Орта ғасырлардағы халықтардың діни түсініктері.

Орта ғ асырлардағ ы халық тардың діни тү сініктері.

Қ азақ стан аумағ ын мекендеген кө шпелі тайпалардың діни тү сініктері ә р тү рлі болды. Ерте ортағ асырлық тү ріктер пұ тқ а табынғ ан.

Тү ріктер Кө кке (Тә ң ір), Жерге, Суғ а (Иер-Су) табынды. Тү рік қ ағ андары Кө к тә ң ірінің желеуімен билік жү ргізді. Тү ріктердің діни тү сінігінде Кө ктен кейін отбасының жә не балалардың қ амқ оршысы Ұ май қ ұ дай-ана киелі саналғ ан.

IX-XI ғ асырларда Қ азақ станда мекендеген тайпалар арасында буддизм, христиан, манихейлік, зороастризм діндері таралғ ан. Бұ л діндерге тә н ө лікті жерлеу тү ркі тілдес тайпалар арасында VI-IX ғ асырларда болғ ан.

Буддизм діні – Тү рік қ ағ анатының ақ сү йектер арасында танымал болғ ан ерте ортағ асырлық дін. Жетісудағ ы Суяб қ аласының орнынан будда храмы, Шығ ыс Қ азақ стан ө ң ірінен буддалық мола табылғ ан (қ имақ ә йелі)

Қ азақ стан жерінде ерте орта ғ асырда христиан, манихейлік діндер болғ аны анық талып отыр.

Бұ л діндердің таралуы VI-IX ғ асырларды қ амтиды. Аргу-Талас (Тараз) пен Жетісудың 4 қ аласында манихейлік дін кең тарағ аны жайында VIII ғ асырдағ ы «Қ ос негіздің қ асиетті кітабында» айтылады. Тараз, Мерке, Мервте христиан шіркеулері болғ ан.

Қ азақ стан аумағ ындағ ы осындай діндерді ислам діні ығ ыстырғ ан. IX-X ғ асырларда қ азақ жерін мекендеген халық тар арасында ислам діні кең тарай бастады.

Қ азақ стан жеріндегі Ұ лы Жібек жолы

Жібек жолының пайда болуы.

Жібек жолымен ең алғ ашқ ы сауда байланысы б. з. б. III-II ғ асырларда жасалғ ан. Бұ л сауда жолының Жібек жолы атануында ү лкен мә н бар. Себебі алғ ашқ ы негізгі тауары жібек (Қ ытай) болғ ан. Сонымен қ атар VII ғ асырда будда ламасы Сюань-Цзянь Ыстық кө л маң ындағ ы Тү рік қ ағ анатының Суяб қ аласына келеді. Тү рік қ ағ анының оғ ан жібекті сыйғ а бергені айтылады.

Ұ лы Жібек жолы Қ ытайдан басталып, Римге барып аяқ талғ ан. Ұ лы Жібек жолы – Шығ ыс пен Батысты байланыстырып, Жерорта тең ізінен Қ ытайғ а дейін Еуразияны қ ақ жарып ө тетін керуен жолының жү йесі. Ұ зындығ ы — 7 мың шақ ырымнан астам. Орта Азия мен Қ азақ стан территориялары арқ ылы ө теді.

Қ азақ стандағ ы Жібек жолы.

Б. з. б. II ғ асырда Ұ лы Жібек жолының сауда дипломатиялық басты жолы ретінде аты шығ ады. Ұ лы Жібек жолы Алтай, Памир, Тянь-Шань, Сырдария, Ә мудария жерімен ө ткен. Жібек жолының тармақ тары V-VII ғ асырларда Жетісу, Оң тү стік Қ азақ стан жерлерін қ амтығ ан. Жібек жолының бойында Тараз, Баласағ ұ н, Бұ хара, Самарқ ан, Сайрам, Сауран, Отырар, Сығ анақ, Мерв, Талхиз, Ү ргеніш, Испиджаб, Шаш. Весидж, Шауғ ар т. б. ірі ортағ асырлық қ алалар орналасқ ан. Кейіннен XIII-XIV ғ асырларда Жібек жолының саяси-экономикалық маң ызы артқ ан.

Жібек жолы бағ ыты: Хуанхэ ө зені – Ұ лы Қ ытай қ орғ анының батысы – Іле ө зені – Ыстық кө л. Бірнеше сауда жолдары қ алыптасып, дамыды.

Лазурит жолы: Бадахшан тауы – Иран – Месопатамия – Мысыр – Сирия-Қ ытай.

Нефрит жолы: Жаркентдария – Шығ ыс Тү ркістан – Қ ытай.

Дала жолы (б. з. б. 1 мың жылдық тың ортасы).

Жібек жолындағ ы тауарлар.

Жібек жолының алғ ашқ ы негізгі тауары Қ ытай жібегі болғ ан. Қ ытай жібегі осы жолмен Батысқ а жеткізіліп тұ рғ ан. Кейіннен Батыс пен Шығ ыстың басқ а тауарлары тасылғ ан (кү міс, алтын, тұ лпар, тү йе, бү ркіт, қ аршығ а, піл сү йегі, жеміс-жидектер, экзотикалық аң дар т. б. ). Жібек алтынмен тең еліп, халық аралық валютағ а айналғ ан. Жалақ ы мен қ арызды жібекпен тө леген.

Жібек жолының маң ызы.

Жібек жолы Қ азақ стан мен Орта Азияда мә дени-экономикалық жағ дайдың ө рлеуіне ық пал етті. Жалпы, Жібек жолымен 2000 жылдан астам уақ ыт бойы сауда керуендері жү рген. Жібек жолымен шығ ыстан будда, батыстан христиан діні таралғ ан. Жібек жолы – сауда жолы ғ ана емес, кө шпелі отырық шы халық тар мә дениетінің даму, таралу жолы.

⇐ Предыдущая 15 16 17 18 192021 22 23 24 Следующая ⇒