Қалай бөлесің?

Қ. Жармағ амбетов. Дуадақ

Оқ ушыларғ а жаң а тақ ырыпты тү сіндіру. Ө з бетінше, топта жұ мыс нә тижесін кө рсете біліуге жетелеу. Ойлау, сө йлеу, кө ркем жазу, ө зін кө рсете білу қ абілеттерін дамыту. Білрлікке, білімпаздық қ а тә рбиелеу.

1.     Жаң а сабақ ты мең гереді.

2.     Болашақ та ө з керегіне жарата біледі.

Ә ппақ болып таң атты,

Тү тiн тiке шығ ады.

Қ арлығ аштар қ анатын

Самғ ап биiк ұ шады.

Топ-топ, топ басайық,

Жалаудан кү н жасайық.

Жаса, жаса алтын кү н

Жаса, жаса жарқ ын кү н. (балалар қ олдарын соғ ады)

Бір қ ұ лаштай матамын,

Жуынғ анда аласың,

Сая жермін,

Тұ ратын

Қ ұ стар ә ні естіліп,

Сө з соң ына «А» қ оссаң,

Сауық сайран қ ұ рамын,

Шалшық кө лде кешкілік.

(Бақ -Бақ а)

***

Алғ ашқ ы буыным,

Кө шті бастар ұ лымын.

Сосын тоғ ай нуының

Жыртқ ышының бірімін.

Екеуін қ оссаң ірімін –

Кө п аң дардың дү рімін.

(Жол-Барыс-Жолбарыс)

1. Қ азір, қ ай мезгіл?

2. Бұ дан соң қ ай мезгіл жалғ асады?

3. Кө ктем келгенін қ айдан білеміз?

ІІІ. Ендеше сол кө ктем келгенін бізге хабарлайтын тірі табиғ ат иелерінің біріне арнап жазғ ан Қ айнекей Жармағ амбетов туралы ү йге мә нжазба жазу тапсырылғ ан болатын.

Біреуің, автордың туғ ан елі, жері туралы айта қ ойындар.

Енді бірің мә нжазбадағ ы ең маң ызды бө лігін атай ғ ой.

Ө зің е ұ нағ ан жерін айта ғ ой.

ІV. Енді мына бір бейнелерге назар аударайық.

Бұ л зиялы бейнелерде кімдер бейнелеген?

Бұ л суреттерді неге ілдім? Неліктен ілдім?

Біздің бү гінгі жаң а біліміміз шө л еркесі, ерекше қ ұ стардың бірі дудақ қ а арналып отыр. Осы ортада қ андай ортақ мә н-мағ ына ба? Ой тү йіндерің ді сабақ соң ында баяндайсыздар.

Жаң а білім мә тіні іштей оқ ылады, ДЖИК – СО ә дісі бойынша мазмұ ндалады, сұ рақ қ ойылады, жауап қ айтарылады, жоспар қ ұ рылыды.

Ұ тымды жоспар тақ тағ а жазылады.

Жоспар:

1. Жол бойында.

2. Айбарлы дуадақ.

3. Қ албайдың ә рекеті.

4. Арпалыс.

Кестені толтыру

Орманда кірпі келеді,
Саң ырауқ ұ лақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қ айың астынан.
Біреуі терек қ асынан.
Қ анша олар болмақ есепте,
Тоқ ылғ ан салса себетке?

Шығ армашылық жұ мыс.

Тақ ырыптары: Мейірбан ана. Менің ә жем. Киелі қ ұ с. Еркін тақ ырып.

Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

С. Тұ рдалиев. Аманат

Оқ ушыларғ а жаң а тақ ырыпты тү сіндіру. Ө з бетінше, топта жұ мыс нә тижесін кө рсете біліуге жетелеу. Ойлау, сө йлеу, кө ркем жазу, ө зін кө рсете білу қ абілеттерін дамыту. Білрлікке, білімпаздық қ а тә рбиелеу.

1.        Жаң а сабақ ты мең гереді.

2.        Болашақ та ө з керегіне жарата біледі.

Ә ппақ болып таң атты,

Тү тiн тiке шығ ады.

Қ арлығ аштар қ анатын

Самғ ап биiк ұ шады.

Топ-топ, топ басайық,

Жалаудан кү н жасайық.

Жаса, жаса алтын кү н

Жаса, жаса жарқ ын кү н. (балалар қ олдарын соғ ады)

Желбіретіп ү кімді,

Сулы жерде жайқ алам.

«Қ » орнына «Т» қ ойсаң,

Қ оныстанып жай табам.

(Қ ұ рақ -Тұ рақ )

***

Сұ йық пын да тазамын,

Басамын жер тозаң ын.

«С» орнына «Б» қ ойсаң,

Бозғ ылт боп тозамын.

(Су-Бу)

Оқ улық тағ ы мә тінді оқ у.

Сұ рақ тарғ а жауап беру.

Сө здік жұ мысы.

Шығ армашылық тапсырма.

Орманда кірпі келеді,
Саң ырауқ ұ лақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қ айың астынан.
Біреуі терек қ асынан.
Қ анша олар болмақ есепте,
Тоқ ылғ ан салса себетке?

Ажалдан ақ ша беріп қ ұ тылмас.

Қ арыстан сү йем жуық.

Бір елі аузың а,

Екі елі қ ақ пақ қ ой.

Қ арыстың алыстығ ы бар,

Сү йемнің жақ ындығ ы бар

Аманат аман сақ тайды.

Аманатқ а қ иянат жү рмейді.

Ә дет - ә дет емес, жө н ә дет.

Ұ рының малы тү гел.

Тентек ө зін дә у санайды,

Жантақ ө зін бау санайды.

Ұ рымын дегенше қ ұ рыдым де.

Мазмұ нын айту, мақ ал-мә телдер жаттау.

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

М. Шаханов. Табиғ ат тынысы – тіршілік тынысы

Оқ ушыларғ а жаң а тақ ырыпты тү сіндіру. Ө з бетінше, топта жұ мыс нә тижесін кө рсете біліуге жетелеу. Ойлау, сө йлеу, кө ркем жазу, ө зін кө рсете білу қ абілеттерін дамыту. Білрлікке, білімпаздық қ а тә рбиелеу.

1.        Жаң а сабақ ты мең гереді.

2.        Болашақ та ө з керегіне жарата біледі.

Ә ппақ болып таң атты,

Тү тiн тiке шығ ады.

Қ арлығ аштар қ анатын

Самғ ап биiк ұ шады.

Топ-топ, топ басайық,

Жалаудан кү н жасайық.

Жаса, жаса алтын кү н

Жаса, жаса жарқ ын кү н. (балалар қ олдарын соғ ады)

Қ ұ т дарығ ан қ отанның,

Қ аруымын шопанның.

«Т»-ны сызып тастасаң,

Мү шесімін адамның.

(Таяқ -Аяқ )

***

Тә тті дә м ү ш ә ріп алғ ашқ ы,

Соң ына қ ос ә ріп жалғ асты,

Сен одан ө зің е табасың

Дауылдан қ орғ анар панасын.

Екеуі біріксе егерде,

Суда ө сіп, жү зеді терең де.

(Бал; Ық; Балық )

Оқ улық тағ ы мә тінді оқ у.

Сұ рақ тарғ а жауап беру.

Сө здік жұ мысы.

Шығ армашылық тапсырма.

Орманда кірпі келеді,
Саң ырауқ ұ лақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қ айың астынан.
Біреуі терек қ асынан.
Қ анша олар болмақ есепте,
Тоқ ылғ ан салса себетке?

Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Наурыз туралы хикая

Оқ ушыларғ а жаң а тақ ырыпты тү сіндіру. Ө з бетінше, топта жұ мыс нә тижесін кө рсете біліуге жетелеу. Ойлау, сө йлеу, кө ркем жазу, ө зін кө рсете білу қ абілеттерін дамыту. Білрлікке, білімпаздық қ а тә рбиелеу.

1.     Жаң а сабақ ты мең гереді.

2.     Болашақ та ө з керегіне жарата біледі.

Ә ппақ болып таң атты,

Тү тiн тiке шығ ады.

Қ арлығ аштар қ анатын

Самғ ап биiк ұ шады.

Топ-топ, топ басайық,

Жалаудан кү н жасайық.

Жаса, жаса алтын кү н

Жаса, жаса жарқ ын кү н. (балалар қ олдарын соғ ады)

Қ ұ т дарығ ан қ отанның,

Қ аруымын шопанның.

«Т»-ны сызып тастасаң,

Мү шесімін адамның.

(Таяқ -Аяқ )

***

Тә тті дә м ү ш ә ріп алғ ашқ ы,

Соң ына қ ос ә ріп жалғ асты,

Сен одан ө зің е табасың

Дауылдан қ орғ анар панасын.

Екеуі біріксе егерде,

Суда ө сіп, жү зеді терең де.

(Бал; Ық; Балық )

Оқ улық тағ ы мә тінді оқ у.

Сұ рақ тарғ а жауап беру.

Сө здік жұ мысы.

Шығ армашылық тапсырма.

Сурет бойынша ә ң гіме қ ұ растыру.

Орманда кірпі келеді,
Саң ырауқ ұ лақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қ айың астынан.
Біреуі терек қ асынан.
Қ анша олар болмақ есепте,
Тоқ ылғ ан салса себетке?

Наурыз — қ азіргі Грегориус кү нтізбесіндегі 3-ші келетін март[1] айына сай қ азақ ша атауы.

Наурыз - тү ркі тайпаларының мү шел есебі бойынша жыл басы саналатын бірінші ай, ойын-сауық мерекесі. Бұ л кү ні қ азақ тар да наурыз кө же пісіріп, наурыз жырын айтып, наурыз тойын еткізеді. 1917 жылғ ы қ азан тө ң керісінен кейін қ ү рылғ ан Кең ес екіметі бұ л мерекені діни кертартпа рә сім деп тауып, 1926 жылдан ресми тойлауғ а тыйым салды. Тек елімізде демократиялық ағ ым бел ала бастағ ан 1988 жылдан бү кілхалық тық мейрам ретінде атап ө тілетін болды. Абай «Біраз сө з қ азақ тың қ айдан шық қ аны туралы» деген тарихи мақ аласында Наурыз тарихын кө шпелі халық тардың сонау «хибаги», «хү зағ и» деп аталғ ан заманғ а дейін апарып: «Ол кү нде Наурыз деген бір жазғ ытұ рым мейрамы болып, наурызнама қ ыламыз деп, тамаша қ ылады екен. Сол кү нін «Ұ лыстың Ұ лы кү ні» дейді екен», - деп жазады. Ақ ын Наурыз тойын дінге жанастырмай, кектем мерекесі екенін ашық жазады да, «Ұ лыстың Ұ лы кү ні» деген сө здің ө з заманында алғ ашқ ы мә нін ө згертіп, Қ ұ рбан айтқ а байланысты айтыла бастағ анын ескертеді.

Мазмұ ндау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

М. Дулатұ лы. Наурызкө же

Оқ ушыларғ а жаң а тақ ырыпты тү сіндіру. Ө з бетінше, топта жұ мыс нә тижесін кө рсете біліуге жетелеу. Ойлау, сө йлеу, кө ркем жазу, ө зін кө рсете білу қ абілеттерін дамыту. Білрлікке, білімпаздық қ а тә рбиелеу.

1.     Жаң а сабақ ты мең гереді.

2.     Болашақ та ө з керегіне жарата біледі.

Ә ппақ болып таң атты,

Тү тiн тiке шығ ады.

Қ арлығ аштар қ анатын

Самғ ап биiк ұ шады.

Топ-топ, топ басайық,

Жалаудан кү н жасайық.

Жаса, жаса алтын кү н

Жаса, жаса жарқ ын кү н. (балалар қ олдарын соғ ады)

Ақ бояуғ а қ анық пын,

Бағ алымын, мамық пын.

Бас ә ріпім алмасса,

Тө рт бұ рышты жазық пын.

(Мақ та-Тақ та)

***

Жасыл желек алабым,

Жыл маусымы боламын.

Алғ ы ә ріпті ө шірсең,

Ең ә депті боласың.

(Сү лгі-Ү лгі)

***

Бойында ө ссем тоғ анның,

Кіргізем дә мін тағ амның.

Соныма қ оссаң бір ә ріп,

Ү ндемей жү рер адаммын.

(Жуа-Жуас)

Оқ улық тағ ы мә тінді оқ у.

Сұ рақ тарғ а жауап беру.

Сө здік жұ мысы.

Шығ армашылық тапсырма.

Орманда кірпі келеді,
Саң ырауқ ұ лақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қ айың астынан.
Біреуі терек қ асынан.
Қ анша олар болмақ есепте,
Тоқ ылғ ан салса себетке?

Наурыз кө же– ұ лттық тағ ам. Келер жылғ ы молшылық тың жоралғ ысы ретінде наурыз тойында ә рбір шаң ырақ та міндетті тү рде ә зірленген. Халық тық дә стү р бойынша оғ ан бидай, тары, сү р ет, бұ ршақ, сү т, су, тұ з сияқ ты кем дегенде жеті тү рлі азық тық заттар міндетті тү рде қ осылуы тиіс. Тақ санын сақ тап, мұ ндай заттар кө бейтіле беріледі. Соғ ымнан арнайы сақ талғ ан мү шелер (қ азы, қ арта, шұ жық, т. б. ) де қ осылады. Ол негізінен бидай кө же, тары кө же секілді ә зірленген (қ ысқ аша Кө же). Наурыз кө жені халық арасында “тілеу кө же”, “кө п кө же” деп те атай береді. Наурыз кө жеге, наурызғ а арналып сойылғ ан малдың кә делі асына Наурыз бата берілген соң, жиналғ ан халық: “ақ мол болсын” деген тілек айтып тарқ асады.

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау. Наурызкө же туралы жазу.

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Мазмұ ндамаЕсті кү шік

Оқ ушыларғ а жаң а білімді тү сіндіру. Ө з бетінше, топта жұ мыс нә тижесін кө рсете біліуге жетелеу. Ойлау, сө йлеу, кө ркем жазу, ө зін кө рсете білу қ абілеттерін дамыту. Білрлікке, білімпаздық қ а тә рбиелеу.

1.     Жаң а сабақ ты мең гереді.

2.     Болашақ та ө з керегіне жарата біледі.

Ә ппақ болып таң атты,

Тү тiн тiке шығ ады.

Қ арлығ аштар қ анатын

Самғ ап биiк ұ шады.

Топ-топ, топ басайық,

Жалаудан кү н жасайық.

Жаса, жаса алтын кү н

Жаса, жаса жарқ ын кү н. (балалар қ олдарын соғ ады)

Жатам қ ұ стар тобына,

Азығ ымын адамның.

«Ы»-ны қ оссаң соң ыма,

Жылқ ы етімін – тағ аммын.

(Қ аз-Қ азы)

***

«Ж» ә рпімен бастасаң,

Кө рінеді бар маң ым.

«Ж»-ны сызып тастасаң,

Су ағ атын арнамын.

(Жарық -Арық )

                                   Есті кү шік

Кішкене кү шігімді ертіп автобус аялдамасына келдім де, ө зім қ атарлы балалардың қ атарына қ осылдым. Осы кезде ауа райы бұ зылып, қ атты жел тұ рды. Автобус келді. Автобустың алдың ғ ы есігінен бір қ ария жерге тү сті. Гуілдеген жел қ арияның қ алпағ ын ұ шырып алып кетті. Қ ария не істерін білмей тұ рып қ алды. Міне, қ ызық. Менің кішкентай кү шігім жү гіріп барып, қ алпақ ты тістеп ә кеп, иесіне ұ сынды. Қ ария бұ ғ ан риза болды. Ал аялдамада тұ рғ ан балалар болса бір тү рлі ың ғ айсызданып қ алды.

                                       Жоспар

1. Автобус аялдамасында.

2. Қ арияның қ алпағ ы.

3. Ақ ылды кү шік.

Орманда кірпі келеді,
Саң ырауқ ұ лақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қ айың астынан.
Біреуі терек қ асынан.
Қ анша олар болмақ есепте,
Тоқ ылғ ан салса себетке?

Сурет бойынша ә ң гімеле.

Қ айталау Ит-жеті қ азынаның бірі. Шығ арма жазу.

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

Сө з жә не мағ ына

Оқ ушыларғ а жаң а тақ ырыпты тү сіндіру. Ө з бетінше, топта жұ мыс нә тижесін кө рсете біліуге жетелеу. Ойлау, сө йлеу, кө ркем жазу, ө зін кө рсете білу қ абілеттерін дамыту. Білрлікке, білімпаздық қ а тә рбиелеу.

3.     Жаң а сабақ ты мең гереді.

4.     Болашақ та ө з керегіне жарата біледі.

Ә ппақ болып таң атты,

Тү тiн тiке шығ ады.

Қ арлығ аштар қ анатын

Самғ ап биiк ұ шады.

Топ-топ, топ басайық,

Жалаудан кү н жасайық.

Жаса, жаса алтын кү н

Жаса, жаса жарқ ын кү н. (балалар қ олдарын соғ ады)

Қ алай бө лесің?

Ү ш алма сал табақ қ а,

Біреуін бер Талапқ а,

Біреуін бер Таң атқ а,

Біреуін бер Қ анатқ а,

Бірі қ алсын табақ та.

Ұ шқ ыр болса қ иялың,

Орындайсың заматта.

Сө з жә не мағ ына туралы тү сінікті қ алыптастыру.

Оқ улық тағ ы тапсырмаларды орындау.

Орманда кірпі келеді,
Саң ырауқ ұ лақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қ айың астынан.
Біреуі терек қ асынан.
Қ анша олар болмақ есепте,
Тоқ ылғ ан салса себетке?

Сө з мағ ынасы — шындық тың (заттың, сапаның, қ атынастың, қ имыл-ә рекеттің, қ алыптың ) белгілі бір қ ұ былысының сө зде бейнеленуі. Сө з мағ ынасының грамматикалық жә не лексикалық тү рлері болады. Грамматикалық мағ ына сө здің белгілі бір топқ а (сө з табына) тә н екендігін, басқ а сө здермен тіркесу мү мкіндіктері мен ерекшеліктерін, сондай-ақ оның тү рлік ө згеріске тү су қ абілетін (жіктелу, есептелу), сө з тіркесі мен сө йлем ішінде басқ а сө здерге қ атынасын айқ ындайды. Лексикалық мағ ына да жалпылық ты білдіре беруі мү мкін (айталық, кү лу, ыза болу, ашулану, ренжу — адамның психологиялық кү йін білдіреді). Соғ ан қ арамастан, лексикалық мағ ынаның жеке қ асиеті болатынын теріске шығ аруғ а болмайды, ө йткені келтірілген мысалдағ ы сө здердің ә рқ айсысына тә н мағ ыналық айырмашылық тары бар. Полисемиялық қ ұ былыс болғ анда, лексикалық мағ ынаның ұ қ сас жайлары кө п, бірақ олардың да тура жә не ауыспалы мағ ыналарының болатыны анық (жоғ ары-тө мен, сұ лу-келісті, қ ара (етістік)- қ ара (сын есім), ыржақ тау-мә з болу т. б. ). Сө здердің лексикалық мағ ыналары тү сіндірме сө здікте белгілі бір контекстке байланысты нақ тыланады

Оқ улық та берілген тапсырмаларды орындау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

© helpiks.su При использовании или копировании материалов прямая ссылка на сайт обязательна.