Александр Иванович Куприн 26 страница

— Юк, юк, доктор, ул бернә рсә дә телә ми шул...

— Шулай да аның кү ң елен ничек тә кү тә рергә тырышыгыз... Нә рсә белә н булса да... Валлаһ и дип ә йтә м: ә гә р аны кө лдерә, кү ң елен ача алсагыз, кызыгыз ө чен бу иң ә йбә т дару булачак. Аң лагыз шуны: аның бө тен авыруы — тормыштан кызык тапмауда... Хушыгыз, ханым!

— Надя, кү з нурым, бә гырькә ем, — ди ә нисе, — сиң а берә р нә рсә кирә кмиме соң?

— Юк, ә нием, миң а берни дә кирә кми.

— Телисең ме, мин сиң а монда, караватың а, барлык уенчыкларың ны алып килә м. Без синең белә н монда кечкенә кә нә фи, диван куярбыз, бә лә кә й ө стә лгә чә й табыны хә зерлә рбез. Курчаклар бер-берсе белә н һ ава турында, ү з балаларының саулыклары турында сө йлә - шә -сө йлә шә тә млә п чә й эчеп утырырлар.

— Рә хмә т, ә нием... Минем уйныйсым килми... Кү ң елсез миң а...

— Ярар алайса, курчаклар кирә кми, кызым. Бә лкем, синең янга Катя белә н Женяны чакырыргадыр? Син бит аларны яратасың.

— Кирә кми, ә нием. Чынлап > менә, кирә кми. Мин бернә рсә дә, бернә рсә дә телә мим. Кү ң елсез миң а.

— Телисең ме, мин сиң а шоколад алып килә м?

Лә кин кызчык җ авап бирми, хә рә кә тсез катып калган моң су кү злә рен тү шә мгә теки. Аның бер җ ире дә авыртмый, хә тта тә не дә кызышмый. Ә мма ү зе ул кө н- нә н-кө н хә лсезлә нә бара, ябыга бара. Ә ти-ә нисе аны нә рсә белә н генә юатмасын, аның бернигә дә исе китми, аның ө чен бө тенесе дә барыбер. Кө ннә р, тө ннә р буе ул шулай кү ң елсез кыяфә ттә тын гына, моң су гына ү зенең караватында ята бирә. Ара-тирә ул берә р ярты сә гатькә генә йокымсырап китә, лә кин йоклаганда да аны ә ллә нинди кү ң елсез, кө зге яң гырдай соргылт, нә рсә лә р тө шенә кереп җ ә фалый.

Ү з бү лмә сенең ишеге Һ ә м кунак бү лмә сенең каршы ягында урнашкан кабинет ишеге ачык булса, кыз анда ү зенең ә тисен кү реп ята. Ә ти кеше кабинетының бер почмагыннан икенче почмагына ә рле-бирле гел йө реп тора һ ә м берө злексез тә мә ке тарта. Капчакта ул балалар бү лмә сенә керә, кызының караваты кырың а утыра да ә крен £ енә аның аякларын сыйпарһ а тотына. Аннары кинә т сикереп тора да тә рә зә каршына барып баса; ү залдына нә рсә дер сызгырына-сызгырына урамга карый, лә кин кызга аның иң башлары дерелдә гә не ачык кү ренә. Шулай кү пмедер вакыт басып торгач, кесә сеннә н кулъяулык чыгарып, ул тиз генә ә ле бер кү зен, ә ле икенче кү зен сө ртеп ала һ ә м, нә рсә гә дер бик ачуы килгә ндә й, ашыгып, ү зенең кабинетына юнә лә. Анда кергә ч, янә бер почмактан икенче почмакка ә рле-бирле йө ренә башлый һ ә м туктаусыз тә мә ке тарта да тә мә ке тарта... һ ә м аның кабинеты идә ннә н тү шә мгә кадә р гел зә ң гә р тө тен белә н тулган була.

III

Лә кин бервакытны иртә н кыз гадә ттә гегә караганда шатрак йө з белә н уяна. Тө нлә ул ниндидер тө ш кү ргә н икә н, лә кин нә рсә кү ргә нлеген берничек тә исенә тө шерә алмый һ ә м хә зер ә нисенә текә леп карап ята.

— Берә р нә рсә кирә кме ә ллә, кызым? —ди аң а ә нисе.

Кинә т кызчык ү зенең тө нлә кү ргә н тө шен исенә тө шерә һ ә м, сер ә йткә ндә й, пышылдап кына ә нисенә:

— Ә нием, миң а... фил алып кайтыгыз, — ди. — Тик рә семдә ясалганын тү гел, ә нием, йә ме... Алып кайтырсызмы?

— Ә лбә ттә, кызым, ә лбә ттә, алып кайтырбыз.

Шуннан соң ә нисе кунак бү лмә се аша кабинетка уза да ә ти кешегә Надиның фил телә гә нлеген ә йтә. Ә ти кеше шундук пальтосын, эшлә пә сен кия һ ә м каядыр ашыгып чыгып китә. Бер ярты сә гатьтә н ул зур, • матур бер уенчык фил алып кайта. Башын чайкап, койрыгын болгый ала торган, соры тө стә ге кыйммә тле уенчык фил ул; аның сыртында кызыл ияр, ә ияр ө стендә ө ч бә лә кә й адә мчек утыра. Лә кин кызның уенчыкка бер дә исе китми; тү шә мгә, бү лмә стенасына нинди гамьсез караш белә н караса, филгә дә ул шулай эче пошып, исе китмичә генә карый.

— Юк, бу мин телә гә н фил тү гел. Чын филне, тере филне кү рә сем килә минем, — ди ул сү лпә н тавыш белә н. — Бу ү ле фил.

— Хә зер менә ү зең кү рерсең. Без аны борабыз да, ул чып-чын фил кебек булыр, — ди ә тисе, кызны юатып.

Ачкыч белә н пружинасын борып, филне ө стә л ө стенә җ ибә рә лә р. Ул башын чайкый-чайкый һ ә м койрыгын болгый-болгый ә крен генә ө стә л буйлап атлап китә. Ә мма кыз ө чен моның бер кызыгы да юк, аң а хә тта тагын да кү ң елсезрә к кебек; шулай да, ә тисенең кә ефен тө шермә с ө чен, ул юаш тавыш белә н ә йтеп куя:

— Бик, бик рә хмә т сиң а, ә тием, — ди. — Мондый уенчыкның ә ле беркемдә дә булганы юктыр... Тик... исең дә ме, ә тием... син бервакытны, бик кү птә н инде, мине зоопаркка алып барырмын дигә н идең, чын филне карарга дип... Ә ле һ аман алып барганың юк...

— Карале, кызым, сө еклем, чын филне ө йгә алып кайтып булмый бит инде. Ул бит бик зур, башы белә н тү шә мгә тиеп торачак, безнең бү лмә гә ул сыймаячак... Аннары мин андый тере филне каян табыйм ди?

— Ә тием, миң а андый зур фил кирә кми бит... Син миң а кечтекине генә алып кайт, тик ул тере генә булсын. Менә шушындыйны гына... Баласын гына...

— Кызым, бә гърем, мин син сораган бө тен нә рсә не дә алып кайтырга ә зер, тик монысын булдыра алмыйм. Бер заман син тотарсың да ә йтерсең: ә тием, миң а кү ктә н кояшны алып бир, диярсең. Тере фил соравың да Шундый булмастай эш бит инде, кызым.

Кыз, моң су гына елмаеп, ә тисенә карый.

— Шундый җ ү лә р син, ә тием, — ди ул. — Кояшны кү ктә н алып булмаганны мин белми дисең мени? Кояшны тотсаң, кулны пешерә ич ул. Айны да тотарга ярамый. Юк, син миң а фил алып кайт... тере фил баласы.

Аннары ул кү злә рен йома һ ә мг

— Ә тием, мин бик арыдым инде... Син мине гафу ит, — ди.

Ә тисе башын тотып ү зенең кабинетына йө гереп кереп китә. Кү пмедер вакыт ул шунда бер почмактан икенче почмакка килә п сарып йө ри. Аннары кинә т тартып бетермә гә н папиросын идә нгә атып бә рә дә (мондый тә ртипсезлеге ө чен ә ни кешедә н аң а гел ә р элә гә ) асрау кызга:

— Ольга! Пальто белә н эшлә пә мне бир! — дип кычкыра.

Ул арада ишек тө бе бү лмә сендә ә ни кеше дә кү ренә.

— Син кая җ ыендың болай, Саша? — ди ул иренә.

— Кая икә нен ү зем дә белмим ә ле, Маша... Шулай да бү ген кичкә мин монда, ө йгә, чыннан да тере фил алып кайтырмын шикелле тоела.

Хатыны иренә тирә н бер борчылу белә н карый.

— Җ аным, авырыйсың мы ә ллә син? Башың авыртмыймы? Ә ллә тө нлә начар йоклаган идең ме?

— Тө нлә мин бө тенлә й йокламадым, белә сең килсә, — ди ире ачу белә н. — Синең миннә н: акылың нан язмадың мы, дип сорыйсың килә ахрысы? Алайса шул: ә легә андый куркыныч юк. Сау булып тор. Кичен бө тенесе дә ачыкланыр.

һ ә м ул ишекне каты»я1бып чыгып китә.

Ике сә гатьтә н соң ул инде хайваннар йортында — зверинецта. Беренче рә ткә утырган җ иреннә н ул җ ә нлеклә рнең ничек итеп, хуҗ алары кушуы буенча, тө рле мә зә к эшлә р башкаруын карый. Ә нә, акыллы, тың лаудан этлә р ниндидер кү негү лә р эшлилә р,, мә тә лчек аталар, музыка уйнаган, кө йгә биеп-биеп алалар, катыргыга ясалган хә реф сурә тлә ре тезеп, аерым сү злә р язалар. Бер ишесе кызыл юбкалар, бер ишесе зә ң гә р ыштаннар кигә н маймыллар һ авадан сузылган бау ө стендә йө рилә р яисә зур бер пудельгә атланып чабалар. Дә ү -дә ү җ ирә н арысланнар ялкынланып янып торган алкалар эченнә н сикереп узалар. Шыксыз кыяфә тле бер тюлень пистолеттан ата. Ахырда филлә р чыга. Алар ө чә ү: берсе олы фил, калган икесе—кечкенә лә р, кә рлә филлә р. Ә мма ул кә рлә фил дигә ннә ре дә һ ә ркайсы аттан зуррак булыр. Иң гаҗ ә плә ндергә не шул: карап торышка авыр сө якле, салмак хә рә кә тле булып кү ренгә н бу филлә р иң ө лгер кеше дә эшли алмастай ә ллә нинди кыен фокусларны эһ тә димичә башкаралар. Бигрә к тә дә ү фил бик оста. Ул иң элек арт аякларына торып баса, аннары утыра, аннары, арт аякларын югары кү тә реп, баш ө стендә тора; шулай ук ул агач шешә лә р һ ә м тә гә рә п барган мичкә ө стендә дә йө реп кү рсә тә; хортумы белә н зур китапның катыргы битлә рен актара һ ә м, ниһ аять, зур ө стә л янына чү гә лә п утыра да, муенына тастымал бә йлә п, иң тә рбияле бала кыяфә тендә сабыр гына ашый-эчә башлый.

Менә тамаша бетә. Кешелә р таралыша башлыйлар. Надяның ә тисе зверинецның хуҗ асы янына — авызына зур кара сигара кабып, такта читлек артында басып торган юан бер немец янына килә.

— Сезгә йомышым бар иде, зинһ ар, гафу итегез, — ди ул немецка. — Сез ү зегезнең бер филегезне беразга гына минем ө йгә алып килә алмас идегезме?

Гаҗ ә плә нү еннә н немецның кү злә ре шарлана, хә тта авызы ачылып, сигарасы җ иргә тө шеп китә. Ул, кө чә нә - кө чә нә тү бә н иелеп, сигарасын ала, аны авызына янә каба да шуннан соң гына:

— Филне ө йгә алып килергә дисезме? Филне? Ө йгә? Мин сезне аң ламыйм, — ди.

Немецның кү з карашыннан ук- сизелеп тора: аның да, кү рә сең, Надя ә тисеннә н, башыгыз авыртмыймы, дип сорыйсы килә... Лә кин ата кеше немецка мә сьә лә не тиз генә аң латып бирә: минем Надя исемле бер кызым бар, ди, шул кыз менә байтак вакытлардан бирле ниндидер сә ер бер чир белә н авырый, бу чирне хә тта докторлар ү злә ре дә рә тлә п белмилә р, ди. Менә бер ай инде ул караватыннан тора алмыйча ята, кө ннә н-кө н ябыга, хә лсезлә нә, бернә рсә белә н дә кызыксынмый, шулай ә крен генә сү нә бара, ди. Докторлар аның кү ң елен ачарга кушалар, лә кин аң а бернә рсә дә ошамый, барлык телә клә рен ү тә ргә кушалар, лә кин аның бернинди телә ге дә юк, ди. Бү ген ул менә тере фил кү рергә телә де. Шулай ук аның бу телә ген ү тә п булмас микә нни инде?

һ ә м Надяның ә тисе, немецның пальто тө ймә сен бө тереп, калтыраган тавыш белә н ө стә п ә йтә:

— Менә шулай эшлә р... Мин, ә лбә ттә, кызым терелер дип ө мет итә м. Лә кин... алла сакласын... андый- мондый хә л була калса... кызым ү леп китсә, мин нишлә рмен?.. Ү зегез уйлап карагыз: кызымның соң гы, иң соң гы телә ген ү тә ми калуым ө чен мин соң ыннан гомерем буе вө җ дан газабы кичерә чә кмен бит!..

Немец, чыраен сытып, уйчан бер кыяфә ттә чә нти бармагы белә н сул кашын кашый башлый. Ниһ аять, ул Надяның ә тисеннә н:

— һ м... кызыгызга ничә яшь? — дип сорап куя.

— Алты.

— һ м... Минем кызым Лизага да алты яшь. һ м... Тик, белә сезме нә рсә, бу эш сезгә бик кыйммә ткә тө шә чә к. Филне сезнең ө йгә илтү дә, алып кайту да тө нлә эшлә нергә тиеш. Кө ндез аны урам буйлап йө ртергә һ ич ярамый. Кеше җ ыелачак, шау-шу, гауга чыгачак... Димә к, мин бер кө немне югалтам дигә н сү з. Файдасыз- га ү ткә н бу кө ннең зарарын сез капларга тиеш булачаксыз.

— О, анысына мин риза, зинһ ар, ул турыда борчылмагыз...

— Аннары: филне ө йгә алып керергә полиция рө хсә т итә р микә н?

— Рө хсә т -итә р, рө хсә т итә р — анысын мин ү зем җ айлармын.

— Тагын бер сорау: йорт хуҗ асы филне ө йгә кертергә рө хсә т итә рме?

— Рө хсә т итә р, рө хсә т итә р, йортның хуҗ асы мин ү зем булам.

— Ә һ ә! Алайса бигрә к тә яхшы. Аннары тагын бер сорау: сез ничә нче катта яшисез?

— Икенче катта. _z

— һ м... Монысы инде алай ук шә п тү гел... Ө егездә киң баскыч, биек тү шә м, зур бү лмә, киң ишек һ ә м бик тә нык идә н булырга тиеш. Чө нки минем Томмиемның биеклеге ө ч аршын да дү рт вершок, ә озынлыгы — биш аршын ярым. Аннан соң авырлыгы да шактый — йө з дә унике пот.

Надяның ә тисе бераз вакыт уйланып тора.

— Белә сезме нә рсә? — ди ул, — Ә йдә гез хә зер безгә барып, бө тенесен ү з урынында карыйк. Ә гә р кирә ге булса, мин ишек ачыклыгын киң ә йтергә кушармын.

— Бик яхшы! — ди немец, килешеп.

Тө нлә белә н филне кыз янына кунакка барырга алып чыгалар.

Ө стенә ак җ ә ймә ябылган килеш, ул эре бер кыяфә ттә урамның нә къ уртасыннан атлап бара, ә ледә н- ә ле башын чайкый һ ә м хортумын я тә гә рмә ч сыман бө тереп куя, я сузып җ ибә рә. Вакыт шактый соң булуга карамастан, аның артыннан зур бер тө ркем ачыгавыз- лар ияргә н. Лә кин фил аларга бө тенлә й игътибар итми: зверинецта ул аларны болай да бик кү п кү ргә н. Шулай да бер тапкыр аның шактый нык ачуы чыкты.

Ниндидер бер урам малае фил янына йө гереп килде дә, җ ыелган халыкны кө лдермә кче булып, филнең нә къ аягы астында дигә ндә й, кыланчыкланып бө тергә лә нергә тотынды.

Шуннан соң фил малайның башыннан тыныч кына эшлә пә сен хортумы белә н элә ктереп алды да янә шә - дә ге ө сте чә нечкеле койма аша ыргытып бә рде.

Городовой халык арасында ияреп бара һ ә м кешелә рне таралышырга ү гетли.

— Ә фә нделә р, зинһ ар, таралышыгыз, — ди ул. — йә, нинди кызыгын таптыгыз-инде моның? Урамда беркайчан да тере фил кү ргә негез юкмы ә ллә? Искитә рлек бернә рсә се дә юк!

Менә фил ө й янына килеп җ итә. Болдыр ишеге, шулай ук ашау бү лмә сенә җ иткә нче фил ү тә ргә тиешле башка барлык ишеклә р, биклә реннә н ычкындырылып, як-якка иң елә й ачып куелганнар. Моң арчы бары бер мә ртә бә генә — ө йгә зур икона керткә ндә - генә ишеклә рне шулай биклә реннә н ычкындырып ачканнар иде.

Лә кин фил болдыр алдында туктап кала, ишектә н керергә телә ми, кирелә нә.

— Аң а нинди дә булса татлы нә рсә бирергә кирә к... — ди немец. — Баллы булкамы анда, башка берә р нә рсә ме... йә, Томми!.. Оһ о-һ о... Томми!..

Надяның ә тисе кү ршедә ге икмә к кибетенә йө герә һ ә м аннан җ имеш салып пешерелгә н зур гына бер тү гә рә к кү мә ч алып килә. Фил кү мә чне катыргы тартмасы белә н бергә берьюлы кабып йотарга да ә зер, ә мма немец аң а чиреген генә сындырып бирә. Кү мә чнең тә мен сизеп алган фил, хортумын сузып, икенче кисә ккә ү релә. Лә кин немец филдә н хә йлә кә ррә к. Ул, кү мә чне кулында тоткан килеш, ә крен генә баскычтан югары менә башлый, фил исә, хортумын алга сузып һ ә м колакларын торгызып, аның артыннан иярергә мә җ бү р була. Баскыч башына менеп җ иткә ч, немец филгә кү мә чнең тагын бер кисә ген бирә.

Шулай кү мә чкә алдана-алдана фил ашау бү лмә сенә керә. Монда инде фил ө чен барысы да ә зерлә неп куелган: ө й җ иһ азлары чыгарылган, идә нгә калын итеп салам җ ә елгә н... Идә н сайгагына беркетелгә н чылбыр белә н филне бер аягыннан бә йлилә р, аның алдына кишер, кә бестә һ ә м шалкан китереп куялар.

Шунда янә шә дә ү к, диванда, немец ө чен дә урын ә зерлилә р. Шуннан соң утлар сү нә дә, барысы да -йокларга яталар.

Икенче кө нне кыз таң тишегеннә н уяна да ә нисеннә н:

— Фил кайда? Ул килдеме? — дип сорый.

— Килде, кызым, килде, — ди ә нисе, —тик ул ә йтте: Надя башта юынсын, чиле-пешле бер кү кә й ашасын, аннары кайнар сө т эчсен, диде.

— Ә ул акыллымы?

— Акыллы, кызым, акыллы. Ә йдә аша. Без хә зер аның янына керербез.

— Кө лдерә ме ул?

— Бераз гына. Җ ылы кофтаң ны ки.

Кү кә й ашалып бетә, сө т эчелә. Надяны коляскага — ул ә ле кечкенә чагында, бө тенлә й йө ри дә. алмаган чагында утырып йө ргә н коляскасына — утырталар да ашау бү лмә сенә алып керә лә р.

Фил Надя уйлаганга караганда кү п мә ртә бә зуррак; рә семдә кү ргә ндә Надя аны алай ук зур булыр дип һ ич уйламый иде. Филнең биеклеге ишектә н чак-чак кына тә бә нә грә к булыр, ә озынлыгы ярты бү лмә не билә п тора диярлек. Аның тиресе кытыршы, ничектер җ ыерчыкланып тора. Аяклары юан, багана кебек. Озын койрыгының очында себерке сыман чугы да бар. Башы ниндидер кабарынкы шешлә р белә н чуарланган. Колаклары ә рекмә н яфрагы кебек салынып тө шкә н. Кү злә ре кечкенә, лә кин акыллы һ ә м ягымлы итеп карыйлар. Тешлә ренең очлары исә кисеп алынган. Хортумы еланмыни —бө гелеп-сыгылып тора, аның очында ике борын тишеге һ ә м аларның нә къ уртасында сыгылмалы бармак кү ренә. Ә гә р фил хортумын бө тен буена сузса, аның очы тә рә зә гә ү к барып җ итә р шикелле.

Кыз филдә н бө тенлә й курыкмый. Ул тик аның шулкадә р зур булуына гына бераз гаҗ ә плә неп карый. Нә нә исә, уналты яшьлек ү смер- кыз Поля, коты алынудан чинарга тотына.

Филнең хуҗ асы немец Надяның коляскасы янына килә дә:

— Хә ерле иртә, туташ. Зинһ ар, курыкмагыз: Том- миның бернинди усаллыгы юк, балаларны. ул бик ярата, — ди.

Кыз немецка таба аксыл ’ тиреле бә лә кә й кулын суза.

— Исә нмесез, исә нлек-саулык ничек? — дигә н була ул. — Мин бер бө ртек тә курыкмыйм. Филнең . исем'ен ничек дидегез ә ле?

— Томми.

— Исә нмесез, Томми, — ди кыз яң адан һ ә м башын иеп сә лам бирә. Фил шундый зур гә ү дә ле булганлыктан, ул аң а «син» дип дә шә ргә яхшысынмый. — Тө нлә белә н ә йбә т йокладыгызмы соң?

Кыз кү решергә дип филгә дә кулын суза. Тегесе хортумының сыгылмалы һ ә м кө чле бармагы белә н сакланып кына Надяның нечкә бармакларын элә ктереп ала да кул кыскандай бер хә рә кә т ясый. Моны ул доктор Михаил Петровичка караганда кү п ө леш ягымлырак, нә фисрә к эшли кебек. Шул ук вакытта фил башын чайкап тора, ә аның кечкенә кү злә ре, кө лгә ндә й, бө тенлә й кысылып кала.

— Ул бө тенесен дә аң лый, ә йеме? — дип сорый кыз немецтан.

— О, бө тенесен дә аң лый, туташ, бө тенесен дә!

— Тик ул сө йлә шә генә белми, ә йеме?

— Ә йе, фә кать. сө йлә шә генә алмый. Белә сезме нә рсә, туташ, минем дә сезнең кебек ү к кечкенә бер кызым'бар. Исеме аиың Лиза. Менә шул кызым белә н Томми бик зур дуслар.

— Сез соң, Томми, чә й эчтегезме ә ле? — дип сорый кыз филдә н.

Фил тагын хортумын суза да кызның йө зенә ү к җ ылы сулышын ө рә. Надяның йомшак чә члә ре шундук як-якка очынып җ илфердә ргә тотыналар. Ү зе ул шаркылдап кө лә башлый һ ә м кулларын чә бә кли. Немец та каң гылдап-каң гылдап кө лә. Ул, ү зенең филе кебек ү к, шундый зур, юан, шундый ягымлы, Надяга хә тта алар бер-берсенә бик нык охшаганнар шикелле тоела. Кем белә, бә лки алар бертуганнардыр?

— Юк, ул чә й эчмә де ә ле, туташ, — ди немец... — Баллы суны яратып эчә ул. Шулай ук булканы да бик яратып ашый.

Подноска салып бер ө ем булка китерә лә р. Кыз филне сыйлый башлый. Томми, ә леге сыгылмалы бармагы белә н булканы ө лгер генә каптырып алып, хор- - тумын тә гә рмә члә ндереп бө гә дә каядыр тү бә нгә —

танавы астына юнә лтә; анда аның ничектер кө лкеле бер рә вештә кыймылдап торган ө ч почмаклы һ ә м. аскы иренен тө к баскан сә ер авызы бар. Булканың кытыршы, •коры тирегә тиеп кыштырдаган тавышы кызга аермачык ишетелә. Томми икенче булканы да, аннары ө ченчесен дә, дү ртенчесен дә һ ә м, ниһ аять, бишенчесен дә бер-бер артлы шул авызга озатып җ ибә рә, һ ә м аның кечкенә кү злә ре рә хә т бер хозурлыктан тагын да кысыла, йомыла тө шә лә р. Кыз исә шатлана-шатлана кө лә бирә.

Булкалар ашалып беткә ч, Надя филне ү зенең курчаклары белә н таныштыра башлый. ,

— Карагыз ә ле, Томми, — ди ул, — менә бу матур киемнә р кигә н курчак Соня исемле. Ү зе бик ә йбә т бала ул, тик бераз кө йсез генә, аннары бер дә аш ашарга яратмый. Ә монысы Наташа, Соняның кызы. Ул инде укырга-язарга ө йрә нә башлады, барлык хә рефлә рне дә белә диярлек. Ә бусы Матрешка, минем иң беренче курчагым. Кү рә сезме, аның борыны да, чә че дә юк, башы ябыштырылып кына куелган. Шулай да аны, карт кешене, ө йдә н куалап чыгарып булмый бит инде. Дө ресме, Томми? Элек ул Соняның ә нисе иде, ә хә зер бездә кухарка булып эшли, йә гез, Томми, ә йдә гез бергә лә п уйныйбыз. Сез ә ти кеше булырсыз, ^-мин— ә ни, ә болар безнең балалар булыр.

Томми риза. Ул, елмаеп-кө леп, Матрешканы муеныннан элә ктерә дә авызына илтеп тыга. Лә кин бу ү зенә кү рә бер шаяру гына. Курчакны бераз гына авызында ә вә лә п торганнан соң, ул аны янә кызның тезе ө стенә китереп куя; курчакка берии булмаган, ул бераз юешлә нгә н дә кү лмә ге генә таушалган.

Аннары Надя филгә рә семле зур китап кү рсә тергә тотына.

— Монысы ат, монысы кенә ри, монысы мылтык... — ди ул, һ ә рбер рә семгә аң латма биреп. — Менә читлек эчендә ге кошчык, менә чилә к, менә кө зге, мич, кө рә к, карга... Ә менә монысы, карагыз ә ле, монысы фил! Бө тенлә й охшамаган, шулай бит? Филлә р шундый кечкенә булалармыни, Томми?

Томми килешә: ә йе, мө ндый филлә рнең дө ньяда булганы юк. Гомумә н, филгә бу рә сем бө тенлә й ошамый. Ул сыгылмалы бармагы белә н китапның битен элә ктерә дә аны икенче ягына ә йлә ндереп куя.

Тө шке аш вакыты җ итә, лә кин кызны фил яныннан һ ич аерып алып китә рлек тү гел. Ахырда немец ү зе ярдә мгә килә.

— Рө хсә т итегез, мин бу эшне ү зем җ айлыйм, — ди ул. — Алар бергә ашарлар.

Немец филгә утыр дип боера.. Фил кү ндә м кыяфә ттә арт аякларына утыра; ул утырганда квартирдагы бө тен нә рсә дер селкенә, идә н сайгаклары сыгыла, шкафтагы савыт-саба зың гылдый, ә аскы катта яшә ү челә рнең башларына тү шә мнә н штукатурка коела. Филнең каршысына кызны утырталар. Ике арага исә ө стә л куялар. Филнең муены тирә ли ашъяулык бә йлилә р дә, яң а дуслар ашарга керешә лә р. Кыз башта тавык шулпасы белә н котлет ашый, ә филгә тө рле яшелчә азыклары һ ә м салат бирә лә р. Аннары кызга кечтеки генә рюмка белә н херес шә рабе эчертеп, филгә бер стакан ром салынган җ ылымса су бирә лә р; фил бу суны табактан хортумы белә н бик тә млә п, яратып чө мерә. Соң ыннан һ ә р икесен дә татлыдан авыз иттерә лә р: кыз бер чә шке какао эчә, ә фил ярты кү мә ч — бу юлы инде чиклә век тө ше кушып пешерелгә н кү мә ч ала. Немец ү зе исә бу вакытта ә ти кеше белә н кунак бү лмә сендә сыйланып утыра; ул да, ү зенең филе кебек, рә хә тлә неп сыра чө мерә, тик аның эчкә н сырасы фил эчкә н ромлы суга караганда тагын да кү брә к.

⇐ Предыдущая 19 20 21 22 23 24 252627 28 Следующая ⇒