1 Юка сукно. 8 страница

Аларга ияреп террасага кергә ч, Дмитрийның сең еле- се Варенькадан кала һ ә ркайсы, яң адан эшенә тотынганчы, миң а бер-ике сү з ә йтеп алды; Варенька исә минем якка таба зур карасу-соры кү злә рен текә п бер карады да тез ө стендә тоткан китабын кычкырып укырга кереште.

_ Княгиня Л1арья Ивановна зифа буйлы, кырык-кырык оиш яшьлә рендә ге хатын иде. Чепчик кырыеннан чыгарып куйган шактый агарган чә ч алкаларына караганда, аң а артыграк бирерлек, ә мма индё кү згә чалынырлык бер генә җ ыерчыгы да булмаган нә фис йө зенә, бигрә к тә зур-зур кү злә ренең җ анлы, кү ң елле ялтыравына караганда, ул ә ле яшьрә к тә кү ренә иде. Аның кү злә ре коң гырт-кара булып, чә чрә п тора; иреннә ре ү тә юка, бераз усалрак та кебек; борыны тө з булып, очы аз гына сулгарак авышкан; кулы ирлә р кулыдай зур, бармаклары искиткеч матур иде, мин аларда йө зек ише нә рсә кү рмә дем. Ө стенә кигә н ябык изү ле карасу-зә ң гә р кү лмә ге аның ә ле дә булса нечкә билен кысып тора, һ ә м ул ү зенең сылулыгы белә н кө язлә нә иде булса кирә к. Ул гаҗ ә п тө з утырган, нидер җ ө йли иде. Мин галлереяга кергә ч, ул мине кулымнан тотты да, якыннанрак караштырырга телә гә ндә й, ү зенә таба тартты һ ә м, улы шикелле ү к бераз салкынрак, ачык караш ташлап, мине Дмитрий сө йлә ве буенча кү птә н белгә нен ә йтте һ ә м якыннан торып танышыр ө чен ү злә рендә бер тә ү лек торырга кыстады.

’ Җ аныгыз телә гә нне эшлә гез, бездә н бер дә тартынып тормагыз — кү ң ел ачып йө регез, укыгыз, тың лап утырыгыз, җ аныгыз тели икә н, ятыгыз да йоклагыз —. дип ө стә де ул.

софья Ивановна утырган кыз булып, княгиняның сёң елесе, ә мма кү рер кү згә ул княгинядан картрак иде Аныкы ише тә н тө зелеше бары тә бә нә к буйлы, симез гә ү дә ле, биллә рен корсет белә н тарттырып куйган карт кызларда гына очрый. Аның бар тазалыгы югары ө лешенә җ ыелган Да менә -менә ү зен буып ташлар шикелле иде. Аның кып-кыска йомры куллары кү крә кчә сенең кайтармасыннан тү бә н бер-берсенә җ итмилә р, кү злә ре исә тә нен буып куйган шул кү крә кчә сенең кайтармасын да кү рә - алмыйлар иде.

кү ренде. Любовь Сергеевна минем дустымның дусты булгач, хә зер ү к мине ү з итеп берә р җ ылы сү з ә йтергә тиеш иде, ул миң а: болай дисә м, артык ү з итү булмасмы икә н, дигә н сыман икелә неп бик озак * дә шми-тынмый

Княгиня Марья Ивановна кара чә чле, карасу кү зле, ә Софья Ивановна аксыл-сары чә чле, атылып торган зур, шул ук вакытта (монысы инде сирә к очрый) кү гелҗ ем тыныч кү зле булса да, ике туган арасында охшашлык зур иде; шул ук чырай, шул ук борын, шул ук иреннә р; тик Софья Ивановнаның борыны да, иреннә ре дә бераз калынрак та, елмайганда княгиняныкы сулгарак, ә бусыныкы уң гарак авыша иде. Киеменә һ ә м чә ченә караганда, Софья Ивановна картаерга ашыкмый иде һ ә м, чә ч алкаларына чал керсә, аларны чыгарып куймас иде тө сле. Княгиня алдында ү земне бик йө гә нсез тотсам да, Софья Ивановнаның карашы да, сө йлә шү е дә миң а башта бик һ авалы кү ренде, уң айсызландырды. Бә лкем, аның шулай калын булуы һ ә м Бө ек Екатерина портретына беркадә р охшавы (моны кү реп исем китте) миң а тә кә ббер итеп кү рсә ткә ндер; ничек кенә булмасын, ул миң а, текә леп карап: «Дусларыбызның дуслары — безнең дусларыбыз», —дип ә йткә ч, бө тенлә й менә коелдым да тө штем. Ул, шушы сү злә рне ә йтеп тынып калганнан соң һ ә м, авызын бераз ачып, тирә н сулыш алганнан соң гына, миң а бераз җ ан керде, һ ә м аның турында башкачарак уйлый башладым. Чамасыз юанга кү рә аның биш-алты сү з ә йткә н саен, бераз авызын ачып һ ә м зур кү к кү злә рен тү гә рә клә ндереп, тирә н итеп сулый торган гадә те бар иде бугай. Аның алай итү ендә ни сә бә пледер гаҗ ә п бер сө йкемле шә фкать чагыла иде, аның шулай сулавы булды — мин аң ардан курыкмый башладым, миң а ул хә тта бик нык ошап та китте. Анын кү злә ре сокланыч, тавышы чылтырап чыга һ ә м бик тә ягымлы иде, шуң а кү рә аның гаҗ ә п тулы булуы да егет чагымның ул дә верендә ү зенә кү рә ямьле булып

карап та торды, лә кин миннә н бары кайсы факультетка керү емне сорар ө чен генә авыз ачып бер-ике сү з ә йтте. Аннан соң да ул миң а шактый вакыт тө бә п карап торды, бу җ ылы сү зне ә йтим микә н, ә йтмим микә н, дип икелә нә иде бугай; мин, аның икелә нү ен кү реп, кү з карашым белә н барысын да ә йтү ен ялварып сорадым, ул бары тик: «Бу елларда инде университетта фә нне юньлә п ө йрә нмилә р икә н», — дип кенә ә йтте һ ә м бә лә кә й этен — Сюзеткасын чакырып алды.

Ул кичне Любовь Сергеевна кү брә к ә нә шундый мә гънә сез сү злә р сө йлә де; шулай да мин Дмитрийга ышанган идем, ә ул: «Я, ничек? » — дигә н тө сле итеп, бер миң а, бер аң а борчылып карады, менә шуң а кү рә кү ң ел кү зем белә н Любовь Сергеевнаның бер дә искитә рлек җ ире юк икә нен кү реп торсам да, моны ү з-ү земә ә йтү дә н бик-бик ерак идем ә ле, андый чакларда еш кына шулай була бит ул.

Гаилә нең соң гы кешесе Варенька бер унбиш-уналты яшьлә рдә ге таза гына кыз бала иде.

Аның тутасыныкы шикелле ү к тыныч карашлы кара- су-соры кө лә ч кү злә ре, бик зур толым итеп ү ргә н сары чә че һ ә м гаҗ ә п нә фис куллары бик тә килешле иде.

Софья Ивановна, тирә н сулап, җ ө йлә п утырган кү лмә генең кисә клә рен икенче яклары белә н ә йлә ндерә - ә йлә ндерә:

— Сезгә, monsieur Nicolas, урта бер җ ирдә н тың лавы кызык тү гелдер инде, — дип куйды.

Бу вакыт, Дмитрий каядыр чыкканга, укымый торалар иде.

— Бә лкем ә ле, сезнең «Роб-рой» ^{^[XVI]} ны укыганыгыз да бардыр?

Ул чагында мин, ө стең дә студент мундиры булгач, ү зең аз белгә н кеше белә н сө йлә шкә ндә иң гади сорауга да акыллы һ ә м ү ткен җ авап бирергә кирә к, ә инде — ә йе, юк, кызык, кызык тү гел һ. б. — диП, туп-туры һ ә м кыска җ авап бирү бик зур оят, дип саный идем. Ө стемдә ге соң гы модада тегелгә н панталонга һ ә м сюртугымның тө ймә лә ренә кү з тө шереп алдым да, «Роб-рой»ны укыганым юк, шулай да бик кызыксынып тың лыйм, чө нки мин китапны баштан алып укыганга караганда, урта бер җ иреннә н башлап китә ргә яратам, дип җ авап бирдем.

¹ Инглиз язучысы Вальтер Скоттның (1771—1832) романы. ' •— Бермә -бер кызыграк: нә рсә булганын да, шул ук вакытта нә рсә буласын да алдан белергә тырышасың, — дип ө стә дем һ ә м ү з-ү земнә н канә гатьлә неп елмаеп куйдым.

Княгиня кө леп җ ибә рде, кө лү е табигый чыкмады (соң ра мин аның гел шулай кө лү ен аң лап алдым).

— Шулай булуы да ихтимал шул, — диде ул. — Сез монда озак торасызмы ә ле, Nicolas? Мин сезгә monsieur димә сә м, ү пкә лә мә ссез бит? Авылга кайчанрак китә сез?

Иртә гә китә себез тә гаен билгеле булса да, мин ни сә бә пледер:

*— Белмим бит ә ле, бә лки, иртә гә китә рбез, бә лки, бик озак торырбыз, — дигә н булдым.

Княгиня, каядыр еракка карап:

— Минемчә, бераз торсагыз, ү зегез ө чен дә, Дмитрий ө чен дә яхшырак булыр иде, — дип куйды. — Сезнең яшьтә дуслык бик кирә к нә рсә.

Кү реп торам: Варенька тутасының җ ө йлә вен караштырган булып кыланса да, барысының да кү зе миндә, барысы да минем ни ә йтеремне кө тә лә р. Кү реп торам: болар мине сыныйлар, хур булырга ярамый.

— Ә йе, — дидем мин, — Дмитрий белә н дус булуның минем ө чен файдасы бар, лә кин аң а минем файдам тия алмый: ул миннә н мең тапкыр ө стенрә к.

Мин ни ә йткә нне Дмитрий ишетерлек тү гел иде, югыйсә, ул минем сү злә рнең чын кү ң елдә н ә йтелмә гә нен сизә р, дип курыккан булыр идем.

Княгиня тагын ү зе ө чен табигый булган ясалма кө лү. . белә н кө леп куйды.

— Ә инде аның ә йтү енә караганда, c’est vous qui ê tes un petit monstre de perfection ^l, — диде ул.

«Monstre de perfection — бик матур сү з, онытмаска кирә к моны», — дип уйлап алдым.

— Хә ер, анысы инде, сезне телгә алмаганда да, ул андыйны булдыра, — дип дә вам итте княгиня, тавышын тө шерә тө шеп (миң а бу хә л бик ошады) һ ә м, кү з карашы белә н Любовь Сергеевна ягына ымлап: — Ул ә ле менә Сюзеткасы-ние белә н бергә мин егерме ел буе белгә н бичара тутасының (алар Любовь Сергеевнага шулай дилә р иде) гаҗ ә п кү ркә м якларын ачты, ә минем башыма да килмә гә н... Варя, миң а бер стакан су ките

рергә куш ә ле, — дип ө стә де ул, тагын еракка карап (кү рә сең, мине гаилә дә ге хә ллә ре белә н таныштырырга иртә рә к ә ле, яисә бө тенлә й ярамый, дип уйлагандыр). — Юк, юк, Nicolas чыгып ә йтер, аның бер эше дә юк, син укы. Барыгыз, дустым, туп-туры ишеккә таба атлагыз, аннары унбиш адым ү ткә ч, туктагыз да: «Петр, Марья Ивановнага бер стакан бозлы су керт», дип кычкырыгыз, — диде, һ ә м тагын ясалма кө лү ишетелде.

«Мө гаен, минем турыда сө йлә шергә дер исә бе, —* дип уйлап куйдым бү лмә дә н чыгышлый, — мө гаен, бу минем бик-бик акыллы егет икә немне кү реп алганын ә йтергә телидер».

Унбиш адым атларга да ө лгермә дем, тыны кысылган юан Софья Ивановна җ итез адымнар белә н куып җ итте дә:

— Mersi, mon cher — диде, — мин шунда барам, ү зем генә, ә йтермен.

XXIV бү лек

МӘ ХӘ ББӘ Т

Гаилә ө чен яратылып та, язмыш ул бә хетне бирмә гә ч, ире белә н балаларына дип озак еллар буе йө рә гендә саклап килгә н, ү стергә н һ ә м ныгыткан бө тен мә хә ббә тлә рен кинә т кайбер кешелә ргә тү гә ргә карар кылган олы яшьтә ге кызлар җ ир йө зендә бик сирә к очрый. Андый карт кызлар мә хә ббә ткә искиткеч бай булалар:

кү ң еллә ренә ошаучылар ничаклы гына кү п булмасын, аларның мә хә ббә те ә ле бик кү п кала һ ә м алар аны очраган бер кешегә, яхшысына да, яманына да тү гә лә р. Софья Ивановна менә шундыйлардан булып чыкты.

Дө ньяда ө ч тө рле мә хә ббә т була бит:

1) матур мә хә ббә т,

2) фидакарь мә хә ббә т һ ә м

3) эшчә н мә хә ббә т.

Мин монда яшьрә к ир-атның кыз балага булган мә хә ббә тен һ ә м шуның киресен кү здә тотмыйм, аның ише назлылыклардан минем каным туң а, аның ише мә хә ббә ттә дө реслекнең бер генә чаткысын да кү рү бә хетенә ирешә алмадым, бары хайвани хискә бирелү, ир белә н хатын арасында булган мө нә сә бә тлә р, акча, кулларны бә йлә ргә яисә азат итә ргә омтылу тойгының ү зен чамадан тыш катлауландырып, һ ичбер нә рсә аң лап булмаслык хә лгә китерә. Мин монда кешегә булган мә хә ббә тне, кү ң елнең иркенлегенә карап бер генә кешегә, кайберә ү лә ргә, яисә кү плә ргә сарыф ителә торган мә хә ббә тне, ана мә хә ббә тен, атаң а, абыең а, балаларга, иптә шең ә, дус кызың а, ватандашың а булган мә хә ббә тне, гомумә н кешегә булган мә хә ббә тне кү здә тотам.

Матур мә хә ббә т хиснең ү зенең матурлыгын яратудан гыйбарә т. Андый мә хә ббә т иялә ре яраткан кешелә рен аларны лә ззә тлә ндерү че татлы хис уятканнары ө чен генә якын кү рә лә р. Матур мә хә ббә т белә н яратучылар ү злә рен яраттырырга артык тырышмыйлар, бу хә л аларның хислә ренең матурлыгына да, татлылыгына да һ ичбер тә эсир ясамый. Алар бү ген бер кешене, иртә гә икенче кешене яраталар, чө нки аларга татлы мә хә ббә т хисенең кузгалып торуы гына кирә к. Шушы татлы хисне сү ндермә с ө чен, алар ү злә ренең мә хә ббә тлә ре турында яраткан кешелә ренә дә, бө тенлә й чит кешелә ргә дә бертуктаусыз сө йлә п, иң матур сү злә р белә н сайрап торалап Безнең илдә билгеле бер сыйныфның матур мә хә ббә т белә н яратучылары ү злә ренең мә хә ббә тлә ре турында очраган бер кешегә сө йлә п кенә дә калмыйлар, бә лки шуны французча һ ә м бары французча гына сө йлилә р. Билгеле бер катлау кешелә ренә, бигрә к тә хатыннарына мә хә ббә тлә ре турында французча сө йлә ү не тыйсалар, аларның дусларына, ирлә ренә, балаларына булган мә хә ббә тлә ре минуты белә н юкка чыгар иде. Моны ә йтү е дә кө лке, ә мма андый кешелә р элек тә бар иде, хә зер дә бар.

Икенче тө р мә хә ббә т — фидакарь мә хә ббә т, ярат-. кан кешең ә файда итә сең ме, зарар китерә сең ме икә нен дә уйлап тормастан, аның ө чен ү зең не корбан итү процессын яратудан гыйбарә т. Бу тө р мә хә ббә тнең формуласы: «Нинди генә хурлыклар кү рсә м кү рермен, ү земнең турылыклы булуымны бө тен дө ньяга һ ә м аң а •кү рсә тми калмам». Алай яратучылар ү злә рен бервакыт-*

та да кеше яратмый дип уйлыйлар (янә се, мине аң ламаган кеше ө чен ү земне корбан итү миң а дан гына ө сти), шуң а кө ючә н булалар, һ ә м бу хә л ү з-ү злә рен корбан итү дә аларның даннарын гына арттыра; андый •кешелә р. фә кать берә ү не генә яраталар, чө нки аларга яраткан кешелә ре ө чен моң а кадә р ясаган корбаннарының даныннан мә хрү м булуы авыр; ү злә ренең ничаклы яратуларын кү рсә тү ө чен ү лә ргә ә зер булсалар да, алар артык фидакарьлек талә п итми торган кө ндә лек вак-тө як дә лиллә р белә н буялып тормыйлар. Тукмы сез бү ген, йокыгыз туйганмы, кә ефегез бармы, сау-сә ла- мә тме сез—анда аларның эше юк, хә тта бу аларның кулларыннан килерлек эш булган очракта да ә ле сезгә ул рә хә тлеклә рне бирү ө чен аркылыны буйга алып салмыйлар; ә инде пуля алырга, утка керергә, суга ташланырга, мә хә ббә т утында янып саргаерга дисә ң, аларны куш. Моннан тыш, фидакарь сө юче ү зенең хисе белә н горурлана, талә пчә н, кө нлә шү чә н, ышанмаучан була һ ә м, бигрә к сә ер инде, ү зе яраткан кешегә куркыныч тели — шуннан коткарасы килә, бә хетсезлек телн — юатасы килә, хә тта начар сыйфатлар да тели, — шуннан арындырасы килә.

Сез авылда хатыныгыз белә н генә яшисез, ул сезне фидакарь ярата. Сез сау-сә ламә т, тыныч яшисез, кү ң елегезгә ошаган эшегез дә бар; сезне ө зелеп яратучы хатыныгыз, сә ламә тлеге начар булу сә бә пле, ө й эшлә рен дә алып бара алмый — бу эш хезмә тчелә ргә тапшырылган, балаларны да карый алмый —•. алар нянькалар кулында, ү зе яратырдай берә р эш белә н дә мавыга алмый,, чө нки ул бары сезне генә сө я. Бә лкем, ул авырый дадыр, ә мма сезне борчымас ө чен, моны сездә н’ яшереп йө ридер; бә лкем, аның эче дә пошадыр, лә кин ул сезнең ө чен гомере буе шулай яшә ргә риза; бә лкем, сезнең берә р нә рсә белә н (ауга йө рү белә нме анда, китап уку белә нме, йорт эшлә ре белә нме, хезмә т белә нме барыбер) артык мавыгып китү егез аның кү ң елен дә борчыйдыр, бу эш сезне гү ргә кертә сен ул кү реп тә торадыр, шулай да тү зә һ ә м бер сү з ә йтмидер. Менә сез авырып киттегез, —- сезне ү леп яраткан хатыныгыз ү зенең чирен дә оныта, бер дә кирә кмә гә нгә ү з-ү зен газапламаска биргә н киң ә шегезне дә тотмый, сезне, саклап утыра; һ ә м сез аның: «Ә йттем ич мин сиң а; ә й, барыбер лә, ничек кенә булмасын, ташламам сине», дигә н карашын бертуктаусыз тоеп торасыз. Иртә н хә легез яхшыра тө шә дә, сез икенче бү лмә гә чыгасыз. Бү лмә җ ыелмаган, ягылмаган; сез шулпадан башка нә рсә ашый алмыйсыз, лә кин аны пешерергә поварга ә йтелмә гә н, дару алырга кеше җ ибә релмә гә н; лә кин сезнең тө не буе керфек какмыцча хә лдә н тайган, ө зелеп сө юче хатыныгыз һ аман ә ле кайгыгызны уртаклашып сезгә карап тора, аяк очларына гына басыш йө ри, хезмә тчелә ргә пышылдап кына боерыклар бирә, ул мондый боерыклар бирергә кү некмә гә н, һ ә м ачык аң лаешлы итеп ә йтә дә алмый. Сезнең укыйсыгыз килә — ү леп яратучы хатыныгыз, кө рсенеп: синең мин ә йткә нне тың ламасың - ны, ачуланасың ны белеп торам, мин моң а кү неккә н инде, ди, алайга киткә ч — укымавыгыз кулайрак булыр; бү лмә буйлап йө рергә телисез — йө рмә вегез хә ерлерә к булыр; сезнең ө егезгә килгә н дустыгыз белә н сө йлә шә сегез килә — сө йлә шмә сә гез уң айрак булыр. Тө нлә белә н тә негез тагын ут яна, сез онытылырга тырышасыз, лә кин сезнең ябыгып беткә н, агарынып калган ө зелеп сө юче хатыныгыз лампа яктысында сезнең каршыгызда креслода утыра, ара-тирә кө рсенеп куя, аның кыймылдавы, һ ә рбер авазы сезнен ачуыгызны китерә, сез бу хә лгә кө чкә тү зеп ятасыз. Сезнең егерме ел буе бергә яшә гә н хезмә тчегез бар, сез ана иялә шеп беткә нсез, ул сезгә бик рә хә тлә неп хезмә т кү рсә тер иде, чө нки кө ндез йокысын туйдырган, аннары ул бит шуның ө чен хезмә т хакы ала, — ә мма сезнең ө зелеп сө юче хатыныгыз моң а юл куймый. Бө тен эшне ул ү зе башкара, аның эшкә кү некмә гә н ап-ак хә лсез бармаклары дару шешә сенең бө кесен алырга маташканда шә мне сү ндергә нен, даруны тү геп җ ибә ргә нен, я булмаса сезнең тә негезгә чирканып кына кагылуын гайрә тегез чигеп карап ятасыз. Ә гә р инде сез кызурак канлы кеше булып, тү зә алмыйча, аң а чыгып китә ргә кушсагыз, аның ишектә н чыккач та юаш кына кө рсенү ен, елаганын һ ә м хезмә тчегезгә пышын-пышын килеп җ ыен тузга язмаганны сө йлә гә нен ишетеп ятарсыз. Ниһ аять, ә гә р дә инде ү лми исә н калсагыз, сез авырганда егерме тө н буе керфек какмаган (бу турыда сө йлә п ул сезнең колагыгызны тондырып бетерә ) ө зелеп сө юче хатыныгыз чирлә п китә, корый-кибә, хә срә т чигә, берә р эшкә тотынырга тагын да сә лә тсезрә к булып кала һ ә м, сез таза-сау булгачтын, ү зенең фидакарь мә хә ббә -

иде. Княгиня белә н Любовь Сергеевна һ ә р сү згә колак салып, дә шми-тынмый гына тың лап утыралар, югыйсә,

тен тавыш-тынсыз гына боегып утыруы белә н кү рсә тә, аның алай боегуы ирекле-ирексездә н сезгә дә, тарә -як- таг-ы кешелә ргә дә йога.

Ө ченче тө рлесе—эшчә н мә хә ббә т яраткан кешең нең ни телә гә нен, бар талымын канә гатьлә ндереп, хә тта кимчелеклә ренә дә юл куеп торуга омтылудан гыйбарә т. Алай сө ючелә р мә ң гегә яратучан булалар, чө нкн алар яраткан саен сө йгә н кешелә рең якыннанрак ө йрә нә лә р, аның саен яратуы, ягъни канә гатьлә ндереп торуы аларга җ иң елә я бара. Аларның ү з хислә рен телдә н ә йткә нен бик сирә к кү рерсең, анда да ә ле алар матур сү злә р белә н, ү з-ү злә реннә н канә гать булып ә йтмә слә р, ничектер оялып кына, тартынып кына ә йтерлә р, чө нки алар һ ә рвакыт, аз яратамдыр ә ле, дип куркалар. Андый кешелә р сө йгә ннә ренең кимчелеклә рен дә яраталар, чө нки ул кимчелеклә р яң адан-яң а телә клә рне канә гатьлә ндерергә мө мкинлек тудыралар. Аларның ү злә рен дә яраттырасылары килә; алар хә тта, ул да мине ярата ич дип, ү з-ү злә рен алдаудан да баш тартмыйлар; ә гә р ү злә рен чынлап та яратучы булса, ул чагында инде алардан да бә хетле кеше юк. Андый кешенең, ү зен яратмасалар да, хисе-бер дә сү релми, сө еклесенә ул бә хет телә п кенә калмый, бә лки хә зинә сендә булган мораль һ ә м материаль, зур һ ә м кечкенә чаралар белә н һ ә рвакыт бә хетле итә ргә тырыша.

Софья Ивановнаның һ ә р сү зендә, һ ә р хә рә кә тендә апасына, аның улы белә н кызына, Любовь Сергеевнага һ ә м хә тта миң а да (чө н!? и мине Дмитрий ярата) ә нә шул эшчә н мә хә ббә т кү ренде, кү злә рендә шул эшчә н мә хә ббә т чаткылары чагылды.

Софья Ивановнаның кемлеген мин озак еллардан соң аң ладым, лә кин ул чагында ук инде башыма: ни ө чен соң ә ле мә хә ббә тне башка егетлә рдә н ү згә чә рә к аң ларга тырышкан Дмитрий, кү з алдында һ ә рвакыт Софья Ивановна була торып, кө тмә гә ндә шул аң лаеш- сыз Любовь Сергеевнага мө киббә н киткә н дә, ничек соң ә ле ул тутасының да яхшы яклары бар дип кенә ә йтә, дигә н уй килде. Уз араң дагы изге беленми шул, дигә н сү з хак сү здер, ахры. Икенең бере: я чыннан да һ ә рбер кешедә яхшыдан битә р яманы кү п, яисә инде кешенең кү ң еле яхшыдан битә р яманга тө шү чә н була. Любовь Сергеевнаны ул яң арак белә башлаган, ә тута, сының мә хә ббә тен туганнан бирле кү ргә н.

МИН ТАНЫШАМ

Мин галлереяга кире ә йлә неп кергә ндә, бер дә минем турыда сө йлә шмилә р. иде; ә мма инде Варенька укуын ташлап Дмитрий белә н сү з кө рә штерә, Дмитрий исә ишекле-тү рле йө ренә, муенын боргалап галстугын тө зә тә, кү зен кыскалый иде. Бә хә с Иван Яковлевич һ ә м хорафатлар турында барган кебек кү ренсә дә, кызып-кызып бә хә с- лә шү лә реннә н монда шушы гаилә гә якынрак икенче бер нә рсә кү здә тотылганын кү реп була

ара-тирә бә хә скә катнашасылары да килә дер инде, тик алар, ничек тә тыелып, ү злә ре ө чен берсе Варенькага, икенчесе Дмитрийга сө йлә ргә ирек бирә лә рдер. Мин килеп кергә ч, Варенька минем якка бер дә исе китмичә карап алды, бу караштан аның бә хә стә кызып киткә не һ ә м ү зе сө йлә гә ндә минем шунда булу-булмавым аның ө чен барыбер икә не кү ренеп тора иде. Княгиня Варенька яклы иде булса кирә к: аның да кү з карашы шундый ук иде. Лә кин Дмитрий минем алда тагын да кызыбрак сү з кө рә штерде, ә Любовь Сергеевна мин керү дә н бик нык курыкты бугай, берсенә дә атап ә йтмичә: «Картлар дө рес сө йлилә р — si jeunesse savait ' si vieilesse peuvait» [*****], — дип куйды.

Тик бу ә йтем бә хә сне туктатмады гына тү гел, бә лки мине, Любовь Сергеевна белә н дустым хаксызлар икә н, дигә н фикергә генә китерде. Гә рчә болар гаилә сендә ге ызгышны тың лап утыру миң а бераз оятрак булса да, миннә н тартынмыйча бә хә слә шү лә ре һ ә м шул бә хә с барганда ү зара мө гамә лә лә рен ачып салулары ү зе бер рә хә т иде.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒