(Каримов Мустафа Сафич) 21 страница

Мин иртү к торып базарга киттем. Урамда ә ле кеше бик сирә к очрый. Бер ө й тупсасында тө репкә тартып утырган карттан мин базарның кайдалыгын сораштым. Ул, тө репкә сен авызыннан алып, ихлас ө йрә тергә кереш- те. Лә кин шулкадә р җ ай, шулкадә р җ ентеклә п сө йли: ул тө шендерә бара, мин оныта барам. Карт моны сизенә бугай, яң адан тотына. Бара торгач, бер чама аң ладым шикелле. Рә хмә т ә йтеп, ары киттем. Икенче урам чатында кә рзпнкә кү тә ргә н олы хатынга тап булдым. Ышанычлырак булсын дип, аннан да сораштым.

— Базар ә нә бит. — ул ияген чө еп кү рсә тте. — Танавың астында.

Чынлап та базар «танау астында» гына булып чыкты. Минем тә ү ге юл кү рсә тү чем чак-чак кына юлдан яздырмады. Телә сә кемнә н юл сорасаң, шулайрак та килеп чыга шул.

Карчык-корчык базарда тозлы кыяр, кә бестә, сарымсак, кипкә н ө рек, бә рә ң ге бө ккә не, эремчек, тагы бик кү п нә рсә сатып тора. /Мондагы ә йберлә рнең һ ә ммә се дә таныш миң а. Мин белмә гә н, мин кү рмә гә н ә йбер кү згә чалынмый. Бө тен рә тлә рне башта карап, аннан ү земә кирә кне сорашып чыктым. «Юк» тан башка җ авап ишетмә дем. Кайбер яшьрә к хатыннар шаяртып та алды:

— Бу корсагың тозлаган алма телимени?

— Телә ү генә тү гел, дау кү тә рә, — дип расладым мин.

— Алайса кыз туганын кө т тә тор.

— Язган булса, арба тә ртә се дә шартлатып ата, ди.

Бидрә, кә рзинкә, сумка кү тә реп яң адан-яна сатучылар килә торды, мин рә тлә р буйлап сораштыра йө рдем:

— Тозлаган алма юкмы?

— Юк.

—... Юкмы?

— Юк.

Ногыт борчагы сатып торган мө лаем генә бер апа миң а ү зе эндә ште:

— Баядан бирле карап торам, солдат, юкны эзлә п базарны биш урадың. Ә җ ә л даруымыни ул тозлаган алма?

— Ә гә р ә җ ә л даруы булмаса, шулай каң гырып йө рмә с тә идем. Мин аны ү зем кабып та караганым юк.

— Минем ө йдә кисмә к тө бендә берничә бө ртек калган иде бугай. Чак кына сабыр ит. Менә шушы дү рт-биш стакан товарымны сатып кына бетерим дә, ө йгә китә рбез.

— Мина дү рт-биш стакан ногыт борчагы да кирә к иде. Ү зем генә алыйм да...

— Хә йлә лә мә, солдат, сиң а борчак кирә кми. Юкка акча ә рә м итмә, болай да муеның кыл кебек. Бар, ә нә теге агач кү лә гә сендә кө теп тор.

Мин кү лә гә гә киттем.

Товарын ә ллә сатып бетерде, ә ллә юк, апа тиз ү к минем яныма килде.

— Киттек.

Мин аң а иярдем. Бераз баргач, ул шып туктады.

— һ и-и-и, ү зең нең дә эшлә рең мө шкел икә н. Камытың кыса бит. Җ аерак барыйк.

Тар-тар урамнар, кә кре-бө кре тыкрыклар буйлап, ә ле тегендә, ә ле монда борылып, байтак ара ү ттек. Тау чатлыгына кыйшаеп терә лгә н фә кыйрь генә ө й алдына килеп туктадык. Хатын бә лә кә й капканың җ еп элмә ген ычкындырды.

— Безнең утарыбыз шушы инде.

— Нинди булса да, ү з оягыз.

— Ү зем корган оя тү гел шул, туганкаем. Ятим калган ташландык оя иде, чарасыздан килеп кердек...

Нигез кырындагы тә бә шә к урындыкта бер карчык утыра иде. Капка шыгырдауга ул сагаеп калды.

— Синме бу, Галина?

— Мин, ә ни.

— Аяк тавышың ны ә ллә кайдан ук ишеттем шул. Кунак та бар, ахры...

— Ә йе, ә ни.

Ө йгә кергә ч, Галина миң а аң латып бирде:

— Ә нием бомба шартлаудан шулай кү здә н язды. Тегендә, Украинада, ө ебезгә бомба тө ште. Бө тен дө ньябыз шунда кү мелеп калды. Ярый ә ле ә нинең ихатага чыккан чагы булган.

Галина, ө йдә н чыгып, сай тә линкә гә караеп, бө ршә еп беткә н ө ч тү гә рә к нә рсә салып керде. Алмага да охшамаган.

— Бар байлыгым шул. Тә линкә се белә н бирә алмыйм, савыт-саба кытлыгы.

Шкаф артына кыстырылган каты сары кә газьне алып алмаларны шуң а тө рде. Мин, бә хиллә тмә кче булып, акча чыгардым.

— Ә җ ә л даруы ө чен без акча алмыйбыз. Ходайга шө кер — без украиннарбыз, — дип оялтты мине Галина, — ашаган кешегә шифасы тисен.

Бу ятим ө йдә н ө ч бө ртек алма гына тү гел, ә ллә ничаклы кү ң ел хә зинә се алып киттем. И кешелә р! Сез мә ң гелек сер. Кемдә нинди юмарт рух ятканын беркайчан да алдан белеп булмый. Галина! Мин сезгә кү з тө бим. Сезне кү ргә ннә н соң минем мә һ абә т сарайларда олы бү лә клә р алганым, ил узаманнары кулыннан мактау, дә рә җ ә кә газьлә рен кабул иткә нем, намуслы, гадел, аек ирлә р авызыннан ү земә карата хуплау сү злә рен ишеткә нем булды. Болар ө чен һ ә рвакыт ихлас куандым. Лә кин ул куанычлар, Галина, сез рә хим иткә н хә зинә нең һ ә м шуң а охшаш бү тә н барлык хә зинә лә рнең яктысын да, җ ылысын да томаламады. Ә гә р томалатырга ирек куйсам, мин ү з-ү земне талаган, бө лдергә н булыр идем.

Бә һ а куйсаң, бә һ аларга сыймас мө лкә темне кү тә реп, мин госпитальгә ашыктым. Ә ллә ничә тапкыр адаштым, ә ллә ничә тапкыр юлыма тө штем. Имин кайтып җ иттем. Туп-туры Людмила янына кердем. Хә ле аның ә йбә т кү ренә. Ыспай итеп киенгә н, кү перелеп торган кара чә ченә ак тасма бә йлә гә н. Ул яшә реп киткә н тө сле. Кабарынкы иреннә ре бө тенлә й ү смер бала ирененә тартым бү ген. Ул тә рә зә янындагы табуреткада нә рсә дер бә йлә п утыра. Балалар башлыгы бугай. Нигә балалар башлыгы бә йли икә н?

Мине кү ргә ч, ул, эшен ташлап, «бү ген менә мин ниндимен» дигә ндә й, аягү рә басты.

— Минем кулда нә рсә икә нен белсә гез, ү зегезгә би- рә м, — дип хә бә р салдым мин, хә л-ә хвә л сорашырга да онытып.

— Исә нмесез! — диде ул.

Мин каушап киттем:

— Саумысез? Гафу итегез.

— Ә гә р белмә сә м? — Ул минем кулдагы тө ргә ккә кү рсә тте. — Кемгә бирә сез?

— Белмә сә гез дә, сезгә инде...

— Мспә мә зә к! —«Менә мә зә к»не ул кү ң еле кү тә ренке вакытта еш кабатлый. — Ү лсә м дә, белә чә гем юк. Мине яшә тә сегез килсә, кү рсә тегез тизрә к!

— Мә ң ге яшә тә сем килә...

Мин ашыкмый гына тө ргә кне сү ттем. Аннан бө решеп беткә н баягы ө ч йомры нә рсә килеп чыкты.

— Алма? Тозлаган алма?! Ярабби! Нинди кеше сез?! Мин аларны сез юкта гына ашармын, — тө ргә кне кире тө реп, ул тумбочка ө стенә куйды, — Рә хмә т, Капитан! Бу онытыла торган бү лә клә рдә н тү гел.

Бә лкн, бу алмалар Людмилага кичә генә хаҗ ә т булгандыр. Ихтимал, бү ген аларны кабып та карамас. Лә кин аның шатлыгы да, рә хмә те дә ихлас иде. Каян, ничек табып китерү емне ул тө пченмә де. Моның ү зендә — бер кү ркә млек, ә дә плелек, югарылык бар иде.

— Я, утырышыйк.

Утыргач, бә йли торган нә рсә сен ул тагы кулына алды.

— Кызларыма башлык бә йлә ргә булдым ә ле, — дип, гади генә хә бә р итте ул. — Тә ү ге иремнә н ике игезә к кызым калды. Дү ртлә ре тулып килә. Берсе атасына, берсе миң а охшаган. Гаҗ ә п кызыклар.

Людмила бү ген сабыр: бә ргә лә нми, ө згә лә нми, куллары да тыныч, хә срә тсез. Кү злә ренә текә леп карарга мин һ ә рвакыт тартынам, шиклә нә м. Мө гаен, алар чоң гылында да бү ген давыл басылгандыр.

— Минем дә дү рт яшьлек улым бар, — дидем. Шунда ук колак тө бемдә, ә йтерсең, улымның ә ле мин авырмас борын отпускка кайткач ә йткә н сү злә ре яң гырады. Муенымнан кысып кочаклады да ул: «Мин синең берү зең не генә моннан ары һ ичвакытта да, һ ичвакытта да сугышка җ ибә рмим! »—диде.

—• Менә мә зә к! Сезнекенә дә дү рт яшь. Телә сә гез, мин аң а да башлык бә йлә рмен.

— Ул егет кеше. Инде кепка киеп йө ри.

— Кемгә охшаган?

Мин немец минасының ярчыгы тишкә н комсомол билетының эченнә н алып, аналы-уллы тө шкә н рә сем кү рсә ттем.

— Ә нкә сенә охшаган икә н. Чибә р булыр. Мин кызларымның сурә тен ү зем белә н алмадым. Караган саен, эчем ө зелеп, елармын дип курыктым. — Ул фотографияне кулына алды. — Хатыныгызның кү злә ре акыллы. Матур хатыннарга акылның хаҗ ә те юк дип, бушны сө йлилә р. Матур ахмактан да аяныч нә рсә юк. Табигатьнең иң зур хатасы ул...

Моннан ары без икебез дә, юнә еп, аякка бастык. Тау ягына омтылырга батырлык җ итмә сә дә, кө н эссесе басылган мә ллә рдә, диң гез буена тө шеп утыргаладык. Диң гез янында Людмиланың кү ң еле кү згә кү ренеп кү тә релә. Без дулкыннарның шартлап чә чрә вең кү зә тә без, сә ламә т кешелә рнең дә рья белә н алышып йө згә нен карыйбыз, еракта, офык ярында тө тә п барган корабльлә рне бү лешә без: берсе аныкы, берсе минеке, берсе аныкы, берсе минеке... һ ә ркайсыбызның ө лешенә байтак тия. Шулкадә р корабларыбыз була торып, ү зебез яр башында утырабыз.

Хә ллә ребез арулангач, Людмила ә ллә миннә н суына тө ште, ә ллә, болай басынкыга ә йлә нде: чә члә ремне дә сыйпамый, кү решкә ндә -хушлашканда куллары да берни ә йтми. Алай дисә ң, чак кына кү ренми торсам, ү зе, тә рә зә алдына килеп, тавыш бирә. Мин дә аның янына барырга атлыгып кына торам. Людмиланың кү ршелә ре дә, минем кү ршелә р дә безгә инде аерылмаслык гашыйклар итеп карыйлар. Гашыйк булышу — чирнең иң яманы икә нен аң лап, алар безгә телә ктә шлек белдерә лә р, безне кызганалар. Хә тта Мария Аристраховна да безгә игътибар итмә с булды. Киевтан килгә н бер яшь подполковник кына, бик тырышып, Людмилага тозак салып маташты. Урамда кү рсә, артыннан иярде, кинога керсә к, мине бар дип тә белми, аның янында сырпаланды. Людмила торган палатага минем алда гына ә ллә ничә тапкыр килеп ишек шакыды. Лә кин авызы тиз пеште тегенең. «Кү рә сез бит, подполковник, мин капитан белә н мавыгам», — диде аң а, ү зе аң ламагач.

... Егерме биш еллап вакыт ү ткә ч, ә леге подполковник ниндидер эш белә н Уфага килеп чыкты. Кешелә рдә н сорашып, мине эзлә п тапты, ө емә килде, чә й эчтек. Теге вакытны Людмилага кү зе тө шү генә тү гел, илереп гашыйк булуын, гомер бакый оныта алмавын сө йлә де. «Ә ллә нинди тылсымлы җ ан иясе иде шул. Сез бә хетле. Сез аның янында булдыгыз... Ул язны сезгә карата нә фрә темнең, ү чемнең чиге юк иде. Ә хә зер ү зем эзлә п таптым. Ниндидер сихри кө ч җ итә клә п китерде мине сезгә. Җ аным бер юаныч алды менә... » Ул кү птә н инде хә рби тү гел икә н. Сү згә -кылыкка сабыр, юаш кү ренә. Теге чакта аны, кү рә сең, мә хә ббә т кенә шундый кыю, чая ясаган...

Людмила ө чен мин хә зер берә ү не дә алмаштырмыйм, ү зем генә булып йө рим. Шуң а кү рә мө нә сә бә тлә ребез талгын, ипле. Җ итмә сә, мин аны, кү рү егезчә, тө рле ирлә рнең һ ө җ ү меннә н, нә фесле карашыннан саклаучы калкан хезмә тен дә башкарам. Тукта ә ле! Бу ни могҗ иза? Баксаң, мин барыбер кемнең дер, нә рсә нең дер вазифасын ү тим икә н: хә зер менә калкан вазифасын ү тим...

Кайтыр вакыт та җ итте. Без бергә китә ргә тиешбез. Кичтә н байтак тышта утырдык. Теге ай бетеп, инде бө кре генә, зә гыйфь кенә икенче ай туган. Ул кү ктә тү гел, магнолия ботагында асылынып тора. Ү рел дә тот. Лә кин миндә аның кайгысы юк. Людмила боек. Ә йтер сү злә р кайдадыр адашып йө ри. Истә леклә р сө йлә шергә ә ле иртә, вә гъдә лә р бирешү — ялганлык булыр иде. Тә ү лә п ул эндә ште:

— Рә хмә т сезгә, Капитан.

— Нә рсә ө чен?

— Нә рсә ө чен икә нен аерып-ваклап ә йтә белмим. — Ул минем кулымны учына алды. Килеп-килеп кысып куйды, лә кин җ ибә рмә де. «Син ү зең генә дә миң а кадер- лесең. Артыгын ә йтергә куркам... »— диде аның кулы. Янә нә рсә дер ө стә п куйды, анысын аң лап җ иткермә дем.

Иртә нчә к җ илә стә юлга чыктык. Автобус туп-тулы иде. Симферопольгә имин килеп җ иттек. Людмиланы да бө тенлә й дип ә йтерлек йончытмады. Безне вокзалдан ерак тү гел бер йортка урнаштырдылар. Поезд кичлә теп кенә китә чә к.

Автобустан тө шкә ч тә бә лә кә ч кенә буйлы, ө терге тешле бер сары лейтенант минем тирә дә урала башлады. Нә рсә дер ә йтергә телә де, каядыр китә ргә ымлады. Аның белә н аң лашып торырга ә легә вакыт юк. Чемоданнарны кертергә, Людмиланы урнаштырырга кирә к иде.

Ә йберлә рне куеп чыгуым булды, «ө терге теш» минем алга килеп тә басты.

— Лейтенант Уточкин! Леня Уточкин! Таныш булыйк! — Ул кинә т башын артка чө йде. Бу мә л ул бугазындагы азыгын йотып җ ибә ргә н ү рдә к баласына охшап куйды. Ә гә р фамилиясен «Уточкин» димә сә, аның бу хә рә кә тенә, бә лки, игътибар да итмә с идем.

— Таныш булыйк. Капитан...

— Белә сезме, капитан, кичкә кадә р сусап ү лә ргә мө мкин бит монда. Җ итмә сә, кө н заяга ү тә.

— Заяга ү тмә сен ө чен нишлә ргә кирә к?

— Иртү к вино эчә башларга кирә к. Мин ифрат шә п бер урын белә м. Киттекме?

Бу «һ ө нә р»гә дигә ндә минем дә тамак кыткылдап кына тора ул. Ымлаучы гына булсын! Тик Людмилага белдерми китү килешмә с.

— Мин ә йтеп кенә чыгыйм да...

— Ка-пи-тан! —дип сузды Леня Уточкин. — Европаны азат иткә н солдат бит син. Ү з иркеннең кадерен бел. Нинди рө хсә т сорап тору тагы? Киттек!

— Хатын кеше анда...

— Хатыннар кө тә ргә тиеш. Ә нә теге җ ырда нә рсә дип ә йтелә ә ле: «Солдатлар шә раб эчкә нне ярлары кө теп тора... »— дип ә йтелә. Җ ыр ул, брат, точно сө йли.

Кә рлә генә лейтенант мине ө теп бара. Ай-ваема карамый, алып та китте. Аның бу ү тә ә рсез кылануына эчемнә н каршы тө шә м, ә гамә лдә буйсынам, һ ичнә рсә эшли алмыйм.

Леня Уточкин мине вино сата торган зур гына алачык янына алып килде. Алачыкның алгы ишеге бикле, тә рә зә капкачы ябык иде.

— Монысы ә йбә т. Аулак булачак, — диде юлдашым. Ул арткы ишекне барып шакыды. Җ авап булмады. Шуннан Морзе азбукасы буенча тукылдатырга тотынды. Нинди кодрә т белә ндер ишек ү зе ачылып китте. Безне агач аяклы ә рмә н карты каршы алды:

— Ә, лейтенант? Ә йлә неп тә килдегезме?

— Илгә кайтам, бабай, ак билет тоттырдылар. Синең агач аягың шикелле, гомерлеккә...

— Минем агач аяк чыдамлы булды, ө шемә де, сызламады, ү пкә м юк ү зенә. Нә рсә эчә сез?

— Нә рсә ә йбә т — шуны.

Башта без берә р стакан ә чкелтем ак шә раб эчтек, аннан татлы алсуыннан авыз иттек, бара торгач, кызылына кү чтек. Кире акка ә йлә неп кайткач, Леня Уточкин шап иттереп ө стә л сукты:

— Мин бит генерал булыр ө чен туган кеше идем. Кавалерия генералы! Хә зер — отставной лейтенант... Буш гильза...

— Исә н калуың а, яшә вең ә шө кер ит, исә р, — дип орышты аны хуҗ а карт.

— Тирес корты да яши ә нә! Тү шемне каплап торган шушы хә ситә мне кө тү че чикмә ненә тагыйммыни? — Ул кулының кыры белә н тү шен сыпырып алды. Кү крә к тулы орден, медальлә ре чылтырап куйды. — Егерме ө ч яшең дә хыялларың белә н хушлашу җ иң ел тү гел. Ой, җ иң ел тү гел!..

Мин ару гына исерсә м дә Леня Уточкинны аң ларлык, хә тта кызганырлык хә лдә мен. Без икебез, гү я, ике дө ньяда, ике заманда яшибез. Аның ө метлә ре артта торып калган, ә минекелә р, исә н булсам, ә ле алда. Баягы тә вә ккә л, гамьсез, шук лейтенант кая булды соң? Монысы бө тенлә й бү тә н кеше бит. Кү рә сең, ул ү зенең газапларын, ә рнү лә рен тыштан ялтыравык кабык эчендә яшереп йө ртә. Нә рсә дип юатыйм? Мин тә ү тапкыр мондый хә лгә очрадым. Без, исә н калганнар, ә рмә н карты ә йтмешли, яшә вебезгә шө кер итә без. Ә Леня Уточкинга бу гына аз.

Шунысы сә ер: лейтенант зарларын шушы урында шып туктатты, кабат ү зенең ялтыравык кабыгын киде. Без, дө ньябызны онытып, типтерергә тотындык. Ә рмә н бабаеннан соң, ниндидер вино базына кереп, тагы берә р кружка тү нтә рдек, аннан базарга барып чыктык, кайтышлый вокзал буфетына сугылдык. Монда колач җ ә яр- гә ө лгермә дек, кемдер минем җ иң емнә н тотты.

— Капитан?! Мин сезне бө тен каланы бер итеп эзлим. Котларым очты. Исә н... Ярый исә н!

Мин кү тә релеп карадым, лә кин эндә шә алмадым. Тел ә йлә нми, аң кауга ябышкан.

— Ходаем! Нинди кө нгә тө шкә н...

Тә ү дә буфет киштә сендә ге шешә лә р, аннан тә рә зә лә р, стеналар чайкалып китте. Алар авып тө шә р-тө шмә стә н, йорт ү зе ә йлә нергә тотынды. Бө тен нә рсә ә йлә нә, тик тө псез ике кара кү з генә кымшанмый, ү з урынында тора. Мин эреп югала барам, югала барам. Юк, эремим, батам, сең ә м. Шушы ике кү з мине ү зенә йота.

Мин нә рсә дер дың гыр-дың гыр килү дә н уянып киттем. Вагонда барабыз икә н. Маң гаемда дымлы чү прә к. Аны кемнең дер кулы басып тора. Таныйм мин ул кулны. Людмила. Кичә ге кө ннең исерек маҗ аралары кинә т кү з алдыма килеп баса. Мин куркып кү злә ремне йомам. Ә ул кү ренешлә р торган саен ачыграк, мә схә рә лерә к тө с ала. Кү зне чытырдатып йомып кына хурлыктан котылып булмый шул.

— Су эчә сегез килә ме?

— Килә.

Кулын җ илкә мә куеп, ул минем башымны кү тә рде. Куллары эссе...

— Мө мкин булса, кө чегездә н килсә, кичерегез мине, Людмила.

— Вак-тө якне куеп торыйк. Мә, эчегез, сакаллы сабый. Сулышыгыз туктый да куя, туктый да куя бит. Шулкадә р курыктым. Эчегез инде. — Стаканны ул ү зе тотып эчерде.

Ө стә ге сә ндерә дә н кемнең дер зур арык аягы сә ленеп тө шкә н. Ул вагон кө енә аз гына тирбә леп бара. Ә рмә н картының кыркылган аягын асып куйганнармы ә ллә? Мө гаен, шулдыр... Тә мам саташам, акылдан язам бит инде!

— Мин саташам, ахры, Людмила.

— Хә зер саташмыйсыз инде. — Ул минем башымны янә мендә ргә тө шерде. — Йоклагыз!

— Сез дә...

— Мин дә йоклармын.

Тө н буе Людмила мендә ргә баш та терә мә де. Ничә уянсам да, шул бер хә лдә, минем маң гаема дымлы чү прә к баскан кө е утыра иде. Таң га табан хә лем аруланды. Людмила да чишенми генә ятып оеп китте. Гомеремдә тә ү ге һ ә м соң гы тапкыр мин аның йө зенә озак итеп

карап тордым. Озын керфеклә ренә, кабарыйкы иреннә ренә, киң маң гаена, кү переп торган кара чә ченә, бә лә кә й генә колакларына тансыгым кайтканчы карап калдым. Минем карашларымны сизеп, бугай, ул кү злә рен ачты.

— Нә рсә, Капитан? Нигә шулкадә р текә леп карыйсыз?

— Аерылышабыз бит. Азак бик карардай булырмын да...

— Вакытыннан элек боекмагыз. Алда — башланмаган кө н бар. Елның иң озын кө не — 23 июнь.

Моннан да кыска, моннан да тиз ү ткә н кө нем булмагандыр. Чакма чаккан шикелле, чагылып кына калды. Ү зебез белә н бер купеда барган кешелә рне дә, тә рә зә аръягында торып калган җ ә йге яшел дө ньяны да шә йлә ргә ө лгермә дем. Ул кө н — Людмиланың кү злә рендә генә иде. Кү з ачып йомуы булды — янды да сү нде кө н. Тө нен без Сталинградка килеп җ иттек. Поезд монда ярты сә гать тора. Людмила, шунда тө шеп, Ростовка китә чә к. Аны ире каршыларга тиеш. Без, ә йберлә рне алып, вагоннан чыктык. Коеп яң гыр ява. Людмиланың ирен кө тә без. Безнең янга килү че юк. Мө гаен, биш минут, ун минут ү ткә ндер. Торабыз. Сө йлә шергә сү з юк. Тиздә н баш-ка кеше белә н башка сү злә р сө йлә нелә чә к. Ә ул юк та юк. Юкны кө тмә скә, вокзалга керергә булдык. Вокзал дигә не байтак читтә торган такта бина булып чыкты. Людмиланы шунда илттем. Болдырга җ иткә ч, ул хушлашырга кулын бирде:

— Хуш, Капитан, бә хил бул... Хат яз. Берне генә...

Мин аны чемоданы-ние белә н ишек тө бендә калдырдым. Эчкә кертү емне телә мә де. Мин поезд янына ашыктым. Тыным кыскалап туктыйм да янә йө герә м. Яң гыр кө чә йгә ннә н-кө чә я бара. Җ итмә сә, җ иллә п тә җ ибә рә. Мин ү тә дә н-ү тә чыландым. Перронга килеп җ иткә ч, ү зебезнең составны кү реп, тынычландым. Азрак туктап хә л алдым. Кинә т, яң гыр шавын басып, буш перронда куә тле тавыш яң гырады; ул тавыш шундый хә вефле; бу караң гы хә тә р тө ндә ул я ү зе адашкан, я адашкан берә ү не эзли булырга тиеш. Кемне чакыра ул?

— Людмила! Людмила Соколова, кайда син? Люд- милаП

Ул минем арттан составның койрыгына йө гереп ү тте. Мин аң а ә йлә неп карамадым. Вакытыннан соң лаган шушы тавыш, яң гыр эченә кереп батканчы, бер ү к сү злә рне кабатлады:

— Людмила Соколова, кайда син?! Людмила! Людмила Соколова!

Бу чакыру минем йө рә гемне телеп ү тте. Поездга утыргач та, тө шкә ч тә, яткач та, торгач та колагымда һ ә м кү ң елемдә шул аваз яң гырады. Хә зер инде мин ү зем сө рә нлим, адашкан җ аным ү зе чакыра: «Людмила Соколова, кайда син?! » Җ авап юк.

Мин аң а бер-бер артлы ике хат яздым. Мә хә ббә т хатлары иде алар. Людмиланың кө ннә ре санаулы икә нен дә белә м, тойгыларымның фаҗ игале икә нен дә аң лыйм, сү злә ремнең юанычсыз икә нен дә кү рә м, шулай да язам. Чө нки янам. Бә лки, хатларым аң а ә җ ә ле алдыннан гына барып җ итә р, бә лки аның акыллы куллары бу кә газьгә кагылып та ө лгермә с, шулай да язам. Чө нки ә ле мин теремен.

Хатларым барып ө лгергә н. Җ авап килде.

«Кадерле кешем!

Язуыма карап, сизә рсез, бармакларым миң а буйсынмый. Хә рефлә рем таралып тора. Шулай да язам. Мин бары шуны гына ә йтергә телим: мин Сезне, инде Сезнең ү зегезне яратып ү лә м. Симферопольдә ге чагыгызны тү гел, Ялтадагы чагыгызны яратам. Юк, дө рес тү гел! Бү леп-аерып ваклашу — дө рес тү гел. Мин Сезнең бө тен ү ткә н гомерегезне, бө тен калган гомерегезне яратам... Ә ле мин апрель уртасында ук дө нья белә н бә хиллә шергә тиеш идем. Теге чак, автобустан тө шкә ч, мин чемоданыма утырып диң гез белә н хушлаштым, таулар белә н саубуллаштым. Сез килеп туктадыгыз. Мин, җ ә фалануымны кү рсә тмә с ө чен, Сезне куып җ ибә рдем. Куып җ ибә рдем дә ү кенеп куйдым. Юксынып калдым. Шө кер, яң адан тап булыштык. Белә сезме, Сез нә рсә эшлә дегез? Сез миң а ө ч ай, тулы ө ч ай гомер бү лә к иттегез. Ү пкә лә рем беткә н иде, йө рә гем кө рчеккә килеп терә лгә н иде. Ө ч ай буе мин мә хә ббә т исә бенә яшә дем. Ө ч ай буе мине ә җ ә лдә н саклап торды ул. Элегрә к очрашсак, бә лки, җ иң ә р дә идек. Соң, соң, соң иде шул... Монысы ө чен дә Сезгә, язмышка рә хмә т. Шатланмаган Шатлыкларымны, ире- шелмә гә н бә хетлә ремне сезгә калдырып китә м. Минем ө чен дә шатланыгыз, минем ө чен дә бә хетле булыгыз. Боекмагыз...

Людмила»^

Гимнастерка кесә мдә ге икенче хат менә шушы иде. Кем учларына башымны салыйм икә н? Олы инә емнен йомшак, җ ылы куллары кү птә н суынды шул. Аның мә ң гелек кара юрганы ө стенә берчә яшел, берчә сары, берчә ак япма ябыла. Анда да мизгеллә р алмашына...

⇐ Предыдущая 16 17 18 19 202122 23 24 25 Следующая ⇒