Александр Иванович Куприн 11 страница

— Телә сә ң нишлә алайса... ә мин барам. Аны кү реп сө йлә шү минем ө чен бик кызык булачак.

— Анда бернинди кызык та юк, — дип мыгырданды Ярмола һ ә м ачу белә н мич капкачын шапылдатып япты.

Бер сә гатьтә н, табынны җ ыеп, караң гы чоланда чә й эчеп алганнан соң, Ярмола ү з ө енә кайтырга җ ыена башлады. Шунда мин аң ардан:

— Ә ул убырлы карчык ни атлы? —дип сорадым.

— Мануйлиха, — диде Ярмола караң гы чырай белә н, дорфа гына итеп.

Ярмола ү зенең уй-хислә рен беркайчан да ачыктан- ачык белдерми, шулай да аның мине бик якын кү рү е, ү з итү е ачык сизелеп тора иде; аның миң а шулай якынаюында безнең икебезнең дә сунарчы булуыбыз, минем аң а булган гади мө гамә лә м, гел ач яшә гә н гаилә сенә ара-тирә ярдә м иткә лә вем һ ә м, бигрә к тә, Ярмоланы аның кү ң еленә иң тия торган гадә те — эчкечелеге белә н битә рлә мә вем сә бә пче иде булса кирә к. Шуң а кү рә минем ү җ ә тлә неп сихерче карчык белә н танышырга телә вем аны тә мам рә нҗ ү ле бер халә ткә кертте; ачудан ул бертуктаусыз борынын тарткалады, ә болдыр баскычына чыккач, аягы белә н бө тен кө ченә селтә неп, искә рмә стә н этенең корсагына тибеп җ ибә рде. Мескен эт — Рябчик — чинап читкә сикерде, ә мма ү зе шундук чиный-чиный Ярмола артыннан иярде.

III

Ике-ө ч кө ннә н һ авалар җ ылына тө ште. Беркө нне иртә н, таң белә н ү к, минем бү лмә гә Ярмола килеп керде дә гадә ттә гечә гамьсез бер чырай белә н:

— Паныч, мылтыгыгызны чистартырга кирә к булыр, — диде.

— Нә рсә бар? — дидем мин, юрган астында киерел- гә лә п.

— Тө нлә куян бик йө ренгә н: эзлә ре кү п, бә лки, пан урманына чыгып керербез?

Аучыларга хас сабырсызлыгын тышкы ваемсызлык астына яшерергә тырышса да, Ярмоланың тизрә к урманга китә ргә ашкынуын мин шундук шә йлә п алдым. Чыннан да, аның бер кө пшә ле ау мылтыгы алгы якта ә зер тора икә н инде. Кө пшә сенең авызы тутыккан һ ә м, дары газларыннан тә мам ашалып, аң а. берничә урыныннан кургашын ямау салынган булса да, бу иске мылтыктан бер генә чуллыкның да качып китә алганы юк иде ә ле.

Урманга килеп керү гә ү к без куян эзенә юлыктык: алгы ике тә пи янә шә, ә арттагы икесе — аллы-артлы. Куян, юлга чыгып, берничә йө з сажень чамасы җ ир барган да, кырт тукталып, юлдан яшь наратлар куелыгына сикергә н.

— Болай булгач, без аның . каршысына ә йлә неп чыгабыз инде, — дип куйды Ярмола, — Димә к, куян кайдадыр шушы тирә дә генә шың каеп ята. Сез, паныч... — дип дә вам итте ул аннары һ ә м, мине кая җ ибә рергә кирә клеген ү зенә генә таныш ниндидер билгелә р буенча чамалагандай, бераз уйланып торды... — Сез теге иске алачыкка хә тле барыгыз. Ә мин аны Замлын ягыннан урап узам. Куянны эт ө ркетеп чыгаргач та, мин сезгә аваз бирермен.

Ярмола, гү я суга чумгандай, шундук куе ә рә мә лек арасына кереп югалды. Мин колак салып тың ларга керештем. Ул браконьерларча бө тенлә й тавышсыз- тынсыз атлый, ә озын кунычлы юкә итек кигә н аягы астында бер генә дә чыбык-чабык сынган тавыш ишетелми иде.

Мин ашыкмыйча гына ылыслы урман читендә ге иске алачыкка киттем. Ярым җ имерек һ ә м кешесез бу ө йгә барып җ иткә ч, озын, тө з һ ә м шә рә кә ү сә ле бер нарат агачы астына кереп постым. Бө тен тирә -як кышкы җ илсез урманда гына була торган хозур бер тынлыкка чумган. Ботаклар, ылысларына кунган кабарынкы авыр кар япмасыннан сыгыла тө шеп, агачларга ниндидер бә йрә мчә соклангыч һ ә м салкын бер тө с биреп торалар. Ара-тирә агач башыннан нечкә генә берә р ботак ычкынып китә дә, һ авада аермачык яң гырап, аның аскы ботакларга шарт-шорт бә релә -сугыла тү бә н очканы ишетелә. Кояш тө шкә н урыннарда кар япмасы алсуланып, ә кү лә гә дә зә ң гә рсу нурлар чә чеп җ емелди. Тантаналы һ ә м салкын бу тынлык ү зенең изрә ткеч хозурлыгы белә н мине тә мам ү зенә буйсындырды; миң хә тта ү з янымнан ә крен генә, тавыш-тынсыз гына вакыт узып барганын да тойгандай булдым...

Кинә т еракта, куе агачлар арасында, эт ө ргә н тавыш ишетелде. Бу — Рябчик иде: аның вакыт-вакыт бө тенлә й диярлек чинауга кү чә торган ү тә лү ле һ ә м калынлы- нечкә ле бер тавыш белә н ө рү е ниндидер җ ә нлек артыннан куып барганлыгын аң лата иде. Шундук мин Ярмо- ланың сө рә н салып кычкыруын да ишеттем. Анысы. беренче иҗ екне хатын-кызларча нечкә, ә че ТавыШ белә н сузып, ә икенчесен улагандай калын тавыш белә н кистереп, эте артыннан: «У-бый! У-бый! » — дип кычкыра иде (кү п вакытлар ү ткә ннә н соң гына мин Полесье аучылары арасында нык таралган бу сү знең «убивать» — «ү терү » фигыленнә н бозылып ясалганын белдем).

Тавышның юнә леше буенча фикер йө рткә ндә, эт җ ә нлекне миннә н сул яктарак куып бара шикелле иде. Аларның каршыларына чыгу ө чен мин урман ачыклыгы аша тиз генә шунда йө гердем. Ә мма унбиш-егерме адым да китеп ө лгермә гә нмендер, шул чакны кинә т каршыдагы бер агач тө бе артыннан соргылт йонлы зур гына бер куян атылып чыкты; атылып чыкты да, ә ллә ни ашыгырга телә мә гә ндә й, колакларын шомартып, биек һ ә м салмак сикерешлә р ясый-ясый, юл аша чыкты һ ә м яшь агачлар куелыгына кереп югалды. Аның артыннан җ ан-фә рманга куып килгә н Рябчик, мине кү реп, чак кына туктагандай итте, сизелер-сизелмә с кенә койрыгын болгап, берме, икеме тапкыр кар тешлә п алды да тагын куян артыннан ташланды.

Ул да булмады, куе агачлар арасыннан бернинди тавыш-тынсыз Ярмола ү зе килеп чыкты.

— Паныч, нишлә п сез куянның юлына аркылы тө шмә дегез? — дип кычкырды ул, шелтә лә гә ндә й, телен шартлатып.

— Ара ерак иде бит... аң а хә тле ә ле ике йө з адым чамасы бар иде.

Минем, гаепле кеше сыман, кызара башлавымны кү реп, ул бераз йомшара тө ште.

— Ярар, зарар юк, паныч... Безнең кулдан барыбер ычкына алмас. Ириновка юлына барыгыз — ул хә зер шунда чыгачак, — диде.

Мин Ириновка юлына таба юнә лдем һ ә м бер-ике минуттан соң ук якында гына янә ө т ө ргә н тавыш ишеттем. Миндә кинә т аучылык җ ене кузгалды. Мылтыгымны ә зер тоткан хә лдә, битемә чыбык-чабык сугуга да игътибар итмә стә н, ботакларны сындыра-аера, куе куаклык аша алга йө гердем. Шулай шактый озак йө гергә нмендер, кү рә сең, чө нки минем сулышым кысыла башлады, һ ә м кинә т шул вакыт эт ө ргә н тавыш та тукталды. Уң га-сулга борылмый гел шулай туры барсам, Ириновка юлында Ярмола белә н очрашмый калмам дигә н ө метем 'бар иде минем. Лә кин, юлыма аркылы тө шкә н агач тө плә рен һ ә м куе ә рә мә леклә рне урый-урый ә йлә неп чаба торгач, мин бө тенлә й читкә тайпылганмын икә н. Ү земнең адашуымны аң лап, мин Ярмоланы дә шеп карадым. Ә мма миң а җ авап кайтаручы булмады.

Ул арада мин, аны-моны уйламастан, һ аман бардым да бардым. Озакламый урман сирә гә я тө ште, җ ир сө зӘ клә нгә ннә н-сө зә клә нә барып, тү мгә клә р кү ренә башлады. Карга уелып кергә н аяк эзе шундук караеп китә һ ә м су белә н тула иде. Берничә мә ртә бә инде миң а тез тиң ентен чаклакка батарга туры килде. Янә андый хә тә р хә лгә юлыкмас ө чен, мин тү мгә ктә н тү мгә ккә сикереп бара башладым. Соргылт тө стә ге куе мү к каплаган бу тү мгә клә р аяк баскан саен йомшак келә м сыман уелып-уелып керә иде.

Куаклыклар тиздә н бө тенлә й бетте. Ниһ аять, мин зур гына бер тү гә рә к сазлыкка -килеп чыктым. Сазлык тоташ кар җ ә ймә се белә н капланган булып, бу ак җ ә ймә астыннан ә ле анда, ә ле моң да карасу тү мгә кл-ә р калкып тора иде. Сазлыкның аргы ягында, агачлар ышыгында, ак стеналы ниндидер ө й кү згә чалынды. «Ириновка урманы каравылчысының ө едер, — дип уйладым мин. — Кереп, юлны сорашып чыгарга кирә к булыр».

Лә кин ул ө йгә алай бик җ иң ел генә барып җ итеп булмады. Моның ө чен миң а адым саен сазга батарга туры килде. Итеклә ремә тулган су чупыр-чупыр килә, аякларны ө стерә ү авырайганнан-авырая бара иде.

Азаплана торгач, ниһ аять, сазлыкны кичеп, калкурак урынга кү тә релдем дә ә леге йорт каршына килеп туктадым. Йорт дигә ннә н, ул чын мә гънә сендә йорт та тү гел, ә тылсымлы ә киятлә рдә сө йлә нелә торган уенчык ө й сыман бернә рсә иде. Язын бө тен Ириновка урманын су баскангадыр, кү рә сең, ө й субайлар ө стенә, идә нен җ ирдә н шактый югары кү тә ртеп салынган иде. Лә кин, вакыт ү тү белә н, аның бер як стенасы иң ә тө шкә н, шуның аркасында ул хә зер чатан кеше сыман бер якка янтаеп, моң суланып утыра иде. Тә рә зә лә рендә дә берничә ө лгесенең пыяласы юк, пыяла урынына ул тишеклә рне тышкы якка бү лтә еп торган ә ллә нинди керле чү прә клә р белә н томалап куйганнар иде.

Мин келә не, ычкындырдым да ө й ишеген ачып эчкә кердем. Ө й миң а бик караң гы булып тоелды, чө нки иртә дә н бирле җ емелдә век ак карга карап йө ри-йө ри минем кү з алдымда инде ә ллә нинди шә мә хә таплар уйнаклый башлаган иде. Мин ө й эчендә кеше бармы, юкмы икә нен дә бик озак аера алмый тордым.

— Эй, ө йдә кеше бармы соң? — дип сорадым мин, сабырсызланып.

Мич янында нә рсә дер кыймылдап куйды. Мин якынрак килдем һ ә м идә ндә утырган бер кортканы кү рдем. Аның каршында бер ө ем тавык каурые ята иде. Кортка каурыйларны берә м-берә м кулына алып, йонын сыпырып тө шерә дә, йонны кә рҗ ингә, ә шә рә каурыйларын идә нгә ташлый бара иде.

Кортканы тагын да җ ентеклә брә к караштыра торгач, минем кү ң елдә кинә т: «Тукта ә ле, бу теге Ириновка сихерчесе Мануйлиха тү гелме соң? » — дигә н бер уй чагылып узды. Гадә ттә, халык риваятьлә рендә убырлы карчыкларны сурә тли торган барлык билгелә р бу корткада да аермачык ярылып ята иде. Шундый ук эчкә баткан ач яң ак; алга таба очлаеп китеп, салынкы кә кре борыны белә н тоташа язган озын, лә пердә век ияк; эчкә убылган тешсез авыз; ул авыз, нә рсә дер чә йнә гә ндә й, гел кыймылдап, йө реп тора; кайчандыр зә ң гә р тө стә булган, хә зер инде зә ң гә рлеге шактый уң а тө шкә н тү гә рә к, калку кү злә ре исә, куркынычлы кош кү злә ре сыман, салкын-нурсыз шом белә н карыйлар.

— Исә нме, ә би! — дидем мин, мө мкин кадә р ягымлырак булырга тырышып. — Син Мануйлиха ә би буласың мы ә ллә?

Җ авап урынына карчыкның кү крә гендә нә рсә дер быгырдап, хырылдап куйды; аннары тешсез авыздан, ә ле сулышы кысылган карт карга карылдавына охшап, ә ле ө зек-ө зек чә релдә ү гә кү чеп, шыш-шыш иткә н ә ллә нинди сә ер авазлар ишетелде:

— Ә ү вә ле заманнарда игелекле адә мнә р, шаять, шулай, Мануйлиха дип тә йө рткә ннә рдер... Ә хә зер исемем кук, хә л белү чем юк. Сиң а ни кирә к? — дип сорады ул тә кә ллефсез генә, ү зенең эчпошыргыч эшен дә вам итеп.

— Менә адашып килеп чыктым ә ле, ә бекә й. Синдә сө т табылмасмы икә н дип кергә н идем.

— Бернинди сө тем юк, — Дип кырт КисТе карчык, ачу белә н. — Кү п булыр монда сездә й адашып йө рү челә р... һ ә ммә гезне ашатып-эчертеп бетерә алмассың...

— Син, ә би, кунакларга бик ү к ягымлы тү гел икә нсең.

— Хак сү з ә йтә сең: бө тенлә й дә ягымлы тү гелмен. Сезнең ө чен аерым сый-нигъмә т тотмыйбыз. Арыгансың икә н, утырып ял ит, сине ө йдә н беркем кумый. Ничек дилә р ә ле: «Телә сә гез, ө й эргә безгә килеп утырыгыз, безнең бә йрә мнең чың ын тың лагыз, ә сыйлануын без ү зебез дә сыйлана белербез». Менә шулайрак, егет.

Карчыкның сө йлә ү рә веше аның чыннан да монда читтә н килгә нлеген кү рсә тә иде. Тө ньяк кешелә ренә хас тасма теллелекне, сирә к очрый торган ү ткер сү злә р кушып сө йлә ү не бу якта яратмыйлар гына тү гел, аң ламыйлар да иде. Ул арада карчык, ү з эшен туктаусыз дә вам иткә н хә лдә, авыз эченнә н һ аман нидер мыгырдануында булды. Тик аның тавышы торган саен ә кре- нә йгә ннә н-ә кренә я бара иде. Мин аның бә йлә нешсез, буталчык сү злә реннә н берни дә аң ламадым диярлек: «Менә сиң а Мануйлиха ә бекә й... Ә кем ул — беркем белми... Яшем зур инде минем, яшь тү гелмен... Аягын болгый, такылдапмы-такылдый — кыбырсык саескан диярсең... »

Кү пмедер вакыт аның шулай ү залдына сө йлә нү ен тын гына тың лап тордым; һ ә м кинә т: каршымда — акылыннан язган хатын, ахры, дигә н уй мине җ ирә нү катыш бер ө ркү хисе белә н тетрә ндереп җ ибә рде.

Шулай да мин ө й эчен тиз генә кү здә н кичерергә ө лгердем. Бү лмә нең яртысын диярлек акшары кубып беткә н гаять зур мич били иде. Почмакта тә ре-фә лә н юк. Стеналарга, гадә ттә ге яшел мыеклы аучы, шә мә хә йонлы эт сурә тлә ре һ ә м беркем белмә гә н ә ллә ниң ди генералларның портретлары урынына бә йлә ме-бә йлә ме белә н кипкә н ү лә н, бө решкә н тамырлар эленгә н, шү рлеклә ргә савыт-саба куелган. Сихерчелә р ө ендә була торган кара песи дә, мә че башлы ябалак та кү ренми, аның каравы мич башыннан миң а таба дә ү генә ике чуар сыерчык гаҗ ә плә неп карап тора иде.

— Ә би, һ ич югы су гына булса да бардыр бит инде сездә? — дип сорадым мин, тавышымны кү тә рә тө шеп.

— Ә нә шунда, кисмә ктә, — диде карчык, башы белә н ымлап.

Судан ниндидер сө рсегә н ис, саз тә ме килә иде. Су ө чен карчыкка рә хмә т ә йткә ч (рә хмә тне ул колагына да элмә де), мин аң ардан олы юлга ничек чыгарга икә нен сорадым.

Ул кинә т башын кү тә рде, миң а таба кошныкыдай салкын, ү ткен кү з карашын юнә лтте дә, ашыгып, сабырсызланып, мыгырданырга тотынды:

— Бар, бар... Бар, юлың ны кара, егеткә й. Сиң а монда берни калмаган. Кунакның вакытында китә белгә не хә ерле. Бар, балакай, ү з юлың да бул...

Чыннан да, чыгып китү дә н башка чара калмаган иде миң а. Лә кин шул чакны миндә, кортка кү ң елен акча белә н йомшартып булмасмы, дигә н бер уй туды. Мин кесә мнә н ө р-яң а егерме биш тиенлек кө меш чыгарып, аны Мануйлихага таба суздым. Ничек дө рес юраганмын диген: акчаны кү рү гә, кортка кинә т • кыймылдап куйды, кү злә рен зур ачып, дерелдә п торган кә кре һ ә м буынлы-буынлы бармаклары белә н кабаланып акчага ү релде. .

— Э-э, юк, - Мануйлиха ә бекә й, бушка бирмим, — дигә н булдым мин, ү ртә п, һ ә м кө меш тә ң кә не учыма йомарладым. — Син башта миң а багып кү рсә т.

Сихерче карчык ачыктан-ачык канә гатьсезлә нү белә н җ ыерчыклы, бө решкә н йө зен чытты. Ул, икелә нгә ндә й итеп, минем акча ишерелгә н учыма ничектер шиклә неп һ ә м кырын кү з белә н карап алды. Лә кин комсызлык, кү рә сең, кө члерә к иде.

— Ярый, §йдә алайса, багып карыйк, — диде ул, сү злә рен кө чкә ә вә лә п, һ ә м авырлык белә н идә ннә н торып басты. — Мин бит хә зер беркемгә дә карта бакмыйм, балакаем... Андый эшлә р онытылды инде... Картаелды, кү злә рем кү рми. Тик синең ө чен баксам гына...

Бө кре гә ү дә се белә н калтырана-калтырана, ул стенага тотынып ө стә л янына килде һ ә м кү п файдаланудан тә мам таушалып, калынаеп беткә н соргылт уен карталарын кулына алды да, аларны бик һ ә йбә тлә п аралаштыргач, колодасы белә н миң а таба сузды.

— Яле, шудырт... Сул кулың белә н шудырт... Йө рә ккә якыны белә н...

Аннары, бармакларына тө кереп, карталарны бе- рә мтеклә п-берә мтеклә п ү зенә бер тә ртиптә таратырга кереште. Карталар ө стә л ө стенә камыр җ ә ймә седә й

шапылдап барып тө шә лә р һ ә м сигез почмаклы йолдыз сурә те сыман тезелә баралар иде. Соң гы картаны сурә тле ягы белә н король ө стенә каплагач, Мануйлиха ә би кулын миң а таба сузды һ ә м чегә ннә рчә кө йлә п- вә землә п телә нергә тотынды:

— Игелегең не кү рсә т, мә рхә мә тле егет... Бә хет- Сә гадә ткә ирешерсең, мал-мө лкә тле булырсың...

Мин аң а учымдагы кө меш акчаны тө рттем. Кортка, маймылча ө лгер бер хә рә кә т белә н, шундук аны алып уртына яшерде.

— Сине алда озын юл һ ә м зур бә хет кө тә, — дип тезеп китте ул. — Син буби дамасы белә н очрашырга һ ә м зур йортта ниндидер кү ң елле сө йлә шү алып барырга тиешсең. Озакламый треф короленнә н кө телмә гә н хә бә р килер. Алда тагын ниндидер мә шә кать-борчулар чыгасы бар, аннары кулың а кү пмедер акча да керә чә к. Зур мә җ лескә юлыгырсың, анда эчеп исерерсең. Аяктан егылганчы ук тү гел тү гелен, шулай да исерә чә гең не карта ачык ә йтә. Гомерең бик озын булыр. Ә гә р дә алтмыш җ иде яшең дә ү лмә сә ң, ул чакны...

Мануйлиха ә би, кинә т сө йлә ү дә н туктап, ниндидер тавышка колак салгандай, башын кү тә рде. Мин дә сагаеп калдым. Бераздан җ ырлый-җ ырлый ө йгә якынлашып килгә н ниндидер кызның кө чле һ ә м яң гыравыклы тавышы ишетелде. Сү злә ренә караганда, ул дә ртле малорус җ ырын башкара иде:

Ой чи цвит, чи не цент Калиноньку ломит.

Ой чи сон, чи не сон Головоньку клонит

— Инде син кит, егеткә й, бар кит, — диде карчык борчулы тө стә һ ә м, . кабаланып, тизрә к мине ө стә л яныннан ә ткә лә ргә тотынды. — Кеше бусагасын таптап йө рисе юк. Бар, ү з юлың да бул...

Ул хә тта, курткам җ иң еннә н элә ктереп, мине ишеккә таба ө стери ү к башлады. Аның йө зендә ниндидер кыргый бер шом, борчу чагыла иде.

¹ Ә ллә чә чә к, ә ллә тү гел Баланнарны сындыра. Ә ллә йокы, ә ллә тү гел Башымны салындыра-

Ә леге җ ыр җ ырлап килү ченең моң лы тавышы кинә т бө тенлә й якында, ө й янында гына ө зелеп калды да, тимер келә шалтырап, ишек иң лә й ачылып китте һ ә м бусагада озын зифа буйлы, кө лә ч йө зле бер кыз кү ренде. Ике кулы белә н ул бик сакланып кына ү зенең буй- буй тө шкә н бизә кле алъяпкыч итә ген кайтарып тоткан иде. Итә к кырыеннан исә, нечкә кызыл муеннарын сузып, чем-кара, елтыр кү зле ө ч кошчык карап тора иде.

— Карале, ә бекә ем, бу кызылтү шлә р тагын миң а тагылып кайттылар, — диде ул, шаркылдап кө леп. — Кү р инде, нинди сө йкемлелә р... Бө тенлә й ачыкканнар, мескеннә р. Ә минем, ү ч иткә ндә й, янымда ипием булмады.

Лә кин шулчак мине кү реп, кыз кинә т сү зеннә н туктады, һ ә м бө тен бите комачтай кызарынды. Аның нечкә кара кашлары ачулы тө стә җ ыерылып куйды, кү злә ре сорау белә н карчыкка текә лде.

— Менә барин кергә н... Юл сораша, — дип аң латты карчык. Аннары, миң а таба борылып, кискен итеп ө стә п куйды: — Ярый, чибә р егет, юкны бушка аударып утырма, юлың да бул. Су эчтең, сө йлә штең, инде чама белергә дә кирә ктер. Без сиң а иш кешелә р тү гел...

■ — Карале, чибә ркә й, — дип эндә штем мин кызга, — зинһ ар ө чен, миң а- Ириновка юлын гына кү рсә теп бирче, юкса, сезнең бу сазлыктан гомергә чыга алмассың.

Сү злә ремне шундый йомшак һ ә м ү тенечле бер аһ ә ң белә н ә йтү ем кызта тә эсир итте булса кирә к. Ул, ү зенең кызылтү шлә рен саклык белә н генә мич башына — сыерчыклары янә шә сенә утыртып, элек ү к салып кулына тоткан кыска җ илә нен ян сә кегә ыргытты да, бер сү з эндә шмичә, тышка чыгып китте.

Мин аның артыннан иярдем.

— Синең ул кошларың кулга иялә шкә нмени? — дидем мин, кызны куып җ итеп.

—• Ә йе, кулга иялә шкә н, — дип җ авап бирде кыз, миң а бө тенлә й кү з тө шермә стә н. — Менә, карагыз, — диде ул аннары, читә н янында туктап. — Кү рә сезме сукмакны, ә нә, ә нә тегендә, нарат агачлары арасыннан сузылып киткә н? Кү рә сезме?

— Кү рә м...

— Шул сукмактан туп-туры барыгыз да барыгыз. Имә н тү мә ренә барып җ иткә ч, сулга борылырсыз. Аннары урман эчлә теп тагын туп-туры барыгыз. Шуннан инде Ириновка юлына килеп чыгарсыз.

Уң кулын алга сузып, миң а юл юнә лешен аң латкан арада, мин кызга ирексездә н сокланып карап тордым. Аң арда бу як кызларын — башларына шыксыз яулык урап, маң гайларын, ияк һ ә м авызларын томалап йө рү че, куркынган йө злә ре белә н һ ә ммә се дә бер ү к тө рле тә эсир калдыручы җ ирле халык кызларын хә терлә ткә н бернә рсә дә юк иде. Минем яң а танышым егерме — егерме биш яшьлә р чамасындагы озын буйлы, коң гырт- кара чә чле бер кыз булып, ул ү зен гаять табигый һ ә м нә закә тле тота иде. Ө стенә кигә н иркен ак кү лмә ге яшь таза кү крә клә ренә гаҗ ә еп матур рә вештә ятып тора. Бер кү ргә ч, аның ү зенчә лекле чибә р йө зен һ ич онытырлык тү гел, шул ук вакытта аны, никадә р генә кү п кү зә тсә ң дә, тасвир итеп булмас шикелле иде. Урталай сыныбрак торган нә зек кашлар аның елтыр зур кара кү злә ренә ниндидер серле шаянлык, боеручанлык һ ә м самимилек ө сти; алсуланып торган кара тутлы бит алмалары һ ә м ү зенә бертө рле тә вә ккә ллек, 'кыланчыклык белә н турсаебрак торган килешле иреннә ре — болар һ ә ммә се дә соклангыч, ү зенчә лекле иде.

— Шундый аулак җ ирдә ялгыз яшә ргә сез ничек курыкмыйсыз? — дип сорадым мин, читә н янында тукталып.

Кыз ваемсыз гына иң башын җ ыерып куйды.

— Нә рсә дә н куркырга? Монда бү релә р килеп йө рми.

— Хикмә т бү редә генә мени... Кө рт басып китү е бар, янгын чыгуы бар... Азмыни шундый. кү ң елсезлеклә р. Сез монда бер ялгызыгыз, сезгә ярдә мгә килергә дә ө лгермә ячә клә р.

— Ө лгермә ү лә ре шө кер! — дип кулын селтә де кыз, исе китмичә генә. — Ә би белә н икебезне бө тенлә й тынычлыкта калдырсалар, бигрә к тә яхшы булыр иде ә ле, юкса...

— Нә рсә юкса?

— Кү пне белсә гез, тиз картаерсыз, — дип кырт кисте кыз, аннары борчулы кыяфә ттә сорап куйды: — Ә сез ү зегез кем буласыз соң?

Шулчак мин, карчык та, бу чибә р кыз ү зе дә «тә р

Тип иялә ренең » берә р Тө рле җ ә бере Тө шү дә н куркалардыр, ахрысы, дип уйлап алдым һ ә м кызны тизрә к тынычландырырга ашыктым:

— О! Зинһ ар ө чен, борчылма! Мин урядник та, писер да, салым җ ыючы да тү гел — кыскасы, мин бернинди тү рә тү гел.

— Юк, сез чынлап ә йтә сезме?

— Чын менә, ант итеп ә йтә м. Мин бит бө тенлә й мондагы кеше тү гел. Бары кунакка дип кенә килдем... берничә айга... аннары тагын китә м. Ә гә р телә сә ң, мин хә тта монда булуымны, сезне кү рү емне беркемгә ә йтми алам. Син миң а ышанасың мы?

Кызның йө зе бераз ачылып киткә ндә й булды.

— Ә гә р сү зегез ялган тү гел икә н, дө ресен ә йтә сез булыр. Сез ничек соң: безнең хакта электә н ишетеп килдегезме, ә ллә болай гына кердегезме?

⇐ Предыдущая 6 7 8 9 101112 13 14 15 Следующая ⇒