3. Драмалық туындылардың жанрлық табиғатына сай мәтінмен жүргізілетін жұмыстар

Ә дебиеттің басқ а жанрына қ арағ анда драмалық шығ армаларды оқ ытудың ө зіндік ерекшелігі бар. Ол ерекшелік драмалық туындылардың жанрлық табиғ атына тікелей байланысты болып келеді. «Пьеса-драма, комедия-ә дебиеттің ең қ иын формасы», -дейді М. Горький. Себебі, ә дебиеттің проза, лирика жанрларында айтатын ой, кейіпкерлер іс-ә рекеті, кө рініс, сахна бірінші кезекте болады. Орыс жазушысы Гоголь: «Пьеса тек сахнада ғ ана ө мір сү реді» деуі осығ ан дә лел. Драмалық шығ армаларда оқ иғ алар оқ ырман кө з алдында жаң а ө тіп жатқ андай ә сер қ алдыруы керек. Кү шті сюжет, ең бастысы, ө ткір, шиеленісті тартыс, ө мірдегі қ арама-қ арсылық тар – драманың ө зегі, негізгі арнасы. Драмада қ аһ арман белгілі бір мақ сат ү шін кү реседі, сол себепті оның кү ші зорайып, іс-ә рекет, қ имыл арқ ылы кө рінеді. Драмадағ ы тағ ы бір ерекшелік, қ аһ армандар іс-ә рекеті ә р жақ қ а шашырамай, бә рі бір жү йе, бір арнада ө рбіп, дамиды.

· ә ) Драмалық шығ армаларды талдау ә дістемелері:

· Талдауды бастамас бұ рын, балаларғ а ө тілгелі отырғ ан драмалық шығ армаларды алдын ала оқ ыту керек. Балаларғ а оқ у барысында ақ ыл-кең ес, бағ ыт-бағ дар беру міндетті тү рде жү зеге асырылады. Ә сіресе, ең негізгі, басты тартыстар, шиеленістерді кө рсететін акт, суреттерге ерекше кө ң іл бө лінуге тиіс. Оны мұ ғ алім ү лестірме-нұ сқ ау арқ ылы да жү ргізеді. Мысалы, Ғ. Мү сіреповтың «Қ озы Кө рпеш -Баян сұ лу» трагедиясын оқ у барысында мынадай нұ сқ ау ұ сынуғ а болады:

– Трагедиядағ ы басты тартыстар, оқ иғ алар, соғ ан назар аудар:

· Трагедияда ө зің е, ә сіресе, не ұ нады, не ұ намады? Ойың ды, пікірің ді дә лелді айтуғ а тырыс, т. б.

Талдау алдында оқ ушыларғ а ә деби-теориялық ұ ғ ым берудің маң ызы зор.

· Талдауды драмалық шығ армаларды кү йтабақ тан талдау, немесе, содан кө рініс кө рсетуден бастаудың маң ызы зор.

· Талдауда мә тінге сү йену, ү немі соғ ан арқ а сү йеу, ә сіресе, драмалық шығ армаларды оқ ытудың алтын арқ ауы болып табылады. Мұ ғ алім ең негізгі кө рініс, актілерді, монолог, диалогтерді бө ліп ала отырып, сол бойынша жұ мыс істеуі керек.

· Мә нерлеп оқ у, тү сіндірмелі оқ у, рө лге бө ліп оқ уғ а ерекше назар аударылады.

· Талдау барысында жиі-жиі оқ ушыларды қ озғ ау салып, олардың қ иялы, ойына ерік беріп отыру да драмалық шығ армаларды оқ ытудың тиімді жолдарының бірі.

· Драмалық шығ армаларды оқ ытудың жолдары кө п. Ол – ә р мұ ғ алімнің ізденісі, шеберлігіне де байланысты шығ армашылық жұ мыс. Дегенмен, оның ө зіне тә н оқ ыту ә дістері, сабақ тү рлері болады. Концерт-сабақ тар, композициялық сабақ тар тү рі – драманы ө тудегі тиімді сабақ тү рлеріне жатады.

Емтихан билеті № 25

⇐ Предыдущая 35 36 37 38 394041 42 43 44 Следующая ⇒