ЭЧТӘЛЕК 30 страница

Полк кичкә кадә р икенче номер ә зерлектә торды. Ни ө чендер аны резервта тоттылар. Урнашкан урынны вакытыннан элек фаш итә селә ре килмә де, кү рә сең.

Очучыларны тө н кунар ө чен кечкенә землянкаларга тараттылар. Бу землянкаларны кайчандыр биредә торып киткә н немецлар ясаган иде. Землянкаларның стеналарына такта тү шә лгә н, такта ө стеннә н сары кә газь ябыштырылган иде. Стеналарында хә тта ерткыч авызлы кино артисткаларының фотокарточкалары һ ә м ү ткер тү бә ле немец шә һ ә рлә ренең рә семнә ре ә ле дә эленеп тора иде.

Туп атышлары һ аман туктамый. Снарядлар ярылудан җ ир туктаусыз тетрә п торды. Стеналардагы кә газьлә ргә коры ком коелудан бө тен землянка бө җ ә клә р мыжлагандагы шикелле кү ң ел кайтаргыч кыштырдады.

Мересьев белә н Петров, тышка чыгып, плащ-палатка- ларын җ ә еп ятарга булдылар.. Чишенмичә генә ятарга дигә н приказ булган иде. Мересьев протезларының каешларын бераз бушатты да чалкан ятты. Туктаусыз атудан кызгылт*тө скә кергә н кү к йө зе җ емелдә п дерелдә гә н кебек булып тора иде. Петров бик тиз йокыга китте. Ул гырылдый, нә рсә дер чә йни, иреннә рен чапылдата, балалар шикелле бө решеп йоклый. Мересьев аның ө стенә ү з шинелен япты. Ү зенең йоклый алмаячагын белеп, урыныннан торды. Салкын дымнан куырылган гә ү дә сен җ ылыту ө чен нык кына селкенгә лә п алды да бер тө п башына килеп утырды.

Артиллерия давылы басылып килә иде инде. Туплар хә зер онытканда бер, ә ле анда, ә ле монда тиз-тиз генә, тә ртипсез генә аткалап алалар. Берничә снаряд баш очыннан узып китте һ ә м кайдадыр аэродром районына тө шеп ярылды. Бу «тынычсызлау уты» дип атала торган атышлар сугышта гадә ттә һ ичкемне тынычсызламыйлар. Алексей снаряд тө шеп ярылган якка хә тта борылып та карамады. Ул гел фронт сызыгына таба карап утырды. Караң гылык эчендә ге фронт сызыгы аң ар бик ачык кү ренә иде. Хә тта хә зер дә, тө н уртасында да, фронт сызыгында киеренке авыр кө рә ш басылмады. Шул кө рә ш билгесе

булып, бө тен җ иргә офык буена җ ә елгә н зур-зур янгыннарның куе кызыл шә ү лә лә ре тө шкә н. Фронт сызыгы ө стендә ракета утлары җ емелдә п тора. Ракеталарның зә ң гә рсулары — немецныкылар, саргылтлары —безнекелә р. Ә ле анда, ә ле монда һ авага кө чле ялкын кү тә релә. Ялкын тирә -якны бик аз гына яктыртып тора, шуннан соң ук колакны тондырырлык кө чле шартлау ишетелә.

Менә тө нге бомбардировщиклар гү елди башлады. Кинә т бө тен фронт сызыгы пуляларның тө рле тө стә ге энҗ е җ еп шикелле. эзлә ре белә н тулды. Тиз ата торган зениткаларның снарядлары кан тамчыларыдай булып һ авага чә чрә делә р. Җ ир тагын тетрә ргә, гө рселдә ргә, ың гырашырга тотынды. Лә кин каен башларында безелдә гә н коң гызларны бу хә л борчымады; хә веф буласын белдереп, урман эчендә, кешечә итеп мә че башлы ябалак кычкырды; аста, уйсу җ ирдә, куаклар арасында, кө ндезге куркынычтан яң а гына айныган сандугач сайрап җ ибә рде. Башта ул тавышын сынап караган шикелле кыюсыз гына сайрады, аннары бар кө ченә сайрый башлады. Аң ар башка сандугачлар җ авап бирделә р. Озакламыйча фронт сызыгындагы урманның һ ә р ягы сандугачлар сайравына кү мелде. Курск урманының атаклы сандугачларын дө нья йө зендә юкка гына мактамыйлар икә н шул!

Менә хә зер дә биредә, урманда, Курск сандугачлары сайрыйлар. Иртә гә, комиссия алдында тү гел, чын сугышта, ү лем алдында имтихан’тотарга тиеш булган Алексей сандугачлар сайравын тың лап йоклый алмады. Ул иртә - геге кө н турында тү гел, дә һ шә тле сугыш турында тү гел, ү лем куркынычы турында тү гел, ә кайчандыр Камышин читендә ү злә ре ө чен генә сайраган ерак сандугач турында, ү з сандугачлары турында, Оля һ ә м ү зенең туган шә һ ә ре турында уйлады.

Кө нчыгышта кү к йө зе инде аллана башлады. Сандугачлар сайравын тагын туп гө рселдә ү лә ре кү меп китте. Атыш һ ә м шартлаулардан хасил булган куе тө тен болытларын тишеп, сугыш кыры ө стендә * ә крен генә зур кызыл кояш кү тә релде.

Курск дугасында сугыш кө чә йгә ннә н-кө чә я барды. Немецларның баштагы планнары — бик кү п ‘ танклар кө че белә н һ ө җ ү м итеп, Курскидан кө ньякта һ ә м тө ньякта

безнең ныгытмаларны ө зү, келә шчә не кысу, Кызыл Армия гаскә рлә рен чолгап алып, . анда «немец Сталинграды» ясау планнары —безнең оборонаның ныклыгына бә релеп җ имерелде. Немец командованиесе ү зендә безнең оборонаны ө зә рлек кө ч юк икә нен, ө зә алса да югалтулары бик зур булып, келә шчә не кысарлык хә ле калмаячагын һ ө җ ү менең беренче кө ннә рендә ү к аң лады. Лә кин инде туктарга соң иде. Бу операциягә Гитлер бик зур стратегик, тактик һ ә м политик ө метлә р баглаган иде. Искиткеч зур кө ч урыныннан кузгалды. Ул хә зер таудан тү бә нгә тә гә рә де, тә гә рә гә н саен аның кү лә ме зурайды, юлында очраган һ ә рнә рсә не ү зенә чорнап, ү зенә ияртеп, һ аман ү сә барды. Башта кузгатып җ ибә ргә н кешелә рнең аны туктатырга хә зер инде кулларыннан килми иде. Немецларның алга китү лә ре километрлап, югалтулары исә дивизиялә п тә корпуслап саналды; югалган танклары, туплары йө злә п-йө злә п, машиналары мең лә п-мең лә п саналды, һ ө җ ү м итү че армия, каны агып, кө ннә н-кө н хә лсезлә нә барды. Немец штабы моны ү зе дә белде, лә кин аның инде кызып җ иткә н сугышны туктатырлык мө мкинлеге юк иде. Ул кө чә йгә ннә н-кө чә я барган сугыш җ ә һ ә ннә менә яң адан-яң а резервларын ташлап торырга мә җ бү р булды. I

Совет командованиесе немец һ ө җ ү мен фронт сызыгында оборкада торучы частьларыбызның кө че белә н кайтара барды, ә резервларын тирә н тылда -тотты. Дошман һ ө җ ү менең инерциясе беткә нне кө тте ул. Ү з полкларының оборота ө чен тү гел, бә лки каршы һ ө җ ү м итү ө чен тупланган гаскә рлә рне каплап торырга тиеш икә нен белде соң ыннан Мересьев. Шуң а кү рә сугышның беренче этабында, танкистлар да, аларга бә йлә нешле истребительлә р дә бу бө ек сугышны бары кү зә теп кенә тордылар. Дошман бө тен кө чен сугышка кертеп бетергә ч, аэродромда икенче номерлы хә зерлек туктатылды. Очучыларга землянкаларга кереп йокларга, хә тта тө нлә белә н ө слә рен чишенеп ятарга да рө хсә т ителде. Мересьев белә н Петров ү злә ренең торакларын ү злә ренчә җ иһ азландырдылар. Алар матур киноартисткаларның карточкаларын һ ә м ят рә семнә рне чыгарып ташладылар, немецлар ябыштырган кә газьлә рне куптарып аттылар. Стеналарны ылыслар, яшь каен тармаклары белә н бизә делә р. Хә зер инде аларның куышлары элекке кебек ком коелудан кыштырдап тормый иде.

Беркө нне иртә белә н, ишек авызындагы корылып җ итмә гә н чыбылдык аша идә ндә ге ылысларга кояш нурлары сузылганда, ә ике дус землянка стеналарына кертеп ясалган койкаларында ә ле киерелеп ятканда, ө стә кемнең дер ашыга-ашыга узып киткйне һ ә м икенче берә ү нең «почтальон! » дип кычкырганы ишетелде.

Дуслар, бу тылсымлы сү зне ишетү гә, икесе дә сикереп тордылар. Мересьев протезларын киеп маташкан арада, Петров почтальон артыннан чыгып йө герде һ ә м Мересь- евка ике хат алып керде. Хатлар Мересьевның ә нисеннә н һ ә м Олядан иде. Мересьев аларны дустының кулыннан тартып алды, лә кин укырга ө лгермә де, аэродромда рельска еш-еш сугарга тотындылар. Бу — очучыларны самолетлары янына чакыру иде.

Мересьев хатларны куенына тыкты да, шунда ук алар турында онытып, урман сукмагы буенча Петров артыннан самолетлар торган җ иргә йө герде. Ул таягына таянып, бераз чайкала тө шеп, шактый кызу йө герде. Ул килеп җ иткә ндә моторның япмасы салдырып алынган, ә механик, мә зә к шадра егет, тү земсезлә неп самолет янында таптана иде.

Мотор уларга тотынды. Мересьев эскадрилья командиры утырган «шестерка»га карады. Бу вакытта капитан Чеслов ү зенең машинасын аланга чыгара иде инде. Менә ул кабинадан кулын кү тә рде. Бу — «Игътибар итегез! » дигә н сү з иде. Моторлар уладылар. Ү лә ннә р моторларның җ иленнә н агара тө шеп җ иргә егылдылар. Ак каеннарның тү бә н салынып торган, яшел яфраклы ботаклары ө зелеп тө шә ргә җ итеп тузгыдылар.

Самолетлар янына килгә ндә ү к ә ле Алексей яныннан йө гереп узган бер очучы, хә зер безнең танклар һ ө җ ү мгә кү чә лә р, дип кычкырган иде. Димә к, очучыларга, безнең артиллерия җ имереп, казып бетергә н дошман ныгытмалары ө стеннә н баручы танкистларны һ авадан каплап торырга туры килә чә к, танкларның барыр юлларын ә рчергә һ ә м һ аваны саклап торырга кирә к булачак, һ ава саклап торырга? Барыбер. Мондый киеренке сугышта ул да кечкенә эш тү гел. Хә зерме, соң ракмы һ авада дошман белә н очрашырга туры килә чә к. Менә кайда ул кө ч сынар урын! Менә кайда Мересьев ү зенең башка очучылардан ким тү гел икә нен, ү з дигә ненә ирешкә нен исбат итә чә к!

Алексей дулкынлана иде.. Лә кин бу ү лемнә н шү рлә ү тү гел. Бу — хә тта иң салкын канлы, иң кыю кешелә рдә сизелгә нчә — куркынычны сизенү дә тү гел иде. Юк, аны бү тә н нә рсә борчыды: коралчылар пулеметларны, тупларны тикшерделә рме икә н; сынап каралмаган шлемдагы яң а мегафон яхшы эшлә сә ярар иде; Петров артта калмасын һ ә м, сугышырга туры килсә, яшь нә рсә, бик батыраеп китеп, ү зен-ү зе харап итеп ташламасын тагы. Ә таяк кайда? Василий Васильевичның бү лә ге югала кү рмә сен тагы. Кичә ул бер роман укып яткан иде, бик кызык җ иренә житкә ч кенә туктарга туры килде. Бу роман ашыгычлык белә н ө стә лдә онытылып калган, берә рсе кереп чә лдермә сме икә н... Мересьев дусты белә н саубуллашмаганын исенә тө шерде һ ә м кабинасыннан аң ар кул изә де. Петров кү рмә де. Аның кү н шлемы тү гә рә геннә н кү ренгә н йө зендә кызыл тимгеллә р яна, ү зе командирның югары кү тә релгә н кулына карап тора иде. Менә командирның кулы тү бә н тө ште. Кабиналар ябылдылар.

Стартта ө ч самолет бырылдарга тотынды. Менә алар кузгалып та киттелә р. Менә беренче самолетлар һ авага кү тә релделә р. Алар артыннан Мересьев звеносы кү тә релде. Аста тигез җ ир чайкала башлады. Мересьев, беренче ө ч самолетны кү здә н җ уймыйча, звеносын аларга китереп кушты. Ө ченче звено алар артына тагылды.

Менә фронтның алгы сызыгы. Снарядлар белә н казылып беткә н шадра җ ир, биектә н караганда, беренче кө чле яң гыр тамчылары тө шкә н тузанлы юлга охшый. Траншеялә р актарылып беткә н, блиндаж һ ә м дзотларның кирпечлә ре тузгып, бү рә нә лә ре тырпаешып яталар. Казылып беткә н бө тен кыр ө стендә сары очкыннар бер кабыналар, бер сү нә лә р. Биектә н караганда бө ек сугышның дә һ шә тле утлары шулай уенчык кына булып кү ренә лә р! Биредә н караганда астагы бө тен нә рсә нең янганына, җ имерелгә ненә, тетрә п торганына, имгә нгә н җ ирдә ге тө тен һ ә м корым эчендә ү лем хө кем сө ргә нгә ышанасы да килми.

Самолетлар фронтның алгы сызыгы аша ү ттелә р, дошман тылы ө стендә ярым тү гә рә к ясадылар да яң адан ү зебезнең якка чыктылар. Аларга беркем дә атмады. Җ ирнең һ авадагы кечкенә -кечкенә тугыз самолетка ә һ ә мият биреп торырга вакыты юк иде, ул ү зенең авыр дә һ шә тле эшлә ре белә н мә шгуль иде! Ә танкистлар кайда соң? Ә һ ә? Ә нә алар! Мересьев, биектә н караганда, акрын кыймылдаучан соры коң гызларга. охшаган танкларның

яшел урман эченнә н бер-бер артлы сугыш кырына шуышып чыга башлаганнарын кү рде. Секунд ү тү гә танклар кырга бик кү п булып сибелделә р. Урманнан яң адан-яң а- лары чыгып тора, һ ә м, чыкканы бере юллар буйлап, алга китә, ерындыклар буенча ү рмә ли. Менә аларның беренчелә ре тауга менделә р, снарядлар казып бетергә н җ иргә килеп җ иттелә р. Аларның кө пшә лә реннә н кызыл очкыннар оча башлады. Танкларның бу кө чле атакасын, йө злә рчә машиналарның немец ныгытмаларына омтылышлы һ ө җ ү мнә рен Мересьев кү зә ткә н биеклектә н берә р бала, хә тта нервлы хатын-кыз карап торса да исе китмә с иде. Шул чакта Мересьев шлем колакчаларына тулган шау- гө р аша капитан Чесловның карлыккан, хә тта шушындый вакытта да сү лпә н тавышын ишетте:

— Игътибар! Мин — Каплан ө ч, мин — Каплан ө ч. Уң якта «чабаталылар», уң якта «чабаталылар! »

Алексей ү зеннә н алда, ерактан нокта чаклы гына булып кү ренгә н командир самолетын кү рде. Нокта чайкалып куйды. Бу — мин эшлә гә нне эшлә дигә н команда иде.

Мересьев шул ук команданы ү з артындагы звенога тапшырды һ ә м борылып карады. Петров якын гына, Мересьевка кушылырга җ итеп оча иде. Молодец!

— Бирешмә, картлач! —дип кычкырды аң ар Мересьев.

Шытырдау, шау-гө р эчендә Петровның:

— Бирешмә м! —дигә н җ авабы ишетелде.

Нә къ шул чакта ларингофонда команда яң гырады:

— Мин — Каплан ө ч, мин — Каплан ө ч! Минем арттан!

Дошман якын иде инде. Мересьевлардан аз гына аста, немецлар ярата торган строй белә н, икешә р-икешә р тезелеп, бер моторлы «Ю-87» пикировщиклары килә иде. Шассилары алынмый торган, очкан чакта самолетларның корсакларында асылынып баралар. Тә гә рмә члә ренә озынча калыплар киертелгә н, һ ә м алар самолетларның корсак асларыннан ү сеп чыккан чабаталы аякларга охшап торалар иде. Шуң а кү рә дә аларны безнең очучылар «чабаталылар» дип йө рилә р иде. Бу пикировщиклар турында сугыш башында бө тен дө нья матбугаты шаулады. Алар турында коточкыч нә рсә лә р язылды. Польша, Франция, Голландия, Дания, Бельгия һ ә м Югославия ө стендә сугышканда ү злә ренә юлбасарлык даны казанып ө лгергә н бу яң а немец, машиналары Советлар Союзы ө стендә оча башлагач, бик тиз искереп калдылар. Совет очучылары кү п санлы сугышларда аларның йомшак якларын капшап таптылар, һ ә м совет очучылары аларга сунарчыдан зур осталык талә п итми торган куян яки кө ртлек итеп кенә карый башладылар.

Капитан Чеслов ү зенең эскадрильясын дошманга кар- шыдан алып бармыйча, кырыйлап алып китте. Ул аны «кояш астына» алып керде. Кояшның кү з чагылдыргыч нурларында югалып, дошманга кү ренмичә якын, ук килеп җ итә ргә дә, ө стенә кинә т кенә ташланырга уйлады. Мересьев капитанның бу хә йлә сенә бик тиз тө шенде һ ә м елмаеп куйды: мондый катлаулы маневрлар ясап тору — «чабаталыларга» артык зур хө рмә т кү рсә тү булмыймы икә н? Хә ер, саклануның зыяны юк. Мересьев тагын борылып карады. Петров арттан килә иде. Ак болыт фонында ул Мересьевка бик ачык кү ренде.

Бу вакытта дошман пикировщиклары Мересьевлардан уң якта аста иде. Немецлар матур гына итеп очып килә лә р, ә йтерсең, аларны кү згә кү ренми торган җ епкә тезгә ннә р, сафлары шундый тигез һ ә м тө з. Ө стә н тө шкә н кояш нурларында самолетларның канатлары кү зне чагылдырып ялтырыйлар.

Менә Мересьевның колагына командир командасының кайбер сү злә ре килеп керде:

—... Каплан — ө ч. Атака!

Чеслов һ ә м аның ведомые, боз тавыннан бик каты шуып тө шкә ндә й итеп, ө стә н, уң яктан дошманның флан- гысына ташландылар.

Чесловларның яктырткыч пулялары иң якындагы «чабаталыга» сибелде. «Чабаталы» кинә т мә тә леп тө шеп китте. Чеслов, аның иптә ше һ ә м алар звеносындагы ө чен- - че очучы буш калган урыннан, немецлар арасыннан ү теп киттелә р һ ә м немецлар сафы артында кү здә н югалдылар. Чесловлылар ү тү гә, немецларның сафы яң адан кушылды һ ә м «чабаталылар» тө з, тигез очып баруларын дә вам иттелә р.

Мересьев ү зенең позывноен ә йтте дә, «атакага! » дип кычкырырга телә де, лә кин артык ашкыну аркасында бу сү зне ә йтә алмады, аның авызыннан бары «а-а-а! » дигә н тавыш кына чыкты. Ул инде матур очып барган дошман сафларыннан башка бернә рсә дә кү рмичә, аска ташланды. Ул ү зенә Чеслов бә реп тө шергә н «чабаталы» урынына кергә н немецны сайлады. Алексейның колагы шаулады, йө рә ге бугазыннан атылып чыгарга җ итеп типте. Ул «чабаталыны» прицелга алды да, баш бармакларын гашеткаларда тоткан хә лдә, аның ө стенә ташланды. Алексей яныннан йө нтә с соры баулар сузылып узып киткә н шикелле булды. Ә һ ә! Аталар. Тидерә алмадылар. Тагы аттылар, бу юлы якынрак. Исә н. Ә Петров? Ул да исә н. Петров сул якта. Борылды. Молодец, малай! Прицел тә ресендә «чабаталының » соры борты хә зер зурая тө ште. Алексейның бармаклары салкын алюмин гашеткаларны тоеп торалар. Тагы аз гына...

Алексей машинага җ аны-тә не белә н кушылып беткә нен менә кайчан сизә башлады. Хә зер мотор аның кү крә гендә дө пелди тө сле иде. Алексей самолетының канатларын, койрыгын бө тен җ аны-тә не белә н сизде. Хә тта протезларына да жан кергә н тө сле булып, котырынган тизлек белә н дошман ө стенә очып барган Алексейга машина белә н кушылырга комачауламадылар. Тө з, шома «немец» гә ү дә се ычкынган иде, яң адан прицел тә ресенә килеп элә кте. Мересьев туп-туры аның ө стенә ыргылган хә лдә гашеткасын кысты. Ул ату тавышын ишетмә де, хә тта пуляларның утлы эзлә рен дә кү рмә де, ә шулай да тидергә нен бел^. е, һ ә м бер дә туктап тормыйча дошман ө стенә ыргылуын дә вам итте. Аң ар барып бә релмә ячә ген, ү зе барып җ иткә нче, немецң ың мә тә леп тө шеп китә чә ген белеп ыргылды ул. Прицелдан кү зен алуга, Алексей тагын бер самолетның мә тә леп тө шеп барганын кү рде. Беренчесенә аткан пулялар тидеме икә нни? Юк. Бу Петров эше. Ул уң га аткан иде; бу аның эше. Молодец, егет! Алексей яшь дустының уң ышын кү реп, ү з уң ышына караганда да ныграк сө енде.

Икенче звено немецлар сафы арасында хасил булган ярыкка кереп китте. Ә анда инде чуалыш башланган иде. Немецларның икенче тө ркемендә гелә ре, ахрысы, тә җ рибә сезрә к булып чыктылар, алар сафларын бозып, як-якка сибелделә р. Чеслов звеносындагы самолетлар таркалган «чабаталылардан» һ аваны тазартып һ ә м немецларның бомбаларын ү з окопларына ташларга мә җ бү р итеп йө рделә р. Чесловның нык уйлап тө зелгә н планы немецларны ү з ныгытмаларын бомбага тотарга мә җ бү р итү дә н гыйбарә т иде. Кояш астыннан килеп чыгып һ ө җ ү м итү бу эштә ярдә мче рольне уйный иде.

Лә кин немецларның беренче сафлары яң адан кушылды. «Чабаталылар» безнең танклар ү теп кергә н җ иргә омтылуларын дә вам иттелә р. Ө ченче звеноның һ ө җ ү ме уң ышлы булмады. Немецлар бер машиналарын да югалтмадылар, ә безнең бер истребитель зарарланып кү здә н югалды. Танклар атакасы барган урын якын иде инде. Яң адан югары кү тә релеп торырга вакыт булмады. Чеслов тә вә ккә ллә п астан гына һ ө җ ү м итә ргә булды. Мересьев аның бу тә вә ккә ллеген кү ң еленнә н хуплады. Аның ү зенең дә «Ла-5»нең вертикаль маневр вакытында кү ренә торган искиткеч яхшы сыйфатларыннан файдаланып, дошманның корсагына «тө ртә се» килә иде. Беренче звено инде ө скә ыргылды, аның пулялары, фонтаннан сибелгә н ү ткен тамчылар тө сле, якты эз калдырып, югары очтылар. Ике немец шунда ук сафтан чыкты. Аларның берсен ахрысы, пулялар кисеп ү тте, кинә т урталай ярылды. Аның койрыгы, мә тә леп тө шеп барганда, Мересьев самолетының моторына килеп бә релә язып калды.

Мересьев Петров самолетына тиз генә кү зен тө шереп алды да:

— Кү зә т! — дип кычкырды, һ ә м тотканы ү зенә таба тартты.

Җ ир йө зтү бә н килде. Алексейны, ә йтерсең, ниндидер кө ч этеп бик каты итеп утыргычына кысты. Ул авызында, иреннә рендә кан тә ме сизде. Кү з алдында кызыл пә рдә җ емелдә!? китте. Самолет бө тенлә й диярлек туры басып югары ыргылды. Утыргычның арка терә гендә яткан хә лдә, Алексей прицел тә ресендә «чабаталының » таплы корсагын, юан тә гә рмә члә ренә киертелгә н мә зә к «чабаталарын», хә тта «чабаталарына» ябышкан балчыкларын да кү реп калды.

Алексей гашеткаларының икесен берьюлы кысты. Пулялар «чабаталының » кай җ иренә барып тигә ндер: бензин багынамы, моторынамы, бомба кассетынамы, — Алексей тө шенмә де, лә кин немец шартлау болыты эчендә кинә т кү здә н югалды.

Шартлау дулкыны Мересьев самолетын бер якка алып атты. Самолет йомры ут яныннан узып китте. Алексей. самолетын тигез очуга кү черде дә кү к йө зен кү зә тте. Петров артта, уң якта очсыз-кырыйсыз зә ң гә р кү ктә ге сабын кү бегенә охшаган болытлар ө стендә оча иде. Тирә -якта бушлык. Бары офыкта, ерак ак болытлар фонында гына тө рле якка сибелгә н кара сызыклар шикелле кечкенә генә булып «чабаталылар» кү ренә иде.

Алексей, сугыш аз дигә ндә ярты сә гать баргандыр, бензин бетеп килә торгандыр, дип уйлаган иде. Сә гатенә карагач, ул шаккатты: сугыш ни бары ө ч минут ярым дә вам иткә н икә н.

Ул уң якка чыгып ү зе белә н янә шә бара башлаган Петровка кычкырды:

— Исә н?

Тө рле тавышлар эчендә ул Петровның чиксез шатлыклы ерак тавышын ишетте:

— Исә н... Җ ир... Җ ирдә...

Аста, казылып, теткә лә неп беткә н калку җ ирнең берничә урынында, сө ремлә неп бензин яна иде. Авыр тө теннә р җ илсез һ авага багана-багана булып кү тә релә. Лә кин Алексей янып бетеп килә торган дошман самолетларының калдыкларына карап тормады. Ул инде бө тен кыр иң лә п алга барган соры яшел коң гызларга карады. Алар, ике ү зә нлек буйлап, дошман позициялә ренә таба шуышалар, алдагылары инде траншеялә р аша чыгып баралар иде. Коң гызлар кө пшә лә реннә н кызыл ут тө керә - тө керә дошман ныгытмаларын узып киттелә р; артларында немец туплары атып торса да, алар бертуктаусыз алга һ ә м алга омтылдылар.

Мересьев дошманның җ имерелгә н позициялә ре эченә барып кергә н йө злә рчә коң гызларның, нә рсә эшлә ячә клә рен яхшы тө шенде.

Икенче кө нне совет халкы, һ ә м азатлык сө юче бө тен иллә р газеталардан шундый бер шатлыклы хә бә р укыдылар: Курск фронтының бер участогында, ике сә гать барган кө чле артиллерия хә зерлегеннә н соң, безнең армия немец оборонасын ө зеп, бө тен кө че белә н шул ө зелгә н урынга бә реп керде һ ә м инде һ ө җ ү мгә кү чкә н совет гаскә рлә ренә юлны чистартты.

Бу кө нне капитан Чеслов эскадрильясындагы тугыз самолетның икесе аэродромга кайтмады. Сугыш вакытында тугыз «чабаталы» бә реп тө шерелде. Тугыз — ике. Сү з самолетлар турында барганда бу бик яхшы хисап. Лә кин ике иптә шне югалту җ иң ү шатлыгыбызга кү лә гә тө шерде. Уң ышлы сугыштан соң, гадә ттә, Очучылар кабиналарыннан сикерешеп тө шә лә р дә, бә релеш вакытында булып ү ткә н хә ллә р турында дә ртлә неп сө йлә шә лә р, шау- гө р килә лә р, кө лешә лә р иде. Бү ген андый нә рсә булмады. Очучылар штаб начальнигы янына кү ң елсез генә килеп, сугышның нә тиҗ ә се турында саран һ ә м кыска гына сө йлә п бирделә р, бер-берсенә кү тә релеп тә . карамыйча, як- якка таралдылар.

Алексей полкта яң а кеше иде. Ә ле һ ә лак булган очучыларны кү ргә не дә юк иде аның. Лә кин ул гомуми настроениегә бирелде. Бү ген аның тормышында бө тен җ аны, бө тен йө рә ге белә н омтылган иң зур, иң мө һ им вакыйга булып ү тте, — алдагы тормышын хә л кылган, аны яң адан таза, тулы бә яле кешелә р сафына кайтарган мө һ им, зур вакыйга булды. Госпиталь койкасында ятканда, аннан соң йө рергә, биергә ө йрә нгә ндә, аяксыз килеш очучы булырга тырышып, кү негү лә р ясап йө ргә ндә, бу кө нге бә хет, турында ул ничә ме-ничә тапкыр хыялланды. Ә инде шул кө н килеп җ иткә ч, ике немецны бә реп тө шереп, истребительлә р семьясына тулы хокуклы член булып кайткач, шатлана алмады. Ул да штаб начальнигы янына башка очучылар шикелле ү к бик кү ң елсезлә неп килде, ү зе бә реп тө шергә н немец машиналары турында ә йтте, нинди шартларда бә реп тө шергә нен аныклады, ү зенең Петровын мактады һ ә м бү ген һ ә лак булган ике иптә ше турында уйлый-уйлый, ак каен ышыгына китте.

⇐ Предыдущая 25 26 27 28 293031 32 33 34 Следующая ⇒