Мазақтаманы айту 9 страница

Қ ала мен ауыл

Мақ саттары: 1. қ ала, ауыл ұ ғ ымдарымен, тә уелдік жалғ аулары грамматика тақ ырыбымен таныстыру;
2. оқ ушылардың тіл байлығ ын, терең ой, сауатты жазу мен жауап беру, шығ армашылық қ абілеттерін дамыту;
3. мә дениеттілікке, ә дептілікке, жол ережені сақ тауғ а, бір-бірінің пікірін сыйлауғ а тә рбиелеу;
Сабақ тың кө рнекілігі: сабақ тың ұ раны, тапсырмалар жазылғ ан карточкалар, семантикалық карта, Венн диаграммасы, кластер
Сабақ тың ә дісі: Сын тұ рғ ысынан ойлау технология бойынша

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

Алып мұ хит – ақ алау,

Шетi шексiз жағ алау. (Кө кжиек)

Орақ болып туады,

Табақ болып тынады. (Ай)

Бейнесi суда дiрiлдейдi,

Қ армақ қ а бiрақ iлiнбейдi. (Ай)

Кө к тө рiнде жоғ ары,

Iлулi тұ р атамның

Сапталмағ ан орағ ы. (Ай)

Сарайдың сансыз шырағ ы,

Нұ р шашып, самсап тұ рады. (Жұ лдыз)

Жылт-жылт етiп тө бемде,

Тү се алмай тұ р тө менге. (Жұ лдыз)

І –топ: «Топтастыру» ә дісі арқ ылы «Ауыл» сө зін топтау.
ІІ-топ: Венн диаграммасы арқ ылы «Ауыл ө мірі мен қ ала ө мірін» салыстыру.
ІІІ- топ: «Ауылда тұ рғ ан тиімді жә не тиімсіз» жақ тарын толтыру.
ІҮ топ: «Бес жолды ө лең » қ ұ растыру.

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

Ж. Ә бдірашев: «Ауыл -қ аланың анасы, анасын ұ мытпайды баласы» -деген екен.
Ауыл -ә р халық тың, соның ішінде қ азақ халқ ының алтын бесігі, темір қ азығ ы. Себебі, қ азақ тың салт –дә стү рі, қ азақ тың қ аны мен жаны сол ауылдан басталады. Жоғ арыда кө рсетілген бейнелі кө ріністердегі ең бек арқ ылы біз қ алағ а шикізаттар дайындап береміз. Ал қ ала бізге сол шикізаттарды ө ң деп қ айтарып отырады. Оны ө здерің із кү нделікті дү кендердегі тауарлардан кө ріп-біліп жү рсіздер.
Сондай-ақ, ө здеріміз оқ ып ү йренгендей, жұ рттың мақ танышына айналғ ан ә йгілі арыстарымыздың бә рі де сол ауылдан шық қ ан. Сондық танда елімізді кө ркейтуге осы бастан ө з ү лестерімізді қ осуғ а тиіспіз. Біздің ең бегіміз қ азіргі жағ дайда сапалы білім алуымыз керек. Сіздердің ауыл ең бегіне деген ү лестерің із осыдан басталады.

                 Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Ауылдағ ы адам ең бегі. Фермер қ ожалығ ы

Сабақ тың мақ саты:

1. Жаз бен кү з мезгілдеріндегі адам ең бегі туралы тү сініктерін қ алыптастыру.

2. Ең бектің адам ө міріндегі маң ызын тү сіндіру.

3. Ең бексү йгіштікке баулу, адам ең бегін сыйлауғ а тә рбиелеу.

Сабақ тың тү рі: жаң а білім игеру

Сабақ тың ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру, ә ң гімелесу.

Сабақ тың кө рнекілігі: тү рлі адам ең бегінің суреттері, оқ улық.

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

І. Ұ йымдастыру кезең і.

Оқ ушылардың назарын сабақ қ а аудару, қ ұ ралдарын тү гендеу.

ІІ. Ү й жұ мысын тексеру.

1. Адамғ а пайдалы ө лі табиғ ат заттарын ата.

2. Адам, жануар жә не ө сімдіктер тіршілігі ү шін судың маң ызы қ андай?

3. Біз тұ ратын аймақ тағ ы ө зеннің қ андай пайдасы бар?

4. Ө з жерімізде қ андай жануарлар қ орғ ауғ а алынғ ан деп ойлайсың дар?

5. Оларды қ орғ ауғ а біз қ андай ү лес қ осуымыз қ ажет?

Психологиялық дайындық.

Сұ рақ.

- Адам не ү шін ең бек етеді?

- Енді кө зімізді жұ мып, бір сә т «Ешкім не жаз мезгілінде, не кү з мезгілінде ең бек етпесе... » деп ойланып кө рейік. Онда не болар еді?

Пікірталас.

«Адам міндетті тү рде ең бек ету керек» деген тақ ырыпта пікірталас ұ йымдастырылады. Пікірталас барысында оқ ушылар ең бектің арасында адамның кө п жетістіктерге жететіндігіне кө здерін жеткізеді. Адам тамақ танады, киінеді, баспана салады. Ең бек адамды ақ ылды, мейірімді, қ амқ ор болуғ а баулиды.

Қ орытынды.

Адам тө рт мезгілде ең бек етеді.

Бақ, егістік, бақ ша, гү лзарларда ең бектенеді.

Кө кө ністер мен жемістерді ө сіреді.

Баспаналарын жө ндейді.

Малғ а азық дайындайды.

Қ ыска азық дайындайды.

Табиғ атқ а қ амқ орлық пен қ арайды.

ІІІ. Жаң а сабақ.

Оқ улық пен жұ мыс.

1. Балалар мә тінді қ арындашпен белгілеп отырып оқ иды жә не қ арындашпен кестені толтырады. Мә тінді оқ у барысында балалар білетіндерін тү рті белгісімен, білгісі келетіндерін «? » белгісімен, жаң а ақ паратты «+» таң басымен белгілейді. Содан кейін кестенің бө ліктерін толтырады.

2. Мә тін мазмұ ны бойынша жұ мыс.

а) Адам жаз мезгілінде бақ, бақ ша, егістік пен саябақ тарда қ андай ең бек атқ арады?

ә ) Ал кү зде ше?

б) Бақ шадағ ы кү згі жұ мыс басқ а жұ мыстардан қ алай ерекшеленеді?

Сабақ ты қ орытындылау.

1. Оқ улық та берілген сұ рақ тарғ а жауап беру.

2. Сергіту жаттығ уы.

3. Қ орытынды. Еліміздің эконоимкасының ө ркендеуі ү шін кө птеген адамдар ауылда, қ алада аянбай ең бек етеді. Сондық тан біз олардың ең бегін қ ұ рметтеуіміз керек. Біз де сапалы білім алып, алдағ ы уақ ытта Отанымыздың ө ркендеуіне ө з ү лесімізді қ осамыз.

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Қ аладағ ы адам ең бегі

1. Ең бектің адам ө міріндегі маң ызын тү сіндіру.

2. Ең бексү йгіштікке баулу, адам ең бегін сыйлауғ а тә рбиелеу.

Сабақ тың тү рі: жаң а білім игеру

Сабақ тың ә дісі: сұ рақ -жауап, тү сіндіру, ә ң гімелесу.

Сабақ тың кө рнекілігі: тү рлі адам ең бегінің суреттері, оқ улық.

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

Кү ндiз бiлiнбейдi,

Тү нде кү лiмдейдi. (Жұ лдыз)

Кө к жү зiнде ай батқ ан,

Жолақ жатыр,

Аумағ ан

Тө гiп алғ ан қ аймақ тан. (Қ ұ сжолы)

Айсыз тү нде қ араң ғ ы,

Тү некте де боранды.

Бiр орнынан жылжымай,

Бағ ыт берер бұ лжымай,

Қ андай жұ лдыз шырағ ы,

Жол кө рсетiп тұ рады. (Темiрқ азық )

Мө лдiр кө кте бiр ғ ана,

Шоқ тай жайнап тұ р дара. (Шолпан)

Кү ндi айналып қ озғ алады,

Артында жарық жол қ алады. (Қ ұ йрық ты жұ лдыз)

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

-Қ ала туралы не айта алсың дар?

-Қ ала сендерге ұ най ма?

-Астанада болдың дар ма?

Топтық жұ мыс
1 - топ Астанадан қ андай ұ лт ө кілдері тұ рады?
2 - топ Астанада қ андай мә дениет жә не білім мекемелері бар?
3 - топ Бә йтеректің суретін салың дар ол туралы не білесің дер?
4 - топ Астананың кө рікті жерлерін топтап жаз.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

- Балалар, айтың даршы мемлекетіміз Отанымыз қ алай аталады? (Қ азақ стан)
- Елбасымыз, еліміздің президенті кім? (Н. Ә Назарбаев)
- Еліміздің астанасы қ ай қ ала? (Астана)
- Біз қ ай ұ лтпыз? (қ азақ пыз)

Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Фабрикада

Фабрика туралы тү сінік. Оқ ушылардың ө нерге, ең бекке деген сү йіспеншілігін ояту. Дү ниетанымын кең ейту.

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

Кү зде шығ ыстан,

Қ ыста тө беден,

Кө ктемде батыстан кө рiнетiн,

Шiлдеде кү н қ асында боп,

Тү нде жоғ алатын не? (Ү ркер)

Дұ рыстап аң ғ арсаң,

Кө ктегi бағ даршам. (Ү ркер)

Алып кiлем –

Гү лге толы

Ү стi кiлең. (Жер)

Жыл мезгiлi шуақ ты,

Жердiң бетi нұ рланғ ан.

Сайды қ уып су ақ ты,

Гү лдер ө стi ырғ алғ ан. (Кө ктем)

Терезеден есiледi,

Қ араң ғ ыны кө шiредi. (Сә уле)

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Фабрика туралы ә ң гіме жү ргізу.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

1-топ

Фабрикада не ө ндіріледі?

2-топ

Менің фабрикам. Эссе.

                 Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Сарамандық жұ мыс Мақ та туралы

Білімділік: Тақ ырып бойынша алғ ан білімдерін жетілдіру, жаң а сабақ материалдарын ө здерінің ізденісі бойынша шығ армашылық жұ мыстар арқ ылы мең герту, мата туралы тү сінік беру
Тә рбиелік: оқ ушылардың кө ркемдік іс - ә рекет дағ дыларын қ алыптастыра отырып, шығ армашылық кө з - қ арастарын қ алыптастыру
Дамытушылық: мектептегі ең бекке баулу жә не технология пә ндеріндегі мата шығ ару жә не ө ң деу сабақ тары жайлы тү сініктеме беру жә не оқ ытуда электрондық ақ параттық технологияларды пайдалану ә дістерімен таныстыру
Сабақ тың тү рі: Жаң а білімді мең герту
Сабақ тың ә дісі: тү сіндіру, сұ рақ - жауап, пікір алмасу,
Кө рнекілігі: интерактивті тақ та, топтамалар

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

Терезеден есiледi,

Қ араң ғ ыны кө шiредi. (Сә уле)

Мақ та – бір жылдық ө сімдік. Мақ та ө сімдігінің жемісі аппақ ұ зын талшық тарғ а қ ұ рамдас қ ораптан тұ рады. Осындай талшық тарды мақ та дейді. Мақ таның отаны – Индия, Оң тү стік Америка. Ал бізде Оң тү стік Қ азақ станда ө сіріледі

Адам ү шін мақ та ө сімдігі пайдалы:
• дә ні (талшық ү шін),
• бұ тағ ы мен қ алдығ ы (мақ та, қ ағ аз, картон)

Мақ таның қ ұ рылымы:
Мақ таның жеке талшық тары ө те жің ішке болады. Талшық тардың ұ зындығ ы 6 - 52мм - ге жетеді. Табиғ и тү сі – ақ, сонымен қ атар қ оң ыр сарғ ыш, жасыл тү стері де кездеседі.

Мақ таның гигроскопиялық қ асиеті:
Ө те жоғ ары. (гигроскопиялығ ы – қ оршағ ан ортадағ ы ылғ алды ө ткізу қ асиеті) мақ та ылғ алды тез ө ткізіп, тез кебеді.

Зығ ыр – зығ ыр талшық тарын беретін, бір жылдық, шө п тектес ө сімдік. Зығ ырдың ү ш тү рі бар: салалы, жабайы, бұ йра зығ ыр. Талшық тарды алу ү шін салалы зығ ыр ө сіріледі.
Адам ү шін зығ ырдың бә рі пайдалы:
• Дә ні (техникалық май),
• сабағ ы (мата ү шін талшық ),
• қ алдығ ы (техникалық мақ сатқ а, кендір).

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Сергіту сә ті
Бар екен дү ниеде жалғ ыз кө зді,
Сол кө збен дү ниенің бә рін кезді
Ә лемді он сегіз мың киіндіріп,
Дү ниеден жап жалаң аш ө зі безді. (ине)

Екі басты жалмауыз,
Керіп аузын ашады.
Алдына тү скен нә рселер,
Ө зінен ө зі қ ашады. (қ айшы)

Қ имылдаса қ ос шебер
Қ ыруар істі бітірер (қ ол)

«Жалғ асын тап» ойыны.
Мақ ал - мә телдің жалғ асын тауып, мә нерлеп айту.
1. Ә ке кө рген оқ жонар...
2. Ең бектің наны тә тті,...
3. Шешеннің сө зі ортақ

Мақ та (Cossypіum), қ оза–қ ұ лқ айыр тұ қ ымдасына жататын кө п жылдық ө сімдік туысы, бағ алы талшық ты дақ ыл. Мақ та б. з. дейін Орта Азия республикаларында, Ү ндістанда, Иран, Қ ытай, Мексика, Перу аймақ тарында ө сірілген. Қ азақ станда 1918 жылы Тү ркістан жерін суландыруғ а байланысты қ олғ а алынды. 1924 жылы мақ та ө сіретін Мақ таарал ауданы қ ұ рылды. Мақ таның биіктігі 1–1, 5 м. 1–2 негізгі бұ тақ тан 10–15 жанама бұ тақ ша тарайды, одан кейін осы бұ тақ шаларғ а гү л мен қ ауашағ ы шығ ады. Гү лі жеке, ірі сары не ақ. Мақ та ө здігінен, кейде айқ ас тозаң данады. Сабағ ы 90–130 см-ге жетеді, жапырағ ы жү рек тә різдес. Жемісі 3–5 ұ ялы қ ауашақ, оның ішінде талшық, оның ортасында 20–40 мақ та тұ қ ымы болады. Мақ таның 35 тү рі бар, оның 5 тү рі қ олдан ө сіріледі. Мақ та – жарық, жылу, ылғ алды кө п керек етеді. Тұ қ ымы 10–12C-та ө не бастайды, 25–30C-та жақ сы ө седі, 0C-та ү сікке шалдығ ады. Гү лдеу жә не пісу кезінде ылғ алды кө п керек ететіндіктен, суармалы жерлерде жоғ ары ө нім береді. Облыстың Мақ таарал, Сарыағ аш, Шардара, Ордабасы, Отырар аудандарында, Арыс, Тү ркістан қ алалық ә кімдік аумақ тарында Мақ таның орта талшық ты нө мірлері (Қ ырғ ыз-3, С-4727, С-6524, 108-Ф) ө сіріледі. ОҚ О ауа-райына байланысты мақ та сә уір-мамыр айларында толық тай егіліп бітеді. Шиті жерге тү скеннен кейін жер қ ұ нарлылығ ы жақ сы болса 5-10 кү ннің кө лемінде жер бетіне шығ ады. Ал егер жер бетіне шық пай тұ рып, жаң быр жауғ ан жағ дайда, тез арада бетін тырнап шығ у қ ажет. Себебі жердің беті қ атып мақ та тұ ншығ ып қ алады. Мақ та ө сіп жетілемін дегенше, арам шө птерден тазалап, тү рлі зиянкестерден қ орғ айтын химиялық заттар беріліп тұ рады. Жылына 2 рет суарады.

                 Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Қ ұ рлыс басында

Оқ ушыларғ а қ ұ рлыс туралы білімді тү сіндіру. Ой белсенділігін дамыту. Ең бекқ орлық қ а тә рбиелеу.

Психологиялық дайындық

Дү йсенбіде доп ойнадық қ орада,

Сейсенбіде серуен қ ұ рдық далада.

Сә рсенбіде сурет салдық сә нді етіп,

Бейсенбіде би биледік ә ндетіп.

Жұ ма кү ні жидек тердік қ ыратта,

Сенбі кү ні кино кө рдік клубта.

Жексенбіде ү йде болып дем алдық,

Осылайша ө те шық ты бір апта.

Сә улетті ү йлер мен ғ имараттарды кімдер салды деп ойлайсың дар?

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Сұ рақ тарғ а жауап беру.

Шығ армашылық жұ мыс.

1-топ

«Қ ұ рлысшы» топтастыру

2-топ

Мен қ ұ рлысшы боламын! Эссе жазу.

Болайық шы ақ жаң быр (Ақ ырын жауғ ан жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Ө ткiншi ендi бiз жаң быр (Тез-тез жауғ ан жаң быр тырсылын келтiредi)?

Кү н кө зiнен қ ұ йылады,

Жер бетiне жиылады.

Қ ұ шақ ашап барша тiрлiк,

Қ уанады, сыйынады. (Нұ р)

Тү сi бар кө рiнбейтiн,

Бiр тұ тас бө лiнбейтiн.

Тынысы ол тiршiлiктiң,

Ешқ ашан жерiнбейтiн. (Ауа)

Ештең еден қ аймық пай,

Кө здi арбағ ан ө рнекпен.

Сурет салар айнытпай,

Шебер едi ол неткен? (Аяз)

Кү ндiз шырақ тай,

Тұ рады тү гел жадырап.

Тү нде, бiрақ та,

Тү ндiгi жабық шаң ырақ.

(Жарық пен Қ араң ғ ы)

Ағ аштарды шайқ айды,

Кө зге кө рiнбейдi.

Шарлағ анда сай-сайды,

Бiр сә т ерiнбейдi. (Жел)

                 Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

© helpiks.su При использовании или копировании материалов прямая ссылка на сайт обязательна.