Мазақтаманы айту 11 страница

Ә лемнің жеті кереметі

Білімділік: Адамзат мә дениетінің ғ ажайып ескерткіштерімен, яғ ни сә улет жә не мү сін ө нерінің керемет тамаша ү лгілерімен таныстыру. Ә лемнің кереметтері халық тардың мұ расы екендігін ү ғ ындыру.
Тә рбиелік: Дү ние жү зілік дамудағ ы адамзаттың орны ерекше екендігін жә не ол жасағ ан бү кіл ә лемдік қ ұ ндылық тарды білетін, оларды ө з отаны - Қ азақ станның дамуы ү шін пайдалануғ а ынталы, жан-жақ ты жетілген азаматтарды қ алыптастыру, тә рбиелеу.
Эстетикалық тә рбие беру.
Дамытушылық: Білімге қ ұ штарлық тарын арттыру. Ө з бетінше
ізденуге ү йрету.
Кө рнекіліктер: 1. «Ә лемнің жеті кереметі»

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

Ә лемнің жаң а жеті кереметі

2. Қ ысқ аша шолу.
- Кө не заманда адамның шебер қ олдарымен кө птеген керемет туындылар салынғ ан. Олар бү гінгі кү нге дейін ө здерінің ө лшемі, сұ лулығ ы, жасалу техникасы адамдарды таң қ алдырып келеді. Солардың бірі - «Ә лемнің жеті кереметі». ө кінішке қ арай ол ескерткіштерді адамдар бұ зып, бү лдіру салдарынан сақ талмады. Сондық тан біз оларды кө ре алмаймыз. Жеті кереметтің бірі - Мысыр пирамидалары бү гінгі кү нге жетіп отыр. Сондық тан бағ асы жоқ қ азыналарды сақ тау мақ сатында олар Ә лемдік мә дениет пен ө нер мұ расы ретінде саналып, қ орғ ауғ а алынды.
Топқ а бө лу. Оқ ушылар 3 топқ а бө лінеді.
Оқ улық пен жұ мыс.
Ү ш топ мә тіннің ү ш бө лігін оқ иды.
Ойлану: топтарғ а тапсырмалар беремін.
1 - топ: Қ азақ станның табиғ и мұ ралары туралы жазады.
2 - топ: Қ азақ станның мә дени мұ ралары туралы жазады.
3 топ: Мә тінді оқ ып, ө з топтарында ақ ылдасып, плакатқ а ойларын жазып, тү сіреді, қ орғ айды.
Қ азақ стан мұ ралары
• Табиғ и
Балқ аш кө лі
Ескіден қ алғ ан
Шетен тоғ айы
Тянь-Шань шыршалары
Шарын шатқ ылы
• Мә дени
Алматыдағ ы Кафедралық шіркеу
Қ ожа Ахмет Йасауи кесенесі
Айша бибі кесенесі
Арыстан баб кесенесі
Қ арахан кесенесі

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

Жү зеге асыру.
Топтар ө з ойларын ортағ а қ орғ айды. Ә р топтың оқ ушылары келесі топ оқ ушыларына сұ рақ қ ойып, ұ сыныстарын айтуғ а болады.
Интерактивті тақ тадан Қ азақ стан табиғ и - мә дени мұ раларының суреттері кө рсетіледі.
«Аялдама» ә дісі, сызба қ ұ растыру, ашық сұ рақ тар.

Мә тінді бекіту:
Мә тіннің соң ындағ ы сұ рақ тар қ ойылады.
1. Сағ ан ә лемнің қ ай кереметі ұ нады? Неге?
2. Ә лем кереметтерінің бірі жайлы кім ә ң гімелеп береді?
3. Ә лемнің тағ ы қ андай кереметтерін білесің дер?

Сабақ ты бекіту.
Дә птермен жұ мыс(ө зіндік жұ мыс)
Шығ армашылық жұ мыс.
Сабақ ты қ орытындылау: кері байланыс жасаймын.
- Балалар бү гін сабақ та ұ нағ ан жайттарды кү ліп тұ рғ ан, яғ ни «алақ ай» деген смайликтерге,
- Ұ намағ ан жайттарды ашуланып тұ рғ ан смайликте «ә ттеген - ай» жазу бар осы смайликке жазасың дар, ал айтатын ұ сыныстарың мен сұ рақ тарың болса ойланып тұ рғ ан смайликтерге «айтарым бар... » деген смайликтерге жазып, тақ тағ а магниттермен жабыстырып қ ойың дар.
Оқ ушылар тақ тағ а жабыстырады.

                    Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Мемлекеттік тіл

1) Білімділік: Мемлекеттік тіл туралы тү сінік беру, ана тіліне деген дұ рыс кө зқ арастарын қ алыптастыру.
2) Дамытушылық: Ана тілі - дана тілі тіл туралы мақ ал-мә телдер, нақ ыл сө здер айтқ ызу арқ ылы оқ ушылардың танымдық дең гейін кө теру, ойлау белсенділігін, ой-ө рісін, сө здік қ орын молайту.
3) Мемлекеттік тілге деген қ ызығ ушылығ ын арттыру, ө з тілін, жерін қ ұ рметтеуге тә рбиелеу.
Сабақ тың тү рі: жаң а сабақ ты мең геру
Сабақ тың ә дісі: СТО ә дісі, сұ рақ -жауап, жаттығ у
Сабақ тың формасы: топпен жұ мыс

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

«Т»-дан бастап оқ ысаң,

Тө лi болам пырақ тың.

«Т»-ны сызып тастасаң,

Кө кте қ алғ ан орақ пын. (Тай — Ай)

Жайнағ ан жер ү стi,

Мекенмiн келiстi.

«Қ » орнына «Д» қ ойсаң,

Боламын кең iстiк. (Қ ала — Дала)

Шеге қ ағ ар шеберге,

Ең қ ажеттi қ ұ ралмын.

«Б»-ны ө шiрсең егер де,

Жiгер берер ұ ранмын. (Балғ а — Алғ а)

Қ атты соғ ып жү регiм,

Қ орқ ып, ү ркiп жү ремiн,

«Қ » орнына «Н» қ ойсаң,

Кү шке толар бiлегiм. (Қ оян — Ноян)

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Сұ рақ тарғ а жауап беру.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

Жер қ атпарын қ ашайды,

Тау да,

Сай да жасайды.

Қ ыршылдатып тiстерiн,

Топырақ ты асайды. (Экскаватор)

Ә кемнiң тор тайы,

Май жалап, су iшсе,

Тоқ тамай жортады. (Машина)

Жер асты даң ғ ылы,

Кө лiгiнiң зулағ ан.

Естiледi саң қ ылы. (Метро)

Қ атар жатқ ан қ ос бiлек,

Ү стiнен келер кү ш ү деп. (Темiржол)

Тө бесiнде кiндiгi,

Жалғ анғ ан желiге.

Қ абырғ ада кү ндiгi,

Нұ р шашқ ан тө рiне. (Троллейбус)

                 Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Тіл туралы заң

1) Білімділік: Мемлекеттік тіл туралы тү сінік беру, ана тіліне деген дұ рыс кө зқ арастарын қ алыптастыру.
2) Дамытушылық: Ана тілі - дана тілі тіл туралы мақ ал-мә телдер, нақ ыл сө здер айтқ ызу арқ ылы оқ ушылардың танымдық дең гейін кө теру, ойлау белсенділігін, ой-ө рісін, сө здік қ орын молайту.
3) Мемлекеттік тілге деген қ ызығ ушылығ ын арттыру, ө з тілін, жерін қ ұ рметтеуге тә рбиелеу.
Сабақ тың тү рі: жаң а сабақ ты мең геру
Сабақ тың ә дісі: СТО ә дісі, сұ рақ -жауап, жаттығ у
Сабақ тың формасы: топпен жұ мыс

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

Терезеден есiледi,

Қ араң ғ ыны кө шiредi. (Сә уле)

1. «Ана тілі» сө зін топтастыру ә дісі
2. «Қ азақ тіліне қ атысты ө зекті мә селелер» ой қ озғ ау. Пікір алысу.
3. Мә тінмен жұ мыс. Джиксо ә дісін қ олдану.

1) Қ азақ тілі –қ азақ халқ ының ана тілі. Ол халық тарихымен бірге жасап, ұ рпақ тан ұ рпақ қ а қ атынас қ ұ ралы ретінде қ ызмет етіп келеді. 1989 жылы 22 қ ыркү йек айында Қ азақ стан Республикасы тілдер туралы Заң қ абылданып, қ азақ тілі мемлекеттік мә ртебесін алды. 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда Қ азақ стан Республикасының жаң а Конституциясы қ абылданды. Конституцияның 7-бабында былай делінеді: Қ азақ стан Республикасындағ ы мемлекеттік тіл - қ азақ тілі. Мемлекеттік тіл - мемлекеттің бү кіл аумағ ында қ олданылатын мемлекеттік басқ ару, заң шығ ару, іс қ ағ аздарын жү ргізу тілі. Мемлекеттік тілді мең геру - Қ азақ стан Республикасының ә рбір азаматының парызы.

2) Қ азақ тілі тү ркі тілдер тобына жатады. Тү ркі тілдер ішінде қ азақ тіліне ең жақ ындары - ноғ ай (Кавказда), қ арақ алпақ, татар, башқ ұ рт, қ арашай - балқ ар тілдері. Қ азақ тілі –Ресей, Ө збекстан, Қ ырғ ызстан,
Тү рікменстан, Монғ олия, Қ ытай, Ауғ анстан, Иран, Тү ркия т. б. елдерде тұ ратын қ азақ тардың да ана тілі.

3) Қ азақ жазуы тө мендегідей жазу тү рлерін қ олданды: араб жазуы, латын жазуы жә не орыс жазуы қ олданылып келеді.
Қ азақ тіл білімінің негізін салушы атақ ты ғ алымдар Ахмет Байтұ рсынов, Нығ мет Сауранбаев,
Сә рсен Аманжолов т. б. Қ азақ ә деби тілінің дамуына ү лес қ осқ ан Абай Қ ұ нанбаев пен Ыбырай Алтынсарин.
Қ азақ тілі –бү кіл қ азақ халқ ының игілігі, байлығ ы. Тілімізді сақ тап, дамыту - бә ріміздің қ асиетті міндетіміз. Ең алдымен қ азақ қ азақ ша, ана тілінде сө йлеуі, жаза білуі керек.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

Ағ аш жапырақ тарына қ азақ тілін дамыту жолдарын жазып, ағ ашты кө ркейту.
Ана тілің ді мақ тан ет.
Ана тілің ді жатсынба.
Тілді қ ұ рметте.
Тілге жанашырлық таныт.
Қ азақ тілінде сауатты жаз.
Ана тілің де тә рбие бер.

                 Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Қ азақ станның қ арулы кү штері

1) Балаларда Қ азақ стандағ ы Қ арулы кү штер туралы тү сінік қ алыптастыру, Ә рбір азаматтың Отан алдындағ ы борышы жә не міндетін ө теу парыз екенін тү сіндіру. Қ Р - сының Қ арулы Кү шінің тарихи кезең дерін білу.
2) Қ арулы кү штердің мемлекетімізді сыртқ ы жаудан қ орғ ау ү шін қ ажет екенін тү сіндіру;
3) Отанын, елін, жерін қ орғ ауғ а тә рбиелеу. Отанымыздың Қ арулы Кү штерін мақ таныш ету, патриоттық сезімдерін ояту.
Сабақ тың тү рі: жаң а сабақ
Сабақ тың ә дісі: психологиялық дайындық, оқ улық бойынша ә ң гіме, эссе, топтық жұ мыс, сұ рақ – жауап.
Сабақ тың кө рнекілігі: Қ арулы кү штер туралы, фотосуреттер, слайдтар, оқ улық, парақ тар, кесте, т. б.

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

- Осы еліміздің егемендік алып, тіліміздің сақ талып қ алуына ү лес қ осқ ан батырларымызды білеміз бе?
- Қ абанбай, Бө генбай, Ә лия, Мә ншү к, Бауыржан, Қ айрат, Лә ззат, Сә бира т. б.

Топқ а бө лу. Тө сбелгілері арқ ылы топқ а бө лу.
1 - топ; Қ ұ рлық ә скері
2 - топ: Ә уе ә скері
3 - топ: Тең із ә скері
Сұ рақ тар арқ ылы топ басшысын сайлау.
Ой қ озғ ау:
Сұ рақ қ а тіке жауап:
1. Қ азақ тың қ азақ тығ ын танытқ ан не?
2. Тіл туралы заң қ ашан қ абылданды?
3. Ресми тілге қ ай тіл жатады?
4. Тілдер мерекесін қ ай кү ні тойлаймыз?
5. Қ Р мемлекеттік тілі қ ай тіл?
Топтастыру:
- Ана тілі арнап жақ сы сө здер айтайық шы.
Егеменді ел қ орғ аны - Қ арулы Кү штер.

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

Постерге салу.
1 - топ: Қ азақ тың қ арулы кү штері
2 - топ: Қ азақ хандығ ының тұ сындағ ы батырлар.
3 - топ: Ұ лы Отан соғ ысы кезіндегі батырлар.
«Ой толғ ау»
1 - топ: Мен бас қ олбасшы болсам.... (Эссе жазу)
2 - топ: Ө лең қ ұ растыру.
3 - топ: Мақ ал - мә тел айту.
Оқ улық пен жұ мыс: Мә тінді тізбектей оқ у.
Суретпен жұ мыс:
- Суреттегі ескерткіш кімдерге арналып қ ойылғ ан деп ойлайсың дар?
- Ә лия, Мә ншү к дегеніміз кімдер?
- Олар қ ай соғ ыста ерлік кө рсеткен?
- Біз осы батырларғ а қ ай кезде гү л қ оямыз? Неге?

Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Бауыржан Момышұ лы

Сабақ тың мақ саты:
1. Ұ лы Отан соғ ысында елін, жерін қ орғ ап қ алуда асқ ан қ аһ армандық кө рсеткен, халық қ аһ арманы Бауыржан Момышұ лын ә рдайым еске ала отырып, қ адір тұ ту.
2. Оқ ушыларғ а батырдың ө мір жолын, мә ң гі ө шпес ерлігін таныстыру 3. Оқ ушыларды ұ лтжандылық қ а, бауырмалдық қ а, батырлық қ а баули отырып тә рбиелеу. Кө рнекілігі: Қ анатты сө здер, батырдың ө мірін бейнелейтін слайдтар, бү ктемелер, жұ лдызшалар.
Сабақ тың барысы:
І. Кіріспе ІІ. Ө мірдерек - Хроникалық тә ртіп бойынша «Бала Бауыржаннан – батыр Бауыржанғ а дейін»

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

«Ж» ә рпiмен бастасаң,

Кө рiнедi бар маң ым.

«Ж»-ны сызып тастасаң,

Су ағ атын арнамын. (Жарық — Арық )

Ақ бояуғ а қ анық пын,

Бағ алымын, мамық пын.

Бас ә рiпiм алмасса,

Тө рт бұ рышты жазық пын. (Мақ та — Тақ та)

Ақ тан кө рпе жамыламын,

Кө ктемде сайғ а ағ ыламын.

Ө згерсе егер алғ ашқ ы ә рiп,

Жер қ ойнынан табыламын. (Қ ыс — Мыс)

Жасыл желек алабым,

Жыл маусымы боламын.

Бiрiншi ә рiп ауысса,

Айдынғ а ұ шып қ онамын. (Жаз — Қ аз)

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Кө зінің тірісінде – ақ аты аң ызғ а айналғ ан ұ лы тұ лғ а – Бауыржан Момышұ лы туралы біз не білеміз? Рас, ол - жаужү рек батыр да, қ олбасшы да, қ аламгер. Ә рине қ азақ тарихында батыр да, қ олбасшы да, қ аламгер де аз болғ ан жоқ. Бірақ олардың ешбірінің даң қ ы алты алаштан ә ріге асып кө рген емес. Ал, Бауыржан атамызды тө рткү л дү ние халқ ы тү гел таныды, оның қ аһ армандық қ айсар тұ лғ асы мен адамзат баласында сирек кездесетін озық ақ ыл – ойы, қ арағ айғ а қ арсы біткен бұ тақ тай алабө тен ірі мінезі естіген жұ ртты тегіс тә нті етті. Бауыржан Момышұ лын ө згелерден даралап тұ рғ ан айырық ша қ асиеті - оның қ алам мен қ аруды қ атар ұ стауы, қ ай кезде де ұ лт мү ддесін қ аймық пай қ орғ ауы. Екінші жағ ынан алғ анда, Бауыржан қ азақ тың кешегі от тілді, орақ ауызды, ә рі ақ ын, ә рі батыр тұ лғ аларының заң ды жалғ асы, тү йіндей айтсақ, ұ лттық рухтың ХХ ғ асырдың басындағ ы айқ ын кө рінісі. «Қ адірін білмеппіз ғ ой тірі кезде, » - деп жырлар сорлы қ азақ мен ө лгенде, Ұ рпақ атар сексен мен жү здігімді, Тарихтың тү пкірінен сен ө лгенде, - деген ө лең жолдарынан атамыздың кө регендігін кө реміз.

ІІ. Ө мірдерек «Бала Бауыржаннан – батыр Бауыржанғ а дейін»
1910 жылдың 24 желтоқ санында Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Мың бұ лақ ауылында дү ниеге келген.
1921 жылы Ә улиеатадағ ы Аса интернатына оқ уғ а келеді.
1924 жылы ү шінші сыныпта Шымкенттің жетіжылдық мектебіне ауыстырылады.
1928 жылы мектепті ү здік бітіріп, Орынборғ а келеді. Бірақ ә леуметтік жағ дайына байланысты кері қ айтады.
1928 - 1930 жылдары бастауыш мектепте мұ ғ алім болады.
1932 жылы Қ ызыл армия қ атарына шақ ыртылады. Қ ызметін ө теп қ айтқ ан соң, Шымкент, Алматы ө неркә сіп банкілерінде жұ мыс істейді.
1936 жылы Ленинград финанс академиясы жанындағ ы курсты бітіреді, сол жылы Қ ызыл армия қ атарына қ айта алынып, взвод, рота командирі, полк штабы бастығ ының кө мекшісі болады.
1939 жылы ә кесі Момыш қ айтыс болады.
1941 жылы соғ ыс басталғ анда 316 - атқ ыштар дивизиясының жасақ талуына ат салысып, сол дивизия қ ұ рамында майданғ а аттанады. Осы жылы Мә скеу тү бінде ұ рыстар жү ргізіп ерлігімен кө зге тү седі.
1941 жылы 26 қ арашада маршал Рокоссовский полк командирі етіп тағ айындайды.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

Шымыр бiлек қ айыспай,

Кө тергенде ауыр жү к.

Тiк тұ рады майыспай. (Домкрат)

Бiрнеше тармақ ты,

Лақ тырсаң қ армақ ты.

Жү здiрмей тастайды,

Кеменi салмақ ты. (Зә кiр)

Ү ш кө здi батыр,

Жолды андып жатыр. (Бағ даршам)

Қ ұ с ұ ясы секiлдi,

Ү йшiгi бар биiкте.

Ө рiлген қ ос кекiлдi,

Тұ рар мойын иiп те. (Кран)

                 Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

© helpiks.su При использовании или копировании материалов прямая ссылка на сайт обязательна.