Мазақтаманы айту 4 страница

                          Бұ лт.

1. іскерлік дағ дыларын мең герту, шашырату ә дістерін бекіту. 2. Қ оршағ ан ортадағ ы ә семдікті сезіне білуге, туғ ан жердің табиғ атын сү йіп қ астерлеп қ орғ ауғ а тә рбиелеу.

Қ ане балалар шең бер қ ұ рып тұ райық

Бойымызды, денемізді оятайық.

Сә лем кө здер, оянайық

Сә лем қ ұ лақ тар оянайық

Сә лем қ олдар оянайық

Сә лем аяқ тар оянайық

Балалар ұ йқ ыдан оянғ анда даладан нені кө ресің дер?

- Кү нді, кү ннің нұ рын кө реміз.

- Кү ннің нұ рын кө ргенде қ алай қ уанасың дар?

- Алақ ай! - деп қ уанамыз.

- Далағ а шық қ анда жоғ арыдан нені кө реміз?

- Жоғ арыдан аспанды, бұ лтты, кү нді кө реміз.

- Тө меннен нені кө реміз?

- Ағ ашты, ү йді, жерді кө реміз.

Ендеше балалар біз аспанғ а, жерге, кү нге жә не келген қ онақ тарғ а жылы лебізімізбен сә лемдесейік.

Қ айырлы таң кө к аспан

Қ айырлы таң алтын кү н

Қ айырлы таң асыл жер

Қ айырлы таң қ онақ тар

Қ айырлы таң достарым

Достарымды кө ргенде

Қ уана қ арсы аламын

Сә лем, сә лем, сә лем!

Оқ улық пен жұ мыс:

Енді балалар бұ лттар ә леміне саяхатқ а шығ айық. Ол ү шін орнымыздан тұ рып, қ олдарымыздан ұ стап, кө зімізді жұ мып елестетейік. Біздер ұ шақ қ а мініп аспанда ұ шып келе жатырмыз. Аспанда мақ тадай ү лпілдеген бұ лттар ө тіп бара жатыр. Бұ лттар ә р тү рлі пішіндерге қ оянғ а, геометриялық пішіндерге ұ қ сайды екен. Енді балалар парашютпен жерге секіреміз. Ал астығ а қ арайық шы астыдан нені кө ріп тұ рсың дар? – жер, су, ағ аштар. Бұ л біздің туғ ан жердің байлығ ы, Табиғ ат қ андай ә демі! Туғ ан жеріміздің табиғ атын қ астерлеуіміз, қ орғ ауымыз керек.

- Дұ рыс –ақ енді парашютпен жерге қ ондық. Осы сезімді балалар, қ ағ аз бетіне бейнелейік

Бә ріміз орнымызғ а отырайық. Ү стел ү стінде жұ мысқ а қ ажетті қ ұ ралдар бар. Ақ парақ та бұ лттың, парашюттің жә не баланың сұ лбалары тұ р. Тісті тазалауғ а арналғ ан щетка арқ ылы шашырату ә дісімен аспан ә лемін бейнелейміз. Парақ тың барлық жеріне шашыратамыз.

Бiр, екi, ү ш, бiр, екi, ү ш,

Бойғ а жинап кү ш.

Жаттығ у жасап алайық,

Бiр дем алып қ алайық.

  Бұ лт ә леміне саяхат ө те жақ сы болды.

Қ ол ұ стасып тұ райық.

Шең берді біз қ ұ райық

Кө ріскенше кү н жақ сы

Сау саламат болайық!

         Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

              Жауын-шашын

Білімділік мақ саты – оқ ушыларды жалпы географиялық заң дылық тар туралы ө ткен ұ ғ ымдары мен тү сініктерін жинақ тап, «Тұ ман жә не бұ лт» тақ ырыбын қ орытындылау негізінде білімді қ алыптастыру, оқ ушыларғ а атмосфералық жауын - шашын тү рлері мен олардың пайда болу жолдары туралы тү сінік беру

Дамытушылық мақ саты – Оқ ушылардың географиялық ой - ө рісін дамыту. Жалпы оқ у, шығ армашылық іскерліктерін ү йрену, жалпы табиғ ат туралы оқ ушылардың кө зқ арастарын дамыту, пә нге деген қ ызығ ушылығ ын арттыру, танымдық қ ызығ ушылығ ын дамыту, географиялық ойлауын қ алыптастыру.

Тә рбиелік мақ саты – Экологиялық тә рбие беру, ең бек тә рбиесін, патриоттық тә рбиесін беру, оқ ушылардың ө з ойларын жеткізе білу, қ арым - қ атынас жасауды ү йрету. Балаларды ұ йымшылдық қ а тә рбиелеу, адамгершілік қ асиеті мен географиялық мә дениетін қ алыптастыру.

Психологиялық дайындық

Біз балдырғ ан баламыз,

Қ ұ стай қ анат қ ағ амыз.

Дү ниені аралап,

Оқ ып білім аламыз.

 Жаң бырлы кү н туралы суретке қ арап ә ң гіме қ ұ растырамыз

Жаң быр — бұ лттан бө лініп жерге тү сетін атмосфералық сұ йық тамшылардың жиынтық атауы. Тамшылардың диаметрі 0, 5 — 7 мм болады. Тропосфераның жоғ арғ ы қ абатында қ алыптасқ ан қ ар, мұ з тү йіршіктері оның жер бетіне жақ ын қ абатынан ө ткенде еріп жаң быр тамшыларына айналады. Кейде жаң быр бұ лт арасындағ ы тым ұ сақ тамшылардың бір-бірімен қ осылуынан пайда болады. Жаң бырдың бірнеше тү рі бар. Ақ жаң быр — қ атпарлы бұ лттардан жауады, бірнеше сағ аттан бірнеше тә улікке дейін созылады. Нө сер жаң быр — будақ бұ лттардан қ атты жауып тез аяқ талады; олар, кө бінесе, тө менгі ендіктерге тә н. Диаметрі 0, 5 мм-ден аспағ ан тамшыларды сіркіреме жаң быр деп атайды, ол, негізінен, қ атпарлы бұ лттан шығ ып, ө те баяу жауады.

Қ олдарың ды кө терің дер – бір дейік.

Кө п отырып, қ атты шаршап жү рмейік.

Қ олды создық, басты бұ рдық – екі деп,

Қ озғ алыспен ә рбір адам жетіледі.

Алғ а, артқ а қ арадық та – ү ш дедік.

Тағ ы жаң а жаттығ улар істедік.

Тү сірейік қ олды тө рт пен бесті айтып,

Отырайық кө ң ілді енді марқ айтып.

Сұ рақ қ а жауап береміз

Ауа райының болжамы қ алай аталады?

Ауарайының болжамын білу неге керке?

             Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

                  Тау жыныстары

Білімділігі: Тау жыныстарымен таныстырып, олардың адам ө міріндегі маң ызын тү сінуге баулу. Алғ ан білімдерін жү йелеп, бірлесіп, бір-біріне кө мек кө рсету арқ ылы жұ мыс жасай білуге қ алыптастыру.

Дамытушылығ ы: Ө з ойларын ашық білдіріп, пікірлерін қ орғ ай білуге, шығ армашылық тарын арттыруғ а дағ дыландыру. Тапсырма мен сұ рақ тар арқ ылы танымдық қ абілеттерін анық тау.

Тә рбиелілігі: Табандылық қ а, ұ қ ыптылық қ а, зеректікке, байқ ағ ыштық қ а баулу. Қ оршағ ан ортаны қ орғ ауғ а ү йрету арқ ылы экологиялық тә рбие беру.

Психологиялық дайындық

Біз балдырғ ан баламыз,

Қ ұ стай қ анат қ ағ амыз.

Дү ниені аралап,

Оқ ып білім аламыз.

Тау жыныстары туралы не білесің дер?

Тау жыныстары — жер қ абығ ында бірнеше тектен қ осылғ ан минералдық тау жыныстары, минералдардың немесе органикалық заттың қ атқ ан немесе қ атпағ ан жиынтығ ы. Тау жыныстары шығ у тегіне қ арай мынадай ү ш ү лкен топқ а бө лінеді:

магмалық тау жыныстары

шө гінді тау жыныстары

метаморфтық тау жыныстары

 Секіреміз топ-топ,

Шапалақ тап кө п-кө п.

Иiлемiз оң ғ а қ арай бiр, екi, ү ш,

Иiлемiз солғ а қ арай бiр, екi, ү ш.

                   Сұ рақ

1)Қ ұ м мен саздың ұ қ састығ ы неде? Қ андай айырмашылық тары бар?

2)Майда тау жыныстарының қ асиетін анық тап тө мендегі кестені толтыру.

- Тә жірибенің нә тижесін анық тау.

                Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Мұ ғ алім

       Кенді пайдалы қ азбалар

Білімдік: Пайдалы қ азбалардың тү рлері мен олардың ө ндірісте қ олданылу аясын мең герту. Экономикалық, экологиялық білім қ алыптастыру.

Дамытушылық: Мә тінді тү сініп оқ уғ а тө селдіру. Оқ ушыларды ө з бетінше ой

қ орытып сө йлеуге машық тандыру. Сын тұ рғ ысынан қ исынды ойлау білігін дамыту.

Тә рбиелік: Оқ ушыларда қ оршағ ан ортаны, табиғ атты зерделеуге бағ ытталғ ан іс - ә рекет қ алыптастыру, табиғ ат байлық тарын қ орғ ай білуге тә рбиелеу.

Карта тү рі:

Жер - Ана, кен - байлық, табиғ атты сү йетін

Ә рбір сабақ

Ү йрену, ұ ғ у, іздену, кө п ғ ибрат алатын

Ә рбір ісім

Тірлік, бірлік, адалдық пен шыншылдық

Ә рбір кү нім.

Кенді пайдалы қ азбалар туралы не білеміз?

Ас кө мір - ең кө п ө ндірілетін пайда қ азба. Біздің елімізде тас кө мірдің қ оры ө те мол. Тас кө мірдің аса ірі кен орны - Қ арағ анды.

Екібастұ зда ашық ә діспен арзан кө мір ө ндіріледі.

Мұ най - ө те қ ызулы отын. Ол кү л қ алдырмай тү гел жанып кетеді. Мұ найды айыру арқ ылы бензин, керосин, машина майы жә не басқ а кө птеген заттар бө лініп алынады.

Каспий маң ы ойпаты мен Маң ғ ыстау тү бегінде мұ най мен газдың аса бай кен орындары бар.

Кенді пайдалы қ азбалар

Бұ ларғ а қ ұ рамында металл кездесетін тау жыныстары жатады. Оларды ө ң деу арқ ылы темір, мыс, қ орғ асын, алюминий сияқ ты металдар алынады. кенді пайдалы қ азбалар орталық Қ азақ станда ө те кө птеп кездеседі. Ә сіресе, Жезқ азғ ан жә не Қ оң ырат мыс кен орындары ә лемге ә йгілі.

Кенге жатпайтын пайдалы қ азбалар

Олар қ ышқ ыл алуғ а, тың айтқ ыштар ө ндіруге, қ ұ рылыс материалдары ү шін ө те қ ажетті. Қ аратаудағ ы фосфорит кен орны қ оры жө нінен дү ние жү зіндегі алдың ғ ы қ атарлы орындардың бірін алады. Фосфоритті ұ нтақ тап, фосфорит ұ ны тың айтқ ышын ө ндіреді. Мә рмә рдан ә ртү рлі ескерткіштер, ү й баспалдақ тары жасалады. Ә ктас, қ ұ м, саз қ ұ рылыс салу ү шін ө те қ ажетті.

Қ азақ станның физикалық картасынан пайдалы қ азбалар қ оры кө п ө ндірілетін орындарды кө рсету.

Тас кө мір - Қ арағ анды, Екібастұ з. Мұ най - Атырау, Ақ тау, Орал ө ң ірінде. Газ - Ақ тау, Орал облыстарында. Алюминий – Арқ алық та

Мыс кені – Жезқ азғ анда. Ас тұ зы - Қ ызылорда, Павлодар, Алматы ө ң ірінде. Темір кені - Қ останай ө ң ірінде. Фосфорит - Ақ тө бе, Тараз ө ң ірлерінде

Біз осындай тамаша пайдалы қ азбаларымыз арқ ылы мақ тана аламыз жә не мақ таныш сезіммен

« Менделеев кестесіндегі 105 элементтің 99 - ы біздің еліміздің кен қ ойнауында бар. 70 элементтің қ оры барланып зерттелген. Ал ө ндіріске 60 - тан астам элемент тартылғ ан. Бү гінгі кү нге дейін минерал шикізатының 1225 тү рі бар 493 кен орыны белгілі.

Пайдалы қ азындылар қ орының кө лемі жағ ынан Қ азақ стан ТМД елдерінің алдың ғ ы қ атарында: кү міс, хромит, қ орғ асын, мырыш ө ндіруден бірінші орында, мұ най кө мір, мыс, никель, фосфат шикізатын ө ндіруі бойынша – екінші, ал алтын ө ндіру жағ ынан ү шінші орында тұ р. Қ азақ станда мұ най мен газдың елеулі қ оры бар, жыл сайын мұ нда 32 млн. тонна мұ най ө ндіріліп отырады екен»

«Бақ ытты ұ лы Отан» ә нін шырқ аймыз.

Пайдалы қ азбалармен таныстыру

Тас кө мір Мұ най Газ Темір Алтын Мыс Тұ з Ә ктас Саз Алюминий -

Оқ улық пен жұ мыс

1. Іштей оқ ыту 2. Мә тіндегі оқ ығ аны бойынша ә ң гімелету

3. Сурет бойынша жұ мыс

Оқ улық тағ ы суреттер арқ ылы жұ мыс жү ргізу(суретті толық тыру арқ ылы қ андай қ азбадан жасалғ анын айтқ ызу)

Дә птермен жұ мыс

Пайдалы қ азбалардың тү рлерін жаздырту

Шығ армашылық тапсырма

Пайдалы қ азбалардың қ ажеттілігі туралы ө з ойларынан ө лең шығ ару

Кө зге сергіту (планета) Планетамызда қ анша пайдалы қ азбалар болса, соның бә рін біздің жерімізден, яғ ни жер қ ойнауынан табуғ а болады екен.

Орманда кірпі келеді,
Саң ырауқ ұ лақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қ айың астынан.
Біреуі терек қ асынан.
Қ анша олар болмақ есепте,
Тоқ ылғ ан салса себетке?

Ой сергітеді, шашағ андары

басылады

      Сұ рақ қ а жауап беру

1. Қ андай кендер болады?

2. Темірдің қ асиетін ата?

3. Алюминидің тү сі қ андай?

Мазмұ ндау

Кү нделіктеріне жазып алады

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Бағ алау парақ шасын толтырады.

Смайликтерді ө зі қ алағ ан нұ сқ ағ а жабыстырады

                        Гранит

1. Қ атты тау жыныстарының бірі гранит туралы тү сінік

беру.

2. Пайдалы қ азбаларды ажырата отырып оларды ү немді

пайдалануғ а тә рбиелеу

3. Тау жыныстары туралы білімдерін дамыту, сө здік

қ орларын молайту.

Бү гінгі сабақ та қ олданатын ұ ранымыз:

Дү ниетану сө зі

Жер - Ана, кен - байлық, табиғ атты сү йетін

Ә рбір сабақ

Ү йрену, ұ ғ у, іздену, кө п ғ ибрат алатын

Ә рбір ісім

Тірлік, бірлік, адалдық пен шыншылдық

Ә рбір кү нім

Білімге зейін салатын, - дей отырып, сабақ та ү немі есте боларлық ережені еске салып ө тейін

1. Бір - бірімізді тың дау, қ атысу

2. Уақ ытты ү немдеу

3. Ойымызды еркін айту

4. Тақ ырыптан ауытқ ымау

5. Анық, нақ ты сө йлеу

Гранит тас туралы не білесің дер?

. Гранит дала шпаты, кварц жә не шақ пақ тастан (слюдан)тұ рады. Осылардың ішінен граниттің қ ұ рамындағ ы ең кө бі дала шпаты. Ол қ ызыл, сұ р, ақ тү сті болады. Ә ктас ақ немесе ақ шыл-сұ рғ ылт болып келеді.

Гранит—ө те қ атты тас

2. Гранит—дала шпаты, кварц, слюда

3. Картағ а кө рсету: 1. Жамбыл

2. Кө кшетау   

3. Алматы

Айнадағ ы бейнедей,

Қ имылдарды қ айтала.

Бiр сө з айтсаң сен оғ ан

О-дан жауап қ айта ма?

      Қ арама-қ арсы сұ рақ тар:

1. Тау жыныстары қ алай пайда болады? (таулардан)

2. Тау жыныстары тағ ы қ айда болады? (жазық та, топырақ қ абатында)

3. Тау жыныстары қ андай кү йде болады? (қ атты, сұ йық, газтә різдес)

4. Қ атты тау жыныстарын ата? (гранит, ә ктас, таскө мір)

5. Қ опсынды тау жыныстарын ата? (қ ұ м жә не саз)

6. Сұ йық тау жыныстарын ата? (мұ най, сынап)

7. Газтә різдес пайдалы қ азбаны ата? (табиғ и газ)

8. Табиғ и газды не ү шін пайдаланамыз? (ү й жылыту мен тамақ дайындау ү шін)

9. Пайдалы қ азба деген не? ( жер қ ойнауынан немесе жер бетінен қ азып алынатын тау жыныстары)

10. Пайдалы қ азбалар неше топқ а бө лінеді? қ андай? (жанғ ыш, кенді, кенсіз )

      Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

                              Ә ктас

1. Оқ ушылардың қ атты тау жынысы ә ктас туралы тү сінігін қ алыптастырып, олардың айырмашылық тарымен қ асиеттері                     пайдаланылатын салалары туралы тү сінігін қ алыптастыру.

2. Жаң а материалды қ абылдай отырып

, оқ ушылардың ө з бетімен білімін толық тыруғ а мү мкіндік туғ ызу.

3. Табиғ ат ресурстарына ұ қ ыптылық пен қ арауғ а тә рбиелеу.

                                     .

Артқ а қ арай бір адым

Бiр орнымда қ озғ алып,

Кезек басып тұ рамын.

Жоғ ары, тө мен қ арайық.

Орнымызды табайық.

Ә ктастан не алады?

Ә ктас ақ немесе ақ шыл-сұ рғ ылт болып келеді. Оны қ ұ рылыста кірпіштерді, бетоннан жасалғ ан тақ таларды бекітетін цемент дайындауғ а пайдаланады. Ә ктастың бір тү рі-мә рмә р тас. Бұ л ә ктасқ а қ арағ анда ө те қ атты, мық тыболып келеді. Оның бетінде ә демі, ә ртү рлі тү сті табиғ и ө рнегі бар. Мә рмә р тасты ә демілеп ө ң деуге болады.

Кө п отырып, шаршадық,

Қ озғ алуды аң садық.

Жү гiргiмiз келедi

Ә демiлеп ә н салып,

        Топпен жұ мыс

1-топ. Граниттің қ асиеті туралы айт?

2-топ. Ә ктастан не алынады?

3-Ә ктасты қ алай пайдаланады?

                 Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

© helpiks.su При использовании или копировании материалов прямая ссылка на сайт обязательна.