ЭЧТӘЛЕК 29 страница

Алексей аны бик ү к ягымлы булмаган тавыш белә н бү лде дә ә йтеп куйды:

— Моның бер ә һ ә мияте дә юк, иптә ш полковник, хезмә ткә керешергә рө хсә т итегез?

Полковник ө лкә н лейтенантка кызыксынып карап алды һ ә м, аның сү злә рен хуплап, башын чайкап куйды:

— Дө рес, — диде ул елмаеп. —Дежурный, штаб начальнигы янына илтегез ү злә рен. Минем исемнә н кушыгыз: ә йбә тлә п ашатсыннар да кунар урын бирсеннә р. Ә йтегез анда: приказ буенча гвардия капитаны Чеслов эскадрильясына билгелә сеннә р. Ү тә гез.

Петровка полковник артык кабаланучан булып кү ренде. Ә Мересьевка ул ошады. Мересьев, нә къ менә шушындый, барысын да тиз генә тотып алып, ачык уйлый белә торган, җ иренә җ иткереп эшлә п ташлый ала торган җ ә һ ә т кешелә рне ярата иде. һ ава разведчигының очраклы рә вештә ишетелгә н доклады аның башыннан чыкмады. Разведчик докладыннан, килгә ндә юлларның тыгыз булуыннан, тө нлә часовойларның маскировканы нык саклауны талә п итү лә реннә н, тың ламасаң, шинны атып тишү белә н куркытуларыннан, юл читлә рендә ге каен урманнарында артиллерия, танк, йө к машиналары тулып ятудан, аларның шау-шуыннан, немец «аучыларының » бү ген, хә тта, ташландык юлга да һ ө җ ү м итү лә реннә н, Мересьев фронтта тынлык беткә нне аң лады. Ул, хә рби кешегә аң лашыла торган бу билгелә рдә н, немецларның нә къ шушы якларда яң а һ ө җ ү мгә ә зерлә нгә ннә рен, һ ө җ ү мнең тиз арада булачагын, Кызыл Армия командова- ниесенең бу турыда белеп торганын һ ә м тиешле җ авап ә зерлә п куйганын тө шенде.

Тынгысыз ө лкә н лейтенант ашханә дә Петровка ө ченче блюдо китергә ннә рен кө теп торырга бирмә де. Алар бензин ташый торган бер машинага сикереп менделә р дә авыл читендә ге аланга корылган аэродромга киттелә р. Биредә алар эскадрилья командиры гвардия капитаны Чеслов белә н таныштылар. Бу кеше аз сү зле, караң гы чырайлы, лә кин чиктә н тыш йомшак кү ң елле иде булса кирә к. Ул, сү з озайтып тормыйча, аларны җ ир капонирлардан торган, вертикаль рульлә ренә 11 нче һ ә м 12 нче номерлар сугылган зә ң гә р буяулы ө р-яң а «Ла-5» самолетлары янына алып килде. Мересьев белә н Петров шул самолетларда очарга тиеш иделә р. Алар кичнең калган ө лешен ө зелеп-ө зелеп кошлар сайрап торган хуш исле каен урманында, машиналар янында ү ткә рделә р, ү злә ренең яң а механиклары белә н сө йлә штелә р, полк тормышы белә н таныштылар.

Алар шулкадә р мавыгып киткә ннә р иде, авылга иң соң гы грузовик белә н, караң гы тө шеп беткә ч кенә кайтып керделә р һ ә м кичке ашка ө лгерми калдылар. Лә кин алар моң а бик кайгырмадылар. Аларның фронтовиклар телендә «сидор» дип йө ртелгә н яшел капчыкларында юлга бирелгә н бераз паек бар иде ә ле. Лә кин менә кунар урын табу алай ансат булмады. Чү п ү лә н баскан җ ансыз далада бер ялгызы утырган бу кечкенә генә ямьле авыл ике авиаполк штабының очучы һ ә м хезмә ткә рлә ре белә н тулы иде. Дың гычлап тутырылган ө йлә р тирә сендә озак йө реп, бү тә н кешелә р кертергә телә мә гә н йорт хуҗ алары белә н ачуланышып беткә ннә н соң, йортларның резинадан эшлә нмә гә н булуларына һ ә м аларны ө реп зурайтырга мө мкин булмауга кызганыч белдереп фә лсә фә сатканнан соң, комендант Мересьев белә н Петровны беренЧё очраган «ө йгә » тө ртеп кертеп җ ибә рде.

— Бү генгә шунда куныгыз, иртә гә карарбыз, — диде ул. *

Бу кечкенә генә ө йдә тугыз очучы тора иде инде. Очучылар йокларга иртә ятканнар. Ө стә лдә яньчек снаряд стаканыннан эшлә нгә н сукыр лампа пыскый. Сугышның беренче елларында «Катюша» дип йө ртелгә н, Сталинградтан соң «Сталинградка» дип аталган бу лампа йокыдагыларның битлә ренә тонык нур сибә. Очучыларның берничә се кроватьларга, озын скамьяларга ятканнар, калганнары, печә н ө стенә плащ-палаткалар җ ә еп, идә нгә тезелгә ннә р. Ө йдә очучылардан башка хуҗ а карчык һ ә м аның җ иткә н кызы да бар. Алар, бү тә н урын булмаганга, мич башына менеп киткә ннә р иде.

Мересьев белә н Петров, йокыдагылар аша ничек узып китә ргә белмичә, бусагада туктап калдылар. Шул чакта мич башыннан хуҗ а карчык аларга ачуланып кычкырырга тотынды.

— Урын юк, урын юк! Кү рә сез, ничек тыгыз! Ә ллә тү шә мгә менмә кче буласызмы?

Петров, яң адан урамга чыгып китә ргә җ итеп, ишек тө бендә уң айсыз гына таптанып куйды. Ә Мересьев, идә ндә гелә ргә басмаска тырышып, сакланып кына атлап ө стә лгә таба китте.

— Безгә утырып ашар урын булса җ итә, ә бекә й. Кө нозын ашамаган. Аннан б'ер тә линкә белә н бер пар чашка булмасмы? Ә йокыны, без аны, ишек алдында да йоклыйбыз. Хә зер җ ә й. Сезне кысынкыламабыз.

Шул чакта мич башыннан, сукранып яткан ә би артыннан, кемнең дер кечкенә шә рә аяклары кү ренде. Нечкә, җ иң ел гә ү дә мич башыннан тын гына шуып тө ште, йокыдагылар арасыннан оста атлап ү теп китте дә, ө йалдына чыгып югалды һ ә м тә линкә лә р, нечкә бармакларына киеп тө рле-тө рле ике чокыр алып керде. Петровка ул башта ү смер кыз булып тоелган иде. Ә тонык караң гылык эченнә н ө стә л янына килгә ч һ ә м йө зенә лампаның сө ремле яктысы тө шкә ч, аның инде тә мам буйгд_ җ иткә н чибә р генә кыз икә не кү ренде. Лә кин кө рә н кофтасы белә н киндер юбкасы, ә билә рчә, култык астыннан артка бә йлә нгә н ертык шә ле аның чибә рлеген томалап тора иде.

— Марина, Марина, бире кил, ә шә ке нә мә рсә! — дип кычкырды карчык.

Лә кин кыз аң ар игътибар итмә де. Ул ө стә лгә чиста газета җ ә йде дә, Петровка каш астыннан карый-ка- рый, матур итеп савыт-сабаларны, чә нечкелә рне тезеп куйды. _г

— Рә хим итегез. Бә лки берә р нә рсә гезне турап яки җ ылытып бирергә җ ирә ктер? Мин ә зер. Тик менә комендант ишек алдында учак ягарга кушмый.

Ә би тагын кызына кычкырды:

— Маринка, кил дим бирегә! ,

— Сбз аң ар игътибар итмә гез, ул болай гына, аның акылына бераз зарар килде. Немецлар куркытканнар иде аны. Шуннан бирле тө нлә берә р хә рби кеше кү рдеме, мине ү з яныннан җ ибә рми. Сез аң ар ачуланмагыз. Ул тө нлә генә шундый, ә кө ндез ә йбә тлә нә.

Мересьевның яшел капчыгыннан 'колбаса, консерв, хә тта ике кипкә н тозлы селедка белә н бер бө тен солдат ипие килеп чыкты. Петров алай ук запаслы тү гел икә н: аның капчыгында ит белә н сохаридан башка ашамлык юк иде. Маринканың кечкенә куллары шуларның барысын оста турап, тә линкә лә ргә тезеп куйды. Ул озын керфеклә ре астына яшеренгә н ү ткен кү злә ре белә н Петровка еш-еш карап ала, Петров та астан гына аң ар карый. Ә кү злә ра очрашканда, алар икесе дә кызарып китә лә р, чырайларын бозып, икесе дә читкә борылалар. Дө рес, алар берсе икенчесенә турыдан-туры мө рә җ ә гать итмилә р, сү зне Мересьев аша гына йө ртә лә р иде. Аларның бу кыланышлары Мересьевка кө лке тоелды һ ә м шул ук вакытта аң ар бераз ямансу да булып китте. Марина белә н Петров икесе дә шундый яшь иделә р — Алексей ү зен алар белә н чагыштырганда карт кеше итеп, бик кү п гомер. иткә н, арып эштә н чыккан кеше итеп хис итте.

— Кара ә ле, Маринушка, сезнең алай-болай кыяр. табылмасмы икә н? — диде Алексей.

Кыз ә з генә елмаеп җ авап бирде:

— Алай-болай табылыр.

— Ә бер-ике генә булса да пешкә н бә рә ң ге юкмы?

— Сорасагыз — булыр.

Кыз, йокыдагылар аша оста сикергә лә п, кү бә лә к шикелле җ иң ел һ ә м тавыш-тынсыз тагын ө йдә н чыгып китте.

— Иптә ш ө лкә н лейтенант, ничек сез аның белә н шулай сө йлә шә аласыз? Таныш булмаган кызга «син» дип эндә шә сез, аң ардан кыярлар сорыйсыз һ ә м...

Мересьев шаркылдап кө леп җ ибә рде:

— Картлач, син ү зең нең кайда икә нең не белә сең ме? Бу — фронтмы, ә ллә башка берә р җ ирме?.. Ә й, ә бекә й, җ итә р сиң а, сукранма, ә йдә, ашарга тө ш, я?

Ә би, ың гырашып һ ә м һ аман да ә ле ачулы мыгырда- на-мыгырдана, мич башыннан тө ште. Тө шү енә ө стә л янына килеп утырды да, сугышка кадә р мин аны бик яратып ашый идем, дигә н булып, колбасага ү релде.

Алар дү ртә ү бергә утырып, йокыдагыларның тө рле кө йгә гырылдауларына, саташып сө йлә шү лә ренә колак салмыйча, бик тә мле итеп ашап алдылар. Алексей бертуктаусыз лыгырдап утырды, ә бине шаяртты, Маринка- ны кө лдереп бетерде. Ул биредә чит җ ирлә рдә озак каң - гырагг йө ргә ннә н соң, туган ө енә кайтып кергә н кеше кебек рә хә тлә неп, иркенлә п утырды.

Ике дус табын янында кү п кенә нә рсә белделә р: элек бу авылда немец штабы торган икә н. Авыл бары шуң ар кү рә генә җ имерелмичә калган. Кызыл Армия һ ө җ ү м итә башлагач, штаб кешелә ре шундый тиз чыгып шылганнар, ут тө ртергә дә ө лгермә гә ннә р. Карчыкның Ма- ринкадан зуррак тагын бер кызы булган, немецлар аны анасының кү з алдында кө члә гә ннә р, кыз гарьлегеннә н буага тө шеп ү лгә н. Шул хә ллә рдә н соң карчыкның акылына зыян килгә н. Немецлар биредә сигез ай торганнар. Маринка бу вакыт эчендә кояш кү рмичә яшә гә н. Ул ө й' артындагы ишеге салам һ ә м тө рле чү п-чар белә н томаланган буш ындыр табагында качып яткан. Тө нлә белә н ә нисе аның ашарына-эчә ренә китереп, тишек аша гына биреп китә торган булган.

Алексей кү брә к сө йлә шкә н саен, кыз Петровка- ешрак карады, аның дә ртле, лә кин кыюсыз карашларында яшереп булмый торган соклану сизелә иде.

Ашап туйгач, Маринка калган ашамлыкны җ ыештырып тө рде дә Алексейның капчыгына тыгып куйды: солдат кешегә ярап куяр, янә се. Аннары ул ә нисе белә н пышылдашып алды да болай диде:

— Менә нә рсә: комендант җ ибә ргә н булгач, ә йдә тора бирегез. Ә нә сезгә мһ ч башы. Ә без ә ни белә н чоланда йокларбыз. Юлда арыгансыз, ә йбә тлә п ял итегез. Ә иртә гә берә р урын табарбыз.

Маринка, йокыдагылар

атлап, ишек алдыннан бер _{баш асларына Н}инди- ГеГиске ZX салды. Моның барысын да ул бик тиз, бер тавышсыз, ансат һ ә м матур ™ яткач буынна-

Мересьев, мич башына менеп сузылып яткач, оуынн ры шытырдаганчы рә хә тлә неп киерелде һ ә м.

— Кызы шә п бит, картлач, ә. Д •, « _КУйдьг

Петров бер дә исе китмә гә нгә салышып ә йтеп куйды.

— Япыйсы б^гай.

Z Оелак сойл,

“ХТү тү н Петр» ™е _{=п? Г=е} Ми, башында аның бары ^{тигез С}У йокламыйча гына ята

7л^к

нады да кү злә рен йомды һ ә м шунда ук ү лек тө сле каты ^Й™ГнХр куркыныч нә рсә ^сизе" УХ; б^Ки^И7а%т? ны

^{КУЛЫНа аЛЫрГа}_т^МӘТ

т^Яө ^Кте“ болытын таратып *^ибәР^ГЭЧ’ _е^А/^ очында якты ^ж‘^ем^^а^_е^ЗУР. якты. Шырпылар шикелле Тирә -як кө ндезге _{белә ң авыщ матча}-

чә челеп яткан ө и ^бҮ Р^{ә н}^ә р^е. _{якывда гына}

Х™к“ее? ™р_Э-»™ ың гырашкан тавышлар ишетте. Баш очында гына самолет ү керү ен һ ә м тө шеп килгә н бомбаларның сө яклә ргә кадә р ү тә торган җ ан ә рнеткеч сызгыруларын ишетте.

Бу вакытта инде Петров та уянган һ ә м җ имереклә р арасында берү зе калкып торган мич башына тезлә нгә н дә тиле кеше шикелле як-ягына карана иде. Алексей аң арга: — Ят! —дип кычкырды.

Алар икесе дә йө зтү бә н ташланып, бө тен гә ү дә лә ре белә н кирпечлә ргә сыендылар. Нә къ шул чакта бомба кый- пылчыгы морҗ аны бә реп аударды һ ә м Мересьев белә н Петров ө стенә коры кызыл балчык тузаны коелды.

Алексейның сикереп торып йө герә се, кая булса да йө герә се, биредә н китә се килде. (Тө нге бомбежка вакытында һ ә р кешедә шундый телә к туа. ) Лә кин ул ү зен тыеп калды һ ә м башын кү тә рә башлаган Петровка:

— Кузгаласы булма, ят, —дип команда бирде.

Бомбардировщиклар кү ренмилә р иде, алар караң гылык эчендә, ү злә ре элеп куйган яктырткыч ракеталардан ө стә, очалар. Аның каравы, бомбаларның тө шү лә ре ачык кү ренә. Бомбалар караң гылык эченнә н, җ емелдә п торган аксыл яктылыкка, кара тамчылар кадә р генә булып килеп чыгалар да, бик тиз зурая барып, җ иргә тө шеп ярылалар, җ ә йге тө н караң гылыгында һ авага ут ташкыны кү тә релә һ ә м җ ир ярылган кебек, к< ±пак тондыргыч! кө чле тавыш ишетелә: «Р-р-рыых! Р-р-рыкх! »

Бомбалар туктаусыз ярылып тора. Алар ярылган саен, мич чайкала һ ә м сикереп-сикереп китә. Очучылар мич башына сузылып ятканнар һ ә м яң аклары, аяклары бө тен гә ү дә лә ре белә н шулкадә р ябышканнар, гү я кирпечлә р эченә батып керергә, кирпечкә сең ә ргә тырышалар кебек иде.

Менә мотор улаулары ерагайды. Ү злә ренең бә лә кә й парашютлары белә н тү бә н тө шеп җ иткә н яктырткыч ракеталарның чыжылдап янганнары ишетелә башлады, урамның каршы ягындагы җ имерек каралтыларның гө рлә п янганнары кү ренде.

Алексей тынычланып урыныннан кузгалды:

— Менә ү зебезне коендырып та алдылар, — диде ул һ ә м ө с-башына кунган саламны, кызыл балчык тузанын ашыкмыйча гына кагарга тотынды.

Петров яң ак сө яклә ренең гасаби тартылуын, очкылык тотуын басарга тырышып, коточкыч тавыш белә н кычкырып җ ибә рде:

— Ә тегелә р, тегендә йбклап яткан кешелә р, кайда? Маринка кайда?

Мересьев белә н Петров мич башыннан тө штелә р. Мересьевның кесә фонаре бар иде, шуны кабызып, җ имерелеп ташланган ө йнең ө елеп яткан такта һ ә м бү рә нә араларын карап чыктылар. Анда беркем дә юк иде. Соң ыннан мә гълү м булды: очучылар, тревога тавышын ишетеп, ишек алдына йө гереп чыгарга һ ә м һ ава һ ө җ ү меннә н саклану ярыгына кереп качарга ө лгергә ннә р икә н. Мересьев белә н Петров җ имерелгә н җ ирлә рнең берсен дә . калдырмыйча карап бетерделә р, лә кин Маринка белә н карчыкны таба алмадылар. Аларның кычкырганнарына һ ичкем җ авап бирмә де. Кая киткә н соң алар? Качарга ө лгергә ннә рме? Исә н калганнармы?

Урамнарда инде комендант патрульлә ре тә ртип урнаштырып йө ри башладылар. Саперлар янгын сү ндерә лә р, хә рабә лә р эченнә н ү лгә ннә рне алып чыгалар, яралыларны казып алалар, посыльныйлар очучыларның фамилиялә рен кычкырд-кычкыра чабып йө рилә р иде. Полк тизлек белә н икенче урынга кү чә, очучылар, таң атуга ү з машиналарында очып китү ө чен, аэродромга җ ыйналалар иде. Беренче мә гълү матларга караганда, личный состав арасында югалту зур тү гел: нибары бер очучы яраланган, ике техник«һ ә м һ ө җ ү м вакытында постта торган берничә часовой ү терелгә н иде. Җ ирле халыктан ү лү челә р кү птер дип уйлыйлар, лә кин караң гы һ ә м ыгы-зыгы аркасында хә зер- ' гә санап чыгарга мө мкин тү гел иде ә ле.

Мересьев белә н Петров, таң атып килгә ндә аэродромга барышлый, ү злә ре кереп кунган ө й хә рабә лә ре янында ихтыярсыз туктап тордылар. Тузгып яткан бү рә нә һ ә м такталар арасыннан саперлар бер носилка кү тә реп чыгып килә лә р, носилкаларындагы кешелә р ө стенә канлы җ ә ймә ябылган иде.

Петров, кү ң еле сизенеп, тә мам агарынып сорау бирде:

— Кемнә р алар?

Носилканы алдан тотып баручы, озын мыеклы, олысымак сапер, Степан Ивановичка охшаганрак кеше, ачык итеп җ авап бирде:

— Менә ә ле подвалдан бер кыз белә н бер карчыкны казып алдык. Таш астында калганнар, икесе дә ү лгә н. Кызы ү смердерме, буйга җ иткә ндерме, ә йтү е кыен, ү зе кечкенә генә, бик чибә р булгандыр, ахры. Кү крә генә таш килеп тигә н. Шундый сө йкемле, ә йтерсең, сабый бала инде.

... Бу тө ндә немец армиясе ү зенең соң гы зур һ ө җ ү мен башлады һ ә м Курск дугасында совет гаскә рлә ренең ныгытмаларын атакалавы белә н ү зе ө чен һ ә лакә тле сугышны башлап җ ибә рде.

Кояш чыкмаган иде ә ле. Җ ә йге кыска тө ннең иң караң гы вакыты, ә кыр аэродромында инде моторлар ү керешә башлаганнар иде. Капитан Чеслов картасын чыклы ү лә нгә җ ә еп салды да ү з эскадрильясындагы очучыларга маршрутны һ ә м яң а тө шү урынын кү рсә тте.

; — Кү злә регезне ачып йө регез. Бер-берегезне__кү здә н җ уймагыз. Аэродром иң алгы сызыкта, — диде ул.

Аэродром, чыннан да, картада зә ң гә р карандаш белә н билгелә нгә н фронт сызыгында ук, немецлар ягына таба ярымутрау булып кергә н җ ирдә иде. Артка тү гел, алга таба очарга кирә к булачак. Бу хә л очучыларны шатландырды: немецлар инициативаны яң адан ү з кулларына алган булуларына карамастан, Кызыл Армия чигенергә уйламый, алай гына да тү гел, һ ө җ ү м итә ргә җ ыена иде.

Кояшның беренче нурлары җ иргә тө шү белә н, кырдагы дулкынсымак томан таралмас борын ук, икенче эскадрилья ү зенең командиры артыннан һ авага кү тә релде һ ә м самолетлар, берсен-берсе кү здә н югалтмыйча, кө ньякка таба юл алдылар.

Бу Мересьев белә н Петровның беренче тапкыр бергә очулары иде. Алар бер пар булып бер-береннә н аерылмыйча очтылар. Мересьев, ведущий^{^[5]} буларак, алдан, Петров, ведомый ^{^[6]} буларак, аның артыннан барды, һ авага кү тә релү гә берничә минут ү ткә ч, Петров ү з ведущие- ның кыю, чын мә гънә се белә н һ ава мастеры икә ненә ышанды. Ә Мересьев кө тмә гә ндә самолетын юри берничә тапкыр текә янтайтып, ведущиена карап алганда аның чыныккан булуын, нервлары нык, кү злә ре шә п икә нен белде һ ә м иң ә һ ә миятлесе: очу рә веше, бик ү к кыю бул- маса да, җ итә рлек яхшы икә нен кү рде.

Яң а аэродром укчы полкның тылына урнашкан иде. Ә гә р немецлар аны белеп алсалар, вак калибрлы туплардан, һ ә м, хә тта, эре калибрлы минометлардан да атып тидерә алырлар иде. Лә кин хә зер немецларның борын тө плә рендә ге бу аэродром белә н маташып торырга вакытлары булмады. Яктырганчы ук алар совет гаскә рлә ре ныгытмаларына ү злә ренең яз буе бирегә җ ыйналып килгә н тупларыннан снаряд яң гыры яудырырга тотындылар. Ныгытылган район ө стендә ге биек ' кү ктә кызыл шә фә къ тирбә леп торды. Шартлау кинә т' бө тен җ ирне томалап алды, гү я кү з ачып-йомганчы һ авага зур куе кара урман кү тә релде. Кояш чыккач та ә ле җ ир йө зе яктырмады. Улап, гө рселдә п торган караң гылык эчендә ә йберлә рне бер-берсеннә н аеру кыен иде. Ә кояш исә буялган тонык кызгылт коймак шикелле нурсыз булып кү ренә иде.

Лә кин совет самолетлары моннан бер ай элек немец позициялә ре ө стендә ге кү к йө зендә тикмә гә генә очып йө рмә делә р. Немец командованиесенең серлә ре кү птә н инде ачылган иде. Немецларның позициялә ре, корал һ ә м гаскә р тупланган җ ирлә ре картада билгелә нгә н, дошман кулындагы һ ә рбер квадрат җ ир ө йрә нелгә н иде. Немецлар, ү злә ренең гадә тлә ре буенча, таң йокысы белә н изрә п яткаи безнең частьларның калак сө яклә ре астына бө тен кө члә ре белә н селтә неп, пычак кадарга уйладылар. Лә кин Кызыл Армия юри генә йоклаган булып ятты. Ул һ ө җ ү м итү ченең пычаклы кулын элә ктереп алды, һ ә м баһ адирның корыч бармаклары белә н тотылган пычаклы кул шытырдап кысылды. Дистә лә рчә километр җ ирне гө рселдә теп торган артиллерия давылы туктарга ө лгермә де, ү з тупларыннан колаклары тонган, ү з дарыларының тө тененнә н кү злә ре томаланган немецларның ө слә ренә безнең снарядлар тө шеп ярыла башлады. Совет туплары белеп аттылар. Немецлар шикелле бө тен мә йданга тү гел, тупларына, һ ө җ ү мгә ташлану ө чен ә зерлә неп торган танкларына, атакага ташланырга хә зерлә нгә н җ ә яү ле гаскә рлә ренә тө зә п аттылар, кү перлә ренә, корал тутырылган базларына, блиндажларына, командный пунктларына тө зә п аттылар.

Немецларның артиллерия хә зерлеклә ре кө чле ут дуэленә ә йлә нде. Бу дуэльдә һ ә р ике яктан һ ә ртө рле калибрлы ун мең нә рчә туп катнашты. Капитан Чеслов очучылары аэродромга килеп тө шкә н чакта аяк асларындагы җ ир дерелдә п тора иде, ә шартлаулар шулкадә р еш, алар барысы бергә кушылып бетә лә р һ ә м тимер кү пер ө стеннә н узып барган чиксез зур поезд тавышына охшыйлар иде: гү я поезд дө бер-шатыр килеп кү пердә н- чаба; чаба, чаба, лә кин һ аман да чыгып бетә алмый... Бө терелеп торган куе тө тен бө тен офыкны каплап алган. Аэродром ө стеннә н ә ле казлар шикелле ■ бер-бер артлы тезелешеп, ә ле торналар шикелле очланып тезелешеп, ә ле саф-саф булып бомбардировщиклар узалар, һ ә м алар ташлаган бомбаларның шартлаулары атышларның тигез гө рселдә ве арасында ү злә ренең тонык тавышлары белә н аерылып торалар.

Эскадрильяларга икенче номер ә зерлектә торырга куштылар. Бу — очучылар ү з самолетларының кабиналарыннан чыкмаска, беренче ракета атылу белә н һ авага кү тә релергә тиешлә р дигә н сү з йде. Самолетларны кечкенә каен урманының кырыена чыгарып ботаклар белә н маскировкаладылар. Урманнан салкынча дымлы һ ава һ ә м тә мле гө мбә исе аң кый тора. Атыш аркасында безелдә ү лә ре ишетелмә гә н озынборыннар очучыларның битлә ренә, муеннарына, кулларына зә һ ә р һ ө җ ү м итә лә р.

Мересьев шлемын салды да, озынборыннарны ялкау гына куа-куа иртә нге урманның куе хуш исен иснә п, уйланып утырды. Петров самолеты кү рше капонирда иде. Петров сугыш барган якка к, арау яки бомбардировщикларны кү реп калу ө чен ә ледә н-ә ле сикереп тора, хә тта утыргычына менеп баса иде. Аның гомерендә беренче тапкыр чын дошман белә н очрашу ө чен тизрә к һ авага атылып менә се килә. Ү рмә кү ч авыдай челтә рлә неп атылган пуляларын, «Р-5» кә бау белә н тагылган, җ ил белә н кабарынган киндер куыкка тү гел, чын, җ итез дошман ө стенә юнә лтә се килә. Свастикалы самолетта, кабырчыктагы ә кә м-тө кә м шикелле биклә неп утырган фашист — бә лки, тө щкә кергә н шикелле генә булып кү ренеп калган ябык, матур кызны бү ген бомба ташлап ү тергә н фа- шистыр, — Петровның пуляларны шуң а юнә лтә се килә.

Мересьев Петровның ү з кабинасында ыгы-зыгы килгә нен, борчылганын карап тора һ ә м уйга кала: яшь ягыннан алар бер чамада диярлек: Петров унтугызда, Мересьев егерме ө чтә, Ү ч-дү рт яшьнең ирлә р ө чен ни ә һ ә мияте бар соң? Лә кин Мересьев Петров янында ү зен карт, тө пле холыклы, тә җ рибә ле, инде эшлә п арыган кеше итеп сизә. Ә нә хә зер дә Петров кабинасында ә йлә нә -тулгана, кулларын уа, кө лә, узып баручы «Ил»ларга нә рсә дер кычкырып кала, ә Мересьев ү з самолетының кү н утыргычында тыныч кына җ ә елеп утыра бирә. Аның аяклары юк. Аң ар очу ә йтеп бетергесез кыен булачак. Лә кин бу аны борчымый. Ул ү зенең оста очучы икә нен белә, ү зенең гарип аякларына ышана.

⇐ Предыдущая 24 25 26 27 282930 31 32 33 Следующая ⇒