3. Лириканы оқыту әдістемесі, шығарманың тақырыптық-идеялық мазмұны, эстетикалық-көркемдік қуаты

Лирика – адамның ішкі сезім-кү йін, эмоцияналдық жағ дайын бейнелейді. Лириканы оқ ытудың ө з заң дылығ ы бар. Лириканы оқ ыту кү рделілігі оның жанрлық ерекшелігінде ғ ана емес, оқ ушылардың оғ ан деген кө зқ арасы, қ арым-қ атынасында. 5-8 сыныптар оқ ушыларының кө бі поэзиядан гө рі қ ызық ты, мазмұ ны бар прозалық шығ армаларды ұ натады. Мұ ғ алімге оқ ушыларды лирикалық шығ армаларғ а қ ызық тыру, тарту жұ мыстарынан гө рі прозалық шығ армаларғ а қ ызық тыру, тарту жең ілірек болады. Лирикалық шығ армаларда ақ ын ө з ойын, сезімін, кү йін тікелей кейіптеу арқ ылы жеткізсе, лириканың сол ө зіндік қ касиеттерін тү сіну ү шін, баланың да ақ ынжанды жү регі, нә зік сезімі, ұ шқ ыр ойы болу керек. Ал ондай сергектік, нә зіктік кез келген адамада бола бере ма? Лирикалық шығ армаларды қ ұ лақ пен еме, жү рекпен, смезіммен қ абылдау керек десек, ол шығ армаларды бала қ алай мең герді, нені сезді, неге тебіренді, қ андай кө ң іл-кү йде болды, оны тексеру де мұ ғ алімге оң ай соқ пайтын мә селелер. Сондық тан лириканы оқ ытудың кү рделілігі осында. 5-8 сыныптарда сабақ басталмас бұ рын, кө ң ілді, сазды, назды музыка қ ойып қ ою, мү мкіндігі келсе, ө тілгелі отырғ ан лирикалық шығ арманың ә ні болса, ә німен қ ойып қ оюдың, кү йлерді тың даудың оқ ушыларды сабақ қ а ә зірлеуде маң ызы зор. Лирикалық шығ армаларды 5-8сыныптарда мына мә селелерге кө ң іл бө лу керек: А) лирика туралы ә деби-теориялық бастапқ ы ұ ғ ым беру, оны, біріншіден, терең дете беру, сабақ тың алғ ашқ ы кіріспесінде лирикалық шығ армалар, олардың ө зіне тә н белгілері, негізгі қ асиеттері жайлы сө з ету. Мысалы, 5-сыныпта, алдында ө здері ө ткен ертегі, ө лең, мысал, ә ң гімелерімен салыстыра отырып, лириканың ө зіндік ерекшеліктерін тұ жырымдап, қ арапайым, ұ ғ ынық ты, қ ысқ а ғ ана тү сінік беру. Ә ) ө лең ді ү йде алдын ала оқ ып, танысуғ а беру, Б) мұ ғ алім ө лең нің поэтикалық кө ркем тіліне, қ ұ рылымына міндетті тү рде назар аударуы, талдамас бұ рын оқ ушылармен жұ мыс жү ргізу қ ажет. олардан ө здеріне ұ нағ ан шумақ тар, ә демі, сұ лу, бейнелі сө здер, ұ тымды, шебер шық қ ан сө з тіркестерін сұ рап білудің маң ызы зор. Себебі, лириканы оқ ытудың басты мақ саттарының бірі – оқ ушыларды поэзияны сү юге, оның кестелі тілін сезіне білуге, ә демі, кө ркем сө йлей білуге баулу болып табылады. Мұ ндай жұ мыс оқ ушыларды ө з алдына, ө з бетімен ә деби мә тінді талдауғ а дағ дыландырады. В) ө лең ді ә уенмен, сазымен мә нерлеп оқ уғ а, жатқ а айтуғ а ерекше кө ң іл бө лу, Г)ө лең дегі ақ ынның кө ң іл-кү йін бағ дарлату, оқ ушылардың ө з сезімі, ө лең нің ә серіне назар аудару; Д) тақ ырыпқ а сай музыканы, бейнелеу ө нерін т. б. тиімді пайдалану. Е) тиімді, кө ң ілді оқ у жағ дайын туғ ызу, (балаларғ а ұ рыспау)Ж) қ абілеттерін, шабыттарын ояту. Белсенділіктерін арттыру. З) ә р тү рлі сабақ ү лгілерін іздену. (мысалы: концертсабақ, пә наралық байланыста ө тетін сабақ тар)Лирикалық шығ армаларды ө туде оқ ушылардың шығ армашылық жұ мыстарына да ерекше кө ң іл бө лу қ ажет. Сабаұ та қ абілеттеріне қ арай сурет салдыру, ө лең жаздырту, шағ ын шығ арма жаздырудың маң ызы зор. Мысалы Абайдың «Кү з» ө лең і. Ө лең ді мә нерлеп оқ ыту, қ осымша сұ рақ тар қ ою. Мағ ынасы тү сініксіз сө здердің мазмұ нын ашу, Лириканы оқ ыту ә дістемесі шығ арманың тақ ырыптық -идеялық мазмұ нына, эстетикалық -кө ркемдік қ уатына, сабақ тың оқ у тә рбиелік міндеттеріне сай берілетіндігі. Лирикадағ ы ақ ындық тіл ой нақ тылығ ымен, табиғ и бояуымен, суреткерлік қ уатымен сабақ кө рнекілігін қ амтамасыз етуі. Оқ ушы қ ызығ ушылығ ының лирикалық шығ арманың азаматтық ү ніндегі, ә леуметтік мазмұ нындағ ы астарларғ а, жеке сө з, сө з тіркесіндегі, тұ тас сө йлемдердегі кө ркемдік бояуларды, эмоциялық рең терді қ абылдау қ абілетін дамытуғ а бағ ытталатындығ ы. Лириканы оқ ытудағ ы басты мә селе мазмұ н мен форма бірлігін сақ тау. Лирикадағ ы философиялық -эстетикалық, поэтикалық ой арқ ауын тү сіну, шығ армадағ ы шынайы адамдық сезім биігін ұ ғ у.

Емтихан билеті № 26

⇐ Предыдущая 37 38 39 40 414243 44 45 46 Следующая ⇒