1 Юка сукно. 10 страница

^У _ Нишлә п соң алай итү емне ә шә ке дип ә итмисең? - п_Иде ул, - Син бит ә ле генә шуны уйладың?

Башка нә рсә уйлаган булсам да, шуны уйлаганмындыр шикелле тоелды, шуң а кү рә: _

—, â ge — дип җ авап кайтардым, —- ә йе, бер дә килешә торган эш. тү гел, мин моны синнә н Һ ич кө тмә гә н

100
идем. — Аң а син диюдә н шул чакны аеруча рә хә т булып китте. — Я, тешең нихә л? — дип ө стә дем ахырдан.

Дмитрий:

—Туктады инде. Эх, Николенька, дустым! —дип искиткеч ягымлы итеп сө йли башлады, елтыраган кү злә рендә менә -менә яшь кү ренер тө сле тоела иде. — Мин ү земнең ә шә ке икә немне дә белә м, яхшырасым килгә не, яхшыртуын сораганым ходайның ү зенә мә гълү м. Нишлим соң холкым шундый ә шә ке булгач, шундый бә хетсез кеше булгач? Нишлим соң? Тыелырга да тырышып карыйм бит инде, югыйсә, тө зә лергә дә тырышып карыйм, тик моң арга ялгыз башың ирешергә мө мкинме соң? Аннары бу тиз генә була торган нә рсә тү гел. Миң а берә рсе булышсын иде. Любовь Сергеевнаны алыйк —* ул миң а бу эштә зур ярдә м кү рсә тте инде, чө нки ул мине аң лый. Язуларымнан кү ренеп тора, мин инде соң гы бер ел эчендә бик нык тө зә лдем. Эх, Николенька, җ аным! —дип, гаҗ ә п назлы итеп һ ә м, кү ң елендә ни барын чыга^рып салгач, бераз тынычлана тө шеп, сү зен дә вам итте ул. —• Аның шикелле кызның йогынтысы ү зе ни тора бит! Я раббем, шундый дус белә н бергә -бергә кө н итә башлагач, нинди шә п булачак! Аның янында мин бө тенлә й икенче кеше бит.

Шуннан Дмитрий, ө йлә неп, авылда яшә ячә ген, туктаусыз ү з ө стендә эшлә ячә ген сө йлә ргә кереште.

•— Мин авылда яшим, ә син миң а кунакка килә сең: ул чагында, бә лкем, син дә Сонечкаң а ө йлә нгә н булырсың, — диде ул, — балаларыбыз уйнап йө рер. Карап торырга болар һ ә ммә се кө лке тө сле, ә шуларның булып куюы ихтимал.

Мин, елмаеп:

•—< Ник булмасын, бик ихтимал! — дим, ә ү зем, аның сең елесен алсам, тагы да яхшырак килеп чыгачак, дип уйлыйм.

Ул бераз сү зсез торды да:

— Белә сең ме, сиң а минем нә рсә ә йтә сем килә? —> дип куйды. — Син бит Сонечкага гашыйкмын дип кыланасың гына. Карап-карап торам да — юк нә рсә диясем килә. Чын тойгының нә рсә икә нен белмисең ә ле син.

Ү зем дә шулайрак уйлаганга, каршы килмә дем. Бераз сө йлә шмичә яттык.

— Син сизгә нсең инде: минем бү ген дә ә ллә нинди чагым иде, Варя белә н сү з кө рә штереп тә начар

эшлә дем, җ итмә сә тагы синея алда бит ә ле. Соң ыннан ү кенеп бетә алмадым. Варенька кү п нә рсә не аң лап җ иткерми җ иткерү ен, тик ул акыллы, ә йбә т кыз, менә син аның белә н якыннанрак танышырсың ә ле.

Аның сү зне минем гашыйк булмавымнан ү зенең се- ң елесен мактауга боруы мине ә йтеп бетергесез куандырды, битемне кызартты, ә мма аның сең елесе хакында бер авыз сү з ә йтмә дем. Икенче нә рсә турында сө йлә штек.

Шулай сө йлә шә торгач, таң ә тә члә ре кычкырганчы йокламый ятканбыз. Дмитрий, ү з урынына кү чеп, утны сү ндергә ндә инде таң беленеп килә иде.

Җ итә р, йоклыйк инде, —диде ул.

< — Ә һ ә, — дидем мин. — Бер генә сү з ә йтә м.

— Я.

Мин:

—• Дө ньяда яшә ве рә хә тме? — дигә ч, ул:

'=• Дө ньяда яшә ве рә хә т, — дип җ авап кайтарды. Аның тавышыннан караң гыда да кө лә ч йө зен, балкып торган кү злә рен, сабыйларча елмаюын кү ргә ндә й

булдым.

XXVIII бү лек

АВЫЛДА

Икенче кө нне без Володя белә н, почта атларына утырып, авылга кайтып киттек. Юлда Мә скә ү истә леклә рен берә м-берә м баштан ү ткә ргә ндә, хә теремә Сонечка Валахина килеп тө ште, тик анысы да кө н кичкә авышкач, биш станция киткә ч кенә булды. «Кызык та инде, — дип уйладым мин: —ү зем шуң а гашыйк, ү зем бө тенлә й баштан чыгарганмын; миң а аны уйламыйча ярамый». Шуннан аның турында уйларга керештем, юл- дагының билгеле инде: уйларым бә й-< лә нешсез булса да, җ ә һ ә т йө рде. Ни

һ аять, авылга кайткач, ө йдә гелә р алдында ике кө н рә ттә н кайгы-сагышлы булып, уйга баткан сыман йө рергә кирә к, дигә н фикергә килдем. Бигрә к тә Катенька алдында шулай кыланырга кирә к таптым, чө нки ул моның ише нә рсә лә рне бик яхшы белә дип санадым, йө рә гемнең нинди хә лдә булуын аң а читлә теп кенә сиздереп тә куйдым. Тик бү тә ннә рне дә, ү земне дә ничаклы гына ышандырырга тырышмыйм, башка гашыйкларча ничаклы гына кыланып карамыйм, алай да гыйшкым ике генә кө нгә тарыды — ә ле анда да кө не буена тү гел, кичлә рен генә гашыйк икә нем исемә тө шкә лә де, аннан соң инде, авыл тормышына бер иялә шеп киткә ч, Сонечканы сө юем хә тердә н ү к чыкты.

Петровскийга без тө нлә белә н кайтып тө штек, мин йоклаган идем, шуң а кү рә ө йне дә, каен аллеясын да, ө йдә гелә рнең дә берсен-бер кү рмә дем (кү птә н йоклыйлар иде инде). Бө крелә ре чыккан, картаеп беткә н, ө стенә хатынының ниндидер сырган кофтасын кигә н Фока, яланаяк килеш, кулына шә м тотып, ишек ачты. Безне кү ргә ч, шатлыгыннан дерелдә ргә тотынды, безне иң нә - ребездә н ү пте, ү зе җ ә еп яткан киезне ашык-пошык җ ыйды да киенә башлады. Ө йалды белә н баскычны ү ткә ндә ә ле мин йокыдан рә тлә п айнып җ итмә гә н идем, ә мма инде алгы бү лмә гә килеп кергә ч, ишек тоткасы, ишек биклә вече, кыек идә н тактасы, борынгы шә мдә л (аң а элеккечә ү к май эреп тамган), шә цнең ә ле генә яндырылган, кызып та җ итмә гә н кә кре җ ебеннә н тө шкә н шә ү лә лә р, гомер-гомергә тузанлы, ике катлы тә рә зә (аның артында милә ш ү сә иде бугай) —болар һ ә ммә се бер фикер йомгагына килеп тоташкандай ү зара бә йлә нешле, кү ң елгә якын һ ә м истә леккә бай булганга, мин кинә т бу сө екле иске йортыбызның ү земне назлавын тойдым. Башыма ирексездә н: «Ничек соң эле без ө й белә н бер-беребездә н башка шулчаклы озак тора алдык? — дигә н уй килде. Шуннан, каядыр ашкынып, башка бү лмә лә р дә шулай ук микә н дип, карарга йө гердем. Бар да элеккечә, тик бераз кысыла, бераз чү гә тө шкә н, ' ү зем ү сә тө шеп, авыраеп һ ә м килбә тсезрә к булып киткә нмен шикелле; тик ү згә ргә н булсам да, ө ем мине куанып каршы алды, һ ә р идә н тактасы, һ ә р тә рә зә се, һ ә р басмасы, һ ә р авазы белә н минем кү ң елемдә гомер ка- I батланмас бә хетле ү ткә ннең дө нья хә тле вакыйгаларын, хислә рен һ ә м образларын уятты. Без ү зебезнең кечкенә чактагы йокы бү лмә безгә кердек: ишек артларына һ ә м почмакларга шул ук бә лә кә й вакыттагы котны алучы нә рсә лә р поскан кебек; кунак бү лмә се аша ү ттек »—> шул ук назлы ана мә хә ббә те бү лмә дә ге һ ә р ә йбердә сизелеп

юз

тора; залны ү ттек — бу бү лмә дә кайгы-хә срә тнең ни икә нен белмә гә н сабыйларның чыр-чу килеп уйнау-кө лү - лә ре туктап калган да яң адан җ анландырып җ ибә ргә нне кө тә дер тө сле. Фока безне диван бү лмә сенә алып керде, шунда урын җ ә еп бирде; бу бү лмә дә бар нә рсә дә —• кө зге дә, ширма да, иске агач сын да, ак кә газь ябыштырган стенадагы тигезсез урыннар да — гомергә кабатланмас нә рсә лә р турында, шулай ук газаплы ү лем турында сө йли иде.

Без яткач, Фока безгә тыныч йокылар телә п чыгып китте.

— Ә бит maman шушы бү лмә дә ү лде? — дип куйды Володя.

Мин җ авап бирмә дем, йоклаган булып яттым. Берә р генә сү з ә йткә н булсам да, елап җ ибә рер идем. Икенче кө нне иртә гесен кү зем ачсам — ө стенә халат, аягына сафьян читек киеп, авызына сигара капкан папа Воло- дяның урын-җ иренә утырган да аның белә н кө леп-кө леп сө йлә шә. Ул кө лә ч йө з белә н, җ илкә лә рен сикертеп, Володя. яныннан торды да минем янга килде, зур кулы белә н аркамнан какты, аннары битен, минем авыз турыма китереп терә де.

— Менә шә п булган, рә хмә т, дипломат, —диде ул, кеп-кечкенә елтыр шаян кү злә рён миң а тө бә де. — Володя сине ә йтә: молодец ул, яхшы тапшырды, ди, бик ә йбә т булган. Тырышасың икә н, булдыра аласың, син бит начар егет тү гел.. Рә хмә т, туган. Хә зер инде иркенлә п ял итә рбез, кышын бә лки ә ле Петербургка да китеп барырбыз; тик менә, ау гына бетеп куйды, югыйсә, бераз кү ң елегезне ачар идем. Ну, Вольдемар, мылтык белә н ауга йө ри аласың мы инде? Киек кошның исә бе-хисабы юк. Мин ү зем дә синең белә н берә р вакыт чыгармындыр, ахры. Кышын, алла боерса, Петербургка кү чеп китә рбез дә, сез шунда кеше кү рерсез, аралашырсыз; хә зер сез зурлар инде, Вольдемарга ә йтеп торам ә ле; сез хә зер аякка бастыгыз инде, димә к, миннә н бурыч тө ште, хә зер ү з аягыгыз белә н атлап бара аласыз, миннә н исә телә гә н тә къдирдә киң ә ш кенә сорый аласыз, мин хә зер сезгә дядька тү гел, дустыгыз, һ ә рхә лдә, дустыгыз һ ә м иптә шегез буласым килә, кирә к чакта киң ә шчегез буласым килә, шуннан артыгы кирә кми. Я ә ле, Коко, синең философияң буенча ничегрә к бу? Яхшымы, ә ллә начармы? Ә?

Мин, ә лбә ттә, бик шә п, дидем, чыннан да шулай уйлый идем. Папаның чырае ул кө нне ничектер аеруча - цатур һ ә м кө лә ч иде, аның йө зендә бә хет нуры балкыды; аның миң а менә шулай дә ү кешегә, бер иптә шенә караганча каравы тагын да ныграк яратырга мә җ бү р итте.

— Я, сө йлә инде, туган-тумачаларның һ ә ммә сенә дә бардың мы? Ивиннарга бардың мы? Картны кү рдең ме? Сиң а ул нә рсә ә йтте? Князь Иван Иванычта булдың мы?

Без шулай ө стебезгә киенми генә сө йлә шкә н' арада, кояш диван бү лмә сенең тә рә зә лә реннә н китә дә башлады, бү лмә безгә Яков килеп керде (элеккеге шикелле ү к карт, элеккеге шикелле ү к бармакларын бө терә һ ә м ике сү знең берендә шулаен шулай да бит, ди иде). Яков папага колясканың ә зер икә нен хә бә р итте.

Мин пападан:

— Кая барасың? — дип сорадым.

Папа тамак кырды, җ илкә сен сикертеп алды.

— Ах, оныта язганмын, — диде ул кинә т исенә тө ш- '« кә ндә й, — мин бү ген Епифановларга барырга булган идем. Хә терең дә ме, Епифанова, la belle Flamande, татап’ыгыз янына килеп йө ри иде. Бик ә йбә т кешелә р алар. —Миң а калса, ишектә н чыгып барышлый папа иң башын оялыбрак сикертте.

Любочка без лә чтит саткан арада берничә рә т ишеккә килеп: «Сезнең янга керергә ярыймы? » — дип сорады, папа аның саен ишек аша, ярамый, без киенмә гә н ә ле, дип җ авап биргә н иде инде.

— Булса ни! Мин сине халаттан кү ргә нем бар ич!

— Абыйларың формаларын кими торып, сиң а алар- ны кү рергә ярамый, — диде папа. — Аларның һ ә ркайсы синең ишегең не ү злә ре шакырлар, ризамы шуң а? Ә сез шакыгыз. Бу кө е аларга синең белә н сө йлә шергә дә оят.

Любочка ишек артыннан:

— Җ енем сө йми шундый кешелә рне! — дип кычкырды. —Алай булгач, ичмасам, кунак бү лмә сенә 'тизрә к керер идегез. Миминең дә сезне бик кү рә се килә.

Папа чыгуга, мин җ ә һ ә т кенә сюртугымны кидем дә кунак бү лмә сенә кердем; Володя, киресенчә, бер дә ашыкмады, урман ү рдә ге белә н чуллыклар кай тирә дә кү брә к очрый, дип Яковтан сораштырып бик озак ө стә утырды. Мин бер тапкыр ә йткә н дә идем инде, аның дө ньяда иң курыкканы, ү зе ә йтмешли, атакае, энекә ше,

яисә сең елкә ше белә н назланышу иде, шуң а кү рә ул, хисен кү рсә тү дә н бө тенлә й качып, кирә геннә н артык салкын була һ ә м моның сә бә бен аң ламаучыларны бик нык кимсетә торган иде. Алгы бү лмә дә мин папйны очраттым, ул вак-вак атлап экипаж янына ашыгып чыгып бара иде. Ө стенә Мә скә ү дә тектергә н ө р-яң а модалы сюртугын кигә н, ү зеннә н хушбуй исе аң кып тора иде. Миң а ул: «Кү рә сең ме, ә йбә тме? » — дигә ндә й, елмаеп баш селекте, аның кү злә рендә иртә н ү к чагылган шатлыклы нур мине кабат таң калдырды.

Кунак бү лмә се элеккечә ү к биек тү шә мле һ ә м якты, тү рдә сары инглиз рояле, зур-зур ачык тә рә зә лә реннә н ямь-яшел агачлар, кызгылт-сары бакча юллары кү ренеп тора. Мими белә н, Любочка белә н ү бешкә ннә н соң Ка- тенькага якынлашканда, кинә т башыма: аның белә н ү бешү килешми инде хә зер, дигә н уй килде, һ ә м дә шми- тынмый гына кызарынып туктап калдым. Катенька бер дә уң айсызланмады, миң а кечкенә генә ап-ак кулын сузды да университетка керү ем белә н тә брик итте. Володя, кунак бү лмә сенә кергә ч, Катенька белә н кү решкә ндә шундый ук хә лгә очрады. Чыннан да, бергә ү сеп, кө н саен кү ргә н кешең белә н беренче мә ртә бә аерылышып торганнан соң кү решкә ндә нишлә ргә икә н дип баш ватарлык иде шул. Катенька безнең барыбыздан да ныграк кызарды; Володя бер дә уң айсызланмады, аң а чак кына баш иеп исә нлә шкә ннә н соң Любочкага таба атлады, аның белә н дә аз-маз шаяртып кына сө йлә ште дә бер ялгызы каядыр чыгып югалды.

XXIX бү лек

КЫЗЛАР БЕЛӘ Н ИКЕ АРАДАГЫ МӨ НӘ СӘ БӘ ТЛӘ Р

Кызларга Володя кызык кына карый иде: аларның тамаклары тукмы, йокылары туйганмы, матур итеп киенгә ннә рме, французча сө йлә шкә ндә кеше алдында аның битен кызартырлык хаталар ясамыйлармы —- аны менә шундый мә сьә лә лә р генә кызыксындыра иде, ә менә алар да кешечә уйлый яки хис итә алырлар дип, аннан да битә р аның ү зе белә н бер-бер нә рсә турында сө йлә шә алырлар дип башына да килми иде. Кызларга аң ардан берә р катлаулырак нә рсә турында сорарга туры килсә (хә ер, алар моны эшлә мә скә бик тырышалар иде тырышуын), берә р роман турында аның фикерен белергә телә сә лә р, яисә аның университетта ничек укуын сораштыра башласалар, ул чыраен сыта да бер сү з дә шми китеп бара, я булмаса француз сү злә рен бозып: ком си три жоли шикеллерә к нә рсә ә йтә, яки юри ахмак тө с белә н тегелә рнең сорауларына һ ич катышы булмаган берә р сү з ә йтеп куя, кинә т кенә кү злә рен тондырып: булка, яки кзбестә, я булмаса, киттек яки башка берә р шундыйрак сү з ә йтә. Ә гә р дә мин аң а Любочкамы, Катенькамы ә йткә н сү зне кабатлыйм икә н, ул:

— һ ем! Син алар белә н шундый нә рсә лә рне дә сө йлә шә сең мени ә ле? — дип куя. — Карап-карап торам да, синдә рә т юк икә н ә ле.

Аның шушы сү злә р белә н ә йтеп биргә н тирә н һ ә м ү згә решсез нә фрә те тавышыннан һ ә м чыраеннан бик ачык сизелә иде. Володяның ү сеп җ иткә ненә ике ел булып, ул кү ргә н бер чибә ргә гашыйк булды; ә мма Катеньканы кө н дә кү рү енә, шулай ук аның да ике ел буе озын итә кле кү лмә к киеп йө рү енә һ ә м кө ннә н-кө н чибә рлә нә тө шү енә карамастан, Катенькага гашыйк булырга башына да килмә де. Ә ллә инде моң а бала чакның кү ң елсез истә леклә ре — тө рле линейкалар, простынялар, кә җ ә лә нү лә рнең хә тердә бү генгедә й саклануы комачаулады, ә ллә яшьрә к егетлә р ө йдә ге нә рсә нең бө тенесен яратмаудан килде, ә ллә инде якында ук матур һ ә м яхшы нә рсә очратып та: «Э! Мондыйларны гына мин гомеремдә кү п кү рермен ә ле», — дип ү теп китү гадә теннә н килде, — ничек кенә булмасын, ә мма Володяның Катенькага ә легә хә тле хатын-кыз итеп караганын хә терлә мим.

Володя бу җ ә йне гел ямансулады бугай, бу аның безгә булган нә фрә теннә н килә иде (ул ү зе бу нә фрә тен, алда ә йтү емчә, яшерергә дә тырышмый иде). Аның чыраеннан һ ә рвакыт: «Фу, нинди кү ң елсез, сө йлә шер кеше дә юк! » — дигә н сү злә рне укып була иде. Ул я бер ялгызы мылтык алып ауга китә, я бү лмә сендә тө шкә кадә р киенми-нитми китап укып ята торган иде.

Ә гә р дә инде папа ө йдә булмый икә н, Володя табынга да китабын кү тә реп килеп керә, ашаганда да укый, беребез белә н дә сү з алышмый, шуннан барыбыз да аның алдында ү зебезне гаепле кешелә рдә й тота идек. Кичен дә ул, аякларын бө клә п, кунак бү лмә сендә ге

диванга ята, терсә генә таянган килеш йоклый, яисә, чыраен да сытмыйча, ә ллә нилә р ялганлый, бу ялганы кайчагында тупасрак та чыга, шунда инде Миминең җ ен ачулары килә, бите бө рчек-бө рчек булып кызара, ә безнең кө лә -кө лә эчлә ребез ката; лә кин Володя ө йдә - гелә рнең берсе белә н дә җ итди сө йлә шми, бары папа белә н һ ә м ара-тирә минем белә н сө йлә шә торган иде. Мин исә, назланудан аның шикелле курыкмасам да, кызларга булган нә фрә тем ул чаклы тирә н һ ә м кө чле булмаса да, аларга ирексездә н абыемчарак карый башладым. Шушы җ ә йне берничә тапкыр эш юктан Любочка һ ә м Катенька белә н дусларча сө йлә шеп карарга уйлаган идем, тик аларның логик фикер йө ртергә сә лә тсез булуларын һ ә м, акча нә рсә ул, университетта нә рсә гә ө йрә нә лә р, сугыш нә рсә ул, дигә н һ. б. шуның ише иң гади нә рсә лә рдә н дә мә гълү матлары юклыгын, боларны аң латканда бер дә ислә ре китмә вен кү реп, кү ң елем сү релде.

Хә теремдә ә ле, бервакыт шулай кич белә н Любочка фортепьянода кырыкмаса-кырык кат уйнап туйдырып бетергә н бер пассажын уйнап утыра, Володя кунак бү лмә сендә диванда йокымсырап ята һ ә м ара-тирә генә усал кө леп, берә ү гә дә атап ә йтмичә сө йлә неп куя: «Ай, ө здерә дә соң... музыкантша... Битховен!.. (бу исемне ул аеруча мыскыллы кө леп ә йтә ), сө йлисе дә юк... я тагын бер... менә шулай» һ. б. —« Катенька белә н без чә й эчкә н җ иребездә н кузгалмадык, Катенька ничектер, хә теремдә юк инде, сү зне ү зе яраткан нә рсә гә, мә хә ббә ткә борып җ ибә рде. Фә лсә фә гә бирелә сем килеп торган чак иде, белдекле кешелә рчә, мә хә ббә т ул »—= ү зең дә юкны икенче берә ү дә н табып ү зең ә алырга омтылу, диебрә к аң латырга керештем. Ә мма Катенька моң а каршы: киресенчә, ә гә р кыз кеше берә рсенең байлыгына кызыгып кияү гә ^чыгарга уйлый икә н, бу инде мә хә ббә т тә булмый, байлык иң мә гънә сез ә йбер, бары тик аерылып торган чагында сү нмә гә н мә хә ббә т кенә (моны ү зенең Дубков- ка булган мә хә ббә тенә карата ә йткә нен аң ладым инде) чын мә хә ббә т була ала, дип җ авап кайтарды.

Володя безнең сү злә рне ишетеп яткан, кү рә сең, кинә т терсә генә кү тә релде дә:

— Катенька! Русларнымы? — дип кычкырып сорал куйды.

Катенька:

— Бер мә гънә ле сү з чыкмас шуннан! — дигә ч, Володя, һ ә р сузык авазына басым ясап:

— Кә бестә? — диде.

Минем башка: Володя хаклы шул, дигә н уй килде бит. Тө рле кешедә тө рлечә булган акыл һ ә м хискә бирелү сә лә теннә н, сә нгать тойгысыннан — бу гомуми нә рсә лә рдә н тыш ә ле тагын аерым бер нә рсә бар, ул җ ә мгыятьнең тө рле катлауларында, бигрә к тә тө рле гаилә дә тө рлечә була, ул сә лә ткә мин сиземлә ү дим. Ул сә лә тнең мә гънә се чама белү дә н һ ә м ә йберлә ргә бер ү к кү з белә н караудан гыйбарә т. Бер тирә лектә ге яки гаилә дә ге шундый сә лә тлә ре булган ике кеше ү злә ренең хислә рен билгеле бер ноктага кадә р ә йтә лә р, шунда җ иткә ч инде икесе бердә м рә вештә коры^сү з генә кү рә лә р; кая җ иткә ч мактау бетеп, кө леп сө йлә ү башланганын, кайсы ноктада мавыгу бетеп, кү з буяу башланганын сизә лә р, ә икенче тө рле аң лаучыларга гел башкача булып кү ренү е мө мкин. Бер ү к тө рле сиземлә ү челә ргә һ ә рбер нә рсә аеруча кө лке, яисә матур, яисә ә шә ке ягы белә н кү згә ташлана. Бу бер ү к тө рле аң лауны кө чә йтү ө чен, бер тирә лек яки гаилә кешелә ре ү з теллә рен, ү з ә йлә нмә лә рен, хә тта ү з сү злә рен дә булдыралар һ ә м шуның аркасында бү тә ннә р бар дип тә белмә гә н мә гънә оттенокларын билгелилә р. Безнең гаилә дә папа, Володя һ ә м мин бер-беребезне бик нык аң лый торган идек. Дубков та ничектер безнең чә сиземлә ргә кү некте, ә менә Дмитрий, аң ардан кү п акыллы була торып та, бу мә сьә лә дә тинтә к иде. Бер ү к шартларда ү скә н ике туган гына бу сә лә тне ү стерә -ү стерә иң чигенә китереп җ иткердек. Папа ә ллә кайчан бездә н артта калды, без берсү зсез тө шенгә н нә рсә не ул аң ламый башлады. Ә йтик, Володя белә н ү зара сө йлә шкә ндә, ходай белсен ничек, менә мондый сү злә р телгә кереп китте: йө зем минем акча бар дигә н сү з, шишка (моны ә йткә ндә ике бармагың ны бергә китерергә һ ә м ш ларның икесенә дә басым ясарга) »— яң а, таза, гү зә л, ә мма кө яз тү гел дигә н сү з; кү плектә кулланылган ә йбер исеме бу ә йбере не кирә геннә н артык яратуны кү рсә тә һ. б., һ. б. Хә ер, мә гънә кү брә к чырайга, сү знең ни турында барганына карап йө ри иде, шуң а кү рә безнең кайсыбыз да булса яң а оттенокны кү рсә тер ө чен нинди генә сү з уйлап тапмасын, икенчебез аны тел тө беннә н ү к дө п-дө рес аң лый иде. Кызлар безнең чә сиземли алмыйлар иде, һ ә м менә
шул хә л безне мораль яктан аерган һ ә м нә фрә т тудырган тө п нә рсә булды да инде.

Бә лкем, алар ү злә ренчә сиземлә гә ннә рдер, тик безнекенә якын да килми, шуң арга без коры сү з генә дип караган нә рсә гә тирә н хис дип карыйлар һ ә м безнең кө леп ә йткә н сү зебезне чынга алалар иде. Лә кин ул чагында мин монда аларның бер дә гаеплә ре юк икә нен, бу сиземлә ү сә лә теннә н мә хрү м булган очракта да акыллы да, матур да була алуларын аң лап җ иткермә гә нмен, шуң а аларга нә фрә т саклаганмын. Шуның ө стенә, бервакыт, эчкерсезлек турында уйланып йө реп, ү земдә ге бу сыйфатны ахыргача камиллә штергә ннә н соң, тыныч һ ә м ышанучан табигатьле Любочканы кү з буяучылыкта һ ә м астыртын булуда гаеплә п йө рдем, —■ ■ ә ул ү зенең һ ә рбер фикерен, кү ң ел ашкынуын актарып чыгаруны, тикшерү не кирә к тапмаган. Ә йтик, Любочканың йокларга ятар алдыннан папаны чукындыруы, аларның Катенька белә н икә ү ә нигә панихида укытырга барган җ ирдә часовняда елаулары, Катеньканың фортепьянода уйнаганда кө рсенү е һ ә м кү злә рен тү гә рә клә ндерү е —« болар барысы да миң а коры кылану булып кү ренде, һ ә м мин ү з-ү земнә н сорап куя торган идем: кай арада ә ле алар шулай, зурлар кебек, чытлыкланырга ө йрә нгә ннә р дә ничек кешедә н оялмыйлар?

⇐ Предыдущая 5 6 7 8 91011 12 13 14 Следующая ⇒