Александр Иванович Куприн 18 страница

— Аны мин котыртмадым, ә би... Чын менә, ант итеп ә йтә м. Ул ү зе барырга телә де.

— Ах, нилә р генә эшлим, нилә р генә эшлим! — дип ү рсә лә нде Мануйлиха ә би. — Кайтып керү енә имә неп киттем: йө зендә кан ә сә ре юк, кү лмә ге ертылып, тетелеп беткә н... Ү зе яланбаш... Ү зе ничек булганын сө йли, ү зе шундук кө лә дә, җ ылый да... Бума зә хмә те элә ккә н диярсең... Урынга яткач та бик озак җ ылады... Аннары, ни кү рим, йокымсырап киткә н шикелле булды... Мин инде, карт җ ү лә р, бө тенлә й тынычланып калган идем: йокы белә н узар да китә р, мә йтә м, тазарып уяныр. Аннары, ни кү рим, кулы тү бә н салынып тө шкә н бә бе- кә чемнең: ойый кү рмә сен, кү тә реп куярга кирә к, мә йтә м... Шулай дип кулын тотсам, куркып киттем: кулы кап-кайнар... Бизгә к башланган, димә к... Бер сә гать буе саташты, кызганыч тавыш белә н гел нә рсә лә рдер бытыр-бытыр сө йлә неп ятты... Менә ә ле генә туктады. Нишлә ттең син аны? йә ә йт, нишлә ттең? — диде тагын карчык, ачыргаланып.

Кинә т аның коң гырт-сары йө зе, елаганда гына була торган ямьсез бер җ ыерылу белә н җ ыерылып, коточкыч җ ирә нгеч тө с алды: авызы як-якка ерылып, иреннә ренең почмак кырыйлары тү бә н салынып тө ште, бө тен бит мускуллары кабарып, дерелдә п куйды, кашлары, маң гаена тирә н буразналар сызып, югары кү тә релде, кү злә реннә н исә борчак-борчак эре кү з яшьлә ре тә гә рә де. Ул учлары белә н башын кысып тотты да, терсә клә рен ө стә л кырыена куеп, аллы-артлы тирбә нергә һ ә м тавышын артык кү тә рмичә генә кө йли-кө йли улап еларга кереште:

— Кызкаем мине-е-м! Бердә нбере-е-м, җ ан кисә ге- е-ем!.. Ох, ба-а-ашымны хә срә ткә салдың, дө ньядан бизде-е-е-ердең!

Мин шактый тупас тавыш белә н:

— Улама ә ле ачу китереп! — дип, аны елавыннан бү лдердем. — Уятасың ич!

Мануйлиха ә би, улавыннан туктаса да, ә ү вә лгечә куркыныч, җ ирә нгеч кыяфә ттә чайкалуын дә вам итте. Шул ук вакытта аның эре кү з яшьлә ре бертуктаусыз ө стә л ө стенә тамып торды... Шул рә вешчә бер ун минут чамасы вакыт ү ткә ндер. Мин ү зем дә, тә рә зә пыяласына бә релә -бә релә безелдә гә н чебеннең бертө рле еламсык, ө зек-ө зек тавышына колак салып, Мануйлиха ә би янында моң аеп утыра бирдем.

Шул чакны Олеся яткан карават ягыннан зә гыйфь, хә лсез тавыш ишетелде:

— Ә би!... Ә би, кем бар бездә?

Мануйлиха аякларын чалыш-чолыш атлап Олеся янына ашыкты һ ә м шундук тагын улый башлады:

— Ох, кызым, 'бер-дә н-бе-ре-ем! Ох, карт башымны хә срә ткә са-а-ал-дың ла, дө ньяның ямен бе-тер-де- ең лә...

Олеся ялварулы, газаплы һ ә м кызганыч бер тавыш белә н ә бисенә:

— Ах, ә би, зинһ ар, тукта, елама!.. Кем бар бездә? — диде.

Гадә ттә, таза, сә ламә т кеше ү зен авыру янында һ ә рвакыт гаепле итеп, дорфа итеп сизә торган була. Мин дә шулай, ү земне гаять уң айсыз һ ә м гаепле итеп сизгә н бер хә лдә, аяк очларына гына басып Олесяның караваты янына килдем. ~

— Бу мин, Олеся, — дидем мин, тавышымны мө мкин кадә р йомшаграк итә ргә тырышып. — Ә ле генә авылдан килеп тө штем... Иртә нге якта шә һ ә ргә барган идем... Хә лең ничек соң, Олеся?

йө зе белә н стенага карап яткан Олеся, башын мендә рдә н кү тә рмичә генә, артка каерылып, шә рә кулын сузды һ ә м, һ авада нә рсә недер капшарга телә гә ндә й, бер хә рә кә т ясады. Мин, бу хә рә кә тнең мә гънә сенә тө шенеп, Олесяның кайнар кулын шундук учларыма алдым. Кызның нә фис, йомшак, ап-ак кулында — берсе белә зектә н ө стә рә к, икенчесе терсә ктә н югарырак — ике зур кү гелҗ ем тап кү ренә иде.

— Сө еклем, — диде Олеся һ ә м тотлыга-тотлыга сү зен дә вам итте: — Белә сең ме нә рсә... минем... минем сиң а бик карыйсым килә... тик менә карый гына алмыйм... Мине бит бө тенлә й... чуарлап бетерделә р... Исең дә ме... син... минем йө земне бик ошата торган идең?.. Ошата идең бит, шулаймы, кадерлем?.. Мин ү зем дә моң а бик куана торган идем... Ә хә зер синең... минем йө згә карыйсың да килмә с инде... Йә, менә... мин., инде телә мим дә...

— Олеся, кичер мине, — дидем мин, аның колагына иелеп.

Олеся уттай янган кайнар учы белә н озаклап минем кулымны кысып торды.

— Син ни сө йлисең!.. Нә рсә ө чен, -сө еклем?.. Алай уйларга ничек оят тү гел сиң а?.. Монда синең нинди гаебең булсын? Барысына да мин ү зем гаепле... Чыннан да... ник бардым инде мин анда, юлә р? Юк, кү з нурым, син ү зең не гаеплә п маташма инде...

— Олеся, сиң а зур бер ү тенечем бар... Тик башта аны ү тим дип сү з бир...

— Ү тә рмен, сө еклем, ү тә рмен... Нә рсә телисең, бө тенесен ү тә рмен... вә гъдә бирә м...

— Алайса, мин синең яның а доктор чакыртам. Рө хсә т итә сең ме?.. Ү тенеп сорыйм! Телә мисең икә н, доктор кушканнарның берсен дә эшлә мә ссең, тик аны чакыртыйк кына. Минем хакка риза бул, Олеся.

— Ох, менә бит син нинди хә йлә кә р, җ аныем... Тозакка оста элә ктердең мине! Шулай да син инде миң а вә гъдә мне ү тә мә скә рө хсә т ит. Чынлап торып авырган очракта да, хә тта ү лем тү шә гендә ятканда да, мин докторны барыбер ү з яныма кертмә с идем. Хә зер мин авырыйммыни? Хә зерге хә лем минем куркудан гына булды, кичкә мин терелә чә кмен. Терелеп җ итмә сә м, ә бием миң а энҗ е чә чә геннә н тө нә тмә ясап бирер яисә кура җ илә ге кайнатып эчерер. Докторның монда ни хаҗ ә те бар? Минем ө чен иң ә йбә т доктор —син. Менә килдең генә, миң а шундук җ иң ел булып китте... Ах, бер нә рсә генә яман: сың ар кү зем белә н генә булса да сине кү рә сем килә, тик менә борылып карый алмыйм, куркам...

Мин, иркә лә ү катыш бер кө ч кулланып, Олесяның башын мендә рдә н аердым. Аның йө зе бизгә к тоткандагы кебек янып тора, коң гырт-кара кү злә ре ничектер сә ер рә вештә очкынланып җ емелди, ә кипкә н иреннә ре берө злексез дерелди иде. Маң гаен, муенын һ ә м яң акларын аның кызыл тө стә ге озын, нечкә җ ә рә хә т эзлә ре сызгалаган иде.

— Син минем битемә карама, йә ме... Ү тенеп сорыйм... Мин бик ямьсез, шыксыз инде хә зер, — диде ул пышылдап һ ә м учы белә н минем кү злә ремне капламак- чы булды.

Аны кызганудан минем кү ң елем тулды, кү злә рем яшьлә нде. Мин аның юрган ө стендә хә рә кә тсез яткан кулына иреннә ремне тидердем дә озаклап ү бә башладым. Элегрә к Олесяны кулыннан ү бә башласам, ул, ничектер ятсынып, кулын тиз генә тартып ала торган иде. Хә зер исә ул бернинди каршылык кү рсә тмә де, бә лки, икенче, буш кулын чыгарып, минем чә чемнә н иркә лә п сыйпарга кереште.

— Син бө тененесен дә белә сең ме? — дип сорады ул ә крен генә.

Мин сү зсез генә баш кактым. Дө рес, Никита Наза- рыч сө йлә гә ннә рдә н мин ә ллә ни кү п нә рсә аң ламаган идем. Мин хә зер бары: Олеся, иртә нге вакыйганы искә тө шереп, борчылмагае дип кенә курыктым. Лә кин Олесяны анда ничек мыскыллауларын кү з алдына китергә ч, минем кү ң елдә кинә т ярсулы бер дулкын кү тә релде һ ә м мин тураеп бастым да, йодрыкларымны кысып:

— Их, ә гә р анда мин булган булсам! — дип кычкырып җ ибә рдем, — Мин аларны... мин аларны...

— Ярар, булды, булды... тынычлан, сө еклем, — диде Олеся сабыр гына, мине сү земнә н бү леп.

Инде кү птә н бугазыма тыгылып, кү злә ремне ә четтереп торган кү з яшьлә рен артык тыеп торырлык чамам калмаган иде. Мин Олесяның иң башына йө зем белә н капландым да, бө тен тә нем белә н калтыранган хә лдә, тавышсыз гына ү кси-ү кси ‘еларга керештем.

— Син җ ылыйсың тү гелме? Җ ылыйсың тү гелме? — диде Олеся, бер ү к вакытта кызгану да, гаҗ ә плә нү дә сизелгә н иркә тавыш белә н. — Кадерлем минем... йә, булды, җ итә р сиң а... Ү зең не алай газаплама, җ аныем... Синең минем янда булуың ү зе бер рә хә т бит... Бергә чакта безгә һ ич тә җ ыларга кирә кми... Соң ыннан, аерылган вакытта, артык авыр булмасын дисә ң, ичмасам шушы актыккы кө ннә ребезне генә булса да кү ң елле итеп уздырыйк. •

Мин тирә н бер гаҗ ә псенү белә н башымны югары кү тә рдем. Томанлы бер сизенү минем йө рә кне кинә т акрын-акрын гына кысылырга мә җ бү р итте.

— Актыккы кө ннә ребез дисең ме? Ни ө чен актыккы кө ннә ребез, Олеря? Нигә безгә аерылышырга?

Олеся, кү злә рен йомып, беравык дә шмичә ятты. Аннары катгый, кискен тавыш белә н сү зен башлады:

— Ә йе, Ванечка, безгә синең белә н хушлашырга кирә к булыр. Мин чак кына сә ламә тлә нгә ч ^ә, без ә би белә н моннан китә ргә тиешбез. Безгә монда калырга ярамый.

— Син берә р нә рсә дә н куркасың мы?

— Юк, кадерлем, кирә к икә н—мин бернә рсә дә н дә курыкмыйм. Тик кешелә рне гө наһ лы эшкә котырту нигә кирә к? Син ә ле, бә лки, белми торгансың дыр... Мин бит анда... Перебродта... алардан ү ч - алачакмын дип янадым... ачудан, оятымнан шулай янадым... Хә зер берә р яман хә л килеп чыкса, бө тенесен безнең ө скә ябачаклар. Терлек кырыла башласа да, берә рсенең ө е янса да — барысы ө чен без гаепле булачакбыз. Ә бием, — дип ө стә де Олеся, тавышын кү тә рә тө шеп, — мин дө рес ә йтә мме?

Мануйлиха карчык, оныгы янына килеп, учын колагына куйды да:

— Нә рсә ә йтә сең, кызым? Ихлас менә, ишетми калдым! — диде.

— Мин ә йтә м, Перебродта берә р тө рле бә ла-каза була калса, барысы ө чен дә безне гаеплә ячә клә р, дим.

— Ох, дө рес ә йтә сең, кызым, бик дө рес ә йтә сең: барысы ө чен дә без бичараларны гаепле итә чә клә р... Алар безгә монда якты кө н кү рсә тмә ячә клә р, тең кә - безгә тиеп бетә чә клә р, сййең белә н мине'тередә й кабергә тыгачаклар... Ә теге вакытта соң, мине авылдан сө ргә н чакта ничек булды?.. Шундый ук хә л булды ич. Мин дә шулай... ачуыма чыдый алмыйча... шундагы бер ахмагына каргыш сү злә ре ә йтеп ташлаган идем, ә аның, ү ч иткә ндә й, кинә т кенә баласы вафат булды. Тө ш юраудамы, кү рә зә лектә ме—бернә рсә дә бернинди гаебем булмаса да, шул вакытта бит мине чак-чак кына ү тереп ташламадылар, каһ ә р суккырылары... Ташлар белә н бә рә -бә рә кудылар... Ү зем йө герә м, алардан качам, ә кү ң елемдә бер генә уй — ничек тә сине саклап калу... Син ул чакта бә лә кә й идең ә ле... Мин ә йтә м, тисә миң а тисен, нигә гө наһ сыз баланы рә нҗ етергә?.. Бер сү з белә н ә йткә ндә '— һ ә ммә се дә кыргый, явыз, ә шә ке кешелә р!

— Сез кая кү чеп китмә кче буласыз соң? Сезнең бер җ ирдә дә кардә ш, танышларыгыз юк бит.. _% Аның

Соң ында яң а җ ирдә урнашыр ө чен акча Да кирә к, — дидем мин.

— Ничек тә бер җ ае чыгар ә ле, — дип куйды Олеся гамьсез генә. — Акчасы да табылыр, ә биемнең бераз җ ыйган акчасы булырга тиеш.

Ә би кеше канә гатьсез бер кыяфә т белә н карават яныннан читкә рә к китте.

— Акча дип ә йтерлеге булса иде! — диде ул, зарланып. — Ниндидер тиеннә р, кү з яшенә чыланган ятимә тиеннә ре...

Шул чакны мин кү ң елем тө беннә н ә шә ке, ачы бер хис — Олесяга карата ү пкә, рә нҗ ү хисе кү тә релә башлавын тойдым.

— Олеся... Мин соң нишлә рмен? Син минем турыда хә тта уйларга да телә мисең, ахры!

Олеся, ятагыннан кү тә релә тө шеп, минем башымны куллары белә н кочаклап тотты да, ә бисеннә н дә ятсынмыйча, берничә мә ртә бә маң гаемнан һ ә м битемнә н ү беп алды.

— Мин кү брә к синең турыда уйлыйм да инде, кадер- лем... Тик... шунысы бар... тә къдир безгә бергә булырга кушмый... менә бит хикмә т нә рсә дә!.. Хә терең дә ме, бервакыт мин сиң а карта ачкан идем? Ул чакта карта ә йткә ннә рнең бө тенесе дә дө рескә чыкты. Димә к, тә къдир безнең бергә бә хетле тормыш коруыбызны телә ми... Ә гә р тә къдир каршы килмә сә, мин нә рсә дә н дә булса куркып торыр идеммени?

—■ Олеся, син тагын бө тен нә рсә не шул кара тә къдиргә сылтап калдырмакчы буласың, ә йеме? — дидем мин, сабырлыгымны җ уя башлап. — Шуны бел: мин бернинди тә къдиргә дә ышанырга телә мим... һ ә м беркайчан ышанмаячакмын да!..

— Ох, юк, юк... зинһ ар, алай сө йлә нмә, — диде Олеся, тә мам шү рли калып, — Мин бит ү зем ө чен тү гел, синең ө чен борчылам, сө еклем. Юк, син инде бу турыда сө йлә п тә торма.

Юкка гына мин Олесяны бу карашларыннан ваз киптерергә тырышып карадым, юкка гына аң а бернинди кө нчелек, явыз язмышлар, бернинди ә шә ке, тупас кешелә р комачау итә алмый торган бә хетле, ваемсыз килә чә к турында сө йлә неп маташтым. Олеся бары минем кулларымны ү пте, дә башын гына чайкады.

— Юк... юк... юк... мин белә м, мин кү рә м, — дип кабатлый бирде ул, ү з сү зендә нык торып. — Килә чә ктә безне кайгы-хә срә ттө н башка бү тә н бернә рсә дә кө тми... бернә рсә дә... бернә рсә дә...

Мин, аның бу хорафатлы кирелегеннә н тә мам гаҗ из булып, аптырап, аң ардан:

— һ ич югы, китә се кө нең не миң а хә бә р итә рсең ме соң? — дип сорарга мә җ бү р булдым.

Олеся уйга калды. Кинә т аның иреннә ре буйлап сизелер-сизелмә с елмаю йө гереп узды.

— Җ авап урынына мин сиң а кечкенә генә бер ә кият сө йлим, ярыймы... Шулай бервакытны бү ре урманнан узып бара икә н. Юлында моң а бер куян очраган. Бү ре ә йтә икә н куянга: «Ә й, озынколак, мин сине хә зер ашыйм бит! » — ди икә н. Куян ялынырга тотынган, ди: «Ә й, мә рхә мә тле бү ре, син мине кызган инде, минем ә ле дө ньяда торасым килә, ө емдә кечкенә балаларым бар», — ди икә н. Бү ре һ аман риза тү гел, ди. Шуннан куян тагын ә йткә н: «Син миң а ө ч кенә кө н гомер бир, аннары ашарсың; ичмасам ү лемем ү кенечле булмас», — дигә н ди. Биргә н бү ре моң а бу ө ч кө нне, куянны ашамый, ди, бары саклап кына тора, ди. Шулай бер кө н узган, ике кө н узган, менә ө ченче кө не дә ү теп бара икә н. «Ярый, озынколак, сиң а ә зерлә нә башласаң да вакыттыр, хә зер мин сине ашарга тотынам», — дигә н бү ре. Шул чакны куяным кайнар кү з яшьлә рен агызып җ ылый башлаган, ди. Ү зе ә йтә икә н: «Ах, ни ө чен син, бү ре, миң а бу ө ч кө нне бү лә к иттең? Кү ргә ч тә мине ашаган булсаң, миң а җ иң елрә к булыр иде бит. Юкса, бу ө ч кө ндә минем яшә вем яшә ү булмады, мин бары газап кына чиктем! » — дигә н ди. Шул, сө еклем, куян бик дө рес ә йткә н бит. Син ничек уйлыйсың?

Мин дә шмә дем. Алда ү земне ялгызлык кө ткә нлеген мин ачык сиздем, һ ә м шул уйдан минем бө тен кү ң елемне тирә н бер сагыш билә п алды. Ул арада Олеся кинә т башын калкытты да ятагына торып утырды, йө зе аның шундук җ итдилә неп китте.

— Ваня, тың лале, — диде ул салмак-сабыр тавыш белә н. — Ә йт ә ле, минем белә н бергә булган чакларың да син ү зең не бә хетле тойдың мы? Сиң а рә хә т идеме?

— Олеся! Нигә син сорап торасың!

— Сабыр ит... Мине шулай якыннан белгә нең ө чен ү кенмә дең ме син? Минем белә н кавышкан чакларың да башка берә р хатын-кыз турында уйламадың мы?

— Андый уй башыма да килмә де! Бергә чакта гына тү гел, синнә н аерылып, ялгызым калгач та, мин бары синең турыда гына уйладым, Олеся.

— Син мине кө нлә мә дең ме? Миң а ачуың килгә н чакларың булмадымы? Сиң а минем янда кү ң елсез тү гел идеме?

— Беркайчан да, Олеся! Беркайчан да!

Олеся ике кулын минем иң емә куйды да чиксез мә хә ббә т балкып торган кара кү злә рен кү злә ремә текә де. Аннары, минем кү з карашымда килә чә кнең ачык билгелә рен кү ргә ндә й, ү з-ү зенә ышанган нык тавыш белә н сү зен дә вам итте:

— Алайса шуны белеп тор, кадерлем: беркайчан да син мине ә шә ке яки явыз кеше итеп кү з алдың а китермә ссең. Аерылышкач, беренче вакытларда сиң а бик авыр булыр; һ ай, бик авыр булыр... Син җ ыларсың, ү з-ү зең ә урын тапмый аптырап йө рерсең... Аннары барысы да узар, барысы да эзсез җ уелып бетә р. Ул чакта инде син мине кайгылы-хә срә тле уйлар кичереп тү гел, болай гына, җ иң ел шатлык-куаныч белә н генә хә терең ә тө шерә торган булырсың.

Олеся янә башын мендә ргә куйды һ ә м, хә лсез тавыш белә н миң а пышылдап:

— Инде син кит, сө еклем... — диде. — Бар, ө ең ә кайтып кит, җ аныем... Минем бераз гына хә лем бетте шикелле. Тукта... ү п мине... син ә бидә н шиклә нмә... ул бер сү з дә ә йтмә с. Ә йтмә ссең бит, ә бием?

— Ни диясең инде сезгә, хушлашасы булгач ә йдә ә йбә тлә п хушлашыгыз инде, — диде Мануйлиха карчык, ачулы мыгырдап. — Минем алда нә рсә яшереп торырга?.. Кү птә н белә м...

— Мине менә моннан ү п, аннары моннан... аннан соң менә моннан, — дип тезеп китте Олеся, ү зенең кү злә ренә, яң агына һ ә м авызына бармагы белә н кү рсә теп.

— Олеся, син минем белә н шундый итеп саубуллашасың, ә йтерсең лә, без инде бү тә н очрашмаска тиеш! — дидем мин, каушый калып.

— Белмим, белмим, сө еклем. Берни дип тә ә йтә алмыйм. Ярый, бар инде, аллага тапшырдык. Юк, тукта ә ле... тагын бераз гына сабыр ит... Колагың а ә йтә се сү зем бар, иел ә ле... Белә сең ме, минем ө чен нә рсә кызганыч, —-дип пышылдады ул, иреннә ре белә н минем яң агыма орынып. — Синнә н балам булмавы кызганыч миң а. Ах, балага узган булсам, ничек шатланган булыр идем мин! '

Мануйлиха ә би мине болдырга хә тле озата чыкты. Кө нбатышка авыша башлаган кояш ә ле һ аман нурларын мул сипсә дә, кү к йө зенең яртылаш ө лешен инде чит-читлә ре агарып, бө дрә лә неп торган галә мә т зур кара болыт каплап алган иде. Яктылык белә н бу убылып килгә н куе караң гылыкның шулай бергә кушылуында миң а ниндидер шомлы бер нә рсә бар шикелле тоелды. Мануйлиха ә би, учын маң гае ө стенә зонтик сыман куеп, югарыга кү тә релеп карады да мә гънә ле генә итеп башын чайкады.

— Переброд ө стендә бү ген давыл буласы, — диде ул, ышанычлы тавыш белә н. — Хә тта боз яву ихтималы да бар.

XIV

Мин Перебродка җ итеп килә идем инде. Шул вакыт кинә т кенә кө чле җ ил исеп куйды да, бө терелеп-уйнак- лап, юл ө стеннә н тузан ө ермә лә ре тузгытып алып китте. Шуның артыннан ук җ ир ө стенә давыллы яң гырның беренче эре һ ә м сирә к тамчылары шыбырдап тө ште.

Мануйлиха карчык ялгышмаган иде. Тү зеп булгы-. сыз эссе, бө ркү һ авада кө ннең -кө н буе ә кренлә п кө ч туплый барган табигать стихиясе, берьюлы шартлап ярылгандай, гадә ттә н тыш бер дә һ шә т белә н Переброд ө стенә ябырылды. Кү к йө зендә берө злексез диярлек яшен чыбыркылары уйнаклады, дө бер-шатыр кү к кү крә гә н тавышлардан тә рә зә пыялалары зың гылдап калтыранды. Кичке сигезлә р тирә сендә давыл беркадә р басылып торгандай булды, ә мма берничә минуттан соң ук ул тагы да дә һ шә тлерә к кө ч белә н янә дулый башлады, Кө тмә гә ндә генә, иске йортның тү бә, стеналарына ниндидер авыр ә йбер шыбырдап коелгандай, колак тондыргыч каты тавышлар ишетелде. Мин ашыгып тә рә зә янына ташландым. Кузы чиклә вегедә й эре-эре боз кисә клә ре томырылып җ иргә тө шә лә р дә, шак-шок бә релә -бә релә, яң адан югарыга сикерә лә р иде. Мин йорт каршындагы тут агачына кү з салдым: ул, коточкыч боз яң гыры астында барлык яфракларыннан мә хрү м калып, хә зер шә п-шә рә килеш утыра иде.

Тә рә зә турысында, аста, караң гылык эченнә н чак- чак кына тө смерлә неп, башына нә рсә дер бө ркә нгә н бер кү лә гә кү ренде. Тә рә зә капкачларын ябарга дип кухнядан атылып чыккан Ярмола иде бу. Лә кин ул капкачларны ябарга ө лгерә алмый калды: зур гына бер боз кисә ге тә рә зә ө лгесенә килеп бә релде дә, чылтырап ватылган пыяла кисә клә ре, зың гырдый-зың гырдый, бү лмә идә ненә коелып тө ште.

Мин бө тен тә немә ниндидер арыганлык таралуын сиздем һ ә м, чишенеп тә тормастан, караватыма барып яттым. Чишенмә вемнең ү зенә кү рә бер сә бә бе дә бар иде. Мин ү земнең кү ң елне билә п торган сагыш-борчу- лардан йокыга китә алмыйча тө не буе урын ө стендә аунап чыгармын дип курыктым һ ә м, шул йокысызлык чире артык җ ә фалый башласа, ара-тирә урынымнан торып, ү з-ү земне ардыру ө чен бү лмә эчендә ә рле-бирле йө ргә лә рмен дип уйладым. Лә кин бу юлы миң а ниндидер сә ер хә л булды: бер ике-ө ч минутка гына дип йомган кү злә ремне янә дә н ачып җ ибә ргә ндә инде, тө н узып, тә рә зә капкачларындагы ярыклар аша иртә нге кояш, һ авада очкан исә псез-хисапсыз тузан бө ртеклә рен алтынга манчып, бү лмә эченә ү зенең якты кыйгач нурларын сузган иде.

Караватым янында исә Ярмола басып тора. Аның кырыс йө зе борчулы, кү злә ре сабырсыз карый: кү рә сең, мин уянганны ул инде кү птә ннә н бирле кө тә иде.

Ул гадә ттә гечә саң гырау, борчулы тавышы белә н ә йтеп куйды:

— Паныч, сезгә моннан китә ргә кирә к...

Мин, аякларымны караваттан салындырып, торып утырдым да Ярмолага таба гаҗ ә плә неп карадым:

— Китә ргә? Кая китә ргә? Ни ө чен китә ргә? Ә ллә акылың нан яздың мы?

— Бер дә язмадым, — диде Ярмола дорфа гына. — Кичә генә к яуган боздан нә рсә булганын белмисездер шул? Ярты авылның иген басуы аяк белә н таптагандай тап-такыр булып калган ә нә. Кә кре Максим җ ире дә, Кә җ ә неке дә, Чаяныкы да, Прокопчук белә н Гордый Олефирларныкы да... Тә ки зә хмә тен йоктырмый калмады бит шул убырлы карчык... башы астына кил- гере!

Минем кү ң елемнә н шундук кичә ге кө н вакыйгалары, Олесяның чиркә ү мә йданында хатыннарга янап кычкырган каргыш сү злә ре һ ә м соң ыннан миң а ә йткә н щик-шө бһ ә лә ре бер-бер артлы чагылып узды.

— Инде ә нә бө тен авыл дулый, — диде Ярмола, сү зен дә вам итеп. — Иртә дә н барысы да эчеп исерешкә ннә р дә акырыпмы-акыралар... Сезнең хакта да яман сү злә р сө йлә нә лә р, паныч... Монда андый дулаулар, белә сезме, ни белә н бетә?.. Убырларга янап кычкырулары бер хә л, анысы кирә кле, гадел эш, ә менә сезгә, паныч, тиз генә моннан таю ягын карарга кирә к булыр...

Шулай итеп, Олесяның бө тен шик-шө бһ ә лә ре дө рескә чыкты. Хә зер ү к, кичекмә стә н, Олеся янына барып, аның ү зенә һ ә м Мануйлиха ә бигә нинди куркыныч янавы турында кисә теп ө лгерергә кирә к иде. Ярты сә гать тә ү тмә гә ндер, мин битемне-кү земне аннан-моннан гына чылатып, ө стемә киендем дә, атка атланып, Шайтан Чокырына илтә торган юл буйлап чаптырып китеп бардым.

⇐ Предыдущая 13 14 15 16 171819 20 21 22 Следующая ⇒