Александр Иванович Куприн 13 страница

Олеся, эрлә веннә н туктап, башын тү бә н иде, кулларын ә крен генә тезе ө стенә куйды. Аның киң ачылган һ ә м хә рә кә тсез катып калган коң гырт кү злә рендә ниндидер шомлы курку, кү ң елен билә п алган ниндидер серле һ ә м табигатьтә н ө стен кө члә ргә ихтыярсыз буйсыну чагылып кү ренә иде.

Ул арада Мануйлиха ә би ө стә лгә чиккә н башлы зур тастымал җ ә еп, аның ө стенә бу бө ркеп торган чү лмә к китереп куйды.

— Олеся, кызым, ә йдә ашарга утыр, — диде ул, оныгын табын янына чакырып, аннары, бераз икелә неп торгач, миң а эндә ште: — Бә лкем, сез дә, барин, безнең белә н ашарга утырырсыз? Рә хим итегез... Ә ллә ни шаккатырырлык ризык булмас булуын — нибары карабо- дай ө йрә се... Без бит бү тә н тө рле ашлар-шулпалар пешермибез...

Ә йтергә кирә к, карчыкның тә къдимендә артык кыстау, ө ндә ү сизелмә гә нгә, мин башта аштан баш тартырга да уйлаган идем. Лә кин Олеся, ү з нә ү бә тендә, миң а таба иркә кү з карашын юнә лтеп, ү тә сө йкемле бер садә лек һ ә м мө лаем елмаю белә н шул ук тә къдимне кабатлагач, мин ихтыярсыз риза булдым. Олеся ү зе ү к миң а тә линкә не тутырып ө йрә бү леп бирде. Дуң гыз мае, суган, бә рә ң ге һ ә м тавык ите салып, карабодай ярмасыннан пешерелгә н бу ө йрә ифрат та тә мле һ ә м туклыклы ашамлык булып чыкты. Табынга утырыр алдыннан ә би дә, оныгы да чукынып-тө ртенеп мә шә катьлә нмә делә р. Кешенең холкы иң беренче чиратта ашаганда кү ренә дер дигә н ныклы һ ә м хә зерге кө нгә кадә р ү згә решсез карашымны кү здә тотып, мин ике хатынның да табын янында кыланышларын кү зә теп утырдым. Карчык ө йрә не комсыз бер ашыгычлык белә н, кабаланып, авызына зур-зур ипи кисә клә ре кабып, чупылдый- чупылдый ашый, шуң а кү рә аның лепердә век яң ак тирелә ре ничектер бү лтә еп, эчендә ә ллә нинди кабарынкы нә рсә лә р йө ргә н кебек тоела иде. Олесяның исә хә тта ашавында да ниндидер табигый ә дә плелек, садә лек кү ренә иде.

Ашап-эчкә ннә н соң тагын берә р сә гать чамасы утыргач, мин ялгыз урман алачыгының хуҗ алары белә н саубуллаштым да китә ргә җ ыендым.

— Телә сә гез, мин сезне бераз озата барам, — диде Олеся.

— Ниткә н озатулар инде ул тагын! —дип кыштырдап куйды карчык, ачулы тавыш белә н. — һ ич тик кенә урынында утыра белмә с, чикерткә...

Лә кин Олеся инде башына кызыл кә шимир яулыгын бө ркә неп ө лгергә н иде. Ул кинә т ә бисе янына йө гереп килде дә, аны кысып кочаклап, битеннә н чупылдатып ү беп алды.

— Ә бң ем! Җ ан кисә гем, кадерлем, алтыным... мин беразга гына, шундук кире борылып керә м.

— Ярар, бар инде, бар, җ ан кө еге, — диде карчык, оныгы кочагыннан кө чкә котылып. — Сез, барин, зинһ ар, гаеп итә кү рмә гез: шундый илә с-милә срә к инде ул.

Тар сукмактан без урман эчлә теп сузылган пычрак юлга чыктык. Юл тояк эзлә ре белә н чуарланган булып, тирә н тә гә рмә ч эзлә рендә ге кар сулары ө стендә кичке шә фә кънең кызгылт шә ү лә се чагыла иде. Без юл кырыйлатып — ә ле генә кардан арчылган һ ә м ү ткә н елгы яфраклар тү шә лгә н дымлы сырт буйлап ә крен генә атлап киттек. Чери башлаган соргылт-кара яфраклар юрганы астыннан ара-тирә Полесьеның беренче язгы чә чә ге — шә мә хә тө стә ге эре кың гырау чә чә клә р баш тө ртеп чыккан иде.

— Карале, Олеся, — дидем мин, сү згә башлап, — минем синнә н кайбер нә рсә лә р турында сорыйсым килә, тик син ачуланмагае дип кенә куркам... Кешелә р ә йтә лә р, имеш, синең ә биең... ничек дип ә йтим икә н?

— Сихерче дилә рме? — диде Олеся тыныч кына, миң а ярдә мгә килеп.

— Юк, сихерче ү к тү гел... — дигә н ’булдым мин, буталып. — Хә ер, телисең икә н, ә йдә сихерче дип ә йтик... Ә лбә ттә, кеше ни сө йлә мә с. Ә биең нең нинди дә булса шифалы ү лә ннә р җ ыюы яисә им-том белү е гаепмени?.. Соң, ә гә р соравым ошамаса, син миң а җ авап та бирми аласың.

— Юк, нигә ошамасын, — диде Олеся, һ ич тә кә ефе кырылмыйча. — Ошамаслык бернә рсә дә юк монда. Ә йе, ә би минем чыннан да сихерче. Тик хә зер бик картайды инде ул, ә ү вә лге вакытлардагыча оста эшли алмый.

— Элек нилә р эшли ала иде соң ул? — дидем мин, кызыксынып.

— Тө рлесен эшли ала иде. Дә валый, теш сызлавын баса, зә хмә т кайтара, котырган эт тешлә гә н яки елан чаккан кешелә рне ә фсенлә п терелтә, хә зинә яткан җ ирлә рне эзлә п таба иде — кыскасы, эшлә гә н эшлә рен санап чыгарлык та тү гел...

— Белә сең ме нә рсә, Олеся? Туры ә йткә нем ө чен гафу ит: мин боларның берсенә дә ышанмыйм бит, Иә, сер итеп кенә ә йт ә ле миң а: болар һ ә ммә се дә кү з буяу, алдашу гына бит, ә йеме?

Олеся искитмә ү чә н бер кыяфә ттә җ илкә сен җ ыерып куйды.

—- Ихтыярыгыз, телә сә гез ничек уйлагыз. Авыл хатынының башын катыру — анысы бер хә л, лә кин сезнең алда мин алдашып маташмас идем.

— Димә к, син сихергә чынлап торып ышанасың, шулаймы?

Ничек инде ышанмаска? Безнең гомумә н бө тен нә селебез тылсым кө ченә ия... Мин ү зем дә кү п нә рсә лә р эшли алам.

— Олеся, җ анкисә гем... шуларның ичмасам берсен генә булса да кү рсә т ә ле...

— Ник кү рсә тмә скә? Телә сә гез, кү рсә термен дә шул, — диде Олеся. — Хә зер ү кме?

— Ә йе, мө мкин булса, хә зер ү к кү рсә т.

. —■ Курыкмассызмы соң?

— Анысы тагын ниткә н сү з. Тө нлә, бә лкем, курыккан да булыр идем, хә зер якты ич ә ле.

— Ярар алайса. Бирегез миң а кулыгызны.

Мин, буйсынып, аң а таба кулымны суздым. Олеся минем пальто җ иң ен тиз генә кайтарып куйды, манжет каптырмасын ычкындырды да, ү зенең кесә сеннә н ө ч вершок чамасы озынлыктагы фин пычагын алып, аны кү н кынысыннан суырып чыгарды.

Кинә т мин ү земдә ачу китергеч бер курку хисе уяна башлавын тойдым.

— Син нишлә мә кче буласың? — дидем мин, шиклә неп.

— Ү зегез кү рерсез... Сез бернә рсә дә н дә курыкмыйм дидегез ич!

Кинә т Олеся кулы белә н сизелер-сизелмә с* кенә хә рә кә т ясап алды, һ ә м шулчак мин ү земнең белә гемдә, кан тамырын тотып карый торган җ ирдә н бераз ө стә - рә к, йомшак тирегә ү ткен пә ке йө зе сызылып ү ткә нен тойдым. Җ ә рә хә ттә н шундук кан саркып чыкты һ ә м җ иргә еш-еш тама башлады. Кычкырып җ ибә рү дә н мин чак кына тыелып калдым; шулай да_бик нык агарындым булса кирә к, чө нки Олеся кө лемсерә п:

— Курыкмагыз, исә н калырсыз, — дип куйды.

Ул белә гемне җ ә рә хә тле урыннан югарырак кысып тотты да, йө зен җ ә рә хә ткә якын ук китереп, аның ө стенә кайнар сулышын бө рки-бө рки, ниндидер аң лаешсыз сү злә р пышылдарга тотынды. Олеся кулымны ычкындырып тураеп басканда инде, канлы җ ә рә хә т'урынында беленер-беленмә с кызгылт сызык кына торып калган иде.

— йә, ничек? Шул җ итеп торырмы? — диде ул, хә йлә ле елмаеп, һ ә м пә кесен кесә сенә яшереп куйды. —• Тагын телә мисезме?

— Телим, билгеле. Тик, зинһ ар, алай бик куркынычлы булмаса иде, аннары кан да акмасын иде.

— Тагын нә рсә кү рсә тергә икә н соң сезгә? — диде Олеся, уйга калып. — Ярар алайса, менә болай эшлик: сез ялгызыгыз гына юлдан алга атлагыз... Тик, ишетсен колагыгыз, артыгызга борылып карамагыз.

Бу билгесез сынаудан шү рлә вемне яшерер ө чен, мин ү земне кө члә п елмаерга мә җ бү р иттем һ ә м юри уенчак тавыш белә н:

— Синең ул мә зә гең бик куркыныч тү гелме соң? — дигә н булдым.

— Юк, юк... Куркырдай бернә рсә се юк... Барыгыз, — диде Олеся.

Мин, тә җ рибә нең нә тиҗ ә се белә н чиктә н тыш кызыксынып, алга таба атладым. Шул ук вакытта мин аркамда Олесяның миң а тө бә лгә н киеренке кү з карашын тойгандай булдым. Лә кин унбиш-егерме адым да китеп ө лгермә гә нмендер, кинә т тип-тигез урында сө ртенеп киттем дә йө зтү бә н җ иргә капландым.

— Барыгыз, бар! — дип кычкырды Олеся. — Артка борылып карамагыз! Егылудан да курыкмагыз, туйга хә тле тө зә лер ә ле... Егылганда җ иргә ныграк тотыныгыз.

Мин юлымны дә вам иттем. Бер ун адым чамасы баргач, тагын йө зтү бә н җ иргә капландым.

Олеся шаркылдап кө лә -кө лә кулларын чә бә клә ргә тотынды.

— йә, ничек? Кү ң елегез булдымы инде? — диде ул, ак тешлә рен хә йлә ле елтыратып. — Хә зер ышанасызмы инде? Зарар юк, зарар юк!., һ авага очмадыгыз бит, җ ир ө стенә генә тө штегез.

— Ничек эшлә дең соң син моны? — дип, гаҗ ә плә неп сорадым мин, киемемә ябышкан чү пне сыпырып. — Ә ллә серме, югыйсә?

— Нишлә п сер булсын. Телә сә гез, мин сезгә рә хә тлә неп сө йлә п бирә м. Тик менә аң лашылырмы икә н... сез аң ларлык итеп сө йли алырмынмы икә н дим...

Дө рестә н дә, ул сө йлә гә ннә рдә н кайбер нә рсә лә рне мин ахырынача аң лап җ иткермә дем. Лә кин, ялгышма- сам, аның кызыклы бу фокусы шуннан гыйбарә т иде: минем арттан аякны аякка, адымны адымга атлап барган хә лдә, ул бер ү к вакытта минем һ ә рбер хә рә кә темне дә тө гә л рә вештә кабатларга тырышкан, ягъни ү зенең бө тен килеш-килбә те белә н мин булып кыланган. Шулай кү пмедер адым җ ир киткә ч, ул минем барасы юлымда, янә се, җ ирдә н бер аршын югары кү тә релеп торган һ ә м юлга аркылы сузылган бау бар дип фараз итә ргә керешкә н. Аннары, мин шул фараз ителгә н бауга аягым белә н орынам дигә ндә генә, кинә т сө рлегеп егылгандай бер хә рә кә т ясаган... Андый чакта, Олесяның ә йтү енчә, иң таза, иң нык кеше дә аягында басып кала алмаска тиеш икә н... Миң а Олесяның ә леге буталчык аң латмасын кү п еллар ү ткә ч тагын бер мә ртә бә искә тө шерергә туры килде. Сальпетриер шифаханә сендә истериядә н газапланучы ике профессиональ сихерче хатынга ясалган тә җ рибә лә р турында Шарко язган отчетны укыгач искә тө ште ул. Мине иң гаҗ ә плә ндергә не шул булды: гади француз халкы арасыннан чыккан кү з буяучылар да мондый очракларда нә къ менә Полесьеның чибә р сихерчесе кулланган бер ү к ысуллар ярдә мендә эш иткә ннә р икә н.

— О-о! Ул гынамы ә ле, мин тагын кү п нә рсә лә р белә м, — дип куйды Олеся, ү з кө ченә нык ышанган кө р тавыш белә н. — Мә сә лә н, мин сезне бик куркак кеше итә алам.

— Анысы тагын ни дигә н сү з?

. — Сез тиктомалга курка торган кешегә ә верелә сез. Ә йтик, сез бер ялгызыгыз ү з бү лмә гездә утырасыз, ди. Кинә т бер заман сезне тиктомалдан гына курку билә п ала, һ ә м сез калтырана ук башлыйсыз, артыгызга борылып карарга да куркасыз. Тик моны эшлә ү ө чен миң а иң элек сез торган урынны белергә, бү лмә гезне кү рергә кирә к.

— Алайса бик җ иң ел инде бу, — дидем мин, шигемне белдереп. — Урам яктан тә рә зә тө бенә килеп, пыялага чиртә сең дә ни дә булса кычкырасың.

— О, юк, алай тү гел... Бу вакытны мин урманда булам, ү з ө емнә н беркая да чыкмыйм... Лә кин мин кү ң елемнә н ү земнең нишлә ргә тиешлегемне гел уйлап, фараз итеп утырачакмын. Ә йтик, мин урамнан барам, сезнең ө йгә керә м, ишегегезне ачып бү лмә гезгә узам... Сез бу вакыт кайда да булса... ә йтик, ө стә л янында утырасыз, ди... мин акрын гына арттан сезнең янга килә м... сез мине кү рмисез дә, ишетмисез дә... шулай килә м дә, кулларымны иң башыгызга куеп, аска таба баса башлыйм... торган саен катырак басам иң башыгызга... ә ү зем сезнең кү злә регезгә карыйм... менә бо- лай — карагыз ә ле...

Олеся, нечкә кара кашларын җ ыерып, юихерлә ү чә н дә һ шә тле бер шом чагылган кү злә рен миң а юнә лтте. Аның кү з бә бә клә ре ничектер зураеп, кү гелҗ ем тө скә кергә н иде. Моны кү ргә ч, мин шундук кайчандыр Мә с- кә ү дә, Третьяков галереясында караган һ ә м хә зер инде рә ссамының исеме дә онытылган бер рә семне — Медуза башы рә семен искә тө шердем. Олесяның миң а тө бә лгә н кө е катып калган сә ер кү з карашы, илаһ и бер кө ч сыман, мине тә мам тетрә ндереп-җ ибә рде.

— Иә, булды сиң а, Олеся... җ итә р, — дидем мин, ясалма бер кө лү белә н кө леп. — Елмайган чагың миң а кү брә к ошый — андый чакта синең сабыйларча мө лаем йө зең ә карап туймаслык була.

Без юлыбызны дә вам иттек. Барган шә пкә минем кү ң елдә кинә т бер сорау туды: Олеся сө йлә мендә ге тә эсирлелек, укымаган гади кыз ө чен бө тенлә й ят булырга тиешле нә фислек, нә закә тлелек каян килде икә н?

— Белә сең ме, мине нә рсә гаҗ ә плә ндерә, Олеся? — дидем мин, ү земне борчыган сорауга җ авап алырга тырышып. — Менә син, беркем белә н дә диярлек ара- лашмый-нитми, урманда ялгыз башың ү скә нсең... Шулай ук синең китап укырга да ә ллә ни чамаң булмагандыр...

— Мин бө тенлә й язу танымыйм.

— Алайса, бигрә к тә... Шул ук вакытта синең сө йлә шү ең барышнялар сө йлә шү еннә н бер дә ким тү гел. Ә йт ә ле, Олеся, каян килде бу сиң а? Нә рсә турында сораганымны аң лыйсың дыр бит?

— Ә йе, аң лыйм. Боларның һ ә ммә се дә ә бидә н килә... Сез аның шыксыз кыяфә тле булуына карамагыз. У-у! Белә сезме, ул нинди акыллы! Иялә шә тө шкә ч, бә лкем, сезнең алда да аның теле ачыла башлар ә ле, менә шунда ү зегез дә кү рерсез... Дө ньяда аның һ ич белмә гә н нә рсә се юктыр, чын менә, ни сорасаң шуны ә йтә дә бирә. Дө рес, хә зер картайды инде ул.

— Алайса, синең ә биең ү з гомерендә бик кү пне кү ргә ндер, шулаймы? Элек кайда торган соң ул?

Бу сораулар Олесяга бик ү к ошап бетмә де булса кирә к. Ул җ авабын шактый кө ттереп һ ә м телә р-телә - мә стә н ә йтте;

— Белмим... Ул ү зе дә бу турында кү п сө йлә ргә яратмый. Ә гә р ара-тирә сү з кузгаткаласа да, сө йлә гә нен шундук онытырга, бү тә н искә тө шермә скә куша... Ярар, миң а кайтырга вакыт, — диде Олеся, кинә т ашыга башлап, — ә бием ачуланыр. Хушыгыз... Гафу итә сез, мин исемегезне белмим бит ә ле.

Мин аң а исемемне ә йттем.

— Иван Тимофеевич? Бик шә п. Алайса, хушыгыз, Иван Тимофеевич! Безне читлә теп узмагыз, керә йө регез.

Мин аң а кулымны суздым. Олеся кечкенә, лә кин кө чле кулы белә н дусларча каты итеп минем кулымны кысты.

Шул кө ннә н башлап, мин ә леге субайлар ө стендә ге йортка бик еш барып йө ри башладым. Килгә н саен Олеся мине гадә ттә гечә сабыр, горур йө з белә н каршылады. Лә кин мин ишектә н керү гә, ул ниндидер сизелер- сизелмә с хә рә кә т ясап куя һ ә м шуның белә н минем килү емә эчтә н шатланганлыгын кү рсә тә иде. Карчык исә, авыз эченнә н һ аман нидер мыгырдануын дә вам итсә дә, мина булган дошманлыгын ачыктан-ачык белгертмә де. Монда, ә лбә ттә, оныгы Олесяның уң ай тә эсире сизелде булса кирә к. Аннары, кү рә сең, ара-тирә минем кү чтә нә ч, бү лә клә р: йон яулык, банкалы варенье, чия шә рабы ише нә рсә лә р алып килү ем дә карчыкның кү ң елен йомшартмый калмагандыр. Ә арада ү зенә кү рә сү зсез бер кайтырга җ ыенгач, ул мине озата чыга иде. Шул озату кызыклы, җ анлы ә ң гә мә лә р юлны озайтыр ө чен, ирексездә н ә кренрә к барырга тырышабыз, тын урман аланнарын урап ү тә без. Ириновка юлына килеп җ иткә ч, мин Олесяны янә бер ярты чакрым чамасы кире озата барам; аннан соң да ә ле, аерылышмас ө чен, без берә р нарат агачының җ ә енке һ ә м хуш исле кү гелҗ ем ботаклары астында озаклап сө йлә шеп торабыз.

Олесяда мине җ ә леп иткә н нә рсә, ә лбә ттә, аның матурлыгы гына тү гел иде. Моннан башка мине тагын аның гадә ттә н тыш ү зенчә лекле, эчке каршылыклардан,

икелә нү лә рдә н азат булган ирекле, самими табигате сокландырды; нә селдә н килгә н какшамас бер хорафат белә н ө ртелгә н, шул ук вакытта сабыйларныкыча беркатлы да, чибә р хатын-кызларныкыча хә йлә ле, наян да булган ачык, саф акылы сокландырды. Аның бозылмаган һ ә м хыялга бай кү ң елен дө ньядагы барлык нә рсә кызыксындыра, дулкынландыра иде шикелле. Ул миннә н ә ллә нинди чит-ят иллә р, кү з кү рмә гә н халыклар турында, кыргый табигать кү ренешлә ре, җ ир һ ә м галә м тө зелеше, галимнә р, зур шә һ ә р-калалар турында туктаусыз сораштырды. Мин сө йлә гә ннә рнең кү бесе, ә лбә ттә, аң а кеше ышанмастай могҗ иза, ә кият булып тоелды. Ә мма беренче танышкан кө небездә н ү к ү зара сө йлә шү дә мин тоткан эчкерсез, җ итди, гади тон Олеся- га минем һ ә рбер сү земне, бернинди икелә нү сез, ышанып кабул итә ргә ярдә м итә иде. Дө рес, кайчакта Олесяның ярым кыргый акылына барып җ итмә стә й (еш кына хә тта ү зем ө чен дә ахырынача ачык булмаган) берә р кыен мә сьә лә килеп чыга да, аны ничек аң латырга белмичә, мин кызның комсызланып сорашуларына каршы: «Белә сең ме нә рсә... Мин моны сиң а тө шендереп бирә алмам... Син мине аң ламассың », — дип аклана башлый идем.

Андый чакта ул ялварырга керешә:

— Юк, зинһ ар, зинһ ар, сө йлә гез, мин ничек тә аң ларга тырышырмын... хә тта аң ларлык булмаса да... барыбер сө йлә гез... — ди.

Ул мине ә ллә нинди коточкыч чагыштырулар ясар, - га, хә тә р-хә тә р мисаллар белә н эш кылырга мә җ бү р итә, һ ә м ә гә р мин кирә кле тә гъбирне таба алмый кыенсынып торсам якн берә р сү здә тө ртелеп калсам, тотлыгып сө йлә шү че кешегә булышкандай, сабырсызланып, миң а сораулар яудыра башлый иде. һ ә м, чыннан да, аның йө герек, зирә к акылы, табигый кү заллау сә лә те ахыр чиктә минем педагогик зә гыйфьлегемне җ иң еп чыга иде. Мин ирексездә н аның ү з мохитында, ү зенеке- дә й тә рбия алган (яки, дө ресрә ге, бернинди тә рбия алмаган) кешелә р арасында искиткеч сә лә тле бер кеше булганлыгын кө ннә н-кө н ачыграк кү рә бардым.

Бервакытны мин сү з арасында ничектер Петербургны телгә алдым. Олеся шундук кызыксынып сорашырга кереште.

— Нә рсә ул Петербург? Авылмы?

— Юк, авыл тү гел. Петербург ул Россиянең иң зур шә һ ә ре.

— Иң зурымы? Иң -иң зурымы, ә йеме? Шуннан да зуррагы юкмы? — дип сораша бирде Олеся, сабый баладай каныгып.

— Соң, ә йе инде.. Баш тү рә лә рнең һ ә ммә се шунда тора... зур хуҗ алар ягъни... Анда барлык йортлар таштан салынган, агач йортлар бө тенлә й юк.

— Алайса ул безнең Степаньнан зуррак инде, шулаймы? — диде Олеся.

— Бераз зуррак булыр шул... бер биш йө з мә ртә бә гә. Андагы ө йлә рнең кайберсендә Степаньдагыдан ике тапкыр кү брә к халык яши.

— Йа аллам! Нинди ө йлә р соң алар? —дип куйды Олеся, курка калып.

Аң лашылсын ө чен мин, гадә ттә гечә, чагыштырулар ясарга мә җ бү р булдым.

— Коточкыч зур ө йлә р. Биш катлы, алты катлы, хә тта җ иде катлылары да бар. Ә нә, кү рә сең ме теге наратны?

— Иң биегенме? Кү рә м.

— Менә шундый биек йортлар инде, һ ә ммә се ө стә н аска хә тле кеше белә н шыгрым тулы. Ул кешелә р, читлектә ге кошлар сыман, бә лә кә й-бә лә кә й бү лмә лә рдә торалар; һ ә ркайсында бер унлап кеше урнашкан, хә тта сулыш алырга һ ава да җ итми. Ә кайберә ү лә р бө тенлә й тү бә ндә, җ ир астында ук яши, юештә, салкында; андагы бү лмә лә ргә елның ел буе кояш нуры тө шмә гә н чаклар да була.

— Алайса, мин урманымны сезнең ул шә һ ә регезгә гомеремдә дә алыштырмас идем, — диде Олеся, башын чайкап. — Степаньга базарга баргач та тыным кысыла башлый. Этеш-тө ртешлә рдә н гаҗ из буласың, шау-шу, кычкырышудан колаклар тона... Урманнан читкә чыктыммы, кү ң елемне шундый сагыш баса — барысын калдырып, уң га-сулга карамыйча ташлап качасым килә башлый... Җ ә һ ә ннә мгә китсен ул шә һ ә р дигә негез, мин анда бер кө н дә тормас идем.

— Ә киявең шә һ ә рдә н булса, нишлә терсең? — дидем мин, хә йлә ле кө лемсерә п.

Олесяның кашлары җ ыерылды, кҗ а борын яфраклары дерелдә п куйды.

— Шул гына калган иде! '—диде ул, йө зен чытый, — Миң а бернинди дә кияү кирә кми.

— Син хә зер генә алай дисең, Олеся, һ ә ммә кызлар башта шулай дилә р, ә соң ыннан барыбер кияү гә чыгалар. Бераз сабыр ит: менә берә рсен очратырсың, яратырсың, шул чакта инде аның белә н шә һ ә ргә генә тү гел, дө нья читенә китә ргә дә риза булырсың.

— Аһ, сө йлә мә гезче булмаганны... зинһ ар, кирә кми, — диде Олеся, ү пкә лә гә ндә й кулын селтә п. — Йә, нигә юкны сө йлә ргә?.. Ү тенә м сездә н, башка сө йлә мә гез.

— Кызык та инде син, Олеся. Гомерең буе бер егет тә яратмам дип уйлыйсың мыни? Син бит шундый яшь, шундый чибә р, кө чле, йө рә гең дә гыйшык ялкыны кабынса, алай антлар белә н генә котыла алмассың.

— Котылмасам соң — яратырмын! — дип җ авап бирде Олеся, кү злә рен очкынландырып. — Кешедә н киң ә ш сорап тормам...

— Алай булгач, димә к, кияү гә дә чыгарсың, — дидем мин, ү ртә п.

— Сез нә рсә, чиркә ү дә никах укытуны ә йтә сезме ә ллә? — диде Олеся, шиклә нә калып.

— Ә лбә ттә, шуны... Поп сезне мө нбә р тирә ли җ итә клә п йө ртер, дьякон никах җ ыры җ ырлар, синең башың а таҗ кигезерлә р...

Олеся керфеклә рен тү бә н иде һ ә м, сизелер-сизелмә с кенә елмаеп, башын чайкап куйды.

— Юк, җ анкисә гем... сү зем ошамаса ошамас, тик сезгә яшермичә ә йтә м: безнең нә селдә беркем дә никах укытмаган. Ә ни дә, ә би дә никахсыз гына яшә гә ннә р... Безнең нә селгә хә тта чиркә ү гә барып йө рергә дә ярамый...

— Ә леге шул сихергә табынуыгыз аркасындамы?

— Ә йе, шул сихергә табынуыбыз аркасында, — диде Олеся, тыныч бер җ итдилек белә н. — Ә гә р минем җ аным туганда ук аң а сатылган икә н, ничек инде мин чиркә ү дә кү ренә алыйм?!

— Олеся... Акыллым... Ышан сү земә, син ү зең не ү зең алдыйсың... Син адә м ышанмаслык кыргый, кө лке нә рсә сө йлисең бит.

Олесяның йө зенә тагын теге вакытта бер мә ртә бә булган һ ә м ү зенең шул серле тә къдиренә инануын һ ә м буйсынуын кү рсә ткә н шомлы, сә ер бер чырай калыкты.

⇐ Предыдущая 8 9 10 11 121314 15 16 17 Следующая ⇒