ЭЧТӘЛЕК 32 страница

Самолетлар ә йлә нешеп берсен-берсе куып йө рделә р, һ авада бик катлаулы ә ү мә клә шү башланып китте.

Бу ә ү мә клә шү вакытында нилә р булганын бары бик тә җ рибә ле очучы кү злә ре генә кү рә алды. Наушникларда ишетелгә н тавышларны берсен икенчесеннә н бары тик тә җ рибә ле колаклар гына аера алды. Бу минутта эфирда нинди генә тавышлар юк иде: атакага ташланучының карлыккан тавыш белә н суганлап-борычлап сү генеп җ ибә рү е дә, самолеты җ имерелгә н очучының куркып кычкыруы да, җ иң ү ченең тантаналы тавышы да, яралының сызланулары да, текә вираж ясаучының тешен шыкырдатып куюы да, авыр сулау да—бары да бар иде. Кемдер, сугыш белә н исереп, ят телдә кычкырып җ ырлап җ ибә рде, кемдер балаларча ахылдап куйды да «ә ни» дип кычкырды. Кемдер, гашеткаларын кысканда булса кирә к: «Менә сиң а, мә, мә, мә! » дип усал сө йлә неп куйды.

Мересьев бә реп тө шерергә уйлаган немец прицелдан югалды. Мересьев аның урынына, ү зеннә н ө стә генә бер «як» кү рде. Сигарага охшаган, туры канатлы «фока» «як»- ның койрыгына бик ныклап ябышкан иде. Аң ардан «як»- ка янә шә ике тасма кебек булып пулялар трассасы сузылган иде. Пулялар «як»ның койрык очына килеп тиялә р

иде. Мересьев «як»ны коткару ө чен шә м кебек туп-туры югары атылды. Секундның ниндидер кечкенә бер ө лешендә аньиң ө стендә кара шә ү лә кү ренеп китте, һ ә м Мересьев бө тен коралларыннан шушы шә ү лә гә озын очередь җ ибә рде. Ул «фока»га ни булганын кү рмә де. Ә мма зарарланган койрыклы «як» ялгызы китеп бара иде инде. Мересьев як-ягына каранып куйды: ыгы-зыгы эчендә Петров югалмадымы икә н? Юк, ул Мересьев белә н бө тенлә й диярлек янә шә оча иде.

Алексей, тешлә рен кысып:

— Калышма, картлач! — дип кычкырды.

Колаклар шаулый, чың лый, зың гылдап тора, ике тө рле телдә тантана белә н һ ә м куркып кычкырган тавышлар, сү генү, теш шыгырдату, уфылдау, хырылдау ишетелә. Бу тавышларга карап югарыда, һ авада, истребительлә р кө рә шә дип тү гел, ә кул сугышы бара дип, хә лдә н таеп, бө тен кө члә рен салып, җ ирдә тә гә ри-тә гә ри сугышалар дип уйларга мө мкин иде.

Мересьев ү зенә дошман эзлә п һ аваны кү зә тергә тотынды, һ ә м ул кинә т аркасы туң ып киткә нен, җ илкә чә члә ре селкенеп куйганын сизде. Ү зеннә н аз гына астарак бер «Ла-5»кә ө стә н һ ө җ ү м итеп торучы «фока»ны кү реп алды. Ул совет самолетының номерын кү рмә де, лә кин аның Петров икә нен сизде. «Фокке-вульф» барлык коралларыннан ата-ата Петров ө стенә бара иде. Петровның гомере секундтан да ким калып килә иде. Самолетларның арасы бик якын, һ ава атакасы тә ртиплә рен саклап торса, ул иптә шенә ярдә мгә ташлана алмый иде. һ ө җ ү м игү ө чен самолетына борылырга урын да, вакыт та юк иде инде, лә кин иптә шенең тормышы картага куелган булу Маресьевны тә вә ккә ллә ргә мә җ бү р итте. Ул ү зенең машинасын вертикаль куеп аска ташланды һ ә м газын кө чә йтте. Самолет ү зенең авыр гә ү дә се, шуң арга тапкырланган инерция кө че һ ә м моторының тулы ходка эшлә ве белә н таш булып, юк, таш булып кына тү гел, ракета булып, кыска канатлы «фока» ө стенә ыргылды. Бер ү к вакытта аны ү зенең трасса җ еплә ре белә н чолгап алды. Чамадан тыш тизлек белә н кисә к тү бә н тө шү дә н Мересьев аң ын җ уя башлавын сизде, һ ә м упкынга тө шеп барган килеш кан баскан тонык кү злә ре белә н ү з самолетының 1НЖ1> нппт турысында «фока»ныц шартлап ялкынга чорналуын кү реп калды.

Ә Петров кайда? Ул кая китеп югалды? Кайда ул? Бә реп тө шерделә рме? Сикердеме? Китеп ө лгердеме?

Кү к йө зе инде чистарган иде. Эфирда кайдандыр ерактан, кү згә кү ренмә гә н самолеттан тавыш ишетелде:

— Мин — Акчарлак ике, Федотов. Мин — Акчарлак ике, Федотов. Минем янга килегез, минем янга килегез. Ө йгә кайтабыз. Мин —Акчарлак ике...

Кү рә сең, бу — Федотовның группаны аэродромга алып китү ө чен җ ыйнавы иде.

Мересьев «фокке-'вульф» белә н эшне бетереп, ү зенең самолетын коточкыч вертикаль пикедә н алып чыкканнан соң, тынычланып китте, ул комсызланып тирә н сулады. Куркынычтан котылу шатлыгы һ ә м җ иң ү шатлыгы белә н лә ззә тлә нде. Ул кайту юлын билгелә ү ө чен компасына карады һ ә м бензинның аз икә нен, аэродромга кадә р җ итмә ве мө мкин икә нен кү реп чыраен сытты. Бензин ү лчә гечнең теле нульгә якынаеп килә иде. Лә кин ул шунда тагы да зуррак куркынычны кү рде. Кү переп торган болыт эченнә н аң ар таба «фокке-вульф-190» очып килә иде. Уйлап торырга вакыт, китә ргә урын калмады.

Ике дошман коточкыч тизлек " белә н бер-берсенә каршы юнә лделә р.

һ ө җ ү м итү че армия тыллары сузылып киткә н юллар ө стендә башланган һ ава сугышының шау-шуы, бу сугышка катнашучыларга гына, самолет кабиналарындагы- ларга гына ишетелеп калмады.

Бу шау-шуны кө чле рация аша гвардияче истребитель полкының командиры полковник Иванов та ишетеп торды. Иванов, ү зе дә тә җ рибә ле очучы буларак, эфирда ишетелгә н тавышлар буенча, сугышның бик кызу барганын, дошманның кө чле булып, нык каршы торуын, һ аваны бирергә телә мә гә нен аң лады. Федотовның юллар ө стендә каты сугыш алып баруы турындагы хә бә р аэродромга бик тиз таралып ө лгерде. Эшен ташлап тора алган һ ә рбер кеше урманнан аланга йө герде һ ә м, самолетлар кайтырга тиеш булган якка борчылып карап торды.

Нә рсә дер чә йни-чә йни ашханә дә н ак халатлы врачлар йө гереп чыктылар. Куак араларыннан, филлә р шикелле салмак кыймылдап, кузов тү бә лә ренә зур кызыл тә ре ясалган санитар машиналары чыктылар. Алар моторларын гө релдә тә -гө релдә тә кузгалып китә ргә ә зер булып тордылар.

Иң элек агачлар артыннан Советлар Союзы „1ерое Федотов һ ә м аның пары килеп чыкты. Алар, ө стә ә йлә неп тә тормыйча, тү бә н тө штелә р. Алар артыннан ук икенче пар очып тө ште. Урман ө стендә ге һ ава сугыштан кайтучы самолетларның мотор тавышларыннан гү елдә п торды.

Аэродромдагылар агач артларыннан килеп чыккан самолетларны:

—... Сигез, тугыз, ун, — дип саный бардылар һ ә м тагын да зуррак киеренкелек белә н һ авага карап тордылар.

Кайткан самолетлар кырдан урман эченә таба китә тордылар, алар һ ә ркайсы ү злә ренең капонирларына кереп тындылар. Лә кин ике самолет ә ле һ аман да кайтмады.

Каршы алучылар тө ркемендә тынлык урнашты, эч- пошыргыч ә кренлек белә н бер минут вакыт ү тте.

Кемдер ә крен генә:

— Мересьев белә н Петров юк, — диде.

Кинә т бер хатын-кыз, бө тен аэродромны яң гыратып, шатлыклы кычкырып җ ибә рде:

— Кайта!

Мотор ү керү е ишетелде. Ак каеннар артыннан «уникенче» килеп чыкты. Ул шулкадә р тү бә н оча иде, тө шерелгә н тә гә рмә члә ре каен башларына тия язды. Самолет җ ә рә хә тлә неп беткә н, койрык очы кителеп тө шкә н, сынган канат очы тимер чыбыкта асылынып тора иде. Самолет җ иргә сә ер генә килеп тө ште. Җ иргә тиюгә, шактый биек сикереп китте, тө ште дә тагы сикерде. Ул шулай сикерә - сикерә аэродромның икенче башына диярлек барды да кинә т койрыгын югары кү тә реп туктап калды. Баскычларына врачлар баскан санитар машиналары, берничә «виллис» һ ә м кө теп торган кешелә р — барысы да самолет янына йө герделә р. Кабинадан беркем дә чыкмады.

Кабинаның капкачын ачтылар. Петров урындыгына кысылган хә лдә канга батып утыра иде. Башы кү крә генә салынып тө шкә н. Озын, юеш аксыл чә ч учмалары битен каплап тора. Врачлар һ ә м сестралар Петровның каешларын чиштелә р, снаряд китеклә ре белә н киселеп беткә н, канга буялган парашют сумкасын салдырдылар. һ ә м очучының хә рә кә тсез гә ү дә сен сакланып кына кү тә реп алдылар. Петровның ике аягын да пуля тишеп ү ткә н һ ә м кулы яраланган. Зә ң гә р комбинезонындагы кан таплары зурайганнан-зурая бара иде.

Аның яраларын шунда ук тиз генә бә йлә делә р. Носилкага салып машинага куя башладылар. Шул чакта ул кү злә рен ачып җ ибә рде. Нә рсә дер пышылдады, лә кин шулкадә р ә крен пышылдады, аның бер сү зен дә ишетеп булмады. Полковник аның ө стенә иелде.

— Мересьев кайда? —дип сорады яралы.

— Кайтмады ә ле.

Носилканы тагын машинага мендерә башладылар. Лә кин ярдлы башын селкергә тотынды, хә тта носилкадан тө шә ргә тырышып кыймылдап куйды:

Туктагыз. Алып китә се булмагыз! Телә мим! Мин Мересьевны кө тә м. Ул мине ү лемнә н коткарды

Очучы, никадә р ү гетлә сә лә р дә, нык карышты. Алып китсә лә р, ярасын бә йлә гә н бинтларны сү теп ташлау белә н куркытты. Полковник кулын селекте, бер якка борылды да тешлә рен кысып ә йтеп куйды:

Ярар. Җ иргә куегыз. Кө тә бирсен. Мересьевның бензины, кү п булса, бер минутлык калды. Аң а хә тле генә берни булмас.

Полковник кулындагы секундомерның дерелди-дерел- ди ә йлә нгә н кызыл теленә карап торды. Кешелә р барысы да зә ң гә рсу урман ө стенә карадылар, соң гы самолетның урман кйртлә члә ре ө стендә кү ренгә нен кө ттелә р, һ ә ркем колагын торгызып тың лады. Лә кин ерактагы сугыш гө рселдә веннә н һ ә м якында гына тырышып-тырышып тукран тукылдавыннан башка бер тавыш та ишетелмә де.

Кайчакта бер минут никадә р озак сузыла!

Ике дошман тулы ходка кара-каршы очтылар.

«Лавочкин-5» белә н «фокке-вульф-190» икесе дә тиз йө решле самолетлар иде. Дошманнар тавыш тизлегеннә н дә кызурак тизлек белә н бер-берсенә якынлаштылар.

Алексей Мересьев һ ә м «Рихтгофен» дивизиясенең аң ар таныш булмаган очучысы берсен-берсе каршыдан атакалау ө чен ташландылар. Авиациядә каршыдан атакалау кү з ачып йомганчы була. Яхшы очучы каршыдан атакалаган арада, иң җ итез кеше тә мә кесен кабызырга да ө лгерә алмый кала. Лә кин моң а бер кө н буе җ ирдә сугышырлык нерв киеренкелеге, шулкадә р ү к рухи кө ч кирә к була.

Тулы сугышчан тизлектә кара-каршы очып барган тиз йө решле ике истребительне кү з алдыгызга китерегез. Каршыдагы дошман самолеты ү скә ннә н-ү сә бара. Ә нә инде аның бө тен җ ире кү ренә. Ө сте, ялтырап торган винт тү гә рә ге һ ә м туп авызлары ап-ачык кү ренә лә р. Тагын бер тапкыр кү з ачып йомганчы шулай барсалар, самолетлар бер-берсенә бә релә чә клә р һ ә м шундый итеп тетелә чә клә р, машиналарның Да, кешелә рнең дә такырлыклары калмаячак. Мондый вакытта очучының ихтыяр кө че генә тү гел, барлык рухи кө члә ре дә сынала. Кеше йомшак булса, нервларының чамадан тыш киеренкелегенә чыдый алмаса, җ иң ү хакына ү лә ргә кө че җ итмә слек икә нен сизенсә, ажгырып килгә н ү лем ө ермә сенең ө стеннә н чыгып китү ө чен тотканы ү зенә таба тартачак, һ ә м секундның икенче бер ө лешендә аның самолеты,. корсагы яки сырты ярылып тү бә н тө шеп китә чә к. Андый кешегә котылу юк. Тә җ рибә ле очучылар бу турыда бик яхшы белә лә р, ә мма иң батыр йө рә клелә ренең генә мондый атакага барырга йө рә ге җ итә.

Дошманнар бер-берсенә каршы котырынып очтылар.

Алексей ү зенә каршы килү ченең Геринг призывы буенча алынган һ ә м кө нчыгыш фронттагы зур югалтулардан соң немец авиациясендә хасил булган тишекне ямау ө чен, ничек элә кте шулай ө йрә телеп, тизрә к сугышка җ ибә релгә н берә р малай-шалай тү геллеген аң лый иде. Мересьев- ка каршы ү з гомерендә мө гаен берничә самолет бә реп тө шергә н тә җ рибә ле «Рихтгофен» очучысы килә иде. Бу каушап калмас, чигенмә с, бугазга-бугаз килү дә н курыкмас.

Алексей тешлә рен кысып:

— «Рихтгофен», саклан! — дип кычкырды. Аннан иренен канатканчы тешлә п, бө тен гә ү дә сенең мускулларын катырып, кү злә рен дошманына текә де, ө стенә атылып килгә н, коточкыч машина алдында кү злә рен йоммас ө чен ү зенең барлык ихтыяри кө чен туплады.

Ул «фока»га шундый текә леп карады, самолет винтының ярым тү гә рә ге аша дошман кабинасының ышыклагычын һ ә м аның аша ү зенә текә леп карап торган ике кү зне кү ргә н кебек булды. Бу кү злә р ярсу нә фрә т белә н карап торалар кебек булды. Нервларының киеренкелә нү е аркасында аның кү з алдына килгә н кү ренеш иде бу. Ә мма Алексей аларны ачык кү рде. «Бар да бетте! » — дип уйлап алды ул һ ә м бер ү к вакытта мускулларын тагы да катыра тө ште. Бар да бетте! Ул, алга караган хә лдә, зу- райганнан-зурая барган ө ермә гә каршы очты. Юк, немец борылмый. Бар да бетте!

Ул кү з ачып йомганчы була торган ү лемгә хә зерлә нде. һ ә м кинә т, аның ча, нибары кул белә н ү релеп тотарлык ара калгач, немец тү земен җ уйды, югарыга таба щуа башлады. Алексей каршында аның кояшта ялтыраган зә ң гә р корсагы яшен Яктысы шикелле җ емелдә п китте. Алексей шул секундта гашеткаларының барысын берьюлы кысты һ ә м ө ч тасма булып аккан ут белә н немец самолетының корсагын актарып ташлады. Ү зе тиз генә ү лем элмә ге ясап алды. Баш аркылы ә йлә нгә ндә, Алексей акрын һ ә м кө чсез генә тү бә н тө шеп барган «фокке- вульф»ны кү реп калды. Алексейда ярсулы тантана кабынды, һ ә м ул бө тенесен онытып:

— Оля! —дип кычкырып җ ибә рде дә, һ авада тү гә рә клә р ясый-ясый, чү п ү лә ннә н кызарып торган җ иргә бә релеп кара тө тен баганасына ә верелгә нче немецны соң гы юлына озатты.

Бары' шул чакта гына Мересьевның нервлары тынычланды, таш булып каткан мускуллары йомшап китте. Мересьсһ ү зенең бик каты арыганлыгын сизде, һ ә м шунда ук аның карашы бензин ү лчә гечнең циферблатына тө ште. Циферблат теле нуль янында ук дерелдә п тора иде.

Бензин нибары ө ч минутлык калган, кү п булса, дү рт минутлык булыр. Ә аэродромга кадә р, аз дигә ндә, ун минут очасы бар. Ә гә р югары кү тә релеп торасы булмаса, бер хә л иде. Ни дип ул «фока»ны җ иргә кадә р озатты. «Бала-чага, тиле! » — дип тиргә де ул ү зен.

Батыр йө рә кле, салкын канлы кешенең мие куркыһ ыч минутларда гаять җ итез эшли. Иң элек мө мкин булган кадә р биеккә кү тә релергә кирә к. Лә кин тү гә рә клә р ясый- ясый тү гел, юк,, кү тә релгә н уң айга аэродромга да якыная барырга кирә к. Яхшы.

Алексей самолетын тиешле юнә лешкә борды да, җ ирнең артка чигенү ен, аның ө сте ә кренлә п сыек томан белә н томалана баруын кү реп, тынычлабрак уйларга тотынды. Бензинга ышанырга ярамый. Ү лчә геч хә тта бераз киметеп кү рсә тсә дә, бензин барыбер җ итмә ячә к. Аэро

дромга җ итмичә җ иргә тө шә ргә? Кайда? Ул ү з юлындагы һ ә рбер адымны кү з алдыннан кичерде. Каен урманнары, сазлыклы урман аралары, ныгытмалар зонасындагы аркылы-торкылы казылган, снаряд, бомбалар актарып бетергә н, чә нечкеле тимер чыбыклар белә н уралган калку кырлар кү з алдына килде.

Юк, тө шә рлек тү гел, тө шсә ң — ү лем.

Парашют белә н сикерергә? Бусы мө мкин. Хә зер ү к мө мкин! Калпакны ачасың, вираж ясыйсың, тотканы этә сең, кискен хә рә кә т ясыйсың — һ ә м эшең бетте. Ә самолет — җ итез хә рә кә тле искиткеч кош нишлә р? Аның яхшы сугышчан сыйфатлары бү ген Алексейны ө ч тапкыр ү лемнә н коткарып калды. Шул кошны ташларга, аны җ имерергә, алюмин кисә клә ре ө еменә ә верелдерергә ме? Җ авап бирү дә н куркасың? Юк, ул җ авап бирү дә н курык-' мады. Мондый хә лдә хә тта устав та парашют белә н сикерергә куша. Бу минутта машина аң а искиткеч кө чле, киң кү ң елле һ ә м хыянә тсез җ ан иясе булып кү ренде. Мондый ә йберне ташлау иң ә шә ке хыянә т булып тоелды аң а. Аннан соң, сугышчан очуның беренчесеннә н ү к машинасыз кайтып кер, яң а машина килгә нне кө теп аэродромда бә релеп-сугылып йө р, фронтта зур җ иң ү туып килгә ндә, иң кызу кө ннә рдә тик ят...

Ә йтерсең, кемдер шундый тә къдим ясады, Алексей бө тен йө рә ге белә н каршы килеп, кычкырып җ авап бирде:

— Шулай булмый соң!

Мотор туктаганчы очарга! Ә аннан соң? Аннан соң кү з кү рер.

һ ә м ул очты. Башта ө ч мең, аннан дү рт мең метр биеклектә н очты, һ ә м кечкенә генә булса да берә р алан- мазар очрамасмы дип, як-ягына каранып барды. Офыкта инде тонык кына булып урман кү ренде. Ә аның артында аэродром. Аэродромга унбиш километр чамасы бар ә ле. Ә бензин ү лчә гечнең теле инде дерелдә ми, ул чиклә геч винтына нык терә леп тора. Лә кин мотор эшли ә ле. Нә рсә белә н эшли икә н соң ул? Тагын да ө скә рә к, тагын да... Менә шулай!

Кеше ү з йө рә генең тибү ен ишетмә гә н шикелле, очучы да „самолетның тигез гү елдә п баруын сизми. Менә шул гү елдә ү кинә т ү згә реп китте һ ә м Алексей бу ү згә решне шунда ук сизеп алды. Урман ап-ачык булып кү ренә. Урманга җ иде километрлар чамасы, аның ө стеннә н ө ч-дү рт километр. Кү п тү гел. Лә кин мотор бик шомлы итеп тибә башлады. Алексей моны бө тен җ аны-тә не белә н сизде, ә йтерсең, мотор тү гел, ә ул ү зе тончыга башлаган иде. Кинә т моторның коточкыч «чых, чых, чых» итү е ишетелде һ ә м бу «чых, чых» гү я каты авыруга ә йлә неп, аның бө тен тә ненә таралды...

Юк, зарарсыз. Мотор яң адан тигез эшли башлады. Эшли, эшли, ура! Мотор эшли! Ә урман, урман менә генә ич! Каеннарның кояш астында ә крен генә селкенеп торган яшел, бө дрә башлары кү ренә дә инде. Урман. Хә зер инде ү з аэродромың нан башка җ иргә тө шү бө тенлә й мө мкин тү гел. Юллар киселгә н. Алга, алга!

Чых, чых, чых!..

Тагын гү елдә ргә тотынды. Озаккамы? Урман аста гына. Полк командирының чә ч юлы шикелле туры тигез комлы юл сузылып киткә н. Аэродромга ө ч километр чамасы калды. Ул урманның киртлә ч чите артында гына. Ә урман кырыен Алексей хә зер кү рә дә бугай инде.

Чых, чых, чых! һ ә м кинә т шундый тынлык урнашты, җ илнең самолет канатына бә релеп сызгыруына кадә р ишетелде. Барысы да беттеме? Мересьев бө тен тә не буйлап салкын йө герә башлаганын сизде. Сикерергә ме? Юк, тагы бераз... Ул самолетын сө зә к тө шү хә ленә куйды, аннан бераз текә рә к итеп, шул ук вакытта самолетына мә тә лчек атынып китә ргә ирек бирмичә, тү бә н таба шуа башлады.

һ авада чакта мондый тулы тынлык никадә р дә һ шә тле! Шулкадә р тын, суына башлаган моторның чатнап-чат- нап китү е, чигә лә рдә кан тамырларының тибү е, бик тиз тү бә н тө шә бару аркасында колаклар шаулавы ишетелеп тора, һ ә м җ ир каршыга шундый тиз килә, ә йтерсең, самолет магнит белә н җ ирне ү зенә тарта!

Менә урман кырые. Ә нә аның артың да зө бә рҗ ә ттә й яшел аэродром. Инде соң мы? Менә винт ә йлә неп чыга алмыйча туктап калды. Очкан чакта аның кү згә кү ренү е нинди куркыныч! Урман якын инде. Бар да беттеме?.. Аң ар нә рсә булганын Оля, шулай итеп, белми дә калырмыни? Соң гы унсигез ай эчендә аның чиктә н тыш авыр юл ү ткә нен, тырыша торгач, ү з дигә ненә ирешкә нен белми калырмыни? Чын кеше булуга ирешкә ч кенә, һ ич юктан һ ә лак булуын белми кадырмыни Оля?

Сикерергә? Соң инде! Урман каршыга йө герә, һ ә м агач башлары, чамадан тыш кө чле атылып килгә н самолеттан, тоташ зә ң гә р юллар булып кү ренә лә р. Алексейның моң ар охшаган хә лне кайдадыр кү ргә не бар иде. Кайда? Ә, ә йе, яз кө не, теге коточкыч һ ә лакә т вакытында. Ул вакытта да канат астында яшел юллар сузылып калган иде бит...

Соң гы кө чә нү. Алексей тотканы ү зенә таба тартты...

Каны кү п агудан Петровның колаклары шауларга тотынды, һ ә рнә рсә — аэродром да, таныш йө злә р дә, кичке алтын болытлар да — кинә т чайкала, йө зтү бә н килә, таркала башладылар. Петров пуля тигә н аягын кузгаткалап алды, һ ә м кискен авырту аны аң ына китерде.

— Кайтмадымы?

— Юк ә ле. Сө йлә шмә гез, — диделә р аң а.

Мересьев, бая Петров беттем дип уйлап торганда, канатлы фә рештә шикелле, һ ич башка сыймаслык рә вештә кинә т ә ллә кайдан немец каршысына килеп чыккан Алексей Мересьев, хә зер кайдадыр, снаряд актарып бетергә н коточкыч җ ирдә кө йгә н ит кисә генә ә йлә неп ята микә нни? Ө лкә н сержант Петров «аның шаян, елмаеп торган мә рхә мә тле кара кү злә рен инде беркайчан да кү рмә с микә нни? Беркайчан да?..

Полк командиры гимнастерка җ иң ен тө шерде. Хә зер инде сә гатьнең кирә ге калмаган иде. Командир, шома таралган чә члә рен ике куллап як-якка сыпырды да, ниндидер шыксыз тавыш белә н ә йтеп куйДы: . »

— Бетте.

— Бернинди дә ышаныч калмадымы? — дип сорады кемдер.

— Бетте. Бензины бетте. Бә лки, берә р җ иргә тө шкә ндер яки сикергә ндер... Ә й, носилканы алып китегез!

Командир борылды да ватып-җ имереп ниндидер бер җ ыр кө йли башлады. Петров тамак тө бендә гыжлап торган тө ер сизде. Шундый кызу һ ә м тыгыз иде бу тө ер, Петров тончыга язып калды. Аның сә ер итеп йө ткергә не ишетелде. Ә ле һ аман да аэродром уртасында дә шми-тынмый басып торган кешелә р ә йлә неп карадылар һ ә м шунда ук’кире борылдылар: яралы очучы носилкада йө рә к ө згеч тавыш белә н ү кереп елый иде.

— Алып китегез инде, ни шайтаныма карап торасыз! — дип кычкырды командир ят тавыш белә н, һ ә м йө зен кешелә рдә н яшереп, кү зен ә че җ илдә н кыскан шикелле кысып, тиз генә бер якка китеп барды.

Кешелә р ә кренлә п тарала башладылар. Нә къ шул чакта урман ө стеннә н, ак каен очларына тә гә рмә члә рен тидереп, кү лә гә дә й тавыш-тынсыз, бер самолет атылып килеп чыкты. Самолет кешелә рнең баш очларыннан, җ ир ө стеннә н ө рә к шикелле шомлы узып китте, һ ә м, ә йтерсең, аны җ ир тартып алды, ө ч тә гә рмә че дә берьюлы чирә мгә тиде. Тонык тавыш, тә гә рмә ч астында вак ташлар чытырдавы, чирә м кыштырдавы ишетелде. Башка вакытта самолет җ иргә тө шкә ндә, моторы эшлә гә нлектә н, ишетелми торган бу тавышлар, хә зер ә ллә нинди сә ер булып тоелдылар. Болар барысы да шундый искә рмә стә н булды, нә рсә булганын башта беркем дә аң ламый торды Ә вакыйга бик гади иде: аэродромга самолет тө ште. Нә къ ү зе, «унберенче», һ ә ркем тә катьсез булып кө теп торган самолет тө ште.

Кемдер:

— Ул! — дип шундый ярсу һ ә м табигый булмаган тавыш белә н кычкырып җ ибә рде, аптырап катып калган кешелә р айнып киттелә р.

Самолет инде йө герү еннә н туктап, тормозларын кысты, һ ә м аэродромның иң кырыена, апельсин тө сендә ге кичке нурлар белә н яктыртылган бө дрә яшь ак каеннар каршысына җ итеп хә рә кә тсез калды.

Кабинадан бу юлы да һ ичкем кү тә релмә де. Кешелә р, ниндидер кү ң елсезлек сизеп, тыннары беткә нче самолет янына йө герделә р. Полк командиры беренче булып килеп җ итте, канатка җ иң ел сикереп менде һ ә м, колпакны ачып, кабинага карады. Алексей Мересьев ак болыт шикелле агарып, кансыз, яшькелт иреннә ре белә н кө лемсерә п утыра, башында шлемы юк иде. Тешлә п канатыл- ган аскы ирененнә н ияге буйлап кан ага иде.

⇐ Предыдущая 26 27 28 29 30 313233 34 35 Следующая ⇒