2. Пунктуацияны меңгерту әдістемесі

Қ азақ тілін, оның ішінде пунктуацияны тиімді де нә тижелі оқ ыту ү шін ә дістеме ғ ылымының негіздеріне сү йенетініміз белгілі Ә дістеме ғ ылымы «нені», «кімді» жә не «қ алай оқ ыту» мә селелерін шешуді кө здесе, оқ ыту технологиясы осыларғ а қ оса «қ алай тиімді, нә тижелі оқ ыту» дегенді мақ сат етеді. Яғ ни, оқ ыту технологиясының басты сипаты – бағ дарланғ ан нә тижеге жету, нә тижелі білім беру. Оқ ыту технологиясының тү рлері сан алуан. Солардың ішінде пунктуацияны оқ ыту ә дістемелік (технологиялық ) негізіне модульдік технологияны ұ сынамыз. Модульдік технологияны жоғ ары мектептің оқ ыту ү дерісіне енгізу тә жірибесі бар (Жақ сылық ова К., Бейсенбаева З. ). Ал орта білім беретін қ азақ мектептерінің тә жірибесіне енгізу ғ ылыми тү рде толық қ олғ а алынбағ анымен, педагогика ғ ылымдарының докторы А. Жапбаров: «Соң ғ ы кездері дамыта оқ ытудың модульдік технологиясы мектеп ө міріне ене бастады», -деп атап кө рсетеді [47, 8]. Модульмен оқ ытудың тиімділігін айқ ындауда ғ алымдардың пікірлері ә р тү рлі. Мә селен, В. Б. Закарюкин, В. И. Панченко, Л. М. Твердин модульмен оқ ыту тә сілі оқ ытудың қ алыптасқ ан бірліктерінен оқ у мазмұ нын икемді етіп қ ұ руғ а пайдалы деп санаса [48, 6], дидактикалық мақ сатқ а жету ү шін ғ алымдар модульді «Білім алушығ а ө зіне қ олайлы темпте жұ мыс істеуге, соғ ан лайық оқ ытудың тә сілін таң дауғ а мү мкіндік жасау» [49, 96], «білім алушығ а ө з мү мкіншілігін, соғ ан сә йкес материалды игеру дең гейін анық тауғ а кө мектесу» деп тұ жырымдайды

Дж. Д. Рассель модульмен оқ ытудың бір ерекшелігі – икемділік деп атап кө рсетеді. Демек, материалдың ең кіші бірліктері тү рлі кешендерге топтастырылады. Ғ ылыми зерттеулерге (В. П. Беспалько, М. В. Кларин, Б. С. Блум, П. Юцявичене, М. Чошанов) сү йене отырып, модульдік оқ ытудың мынадай басты ерекшеліктерін атауғ а болады: - оқ ыту мақ сатының айқ ындылығ ы; - нә тиженің айқ ындылығ ы; - оқ у материалы оқ ушылардың мү мкіншілігіне қ арай бө лшектерге бө лініп берілетіндігі; - ә р бө лшектің қ ұ рылымы болатындығ ы; - ә р бө лшектің (блок) мазмұ нын толық тыруғ а, ө згертуге болатындығ ы; - модульге ену, модульден шығ у кері байланыстардың іске асыратындығ ы; - оқ ушы мен мұ ғ алім субъект-субъектілік қ арым-қ атынаста болатындығ ы; - мұ ғ алім оқ ушыларғ а бағ ыт беруші, бақ ылаушы қ ызметін атқ аратындығ ы т. б. - модульдік оқ ыту модуль бағ дарламасына негізделетіндігі; - бағ дарламаны қ ұ растыруда ө зіне тә н ұ станымдары болатындығ ы т. б. Тұ жырымдай келгенде, тыныс белгі туралы білім, білік дағ дыларын қ алыптастыру барысында мынадай модульдерге топтастырып оқ ыту дұ рыс нә тиже береді. Оқ ушыларды пунктуациялық тү сініктермен таныстыру: 1. Тыныс белгілері жә не олардың қ ызметімен таныстыру тә ртібі; 2. Пунктуация – мағ ыналық бө лікпен таныстыру ә дістемесі; 3. Тыныс белгінің қ ойылу варианттары; 4. Пунктуация – мағ ыналық бө ліктердің тірек белгілерін ажырата білу сауатты жазу дағ дыларын қ алыптастыру. 1. Тыныс белгілері жә не олардың қ ызметімен таныстыру тә ртібі. Бастауыш мектепте тыныс белгілері сө йлем соң ында (нү кте, сұ рау жә не леп белгілері) ү тір, қ ұ рмалас сө йлемде санақ орын алғ анда («ал», «алайда», «не», «немесе» шылауларының алдында); 5 сыныпта – жалпылауыш сө зден кейін қ ос нү кте, қ аратпа сө здің, тө л сө здің тыныс белгілері, диалогтың алдындағ ы сызық ша; 7 сыныпта – есімшелі жә не кө семшелі орамдардағ ы ү тірлер, одағ айдағ ы тыныс белгілер (ү тір, леп белгісі); 8 сынып – қ ұ рмалас сө йлемдегі тыныс белгілер. 5 сыныптан бастап оқ ушылардың зейінін тыныс белгілерді қ олданудың қ ызметтік ерекшеліктеріне аудару керек. Ол ү шін бақ ылау ә дісін қ олдануғ а болады: мұ ғ алім тыныс белгілердің қ ызметін кө рсетіп, оқ ушылардың ө здері оны қ орытындылайды. 2. Пунктуациялық – мағ ыналық бө лікпен таныстыру ә дістемесі. М. Т. Баранов бірың ғ ай сө йлем мү шелерімен байланыстыруды ұ сынады.

Бақ ылау ү шін мұ ғ алім екі сө йлем алады: бірі - бірың ғ ай мү шелермен, екіншісі- бірың ғ ай мү шелерінсіз. Келесі кезекте «пунктуациялық -мағ ыналық бө лік» тү сінігін ендіру керек. Бұ дан кейін оқ ушылар бұ л бө ліктің сө йлемдегі орнын (басында, ортасында, соң ында) анық тайды. Бақ ылау нә тижесінде оқ ушылар пунктуациялық -мағ ыналық бө лік ауызекі тілде интонация арқ ылы, ал жазба тілде ү тірлер арқ ылы бө лінеді деген қ орытындығ а келеді. 3. Тыныс белгінің (белгілердің ) қ ойылуы не қ ойылмау жағ дайларын игерту. Ол ү шін оқ ушыларғ а ұ сынылатын талаптар: - тыныс белгілерін қ ою жағ дайларын айту (ө тілген пунктуациялық ережелер негізінде); - тыныс белгісін таң дау жағ дайларын айту (пунктуациялық ережеге сай) 4. Пунктуациялық – мағ ыналық бө ліктерді ажырату белгілерімен таныстыру. Оқ ушыларды пунктуациялық -мағ ыналық бө лікті ажырату белгілері тү сінігімен таныстыру бө ліктің ө зін жә не оны пунктуациялық ажыратуды ө ткеннен кейін ендіріледі. Соң ынан оқ ушылар пунктуациялық ережелерді қ олдануда пунктуациялық мағ ыналық бө ліктердің ажырату белгілеріне сү йенеді. Осы модуль бойынша сабақ тар ұ йымдастырылады. Бұ л сабақ тарда пунктуациялық мынадай икемділіктер қ алыптастырылады: 1. Пунктуациялық кө регенділік – дайын қ атысымдық бірліктерде мағ ыналық бө ліктерді ажырата алу, сонымен бірге оларды ө зі жазып отырғ ан қ атысымдық бірліктерде алдын-ала болжай білу икемділігі; 2. Сө йлем мен мә тінді ө тілген пунктуациялық ережелерге сай дұ рыс рә сімдеу икемділігі; 3. Тыныс белгілердің орнын жә не белгіні таң дауды негіздеу; 4. Пунктуациялық қ атені табу жә не оны жө ндеу.

⇐ Предыдущая 39 40 41 42 434445 46 47 48 Следующая ⇒