(Каримов Мустафа Сафич) 15 страница

— Мә рә һ имнең тагы җ ене кузгалды, ахрысы, —диде Сә лих агаем йокы аралаш.

Их, агаем! Нигә шулай дидең инде? Җ еннең ни кысылышы бар монда? Син шулай дидең дә хырылдап йоклап киттең, ә ү зең шул бер авыз сү зең белә н ә ле генә бө тен дө ньяны сихерлә п алган моң ны, искиткеч якты балкышны сү ндердең.

Олы инә ем, мө гаен, алай итмә с иде. «Кемнедер эзлә п чыкты янә бу бахыр Мә рә һ имнең ялгыз җ аны», — дияр иде. Ул чакта ә ле мин җ иде тө н уртасындагы ялгызлыкның нә рсә икә нен танып та, татып та белми идем. Ялгызлыкның иң яманы — тө н уртасындагы ялгызлык булуын бик кү п заманнар ү ткә ч кенә аң лаячакмын, шулай да ә ле мин барыбер җ аным-тә нем белә н Мә рә һ им як- лымын. Аның зары да, куанычы да тө нге бушлыкка батып югалмый, минем кү ң елемә сең ә бара. Бу сә гатьтә бө тен җ иһ анда уяулардан без бары икә ү генә безсы- ман — ул да мин...

Янып сү нгә н елларымның соры кө ллә ре чә члә ремә кунгач, шул хакыйкатькә ирештем мин: кешелә р барысына да кү негә — матурның матурлыгына, ямьсезнең ямьсезлегенә, яманның яманлыгына кү негә. Иялә шә дә, гаҗ ә плә нми башлый. Шулай итеп, матурлар һ ә м яхшылар хә тта оттыра, ямьсезлә р һ ә м яманнар ота, ә менә Акйолдызга без ай ү ткә ч тә, ел ү ткә ч тә, гомер бакый да, аны гадә ти итеп, кү негә алмадык. Ничектер, ул бө тенлә йгә җ иргә тө шеп җ итмә де, безнең арага кереп югалмады, чак кына югарырак җ ирдә, буй җ итмә срә к арада калды. Бу аның тә кә бберлегеннә н, эрелегеннә н тү гел иде. Анда масаюның, һ авалануның ә сә ре дә булмады. Кешелә р ү злә ре аны шулай югары кабул итте һ ә м нинди хә ллә рдә дә тү бә н тө шермә де.

Безнең Черчә урамы башта > Акйолдызның чибә рлегенә, сылулыгына сокланды, тора-бара аның уң ганлыгына, булдыклылыгына, илгә зә клегенә хә йран калды. Галлә м килене эрлә гә н җ еп, суккан киндер ефә ккә алыштыргысыз, кискә н токмачы кылдан нечкә, кием тексә, коеп куя, дип сө йлилә р. Моң а кадә р дү рт аягын тышаулагач кына саудыра торган ала сыерлары, хә зер кө тү дә н кайткач та, килен артыннан ү зе ияреп йө ри. Анысы хак. Кө н дә ү зебез кү реп торабыз. Галлә мнең чыгымчы җ ирә н биясе дә ходай мә хлугына ә йлә нде. Бер тапкыр ире белә н утынга барганда, Акйолдыз, дилбегә не ү з кулына алып: «Ә йдә, малкай, ә йдә, акыллым, ә йдә, кү ндә мем! » — дип кенә ә йткә н, имеш. Шушы сү злә рне ишеткә н җ ирә н бия ә йлә неп караган да ике тапкыр баш каккан, янә се, тө шендем, моннан ары син ә йткә нчә булырмын...

Акйолдыз печә н җ ыйган, урак урган җ ирдә н кешелә р гамьсез генә, битараф кына узып китә алмый, аның эшлә гә нен бер тамаша карагансыман дө ньяларын онытып, ү з эшлә рен калдырып карап торалар. Торалар, торалар да: «Эшең уң булсын! » — дип, телә к телә п китә лә р. «Сезнеке дә шулай булсын! » — дип җ аваплый килен, эндә шмә с иреннә н узып булса да. Кә лә ш алгач та, Хә мзә шул йомык, шыксыз кө е калды.

Учына кош кундырып сайратыр, тыны белә н ө реп чә чә к бө релә ре ачтырыр хатыннар булуын мин ә ле белми идем. Алар бар икә н. Ә нә, шуларның берсе Акйол- дыз булган икә н. Ул узып киткә н саен, Шаһ идулланың ә нкә се Миң лекә й җ иң ги:

— Шушы Акйолдызның урамнарны ямьлә теп бер ү теп китү е ү зе ни тора. Тфү, яман кү зем тимә сен! — дип сокланып кала.

Галлә мнә р кү рше-кү лә н белә н бик аралашып бармыйлар, бү ленебрә к кө н итә лә р. Шуң а кү рә алар йортыннан сер чыкмый, хә бә р таралмый. Миң лекә й җ иң гинең бер ө тә лә гә н азгын тавыгы бә рә ң ге бакчасына кереп тибенсә, бу хакта бө тен Черчә шунда ук тулы мә гълү мат ала, ә тегелә рнең аты егылып ү лсә дә, тавыш-тың чыкмый. Ничек кенә яшидер ул ө йдә Акйолдыз — монысы илгә билгесез.

Килен тө шкә ннә н соң ашык-пошык җ ә й узды, саргаеп, моң аеп кө з ү тте, башланмаган озын бер кыш бетте, ерганаклардан янә кар сулары йө герде. Менә кү пме заман Мә рә һ имнең гармуны бер генә тапкыр да тавыш чыгармады. Бө тенлә й телдә н язды. Баштарак кешелә р моң а бик аптырады, хә тта хә терлә ре калды, кү ң еллә ре тө ште. Бер юанычтан мә хрү м булгандай тоелды аларга. Ничек инде ул? Айдан-ай, елдан-ел, кө н саен булмаса да, атна саен Мә рә һ имнең сагышлы кө йлә ре бө тен авылны моң ландырып яң гырасын да кинә т ө зелеп калсын, имеш... Тиктә стә н генә булмас бу хә л, дилә р. Мин дә шулай уйлыйм. Кү рә сең, бичара Мә рә һ имнең җ аны тә мам адашкандыр, эзлә гә нен табудан ө мет ө згә ндер, шуң а кү рә гармун телдә н калгандыр, кө йдә н язгандыр. Мө гаен, шулайдыр.

Бә лки, алай да тү гелдер...

... Кечкенә вакытта минем ифрат алама бер гадә тем бар иде. Кичтә н юрган астына кереп чумам да, йоклаган булып, олыларның сө йлә шкә нен тың лап ятам. Җ итмә сә, шартына китереп, ара-тирә мышнап та җ ибә рә м. Торганы белә н бер шымчы. Тфү, шакшы! Хә теремә тө шсә, ә ле колакларым янып китә. Монысы минем икенче ә шә келегем, ә беренчесен аннан да элегрә к — дү рт-биш

яшемдә кылдым. Икейө злелек кү рсә ттем. Менә ничек булды ул.

Бездә н кыйгачрак урам аша Каюп агайлар тора. Бер заман мин аларга бик нык иялә шеп алдым. Кө н дә ки- лә м. Аларның Зә йнә п белә н Җ ә милә исемле җ итеп килгә н ике кызы бар. Болар, берсе йорт болдырына, икенчесе келә т алдына утырып ала да ә рлә шә дә ә рлә шә. Беркө нне Зә йнә п мине, ү з янына чакырып, берә р тө ймә -фә лә н бирә дә Җ ә милә гә атап тө рле начар сү злә р ә йттертә. Ул шым гына колагыма шыбырдый, мин ул ә йткә нне кычкырып кабатлыйм:

— Сине чабатачы кә кре Хә бетдин кочаклап яткан! Кыеш авызлы тешсез селә гә й Ханса ү пкә н. Тә мле булдымы селә гә й Ханса ү пкә ч? Җ итмә сә, син тиле Габбаска гыйшык хаты язгансың. Мә схә рә! Хат язганчы, Габбаска ыштан тегеп кидер лутчы. Югыйсә ә нә җ ә ен- кышын ыштансыз йө ри. — Җ ә милә гә тагы ә ллә нинди гаеплә р тагып, тегене елатмый туктамыйбыз.

Икенче кө нне, берә р буш шырпы кабы сузып, мине Җ ә милә кулга тө шереп ала. Мин инде келә т алдына кү - чә м. Хә зер шул ук тырышлык белә н Җ ә милә нең Зә йнә пкә тө бә лгә н сү злә рен сө рә нлә п кабатлыйм: — Син бур! Сабын буры! Тарак буры! Син мө ртә т! Качып ураза ачасың. Алдакчы син! Шуның ө чен сине берә ү дә яратмый. Дивана Габбас та сиң а ә йлә неп карамый. Ыргак тө сле кә кре танавың а кияү элә ктерә алырмын дип ө мет тә итмә. Бичура! Албасты! Мунча пә рие!!

Сү з кә кре танауга барып җ иткә ч, Зә йнә п, йө гереп килеп, Җ ә милә нең чә ченә ябыша. Шушы җ ирдә инде минем бурычым ү тә леп, эшем тә мамлана.

Алдагы кө ннә рдә, тагы шулай кулдан кулга кү чеп, ә леге исә рлегемне эшлә дем. Шушы кылган кылыгымны мин гомер буе оныта алмадым. Исемә тө шкә н саен дертлә п киттем. Яман тө ш кү ргә ннә н соң шулай дертлә п уянасың бит: «Ярый ә ле тө ш кенә булган... » — дисең. Мин дә: «Ярый ә ле бу яманлыгым ө нне тө штә н аермый торган чагымда гына эшлә нгә н», — дип ү земне юаткан булам, ә онытып булмый. Димә к, гомер буе сабак алам. Танылган хаталарыбыз, хә тта гаеплә ребез тормышта безнең киң ә шчелә ребезгә, ярдә мчелә ребезгә, шулай итеп, бара торгач, талә пчә н дусларыбызга ә йлә нә лә р, ә танылмаганнары яки яшереп килгә ннә ре дошманнарыбыз булып калалар. Катлаулы хә тә р хә ллә ргә тап булганда да, мин шуны онытмаска тырыштым. Беркө нне Зә йнә п тавышы, икенче кө нне Җ ә милә тавышы белә н кычкырсаң, бө тенлә й тавыштан язуың бар.

... Мин инде байтактан бирле юрган астында ятам. Ө йдә бары ике инә ем генә. Олы инә ем нә рсә дер яманып утыра. Кече инә ем казан тө бе кыра.

— Ишеттең ме ә ле, ил ө стендә имеш-мимеш йө ри бит, — диде Кече инә ем, — Мә рә һ им белә н Акйолдыз хакында.

— Пыш-пыш йө ргә н һ ә р хә бә рне тың лый калсаң, зиһ енең ә кө ч килер. Куй, Вазифа! — дип кырт кисте Олы инә ем. Бө тен ишеткә нен сө йлә п бетерми туктарга тегесенең чамасы юк иде.

— Бик каты гыйшык тотышканнар, ди, Таһ ир белә н Зө һ рә кебек...

Олы инә ем кө рсенеп куйды. Бераздан тыныч кына ә йтеп салды:

— Мә хә ббә т язык тү гел. Мә хә ббә тсез уйнаш язык. Ә гә р дә син безнекенә яратып килмә сә ң, белмим, ничек икебез бер дө ньяга сыеп яшә р идек... Мә хә ббә т бө тенесен дә аклата, ярлыката...

— Языгын да, савабын да ү зе ө чен һ ә ркем ү зе кү тә рә. Мин бит аларны гаеплә п ә йтмим, — дип акланды Кече инә ем. Байтак эндә шми торгач, ул тагы тезеп алып китте. — Мә рә һ им белә н Акйолдыз, кү рә сең, электә н ү к бер-берсен белгә ннә р. Теге елны безнең авылныкылар Дим ү ренә барып уракка ялланганнар иде бит. Шунда кү решкә ннә р, дилә р. Имеш, Акйолдызның риза булып Хә мзә гә килү е дә шул Мә рә һ им ө чен генә икә н. «Мә рә һ имне гомеремдә тагы бер кү рер булсам, Хә мзә гә кияү гә чыгарга гына тү гел, туп-туры җ ә һ ә ннә мгә китә ргә дә ризамып», — дип ә йткә н диме, уйлаган диме.

— Шул кешелә р белгә н чаклыны ходай белсә, дө нья нинди тө зек, ипле булыр иде. Хә ерсезгә, адә мнә р артыграгын белә, аннан да артыграгын сө йли.

— Мә рә һ имнең яше дә утызга җ итеп барадыр инде, — дигә н булды Кече инә ем, янә се, сү зен очлап.

— Баягы гыйшык дигә нен, мал санап та яшь сорап тормый шул. Монысын син ү зең дә яхшы белә сең, Вазифа.

Кече инә ем минем ә тиемнә н егерме яшькә яшьрә к. Олы инә ем ә нә шуң а ишарә ясады бугай. Юк, ачуланып тү гел, болай гына, сү з уң аенда гына...

Менә нинди серлә р ачылды миң а! Гыйшыкның нә рсә икә нен мин ү зем дә татып белә м. Узган ел партада янә шә утырган кыз белә н (исемен ә йтмим) ярты кышка кадә р янып-кө еп кө н саен хат алыштык, һ ә р кич саен тегең ә озын-озын хатлар язам. Җ ырлар да кушып җ и- бә рә м:

Бер кузгалса машиналар, Бара да бара икә н. Гыйшык уты бер кабынса, Яна да яна икә н.

Безнекелә р куанып бетә алмый: «Озак укымый йө ргә ч, сабакны ничек тансыклаган Кендек. Иллә тырыш бала булып чыкты. Баш та кү тә рми дә рес карый», — дилә р. Олы инә ем, бү тә ннә рдә н тамак аерып, ара-тирә мине тә мле нә рсә лә р белә н сыйлап куя. «Сабак укыган кешегә тә м-том кирә к ул. Зиһ енең артыр. Башың тагы да ныграк эшлә р», — дип битемнә н сө я.

Ә мма тиз ү к кара кө н килеп җ итте.

Бер иртә дә (хатларны без иртә белә н дә рес башланганчы алмашабыз), бер каһ ә рле иртә дә, теге кызый миң а хат урынына кә газьгә тө ргә н кара кү мер валчыгы бирде. Гыйшкыбыз янып, кө л-кү мергә ә йлә нде дигә н сү з иде бу. Димә к, бө тенесе дә бетте! Ул башкача миң а ә йлә неп тә карамас булды. Нинди генә гаеплә ремне тапты, нинди генә җ иремне ошатмады икә н? Уф! Гыйшык тотулары кыен иде, гыйшыксыз торып калулары бигрә к тә ә рнү ле, бигрә к тә газаплы икә н. Ү з башына тө шмә гә ннә р генә белмилә р моны.

Кич кайткач, Олы инә емнең җ ылы учына башымны салып, шым гына елап җ ибә рдем.

— Нигә елыйсың, синнай? — диде ул. Мин җ авап кайтармадым. Ярый ә ле башымны куеп еларга аның йомшак куллары бар. Яң агымнан бер сыйпады да бө тен газапларымны алып ташлады. Моннан кү п заманнар соң рак та сагышлардан бушамас тынгысыз бу башым сыеныр тө яккә кү п тапкырлар мохтаҗ калачак, тик инде ул чак Олы инә ем, шул тылсымлы куллары белә н бу дө ньяның ишеген ү з артыннан ябып, мә ң гегә киткә н булачак...

Мә рә һ им белә н Акйолдызның хә лен аң лыйм мин. Тик анавы имеш-мимеш һ ич кенә дә дө рескә охшамый. Ә ниемнә р сө йлә шкә н теге кичтә н соң атна узды, ай узды, ә гашыйклар хакында урамда лә м-мим сү з юк. Безнең Югары оч халкы, гаеп табып, кеше чә йнә ргә, мыскыл итеп кө лә ргә ифрат ә вә с — сылтавы гына табылсын. «Фә лә ннең бичә се фә лә ннең иренә кү з кыскан икә н, фә лә н кода фә лә н кодачасын аздыра язган икә н, фә лә н агай фә лә н тол бичә нең тә рә зә сен чиерткә н икә н... » кебек юк-бар хә бә рне хатыннар сө т аерткан җ ирдә, ирлә р каравыл ө енә җ ыелганда, кыз-кыркын суга барганда авыз тутырып сө йли. Ә сгать кебек җ ор сү з- лелә р ә чкелтем-тө чкелтем тө ртмә җ ыр да чыгара. Ә нә теге пешмә гә н кода турында кичке уенда бер егет, биергә тө шкә ч, болай дип такмаклады:

Кодачаның бармагы. Бармагында балдагы. Тал тө бенә килә м, диде, Килмә с булды, алдады.

Кодачаның шә ле Җ иргә тияр ә ле, Язган булса, иншалла, Бер ү бә рмен ә ле.

Олырак язык кылган яки яман шик астында калган кыз-кыркын, бнчә -чә чә яшә гә н йортның капкасына тө н эчендә дегет буяп, атларының койрык-ялын тунап чыгу гадә те дә булган ә ү вә лрә к. Хә зер анысы сизелми. Мә гә р бер тапкыр, кү здә н тө шеп, телгә элә ккә н адә м тиз генә ычкына алмый: тегермә ндә тарттырып, илә ктә н илилә р аны.

Акйолдыз белә н Мә рә һ имгә җ ил-яң гыр кагылмый. Димә к, Кече инә емә кемдер бө тенлә й буш хә бә р сө йлә гә н, сө йлә гә н дә тынган. Ярый, хә ерлесе шулдыр. Онытыйк инде бу хакта...

Лә кин алар ү злә ре оныттырмады. «Адә м ышанмас сү зне дө рес булса да сө йлә мә », — дилә р. Ә йе, ү зең кү реп, ү зең ишеткә нгә дә кайчак ышанып бетмисең. Расмы икә н, дип икелә нә сең. Мин дә тә ү дә кү зем кү реп, колагым ишеткә ннә рнең хаклыгына шиклә неп, югалып калдым. Бу шаһ итлыгыма сә бә пче безнең гел ә ллә кая югалып йө ри торган кышлау ү гезебез булды. Кич ул тагы кө тү дә н кайтмады. Шуны эзлә п без, ө йдә ге ир-ат, кө тү йө ргә н тугайның тө рлебез тө рле ягына таралыштык. Минем ә лсерә п йө рү ем бушка гына булды. Ү гез табылмады. Ә ллә кайчан эң гер тө шеп, тө н тә мам куерып беткә ндә, мин, арып-талып, Кызлар тавына килеп мендем. Кө ндез Мортаза агаемның кесә сеннә н чә лдергә н бер чеметем тә мә кене тө реп тартмакчы булып, тау битлә вендә ге ялгыз имә н тө бенә утырдым. Кә газен табып, тә мә кесен урадым, ә шырпысын таба алмадым. Кү рә сең, каядыр тө шереп калдырганмын. Ризыкка язмады бу хә рамнан килгә н мал!

Инде кузгалып киттем дигә ндә, кү земә галә мә т зур сә ер нә рсә чалынды. Адә м дисә ң, адә м тү гел, җ анвар дисә ң, җ анвар тү гел. Ү зе шө кә тсез. Ул тау астыннан акрын гына ө скә, миң а табан, ү рмә ли. Минем җ аным бармак очыма килеп җ итте. Менә -менә атылып чыгып китә чә к ул. Мин сак кына имә н артына сыенам, йө рә гем дө п-дө п тибү дә н имә н селкенә. Теге гыйфритне инде ачыграк шә йлим. Аның аяклары да, башы да икешә р, куллары ә ллә дү рт, ә ллә алты. Санап бетерерлек тү гел. Агач башына ү рмә лә сә м инде? Алай да котылып булмас шул. Ни кү рсә м дә шунда кү рермен, кымшанырга ярамый. Кышлау ү гезне эзлим дип, ә җ ә лемне эзлә п йө ргә нмен икә н. Тегесе табылмады, монысы ү зе мине килеп тапты. Иртә н торуга безнең бө тен ө й эчебез, мине жә ллә п, канлы яшьлә р тү гә чә к. Бә лки, мине санга санамас булган теге кызый да ү кенер ә ле. Чытырдатып кү злә ремне йомдым, йомылган кү з алдымнан безнең таш зират капкасы, мә чет ае, яң а гына казылган кабер чагылып ү тте. Мин аларны, гү я, табутта яткан килеш кү реп барам...

— Яратасың мы? — диде гыйфритнең бер башы ирлә р тавышы белә н.

— Яратам... Яратам... — дип ү тә ягымлы раслады хатын тавышлы баш.

— Бик, бикме? — дип тө пченде тегесе.

— Бик-бик-бик булмаса, шушы бер чеметем бә хет ө чен шул чаклы газап йө клә ре йө клә п йө рер идеммени? Барыбер ү кенмим. Синең кочагың дагы мыскал гына бә хетемне алтын тауларга алыштырачагым юк. — Шул чак чут итеп кош сайрап куйды. Саташкан кош булды, ахрысы.

— Шул кө е сине ә нә теге ак йолдызга алып менимме? — диде ир тавышы. — Синең йолдызың а...

Кү к йө зендә байтак биектә бу чак, чынлап та, ак йолдыз балкып яна иде. Ул, талпына-талпына, җ иргә табан омтылып куя. Менә -менә кү ктә н ычкынып китә р дә Кызлар тавына килеп кунар тө сле. Мин инде тынычлана тө штем. Гыйфрит дигә нем миң а зыян китермә ячә к. Аның кайгысы миндә тү гел.

— Синең белә н җ ирдә дә бик рә хә т миң а. Ул йолдызда нә рсә калган безгә. Мин ү з исемемне болай да яратмыйм. Сине генә яратам — исемең не дә, ү зең не дә... — Баягы саташкан кош йокы аралаш чут-чут итеп бу юлы. суза биреп, ике тапкыр сайрап алды.

— Кү ң елем гомер буе сине эзлә де, сине зарыгып кө тте...

— Эзлә гә н — тапкан, ташка кадак каккан, —дип такмаклады хатын. — Сабыр итеп кө ткә н — сө йгә н ярын ү пкә н — Баягы кош тагы чут итеп алды.

— Син һ ич кенә дә боекмыйсың, Акйолдыз, ә мин гел сагыштамын, — дип зарланды ир.

— Ә йттем бит, икебез бергә чакта, бу дө ньяда минем ө чен сагыш та, хә срә т тә, хә веф тә юк. Аларның урыны башка җ ирдә.

Ике кулын алга сузып, пә һ леван Мә рә һ им, Акйолдыз- ны, бә би тоткан шикелле кү тә реп, минем яннан гына узып китте. Тау башына менеп китте. Мине кү рмә делә р. Гашыйкларның кү зе җ ирдә ге бө җ ә ктә тү гел, һ авадагы бө ркеттә икә нен мин шул тө нне тә ү тапкыр аң ладым. Сө ешкә н кешелә рнең ни ө чен биеккә, тау тү бә лә ренә омтылуын шул кө нне мин беренче тапкыр сизендем, ә ни ө чен икә нен менә сү з белә н ә йтеп аң латып булмый.

Кү ргә немнә н, ә лбә ттә, башта каушап тө штем, аннан шаккаттым, ә тегелә рнең аяк тавышы ерагая биргә ч, тирә -ягым ничектер бушап, моң суланып китте, дө нья яме кимегә ндә й булып калды. Хә тта кү ң елемне ү злә ре белә н алып китте алар. Матур тавышлары, сө йлә гә н сү злә ре ошады миң а. Тик Мә рә һ имнең Акйолдызны бә би урынына кү тә реп йө ртү е генә ошамады. Ныгытып ошамады. Тапкан һ ө нә р! Атлап кына йө рергә аягы юктыр шул тегесенең дә?!

... Янә кырык ө ч елдан соң, Чехия тауларында кояш батып килгә ндә, шундый ук кү ренешкә тап булдым. Мә рә һ им сынлы бер яшь егет, сө йгә нен ике кул очында тотып, юлсыз-нисез текә ү ргә йө гереп менеп китте. Ү зе кө лә. Миң а ошады бу, бик ошады. «Афарин, егет, афа- рин! » — дип калдым эчемнә н. Бу чак без Рауза белә н җ итә клә шеп, бормалы сө зә к сукмактан сак кына тү бә н тө шеп килә идек. «Афарин, егет! » — дип кабатладым мин, борылып карап. Ү кенечкә каршы, берә ү не дә шулай кү тә реп тауга менә алмадым мин. Хә зер бик менә рдә й булам да — хә лдә н килмә с. Хә лдә н килсә, болай килешмә с, адә м кө лә р. Менә р тавың а ү з вакытында менеп калырга кирә к икә н... Кырык ө ч елга артка ә йлә неп карыйм да янә кабатлыйм: «Афарин, Мә рә һ им, афарин! » — дим...

Мә рә һ им белә н Акйолдыз ү теп киткә ч, тө ннең караң гы шомы таралгандай булды. Алар йө ргә н җ ирдә шик-шө бһ ә нең, куркынычның булуы мө мкин тү гел кебек иде. Мин, тә мам һ ушыма килеп, кайтыр якка уң айладым. Бераз баргач, нишлә птер, фуражкамны салдым. Нә рсә дер шылтырап җ иргә тө ште. Шырпы кабы иде бу. Кү рә сең, мин аны гадә темчә башымдагы фуражка эченә яшергә нмен дә онытканмын.

... Ә ле уйлыйм: ә гә р шул шырпы кабы мин эзлә гә ндә табылган булса, саксыз сызылган бер шырпы ике кешенең нинди зур шатлыгын ө ркетер, нинди зур серне фашлап, хур итә р иде.

Ничек итеп кенә эчемә сыйдырыйм бу серемне? Бер кө н чыдадым, ике кө н чыдадым. Ө ченче кө н чыдар ә мә л калмады. Мә чет манарасына мен дә азан урынына кычкыр хет.

Аулак мә лне туры китереп, Олы инә емне алачыкка чакырып чыгардым.

— Нә рсә, каймак ашыйсың килдемени, синнай? —• диде ул.

— Юк, Олы инә ем. Минем сиң а ә йтә торган серем бар.

— Алай каймактан да баш тартырлык булгач, хә тә р сердер, кү рә сең.

— Хә тә р шул, Олы инә ем. Акйолдыз белә н Мә рә һ им хакындагы теге суз дө рес булып чыкты бит.

— Нинди сү з, кем сү зе?

— Нигә, теге кичне Кече инә ем... — Минем телем, тешемә тиеп, абынып калды. Шымчылыгым чак-чак кына ачылмады. — Кеше сү зе инде, халык сү зе... — дип мыгырдадым.

— Куй, бушны сө йлә мә.

— Буш тү гел шул! Теге тө нне ү гез эзлә п гаеп булганымда аларның икесен бергә Кызлар тавында кү рдем.

— Тфү, тфү, балам, кү зең ә кү ренгә ндер. Кара тө ндә бә ндә кү зенә ә ллә нә рсә лә р аймылышып кү ренә ул. Тө н бик караң гы иде шул.

— Мин аларның сү злә рен дә ишеттем, Олы инә ем. ' Валлаһ и! Икмә ктер, кояштыр! Мин алдакчымыни?

— Алдакчы тү гел. Хата кү ргә нсең, ялгыш кү ргә нсең. Хаталану ул алдашуга керми.

— Кү рдем дә, ишеттем дә.

— Адә мнең кайчак шулай кү зе тиешсезне кү рер, колагы тиешсезне ишетер була. Куй, балам, юк белә н башың ны бутама.

Мин бө тенесен дә тезеп сө йлә п бирмә кче идем дә, Олы инә ем ышанырдай булмагач, сө йлә мә дем.

— Адә м ышанмас сү зне сө йлә мә моннан соң, — диде ул ахырда. — Гайбә тче яманаты кү тә реп мә схә рә гә калырсың.

Мә схә рә калудан без бө тен ө й эчебез белә н куркабыз. «Менгә н атың егылып ү лсә ү лсен, ә йткә н сү зең нахакка чыгып ү лмә сен», — ди ә тием. Чынлап та, ә ллә бө тенесе дә кү земә генә кү рендеме икә н? Олы инә ем, шулай гына булгандыр, ди бит. Ә колагыма ө злексез чың лап торган: «Яратасың мы? », «Яратам»... — дигә н авазларны ничек басарга соң миң а? Минем колагымда тынса да, ул авазлар Кызлар тавында барыбер калачак бит.

... Олы инә емнең сә ер кылыгын — минем дө рес хә бә - ремне кө члә п-кө члә п нахакка чыгарырга тырышуын мин бары ә ле килеп тө шендем. Борынгы грекларда гашыйкларны яклаучы, аларны хә веф-хә тә рдә н саклаучы Афродита исемле илаһ ия булган. Минем Олы инә ем, ә лбә ттә, ул илаһ ия турында ишетмә гә н дә, белмә гә н дә... Ә мма ү зе дә сизмә стә н, ул Акйолдыз белә н Мә рә һ имнең мә хә ббә тен саклаучы шул алла вазифасын ү тә гә н.

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 141516 17 18 19 Следующая ⇒