1 Юка сукно. 2 страница

Мин тө шке ашны ашарга тө шкә ндә, бү лмә дә Мими, Катенька, Любочка һ ә м St. -Jé rô me гына утыралар, папа ө йдә юк, Володя. ү з бү лмә сендә иптә шлә ре белә н имтиханга ә зерлә нә, ашны да шунда гына китерергә кушкан иде. Гомумә н, соң гы вакытта ө стә л янында Мими баш, тик без аң ы беребез дә санга сукмыйбыз, шунлыктан тө шке ашның бер яме дә калмады. Тө шке аш хә зер maman яки ә би исә н чагындагы кебек билгеле бер сә гатьтә бө тен гаилә не бергә җ ыя һ ә м кө нне икегә бү лә торган йола булудан туктады. Без инде соң гарабыз, икенче блюдоны гына ашарга тө шә без, кызыл аракыны стаканлап җ ибә рә без (моң а ү рнә кне St. -Jé rô me ү зе кү рсә тә ), урындыкка җ ә елеп утырабыз, ашап бетермичә торып китә без һ ә м башка шундыйрак ярамаган эшлә рне эшлибез. Хә зер «инде тө шке аш элеккеге шикелле гаилә нең шатлыклы тантанасы булудан туктады, Элеклә ре Петровекийда сә гать икедә һ ә ммә кеше тө шке ашка дип юынып, киенеп-ясанып, кунак бү лмә сендә кү ң елле генә чө кердә шеп, билгелә нгә н вакытны кө теп утыра торган иде бит. Нә къ менә официант бү лмә сендә ге стена сә гате икене сугар алдыннан гырылдарга тотынгач, белә генә тастымал салган, горур һ ә м беркадә р кырысрак чырайлы Фока килеп керә. Ул кө р тавыш белә н: «Ашарга ә зер! »—- дип белдерү гә, һ ә ммә кеше сө енеп, кө лә ч йө з белә н, крахмаллы юбкаларын кыштырдатып, итек-баш- макларын шыгырдатып, зурлар алдан, кечелә р алар артыннан аш бү лмә сенә тө шә башлыйлар, кү ң елле генә гө рлә шеп, ү з урыннарына утырышалар иде. Ә соң Мә с- кә ү дә ә би исә н чаклар! Бар кеше дә, пышын-пышын гына сө йлә шеп, табын янында аяк ө сте ә бине кө тә, Гаврило аны. ң янына кереп, нигъмә т куелды, дигә ннә н соң кинә т ишек ачылып китә, һ ә м аннан кү лмә к чыштырдаган, аяк атлаган тавыш ишетелә, чепчигына берә р бик матур алсу-зә ң гә р бант таккан ә Т5и елмаеп якн астан карап (саулыгы нинди була бит! ), яны белә нрә к салмак кына атлап килеп чыга, ул арада Гаврило анын

креслосына таба ашыга, урындыклар якынрак тартыла, аппетит килгә нне белдереп, аркаң кымырҗ ып куйгандай була, шунда крахмаллы дымыграк тастымалны аласың, ипи катысын чә йнә п йотасың да, тү земсезлә неп, куанып, ө стә л астында кулың ны угалап, дворецкий һ ә ркемнең чинына, яшенә һ ә м ә би якын кү рү -кү рмә ү гә карап тә линкә лә ргә аш бү лгә ндә, буы чыгып торган шулпага карап-карап куясың.

Хә зер инде мин тө шке ашка тө шкә ндә сө енмим дә кө енмим дә.

Мими, St. -Jerome һ ә м кызларның, рус укытучысы нинди ямьсез итек киеп йө ри, княжна Корнаковалар оала итә кле кү лмә к киялә р, дип һ ә м башкаларны такылдап утыруларына элеклә ре минем бик нык эчем поша иде, бигрә к тә Любочка белә н Катенькага шуның ' ө чен булган нә фрә темне яшереп тә ятмый идем, ә бү ген андый- такылдауларга кә ефем кырылмады, мә рхә мә тле булырга тырыштым. Сө йлә гә н сү злә рен ягымлы елмаеп тың ладым, квас алып бирү лә рен тү бә нчелек белә н ү тендем, St. -Jé rô me ның табын янында ә йткә н сү земне, je peux ^{^[IV]} дигә нгә караганда je puis ¹ дию матуррак, дип дө реслә венә " дә каршы килмә дем.

Шулай да турысын ә йтергә кирә к, басынкы һ ә м мә рхә мә тле булуыма берсенең дә артык исе китмә ве миң а бик ү к ошап җ итмә де. Любочка миң а аштан соң ү зенең бө тен гө наһ ларын язган бер кә газь кисә ге кү рсә тте, мин, анысы бик яхшы, тик барлык гө наһ ларың ны да кү ң еле* ң ә язуга җ итми инде, дидем.

Ә й, бусы да ярый ла; син мине барыбер аң лый алмассың, - дидем. Аннары St. -Jé rô me’ra, ә зерлә нергә менә м, дигә н булдым да ө скә менеп киттем, максатым исә тә ү бә гә чаклы калган сә гать ярым чамасы вакыт эчендә бө тен гомерем буе башкарырга тиеш эшлә ремә һ ә м вазифаларыма расписание тө зү, яшә вемнең максатын һ ә м гомерем буе читкә тайпылмый яшә ү ө чен кирә кле кагыйдә лә рне кә газьгә теркә ү иде.

V б ү ’л е к КАГЫЙДӘ ЛӘ Р Бер табак кә газь алдым да иң ә ү вә л килә се елда башкарырга тиеш эшлә рнең һ ә м вазифаларымның расписаниесен тө земә кче булдым. Кә газьгә сызыклар сызарга кирә к иде. Линейка тапмаганга, латин лексиконын ■ кулландым. Лексиконны кә газь ө стенә куеп, буеннан-буена калә м белә н сызып чыгып, лексиконны читкә рә к этә ргә ч, кә газьгә сызык урынына пычрак юл ү ткә ргә нмен булып чыкты, җ итмә сә тагы лексикон кә газьдә н. кыскарак иде, шуң а кү рә аның таушалган поч*-

магына җ иткә ч, сызык эчкә кереп китте. Икенче кә газь алдым да, лексиконны шудыра-шудыра, мең бә ла белә н сызыклар сыздым. Вазифаларымны ө чкә бү леп: ү земә карата, якыннарыма карата, ходайга карата дип атап, беренчесенә кергә ннә рен яза башладым, тик аның бү лек һ ә м бү лекчә лә ре чамасыз кү п булып чыкты, шуң а кү рә башта «Яшә ү кагыйдә лә ре»н теркә п, аннары гына расписание тө зү не тиеш таптым. Алты табак кә газь алып тектем дә башына: «Яшә ү кагыйдә лә ре» дип язып куйдым. Шушы ике сү з кыек-мыек язылгач, яң адан языйм микә н ә ллә, дип озак баш ваттым, ертып ташланган расписание белә н ә леге кыек-мыек язылган ике сү згә карап, бик озак азапландым. Нигә ул минем кү ң елемдә бар да ачык, бар да гү зә л дә, нигә кә газьдә, гомумә н тормышта тотынган бер эшем шундый ямьсез килеп чыга соң?..

—< Тә ү бә кылдыручы килде, кагыйдә лә р тың ларга аска рә хим итегез, — дип кереп ә йтте Николай.

Дә фтә ремне ө стә л тартмасына яшердем дә кө згегә карап чә чемне ө скә таба тарадым, -—- алай иткә ч, уйчан кыяфә тк^ керә мдер кебек тоела иде - шуннан диван бү лмә сенә тө штем, анда инде ө стә лгә ашъяулык ябып, аның ө стенә янып торган шә м белә н сын куелган иде. Папа минем белә н бер ук вакытта икенче ишектә н килеп керде. Тә ү бә кылдыручы, картайган кырыс чырайлы, чал чә чле монах папага фатихасын бирде» Папа аның

¹ Чит ил кешесе.

чергә н илаһ и

Любочка бер агарынды, бер кызарынды, алъяпкычына кыстырган кә газен бер чыгарды, бер яшерде һ ә м, ө стә н сукканны кө ткә ндә й, башын аска иеп, ә ллә ң ичек бө решеп, ишектә н кереп китте. Ул анда озак^-тормады, шулай да чыкканда ү ксү дә н җ илкә лә ре дерелди иде. Ниһ аять, ишектә н елмаеп чыккан чибә р Катенька артыннан чират миң а җ итте. Мин шул ук аң сыз курку белә н һ ә м аң лы рә вештә тагы да ныграк куркырга тырышып караң гылы-яктылы бү лмә гә барып кердем. 2 B-35Û

жечкенә рә к кенә кин һ ә м кипшергә н кулын ү пте, мин дә . ана иярдем.

— Вольдемарны чакырыгыз ә ле — диде папа. — Ул кайда? Ә юк, ул университет чиркә венә йө ри бит ә ле.

— Алар князь белә н укып утыралар, — диде Катень ка һ ә м Любочкага карады. Любочка нигә дер кисә к кенә кызарынды, кай җ иредер авырткан тө сле кашын җ ыерды да чыгып китте. Аның артыннан мин дә чык тым. Ул кунак бү лмә сенә тукталып, кә газенә карандаш кисә ге белә н нидер язып куйды.

Мин:

—- Нә рсә, ә ллә тагы берә р гө наһ эш эшлә дең ме? — дип сорадым.

Ул, кызарып:

— Юк, болай гына, —дип җ авап кайтарды.

Шул вакыт алгы бү лмә дә н Володя белә н саубулла шып ятучы Дмитрийның тавышы ишетелде.

Бү лмә гә килеп кергә н Катенька Любочкага:

•— Сиң а һ ә рвакыт гө наһ ө стә лергә тора, — диде.

Сең елемә ни булганны мин аң лый алмый тордым: оялудан башта аның кү зенә яшьлә р килде, аннары йомшаклык кү рсә тү енә ү з-ү зенә ачуы кабарды, ә Ка- тенькага мыскыллап йө ргә н ө чен нә фрә т белә н карап куйды.

— Синең иностранка¹ икә нең кү ренеп тора (Катень ка ө чен иностранка Дип атаудан да ә черә к сү з булмагандыр, Любочка аны кимсетү максаты белә н ә йтте дә инде), шундый серле нә рсә башланырга торганда гына, — дип сү зен дә вам итте ул эре генә, -» син мине юри борчыйсың... уен эш тү гел икә нен аң ламыйсың...

Иностранка дип атаганга ачуы чыккан Катенька:

— Белә сең ме, Николенька, ул ни язган, ул... — дип сө йли башлаган иде, тә мам сө мсере коелган Любочка:

— Бу хә тле явыз булырсың димә гә н идем, шундый чакны гел мине языклы итә ргә генә торасың. Мин бит синең хислә рең ә, синең кичерешлә рең ә катышмыйм, -— дип, безнең яннан китеп ү к барды.

ТӘ Ү БӘ КЫЛУ

Менә шушындыйрак таркау фикерлә р белә н мин диван бү лмә сенә кердем; инде бар да җ ыелып беткә ннә р, тә ү бә кылдыручы урының нан торып, тә ү бә алдыннан дога укырга ә зерлә нгә н иде. Лә кин дога укучы монахның ачык, кырыс тавышы тынлыкны бозып яң гырый башлауга, бигрә к тә ул безгә: бө тен гө наһ ларыгызны оялмыйча, яшермичә, акланмыйча сө йлә п бирегез дә, калебегез ходай каршында сафланыр, ә гә р берә р нә рсә не яшерә сез икә н, зур гө наһ лы булырсыз дигә н сү злә рне ә йткә ннә н соң миндә иртә н ү к, бу йолага хә зерлә нгә ндә ү к, кибер соклану тойгысы уянды. Бу халә т миң а чиксез лә ззә т бирде, һ ә м мин, шуны сакларга телә п, башыма кергә н уйларны куар ө чен нә рсә дә ндер куркырга тырыштым.

Тә ү бә кылырга беренче булып nanâ кереп китте. Ул ә би бү лмә сендә бик озак булды, һ ә м шул вакыт эчендә без диван бү лмә сендә баштарак дә шми-тынмый утырдык, аннары, кем алдан керә, дип пышылдаштык. Ниһ аять, ишектә н тагын монахның дога укыганы һ ә м папаның аяк тавышы ишетелде. Ишек шыгырдап куйды да бү лмә дә н, гадә тенчә йө ткеренеп, җ илкә сен сикертеп, беребезгә дә карамыйча, nanâ килеп чыкты.

Ул кө лә ч йө з белә н:

— Я, хә зер, Люба, син кер инде, тик кара аны, барын да ә йт. Син бит бик гө наһ лы, —диде һ ә м назлап аның битен чеметеп алды.

Тә ү бә кылдыручы налой’ алдында тора иде, ул аФык-'' мый гына миң а таба борылды.

Ә би бү лмә сендә мин биш минут та булмаганмынДыр, тик инде аннан чыкканда бә хетле идем, ул чактагы аң лавымча, бө тенлә й саф, рухи яктан ү згә ргә н, яң а кеше идем. Тормышның ң скечә калуы, шул ук бү лмә лә р, шул ук мебель, шул ук гә ү дә м булуы (эчке яктан ү згә ргә нмендер шикелле тоелды, кыяфә темне дә ү згә ртә сем килде) миң а начар тә эсир итте, шуң а да карамастан, ул кү ң ел рә хә тлеге урыныма барып ятканчы сузылды.

Юкка чыккан барлык гө наһ ларымны эчемнә н саный- саиый йокыга китә м генә дигә ндә, тә ү бә иткә ндә ә йтми калдырган бер зур гө наһ ым келт итеп исемә килеп тө ште. Тә ү бә алдыннан укылган доганың сү злә ре, хә теремә килеп, колак тө бемдә яң гырап торды. Тынычлыгым юкка чыкты. «Ә гә р берә р нә рсә не яшерә сез икә н, зур гө наһ лы булырсыз... » — дигә н сү злә р колак тө бемнә н китмә де, мин ү земне искиткеч зур гө наһ лы итеп сиздем, миң а нинди генә җ ә за да аз булыр сыман тоелды. Ү з хә лемне уйлый-уйлый, ә ле бер ягыма, ә ле икенче ягыма ә йлә неп бик озак яттым, менә -менә ходай җ ә за бирер дип кө ттем, хә тта кисә к кенә ү леп тә китә рмен кебек иде, — бу уй мине ә йтеп бетергесез куркуга салды. Тик караң гылы-яктылы ук тә ү бә кылдыручы янына монастырьга барып, яң адан тә ү бә итә ргә, дигә н якты уй башыма килгә ч кенә, тынычлангандай булдым.

VII бү лек

МОНАСТЫРЬГА БАРУ

Йоклал калмыйм тагы дип куркып, тө нлә берничә тапкыр уяндым, ә сә гать бишлә рдә торып та утырдым. Таң атып кына килгә н чак. Бө гә рлә неп беткә н, чистартылмаган киемнә рем карават янында ята, — Николай алып ө лгермә гә н иде ә ле, — шуларны кидем дә, аллага да табынмастан һ ә м юынып та тормастан, гомеремдә беренче мә ртә бә ялгызым урамга чыктым.

Урамның икенче ягыннан, зур йортның яшел тү бә се артыннан, алсуланып, томанлы, суык таң атып килә. Иртә нге каты суык юлдагы пычракны һ ә м гө рлә веклә рне катырган, аяк астында боз шытырдый, битне-кулны суык чеметә. Мин извозчикка утырып тиз генә барып кайтырга исә п тоткан идем тыкрыкта берсе дә кү ренмә де. Арбатка таба сузылып киткә н ниндидер олаулардан һ ә м тротуардан сө йлә шә -сө йлә шә барган ике ташчыдан башка беркем- юк иде. Мең адымлап җ ир ү ткә ч, кә рзин тотып базарга баручы ирлә р һ ә м хатыннар очрый башлады; мичкә белә н су ташучылар кү згә чалынды; чатта пирожный сатучы кү ренде, кү мә ч кибете ачылды, Арбат капкасы тө бендә извозчигы да табылды. Зә ң гә рсу буявы кыршылган, ярыйсы ук ө шә нгә н кали- берлы дрожкасында ^{^[V]} чайкала-чайкала йоклап баручы бер картлач иде ул. Башта миннә н йокы аралаш монастырьга барып кайтырга нибары егерме тиен кө меш сорап, аннан кисә к кенә аң ына килде булса кирә к, мин утырыйм дигә ндә генә, атына дилбегә очы белә н берне тамызды да чак кына китеп бармады.

— Ярамый, барин, атны ашатасы бар1 —дип мыгырданды ул.

Кырык тиен тә къдим итеп, кө чкә ризалаттым ү зен. Ул, атын туктатып, миң а тө бә п карады да:

< —• Утыр, барин, —! диде.

Турысын гына ә йткә ндә, бу мине берә р караң гы тыкрыкка алып керер дә талар инде, дип бераз шү рлә дем. Аның бө кре аркасына кигә н ертык чикмә не якасына тотынып — шунда аның муены ачылып, җ ыерчыклар кү ренде, — чайкалып торган, буй-буй зә ң гә р утыргычка алдан ә йлә неп кереп утырдым да, Воздвиженка буйлап тө шеп киттек. Барганда мин извозчикның чикмә не тө сле ү к яшькелт материя кисә генең дрожка артына да сугылган булуын шә йлә п алдым, шул мине тынычландырып җ ибә рде, мин инде, извозчик берә р тыныч тыкрыкка алып кереп талар, дип артык курыкмадым.

Без монастырьга җ иткә ндә, кояш инде ярыйсы ук кү тә релгә н, һ ә м чиркә ү гө мбә злә ренең алтыны җ ем-җ ем итә иде. Кү лә гә дә суык торса да, кояшта бө тен юлны тутырып болганчык гө рлә веклә р ага, ат пычрак юлдан

¹ Рессорлы гади дрожка.

шапыр-шопыр атлап бара. Монастырь ихатасына кергә ч тә, беренче очраган кешедә н тә ү бә кылдыручымны ничек табасын сорадым.

Каядыр ашыгучы монах, юлыннан бү ленеп, кечкенә генә болдырлы бер ө йгә тө ртеп кү рсә тте:

Ә нә аның хө җ рә се.

— Бик зур рә хмә т сезгә, — дидем мин.

Бер-бер артлы чиркә ү дә н чыгып килү че монахлар мине кү реп ни уйладылар икә н? Мин сабыйлыктан узган, ә олы кеше булып җ итмә гә н ә ле; битем юмаган, чә чем тарамаган, киемем чат мамык, итегем чистартылмаган, пычранып беткә н иде. Монахлар мине нинди кешелә р рә тенә керттелә р икә н? Алар бит миң а бик текә леп карап калдылар. Шулай да мин яшь монах кү рсә ткә н якка киттем.

Хө җ рә лә ргә бара торган тар юлда кечерә грә к буйлы, кара киемле, куе чал кашлы бер карт очрап, миң а нә рсә кирә ген сорады..

Берни кирә кми, диясем, кире извозчик янына йө герә сем, ө йгә кайтып китә сем бик килсә дә, кашлары усал җ ыерылган бу картның йө зенә кү тә релеп карагач, эчемә җ ылы керде, һ ә м мин тә ү бә кылдыручымның исемен ә йттем, шуны кү рә сем бар, дидем.

Карт минем хә лне шундук аң лап алды бугай, кире борылды да миң а:

— Ә йдә гез, егеткә й, алып керим, —диде, — атакай иртә нге гыйбадә ттә ә ле, хә зер чыгар.

Ул ишекне ачты да пө хтә итеп җ ыештырылган ө йалды һ ә м алгы бү лмә аша, чип-чиста киндер буйлап мине хө җ рә гә алып керде.

■ — Менә шушында кө тегез, — диде ул миң а ягымлы гына итеп һ ә м ү зе чыгып китте.

Мин утырган бү лмә кеп-кечкенә, ә мма гаҗ ә п пө хтә җ ыештырылган иде. Бар җ иһ азы —- ике тө п яран гө ле утырган ачылмалы тә рә зә лә р арасындагы клеенка ябылган бә лә кә й ө стә л, сыннар куйган шү рлек белә н алар алдына асылмалы шә мдә л, бер кресло һ ә м бер пар урындык иде. Почмакта — чә чә клә р тө шерелгә н циферблатлы, чылбырлары тартылган ике җ из герле зур сә гать; бү лмә тактасына ике ряса эленгә н, тү шә мгә акшарлы таяклар белә н генә тоташтырылган бү лмә эченә карават куелган булса кирә к.

Уйларымны тә ү бә кылдыручының аяк тавышы бү лдерде. Ул чал чә чен рә тли-рә тли: — Исә нмесез. Ни йомыш? — диде. Мин аннан фатйха бирү ен ү тендем һ ә м

Тә рә зә дә н ике аршын гына ераклыкта ак стена кү ре- яә. Ике арада кечкенә генә сирень куагы ү сеп утыра. Хыштагы бер генә аваз да бү лмә гә ү теп керә алмый, шуң а кү рә сә гать теленең кү ң елгә ятышлы итеп тигез генә текелдә ве яң гырап ишетелә. Шушы тын почмакта ялгыз калуым булды, кинә т бө тен уйларым онытылып китте, ә йтерсең, алар беркайчан да башыма килмә гә н инде. ! аҗ ә еп татлы уйларга чумдым. Нанкадан теккә н, кыршылган эчле, саргая башлаган ряса, бакыр каптырмалы китапларның таушалып беткә н кара кү н тышлары, туфрагы бик дымлы, яфраклары су белә н юып тө шерелгә н тонык яшел гө ллә р, барыннан битә р сә гать теленең берө злексез келт-келт итеп торуы бик ачык итеп яң а, ә ле моң а чаклы мин белмә гә н тормыш турында, ялгыз кө н итү, догалар укып, тыныч кына бә хетле яшә ү турында сө йли иде.

«Айлар, еллар ү тә, —дип уйладым мин, —ә ул берү зе, ул гел тыныч, ходай алдында ү зенең калебе саф икә нен һ ә м ходай аның догасын ишеткә нне белеп тора». Ү земә шулчаклы кү пне сө йлә гә н авазларның гармониясен бозмыйм тагы дип, кыймылдарга да, тирә н суларга да куркып, бер ярты сә гатьлә п утырганмындыр. •Ә сә гать теле һ аман бертө рле — уң га катырак, сулга акрынрак текелди бирде. , ^J

VIII бү лек

ИКЕНЧЕ ТАПКЫР ТӘ Ү БӘ КЫЛУ

•бик телә п аның кечкенә саргылт кулын ү птем.

Йомышымны аң латып биргә ч, ул миң а бер сү з ә йтмә де, сыннар янына барды да тә ү бә кылдыра башлады.

Тә ү бә кылып мин оялмый-нитми кү ң елемдә гене ә йтеп биргә ннә н соң, ул, кулларын минем башыма куеп, йомшак яң гыравык тавыш белә н: «Балакай, алла ү зе разый булсын, сиң а мә ң ге ышаныч, юашлык һ ә м дә сабырлык бирсен. «Амин», — диде.

Минем бә хетем ташып чыгарга җ итте, шатлык яшьлә ре бугазыма тыгылды, мин аның драдедам ¹ рясасын ү птем дә кү тә релеп карадым. Монахның чыраенда дулкынлануның ә сә ре дә юк иде.

Мин кү ң ел -йомшарудан лә ззә тлә ндем, шул хисне ялгыш ө ркетеп җ ибә рмим тагы дип, тә ү бә кылдыручым белә н тиз-тиз генә хушлаштым да, таркаулык алмасын ө чен, як-ягыма да карамыйча, капкадан чыгып яң адан шул чайкалып торган буй-буй дрожкага менеп утырдым. Ә мма экипажның сикертү е, кү з алдыннан берә м- берә м ү теп торган ә йберлә рнең чуарлыгы ул хисне бик тиз таркатты; шуннан инде,, тә ү бә кылдыручым минем шикелле киң кү ң елле егетне гомерендә дә кү ргә не юктыр ә ле, кү рә дә алмас, минем кебек кешелә р дө ньяда да юк, мө гаен, ул менә шуны уйлыйдыр ә ле, дип уйлап кайттым. Моның шулай булуына бик нык ышандым; һ ә м шул ышану минем кә ефне кү тә реп җ ибә рде, ә моны кемгә дә булса сө йлә ми тү зә рлек тү гел иде.

Бик сө йлә шә сем килде, янымда извозчиктан башка кеше булмагач, аң а сү з куштым.

— Нә рсә, бик озак кө ттердемме? — дип сорадым.

Кояш чыгу белә н бераз кә ефе кү тә релә тө шкә н картлач:

— Шактый шул, ә атны ашатырга кү птә н вакыт, мин тө нлә чыккан кеше бит, — дип куйды.

— Миң а калса, бер дә озак тормадым шикелле, дидем мин. Аннары, картлачка. якынрак, уйрап торган урынга кү чеп утырдым да: — Минем монастырьга ник килгә нне белә сең ме соң? — дип ө стә дем.

— Миң а димә гә е! Утырган кеше кая кушса, шунда, илтә сең инде, — диде извозчик.

Мин:

— Шулай да, ник дип уйлыйсың? — дип сораштыруымда булдым.

_ Берә р кешегезне кү мә р ө чен урын сатып алыргадыр, — дип җ авап кайтарды ул.

_ Юк, туганкай, белә сең ме, мин ник килдем?

— Белә алмыйм, барин, — дип кабатлады ул_с

1 Юка сукно.

Извозчикның тавышы миң а артык ягымлы булып ишетелде, һ ә м аң а ү гет-нә сихә т ө йрә тү йө зеннә н нишлә п йө рү емне, хә тта нинди хискә бирелү емне дә сө йлә ргә ниятлә дем.

Сө йлимме ү зең ә? Белә сең ме...

Барын да сө йлә ргә керештем, бө тен гү зә л хислә ремне тасвирлап бирдем. Шул исемә тө шсә, ә ле дә булса оялам.

Извозчик бик ү к ышанып җ итмичә:

’— Алай икә -ә н, — дигә н булды.

Шуннан^ соң ул байтак вакыт дә шми-тынмый барды, кымшанмый-нитми утырды, тик зур итек кигә н һ ә м ка- либер баскычында сикергә лә п барган аяклары астыннан чыгып торган чикмә нен генә кыстыргалап куйды.

Мин инде, бусы да минем турыда тә ү бә кылдыручы шикелле уйлыйдыр, — ягъни, моның ише ә йбә т егет дө ньяда да булмас, дип уйлыйдыр ә ле дип кенә тора идем, ул миң а карап:

Соң, барин, сез бит байларча, — дип куймасынмы. •

— Нә рсә? — дип сорадым мин.

Ул тешсез авызы белә н сү селдә п?

—- Байларча, дим, байларча, —дип кабатлады.

«Юк, аң ламады бу мине», —дигә н уй башыма килде, ә мма кайтып җ иткә нче бү тә н сө йлә шмә дем.

. Кү зне чагылдырырлык кояшлы урманда атлаган саен тө рле тө стә ге кием кигә н кешелә р очрап торуга да карамастан, миндә кү ң ел йомшаруы һ ә м диндарлык тойгысы ук булмаса да, ул тойгыга бирелгә н идем бит дип, ү з-ү земнә н тә мам канә гать булуым юл буена җ итте; ә мма ө йгә кайтып керү ем булды, аның эзе дә калмады. Минем извозчикка бирергә кырык тиенем юк иде. Дворецкий Гаврилога болай да бурычлы идем, шуң а кү рә аннан ө мет игеп булмый иде. Минем ишек алдыннан ике тапкыр акча эзлә п йө гереп узганны кү реп торган„извозчик, нишлә п йө рү емне сизенеп булса кирә к, шундый ягымлы кү ренү енә дә карамастан дрожкаСыннан тө шеп, шулай акча тү лә мә ү че шаромыжниклар¹ бар шул, дип кычкырып-кычкырып сө йлә нергә — минем бакчага таш атарга тотынды.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒