалық дамуында маң ызды рө л атқ арады. Халық аспаптарының оркестрі жоғ ары кө ркемдік қ ұ нды заттарды - музыкалық шығ армалар мен музыкалық аспаптарды қ амтитын мә дени орта болып табылады. Шығ армашылық қ ызмет барысында оркестрде белгілі бір эстетикалық қ атынастар арқ ылы жеке тұ лғ а (оркестранттар) мен кө рсетілген заттар арасында ө зара іс-қ имыл жасалады.

Қ оғ амның тү бегейлі ө згеруі жә не мә дени кең істікті қ айта қ ұ ру процесінде келесі қ айшылық тар туындады:

1) қ оғ амның ө зінің рухани мү мкіндіктерін іске асыруғ а ұ мтылатын кө п ө лшемді шығ армашылық тұ лғ ағ а бағ дарлануы жә не ә леуметтік ортадағ ы жансыздық тың жалғ асуы;

2) эстетикалық мә дени оқ ушы - орындаушылардың халық аспаптарында, сондай-ақ дайындалғ ан тың даушылардың педагогикалық қ ажеттілігі жә не музыканттар мен тың даушылардың эстетикалық мә дениетін тә рбиелеуде шығ армашылық ресурстарды тиімді пайдалану мә селелерінің жеткіліксіз ә зірленуі.

Анық талғ ан қ арама-қ айшылық тар негізінде оқ ушылардың эстетикалық мә дениетін халық тық музыкалық мә дениет қ ұ ралдарымен тә рбиелеу процесін педагогикалық қ амтамасыз ету мә селесі анық талды. Осы мә селе аясында зерттеу тақ ырыбы анық талды: «Жалпы білім беру мектебінде оқ ушылармен ұ лттық оркестрді ұ йымдастыру».

Зерттеу мақ саты – мектепте халық оркестрін ұ йымдастырудың ә діс- тә сілдерін тә жіребиелік тексеруден ө ткізудің теориялық негізін зерттеу.

Зерттеу объектісі – оқ ушылардың оқ удан тыс ә рекеттері

Зерттеудің пә ні – халық оркестрінің сабақ тары

Зерттеудің ғ ылыми болжамы: жалпы білім беру мектебінде оркестр сабағ ында ә діс-тә сілдерді қ олданудың эффективтілігі толығ ымен жеткізілсе, онда оқ ушылардың музыкалық орындаушылық қ асиеттерінің қ алыптасуы арта тү седі.

Жұ мыста келесі міндеттер қ ойылды:

· ғ ылыми – педагогикалық ә дебиетте халық оркестірін ұ йымдастыруда туылғ ан мә селелерге байланысты ғ ылыми жұ мыстарды оқ у;

· халық оркестірін ұ йымдастыруда қ ойылатын талаптарды анық тау;

· халық оркестрін ұ ймдаструда қ олданылатын ә діс-тә сілдерді дамыту;

· жалпы білім беру мектебінде оркестр сабағ ында ә діс-тә сілдерді қ олданудың эффективтілігін тексеру.

Жұ мыста келесі ә дістер-тә сілдер қ олданды:

· педагогикалық , психологиялық ә дебиеттің теориялық негіздерін талдауы;

· анкета алу, қ адағ алау;

· тә жіребиелік жұ мыс (тә жіребиенің констатациялық, қ алыптастырғ ыш жә не бақ ылағ ыш кезең дері)

Зерттеу ә дістері- жалпы білім беру мектебінде халық оркестр сабағ ында ә діс-тә сілдерді қ олданудың эффективтілігін жетілдіруге арналғ ан ә р тү рлі педагогикалық ә дістер, ә дістемелік тә сілдер, жаттығ улар.

Зерттеу кө здері. Философ, психолог, педагог, композитор, этнограф, жазушы, ө нертанушығ алымдардың мектеп оқ ушыларын шығ армашылық қ а баулу, шығ армашылығ ын дамыту жө ніндегі ең бектері жә не қ азақ халқ ының музыкасымен жә не рухани эстетикалық қ ұ ндылық тары туралы ең бектер, мұ рағ ат қ ұ жаттары. Қ азақ стан Республикасы Ү кіметі мен Білім жә не ғ ылым министрлігінің қ ұ жаттары (Конституция, Білім туралы заң, гуманитарлық білім беру жә не білім мазмұ ны тұ жырымдамасы, жә нет. б. ) оқ у жоспарлары мен бастауыш мектеп бағ дарламалары.

Зерттеу базасы. Тә жірибелік-эксперимент жұ мысы «Қ останай қ аласы ә кімдігі білім бө лімінің Мариям Хә кімжанова атындағ ы №20 орта мектебі» мемлекеттік мекемесінде ө ткізілді.

Дипломдық жұ мыс кіріспеден, екі бө лімнен, қ орытындыдан, қ олданылғ ан ә дебиттерден жә не қ осымшалардан тұ рады.

12 3 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒