ЭЧТӘЛЕК 23 страница

-сугыла тө ньякка йө зә лә р. Алексей йө зтү бә н каплангач, ө сте тип-тигез зә нгә р уда яр шә ү лә сен кү рде. Су ө стендә тү гә рә к яфраклар арасындэ тө нбоеклар, канатлы лалә чә чә клә ре кү ренә иде. Кинә т аның кү з алдына Оля килеп басты Ул Алексейның тө шенә кергә ндә гечә, чуар кү лмә ктә н, мү кле таш балть? р^Әдан^К^и? ^^{Н СУГЭ сальшды}'^рьш У™Ра. Тик аяклары оалтырдан киселгә н, шуң а кү рә суга тимичә топяпяп Алексей, бу кү ренешне кү з алдыннан куар ө чен суга йодрыгы белә н сукты. Юк, Оля тә къдим иткә нчә ү оын нарны алмаштырып карау Алексейга ярдә м итмә даГ

Кө ньяк фронтта хә ллә р кискенлә ште. £ °^H«^a, J^aP^aтооган сугышлар турында газеталар кү птә н язмыйлар иде инде^У Кинә т Совинформбюро сводкасында Идел, Сталинград юлларындагы Дон авылларыныц исемнә ре чагылып китте. Ул якларны белмә гә н кешелә ргә бу исемнә р ә ллә нә рсә тү гел. Лә кин шул якта туып-ү скә н Алексей, Дон ныгытмаларының ^{ө зе}^/^УХкә ^ң - ның Сталинград стеналары янына барып җ иткә нен аң ^алинград! Бу сү знең Совинформбюро сводила^ын- да ә йтелгә не юк иде ә ле, лә кин ул ^ивде_п^һХ ^„ТтХоык- дә йө ри иде. 1942 елның кө зендә кешелә р бу сү зне куры йн йө з, ә рнегә н йө рә к белә н ә йттелә р. Аның турында кешелә р ү лем куркынычы астында калган якыннары ту ОьшдгГсө йлә гә н кү к итеп сө йлә делә р. Мересьев ө чен бу гомуми борчылуга Оляның кайдадыр шунда, ^с™^лингр Д тиоә сендә далада булуы да ө стә лгә ч, ул тагы да ур тө ште Оляга анда нинди сынаулар уздырырга туры килә чә ген кем белә! Мересьев Оляга ^{хә зе}Р ^„^бҮ хатлаР Лә кин ниндидер кыр почтасына адресланган у Р турында нә рсә дисең? Чигенү ыгы-зыгысында Идел^дал ларындагы гигант сугыш уты эчендә Оляны эзлә п таба ^аЛЫОчучылар°санато^Ррийсы туздырылган кырмыска ояс: ы- пай кайнады. Очучылар шашка, шахмат, волейбол городки шикелле кү негелгә н уеннарны ташладылар, кү л буендагы куаклыкларга яшеренеп ^беР^{туктаусЬ1}'%„^<^°! ^^>яки «егерме берже яручылар да кү ренми ^ба1“лады. Кешелә рнең башларына һ ичбер нә рсә кермә де. ^п°Д^м нан бер^Р сә гать элек иртә нге җ идедә тапшырыла ^т0Р^га“ беоенче сводканы тың ларга хә тта иң ялкау кешелә р дә килми калмыйлар иде. Сводкаларда очучыларның батырлыклары турында телгә алынганда, барысының ^да^чыраи- лары караң гылана, кә ефлә ре кырыла иде. Сә бә псез ни сез сестраларга бә йлә нә лә р, санаторий тә ртиплә ренә, аш- cvra Ризасызлык кү рсә тә башлыйлар иде. Шушындый кызу ^Рсугышлар барган кө ннә рдә, аларның, Сталинград далалары ө стендә сугышу урынына, ^биР^е? ^а’^^Яд_йт^а_ер™ң да тын урмандагы якты кү л буенда ятуларына, ә йтерсең, санаторий администрациясе гаепле иде. Ниһ аять, алар, я итеп туйдык инде, дип белдерделә р, сроклары тулмаган

булса да, ү злә рен хә рә кә ттә ге частьларга җ ибә рү не талә п иттелә р.

Кичкә таба ВВСның комплектлау бү легеннә н комиссия килде. Тузанга батып беткә н машинадан берничә медицина хезмә те командиры чыкты. Алдагы утыргычтан, юан гә ү дә сен авыр кузгатып, Хә рби-Һ ава кө члә ренең атаклы медигы беренче ранг хә рби врач Мировольский тө ште. Ү злә ре турында аталарча кайгыртып торучы бу кешене очучылар бик яраталар иде. Кичке аш вакытында ял итү срокларын тутырмыйча частька китә ргә телә ү челә ргә иртә белә н комиссия булачагын хә бә р иттелә р.

Бу кө нне Мересьев иртә таң нан ук уянды. Кө н саен ясый торган кү негү лә рен ясап маташмады, чә йгә кадә р урманга китеп йө рде. Чә й янында ул бернә рсә дә ашамады. Барысын да тә линкә лә рендә калдырганы ө чен ү пкә лә гә н аш китерү че кызга тупас сү злә р ә йтеп салды. Стручков, кызны урынсыз тиргисең, ул сиң а яхшылыктан оашканы телә ми бит, дигә ч, урыныннан сикереп торды да ашханә дә н чыгып китте. Коридорда, стенага элеп куелган Совинформбюро сводкасы янында, Зина басып тора иде. Ул Алексейны кү рмә мешкә салышты, бары иң башын гына ачулы сикертеп куйды. Ә Алексей чыннан да кү рмичә узып киткә ч, Зина, гарьлегеннә н еларга җ итеп, аң ар эндә ште. Алексей иң башы аша ачулы борылып карады да:

— Я, нә рсә сезгә? Сезгә нә рсә кирә к? — диде.

—- Иптә ш ө лкә н лейтенант, ни ө чен сез... —диде кыз ә крен генә. Бу вакытта ул шулкадә р кызарынды, аның кызыллыгы белә н чә ч кызыллыгы бергә кушылды.

Алексей кинә т аң ына килде, аның бө тен гә ү дә се ни- чектер, салынып тө ште.

— Бү ген минем язмышым хә л ителә, — диде ул саң гырау тавыш белә н. — Я, бә хет телә п кулымны кысыгыз...

Ул, гадә ттә гегә караганда кү брә к аксап, ү з бү лмә сенә кереп китте һ ә м эчтә н биклә нде.

Комиссия залга урнашкан иде. Анда тө рле приборлар — спирометр, силомер, кү знең сә ламә тлеген тикшерү ө чен таблицалар керттелә р. Срогыннан алда частька китә ргә телә ү челә р, ягъни ял итеп ятучыларның барысы да диярлек, бик озын чиратка тезелгә ннә р иде, тик Зина аларга каралуның сә гате, минуты кү рсә телгә н билетлар ө лә шеп чыкты һ ә м таралырга кушты. Беренче кешелә р комиссиядә н чыккач, артык бә йлә ң милә р икә н, бң к ук 232

тө пченмилә р икә н дигә н сү з таралды. Шулай булуы табигый да иде: Идел буенда кабынып киткә н чамасыз зур сугыш яң адан-яң а кө члә р талә п итеп торганда, комиссия ничек тө пченеп торсын соң инде! Алексей чуар бизә кле. ө йалды каршындагы таш коймада аякларын селкеп утыра, берә р кеше каралып чыкса, артык исе китмә гә н шикелле генә итеп сорап куя иде:

— Я, ничек?

Гимнастеркасын тө ймә ли-тө ймә ли яки бил каешын кыса-кыса, ишектә н чыгып килү че солдат аң ар кү ң елле генә итеп. җ авап биреп ү тә:

— Сугышабыз!

Мересьевтан алда каралырга Бурназян керде. Ул ү зенең таягын ишек тө бендә калдырдыиһ ә м гә ү дә сен як-якка чайкалдырмаска, кыска аягы белә н аксамаска тырышып, батыр атлады. Аны озак тоттылар. Алексей ачык тә рә зә аша Бурназян ә йткә н ачулы җ ө млә лә рнең аерым сү злә рен ишетте. Шуннан соң тирлә п-пешеп беткә н Бурназян ү зе атылып килеп чыкты. Ул усал карашы белә н Алексейны тырнап алды да, артына да борылып карамыйча, алпан-тилпә н-атлап, паркка таба китте:

— Бюрократлар, тыл кү селә ре! Авиацияне аң лыйлармыни алар? Балет тү гел бит ул!.. Аягың кыска, имеш... У-у, клизмачылар, каһ ә р суккан шприцлар!

Алексейның аркасыннан салкын тир йө герде. Лә кин ул бү лмә гә батыр атлап, кү ң елле итеп, кө лемсерә п барып керде. Комиссия зур ө стә л артында утыра иде. Уртада ир тавы шикелле калкып беренче ранг хә рби врач Мироволь- ский утыра. Бер читтә, «личное дело»лар ө елгә н кечкенә ө стә л артында, чибә р Зиночка кү ренә. Кыз ү зенең каты крахмалланган ак халаты, марля яулыгы астыннан кө яз генә чыгып торган кызгылт чә члә ре белә н бө тенлә й курчакка охшый иде. Ул Алексейга аның «дело»сын сузды һ ә м ә крен генә кулын кысып куйды.

— Я-ле егет, — диде врач, кү зен кыса тө шеп, — гимнастеркагызны салыгыз.

Мересьев спорт белә н юкка гына шө гыльлә нмә де, тә нен кояшта юкка гына яндырмады. Врач аның нык, тыгыз тә ненә, кара тиресе астыннан ачык беленеп торган мускулларына сокланып карап торды.

Комиссия членнарыннан берсе:

— Сездә н Давид сынын ясарга булыр иде, — дип ү зенең белемле кеше булуын кү рсә теп куйды.

Мересьев сынауларның барысыннан да җ иң ел узды. Ул кулы белә н нормадан бер ярым тапкыр артык кысты, шундый итеп ө рде, спирометр стрелкасы иң ахыр чиккә кадә р менеп житте. Кан басымы да нормаль иде. Нервлары менә дигә н. Сынау азагында ул крафтаппаратның корыч тоткасын шундый итеп тартты, прибор бө тенлә й бозылды.

— Очучымы? —дип сорады врач канә гатьлә неп һ ә м, креслога җ ә елеп утырды да, «А. П. Мересьевның личное дело»сы почмагына резолюция язу ө чен кулына калә м алды.

— Очучы, — диде Мересьев.

— Истребительме?

— Истребитель.

— Алайса, барыгыз, эшегездә булыгыз. Анда сезнең халык хә зер, ах, ничек кирә к!.. Сез соң госпитальдә нә рсә белә н яттыгыз?

Алексей, кинә т барысы да җ имерелә башлаганны сизеп, каушап калды. Бу вакытта врач инде аның «личное дело»сын укый башлаган иде, врачның шә фкатьле киң йө зе гаҗ ә плә нү дә н озынаеп китте.

— Аяклары киселгә н... нинди мә гънә сез сү з бу? Ялгыш язганнармы соң? Я, нигә эндә шми торасыз?

Алексей, эшафот баскычлары буйлап менеп барган' кеше шикелле, шыпырт кына ә йтеп куйды:

— Юк, ялгыш тү гел.

Врач һ ә м барлык комиссия членнары эшнең нә рсә дә икә ненә тө шенмичә, бу таза, яхшы җ итлеккә н, җ итез хә рә кә тчә н егеткә шиклә неп карап тордылар.

Врач сабырсызланып команда бирде:

— Чалбар балакларыгызны сызганыгыз!

Алексейның йө зе агарып китте. Ул мескен кү злә ре белә н Зинага карап куйды. Аннан ә крен генә чалбар балакларын кү тә рде. Ул комиссия алдында башын игә н, кулларын салындырган хә лдә ү зенең каеш протезларына басып тора иде.

— Нә рсә гә соң сез, атакай, безнең башны ә йлә ндерә сез? Шулкадә р вакытны алдыгыз. Аяксыз килеш авиациягә китә ргә уйламыйсыздыр ич! — диде, ниһ аять, врач.

— Мин уйламыйм: мин китә м! —диде Алексей ә крен генә, һ ә м аның чегә н кү злә ре ачу китерә торган итеп ялтырап киттелә р.

— Сез акылдан яздыгызмы ә ллә? Аяксыз килешме?

Мересьев инде кирелә нмичә, бик тыныч кына Җ авап бирде:

— Ә йе, аяксыз килеш — һ ә м очачакмын. — Ул ү зенең иске модада тегелгә н френч кесә сеннә н пө хтә итеп бө клә нгә н журнал бите чыгарды. — Кү рә сез, бу кеше бер аяксыз килеш очкан, ә нигә соң мин ике аяксыз килеш оча алмыйм?

Врач журнал битендә ге хә бә рне укыгач, очучыга гаҗ ә плә неп һ ә м ихтирам белә н карап торды.

— Лә кин бит моның ө чен бик каты кү негү кирә к: кү рә сез, ул ун ел буена кү негү лә р ясап килгә н. Башта протезларны чын аяклар шикелле хә рә кә т иттерергә ө йрә нергә кирә к бит, —диде врач йомшый тө шеп.

Алексейга кө тмә гә ндә ярдә м килде: Зиночка ү зенең кечкенә ө стә ле артыннан сикереп чыкты да кулларын гыйбадә т кылгандагы шикелле итеп кү крә генә куйды, чигә лә ренә тир тамчылары тибеп чыкканчы кызарынып, сө йли башлады:

— Иптә ш беренче ранг хә рби врач, сез аның биегә нен кү рсә гез икә н! Чын аяклы кешелә рдә н яхшырак бии! һ ич ялган тү гел менә!

— Ничек инде, бии? һ ични аң ламыйм, шайтан алгыры? — Врач иң башларын җ ыерып куйды да ягымлы гына итеп комиссия членнары белә н карашып алды.

Алексей, бик шатланыш, Зиночка биргә н фикергә ябышты.

— Сез хә зергә «ярый» дип тә, «ярамый» дип тә язмагыз. Бү ген кич белә н безгә, танцыга килегез. Ү зегез дә минем оча алачагыма ышанып китә рсез.

Мересьев ишеккә таба барганда кө згедә н комиссия членнарының ү зара, нә рсә турындадыр, җ анланып сө йлә шкә ннә рен кү рде.

Кө ндезге аш алдыннан Зиночка Алексейны ташландык паркның куе куаклары арасыннан эзлә п тапты һ ә м, ул чыгып киткә ч, комиссиянең аның турында озак сө йлә шеп утырганын ә йтте. Врач, Алексей гади егет тү гел, кем белә, бә лки ул чыннан да оча алыр, рус' кешесе кулыннан нилә р генә килми! дигә н. Бу фикергә комиссия членнарыннан берсе, авиация тарихы андый вакыйганы белми, дип каршы тө шкә н. Врач исә аң а, авиация тарихы кү п нә рсә лә рне белми иде дә, бу сугышта совет кешелә ре ө йрә ттелә р, дип җ авап биргә н.

Ү з иреклә ре белә н Хә рә кә ттә ге Армиягә китә ргә телә ү челә р арасыннан комиссия ике йө злә п кеше сайлап алды. Аларны озатыр алдындагы кичә дә биюлә р киң ә йтелгә н программа буенча уздырылды. Москвадан йө к машинасына тө ялеп хә рби оркестр килде. Тынлы музыка ө йнең рә шә ткә ле тә рә зә лә рен, ө йалларын, һ ә р җ ирне дер селкетте. Очучылар, ару-талуны белмичә, тирлә п-пешеп биеделә р. Мересьев һ аман ү зенең алтын кө дрә ле Зиночкасы белә н биеде. Менә дигә н итеп биеде алар. Мересьевның кү ң еле шат, хә рә кә тлә ре җ итез иде.

Ачык тә рә зә янында салкын сыра эчеп утырган беренче ранг хә рби врач Мировольский Мересьев белә н аның алтын чә чле кызыннан кү зен алмады. Ул — медик, алай гына да тү гел, хә рби медик иде. Хисапсыз кү п мисаллар буенча, протезның чын аяктан никадә р аерылып торганын белә иде ул.

Ә менә хә зер, ү зенең кечкенә буйлы, нә фис дамасы белә н матур итеп биеп йө ргә н бу кара тутлы, тыгыз тә нле очучыны кү зә ткә ндә, ул ә ллә бу берә р мистификация микә н дип уйланып утырды. Соң ыннан Алексей кул Чабып торган тү гә рә к уртасында «барыня»ны егетлә рчә оста итеп биегә ч, — һ ап-һ ап-һ ап! дип кычкыра-кычкыра учы белә н ботларына, яң акларына шапылдата-шапылда- та биегә ч, — һ ә м инде тә мам тирлә п-пешеп, кешелә рне этә -тө ртә килеп баскач, Мировольский ихтирам белә н аның кулын кысты. Мересьев эндә шмә де, лә кин аның врачка тө бә п караган кү злә ре ялыналар, җ авап талә п итә лә р иде.

— Минем, ү зегез белә сез, сезне турыдаи-туры частька җ ибә рергә хакым юк, — диде врач. — Лә кин мин сезнең турыда кадрлар идарә сенә язып бирермен. Мин ү зебезнең фикеребезне, ягъни, тиешенчә кү негү лә р ясаганнан соң, оча алачагыгызны ә йтеп язармын. Кыскасы, мине ү зегезне яклап кул кү тә рү че дип санагыз.

Мировольский залдан санаторий начальнигы белә н култыклашып чыкты. Начальник та шулай ук тә җ рибә ле хә рби врач иде. Алар икесе дә Мерёсьевка тә мам хә йран калганнар, аның шулай оста биюенә сокланганнар иде. Алар йокларга ятар алдыннан, папирос тарта-тарта, совет кешесенең, чынлап торып керешсә, ә ллә нилә р эшли алуы турында озак сө йлә шеп утырдылар...

Аста ә ле һ аман да музыка яң гырый, тә рә зә лә рдә н җ иргә тө шкә н утның дү рткел яктылыгында биючелә рнең кү лә гә лә ре йө ри иде. Бу вакытта инде Мересьев югарыда, ныклап биклә нгә н ванна бү лмә сендә, иренен канатканчы тешлә п, аякларын салкын суга тыгып утыра иде.

Җ итез хә рә кә т итеп ярсып биегә ндә протезлары кырган тирә н яралар, зә ң гә рлә неп торган канлы сө яллә рне суда җ ебеткә ндә ул аң ын җ уярга җ итеп сызланды.

Ә инде бер сә гатьтә н соң майор Стручков кергә ндә, Мересьев юынган, агарып киткә н һ ә м кө зге алдында ү зенең дулкынланып торган юеш чә члә рен тарап тора иде.

— Анда сине Зиночка эзли, киткә нче ү зе белә н йө реп керер идең, кызганыч бит кызый.

Мересьев Стручковка ялына башлады:

— Ә йдә, Павел Иванович, бергә лә шеп йө реп килик. Ә йдә инде!..

Мересьев ү зен шулкадә р тырышып биергә ө ирә ткә ң чибә р һ ә м мә зә к кыз белә н ялгыз калу турында уйлаганда. ничектер, уң айсызлана иде. Олядан хат алганнан бирле бу кыз белә н очрашу аң ар ә ллә ничек аеруча авыр була башлады. Шуң а кү рә ул хә зер дә ү зе белә н Струч- ковны ө стерә де, һ ә м, ниһ аять, Стручков мыгырдый-мы- гырдый фуражкасын кулына алды.

Зиночка балконда кө теп тора иде. Кулында бө тенлә й йолкынып беткә н чә чә клә р Җ ә йлә ме иде аның. Идә н ө згә лә нгә н чә чә клә р, туракланган яфраклар белә н кү мелгә н иде. Зиночка Алексейның аяк тавышын ишетү гә бө тен • гә ү дә се белә н алга омтылды, ә аның ялгыз тү гел икә нлеген кү ргә ч, башы тү бә н салынды, гә ү дә се бө решеп килде.

Алексей гамьсез генә итеп тә къдим ясады:

— Ә йдә гез, урман белә н саубуллашып кайтабыз!

Алар култыклаштылар да карт юкә лә р аллеясы буйлап тын гына китеп бардылар. Аларның аяк асларында, аксыл ай яктысында коенган җ ирдә, кү мердә й кара кү лә гә лә р селкенде, анда-санда, алтын акчалар шикелле, кө зге яфраклар ялтырап калды. Аллея бетте. Алексейлар парктан чыктылар да саргайган, дымлы чирә м ө стеннә н кү лгә таба юнә лделә р. Уйсу җ иргә сарык тиресе шикелле бө дрә лә неп торган томан җ ә елгә н иде. Томан җ иргә сарылып, кешенең, биле тиң ентен генә ага һ ә м салкын ай яктысында серле балкый, һ ава дымлы, аң ар тук кө з исе сең гә н. Ә йтерсең лә, бу томан кү ленең салкын һ ә м җ ылы агымнары бар, һ ава ә ле җ илә слә неп, хә тта салкынаеп ң итә, ә ле' җ ылың а һ ә м бө ркү лә нә иде...

Кыз кечкенә кө чле кулы белә н Алексейның терсә генә бик ныклап сыенып барды, Алексей, уң айсызланып, сагышлы итеп ә йтеп куйды:

Без великаннарга охшыйбыз, гү я болытлар ө стеннә н барабыз, шулай бит?

Ниндидер кү ң елсез хыялларга чумып барган Стручков аң ар мыгырдап кына җ авап бирде:

Юк, без юлә рлә ргә охшыйбыз. Менә аякларыбыз чыланыр да, юлга чыкканда гына салкын тияр, — диде.

Алексей кө леп:

— Ә минем аякларым чыланмый да, туң мый да. Минем эшем сезнекенә караганда яхшырак, — диде.

Зиночка очучыларны томан астында калган кү лгә таба сө йрә де.

— Ә йдә гез, ә йдә. Анда хә зер бик яхшы булырга тиеш.

Алар чак кына суга барып кермә делә р. Мамыктай кү переп торган томан аша бө тенлә й аяк астында гына су кү ренү гә, кинә т аптырап туктап калдылар. Басма да якын, иде, ә басма янында тонык кына булып, җ иң ел кө ймә нең кара силуэты кү ренде. Зиночка томан эченә кереп югалды һ ә м тиз генә ишкә клә р алып килде. Ишкә к чө йлә рен куйдылар. Алексей ишә ргә утырды. Зина белә н майор койрык скамьясына утырдылар. Кө ймә тын су ө стеннә н’ ә крен генә йө зә башлады, ул ә ле томан эченә чумды, ә ле аннан калкып чыкты: кү лнең томан капламаган, кара кө згесендә айның кө меш нурлары чагыла иде. Кө ймә дә гелә р һ ә ркайсы ү з уе белә н мә шгуль иде. Тө н тын, ишкә к Чә чрә ткә н су тамчылары терекө мештә й сибелә лә р һ ә м,, терекө меш кебек ү к авыр булып кү ренә лә р. Ишкә к чө йлә ре саң гырау гына шыгырдый, кайдадыр тартар кычкыра, еракта, бик еракта ачынып кычкырган мә че башлы ябалак тавышы ишетелеп китә.

Якында гына сугыш бара дип бер дә ә йтмә ссең... — диде Зиночка ә крен генә. — Миң а хат язарсызмы соң, иптә шлә р? Мә сә лә н, менә сез, Алексей Петрович, ә з генә булса да язарсызмы? Телисезме, мин сезгә ү земнең адресым язылган открыткалар бирә м? Исә н, сау, сә лам җ ибә рә м дип язарсыз да почта ящигына салырсыз. Ярыймы?..

— Юк, туганнар, сез белсә гез иде, мин никадә р шатланып иитә м! Шайтан алсын! . Җ итә р, эшкә тотынырга, эшкә! — дип кычкырды Стручков.

Тагын барысы да тынып калдылар. Вак, иркә дулкын- 238

нар кө ймә тө бенә бә релеп сө йлә шә лә р, кө ймә нең очлы борыны белә н ике якка аерылып барган су кө чле чылтырый, койрыкта тыгыз тү гә рә клә р бө терелеп кала. Томан тарала инде. Ай шә ү лә се, тирбә леп торган алтын багана булып, су читеннә н кө ймә гә кадә р сузылды, еракта тө нбоек, лалә чә чә клә ре җ емелдә шә лә р.

— Ә йдә гез, җ ырлыйк, — диде Зиночка һ ә м, җ авап биргә нне кө тмичә, милә ш турындагы җ ырны башлап җ ибә рде.

Ул җ ырның беренче куплетын моң лы итеп ялгызы җ ырлап чыкты. Аннан кызга ү зенең тирә н, кө чле баритон тавышы белә н майор Стручков кушылды. Аның элек бер- • вакытта да җ ырлаганы юк иде', һ ә м-Алексей хә тта майорны шундый мө лаем, бархаттай йомшак тавышлы итеп кү з алдына да китерә алмый иде. Менә уйчан, дә ртле җ ыр тигез су ө стендә киң җ ә елеп акты. Ике саф тавыш, ир һ ә м кыз тавышы, бер-берсенә куә т биреп моң айды. Алексей ү з бү лмә сенең тә рә зә каршында ү сеп утырган бердә нбер тә лгә шле нечкә милә ш агачын хә терлә де. Җ ир асты авылындагы чибә р Варя кү з алдына килде. Аннан барысы да югалды: кү л дә, сихри ай яктысы да, кө ймә дә, җ ырчылар да. Ул кө меш томан эчендә Камышин кызын кү рде. Лә кин бу — кырда, чә чә клә р арасына утырып рә семгә тө шкә н Оля тү гел, ә ниндидер яң а, ят, таныш булмаган, талчыккан, арыган, бите кояшта янып тимгеллә неп беткә н, иреннә ре ярылган бү тә н бер кыз иде. Аның ө стендә майланып каткан гимнастерка, кулларында кө рә к, ү зе, кайдадыр, Сталинград тирә сендә ге далада иде.

Алексей ишкә клә рен ташлады. Алар җ ырның соң гы куплетын бергә лә п оста гына җ ырлап чыктылар.

Бик иртә иде ә ле, санаторий ишек алдыннан, бер-бер артлы тезелеп, хә рби автобуслар чыга башладылар. Бер автобусның баскычына утырган майор Стручков капка тө бендә ү к ү зенең яраткан җ ырын — милә ш турындагы җ ырны — башлап җ ибә рде. Җ ыр башка машиналарга да кү чте. Саубуллашулар, хә ерле юл телә ү лә р, Бурназян- ның шаян сү злә ре, Зинаның автобус тә рә зә сенә килеп Алексейга нә рсә дер кычкыруы — барысы да, барысы да шушы, кү п еллар буена онытылып торганнан соң, Бө ек

Ватан сугышы кө ннә рендә яң адан туган һ ә м кешелә рнең йө рә клә ренә кереп утырган борынгы җ ырның гади һ ә м тирә н мә гънә ле сү злә ре белә н томаланып калдылар.

Автобуслар бу кө йнең бердә м, куе аккордларын ү злә ре белә н алып киттелә р. Җ ыр тә мамлангач, пассажирлар тынып калдылар. Тә рә зә лә рдә н беренче заводлар, башкала тирә сендә ге бистә лә р кү ренә башлаганчы, һ ичкем бер сү з эндә шмә де.

Китель тө ймә лә рен ычкындырып, баскычта утырып килү че майор Стручков, елмаеп, Москва тирә сендә ге кү ренешлә ргә карап бара. Аң а кү ң елле. Бу мә ң гелек хә рби сә яхә тче кү ченеп йө рү дә н ямь таба, рә хә тлек тоя; менә аны хә зер ниндидер, ә легә аның ө чен билгесез булган очучылар частена җ ибә рделә р, лә кин ул барыбер ү з ө енә кайтып барган кеше кебек тыныч. Ә Мересьев тынычсыз иде. Ул иң читене алда икә нен сизә, һ ә м, кем белә, аң а бу яң а киртә лә рне ү тү е мө мкин булырмы-юкмы.

Мересьев автобустан тө шкә ч, һ ич кая кермичә, хә тта кунар урын турында да кайгыртып тормыйча, Миро- вольский янына китте. Биредә аны беренче кү ң елсезлек каршы алды. Аң ар карата яхшы телә кле Мировольский ашыгыч командировкага очып киткә н һ ә м тиз генә кайтмаячак икә н. Алексейга рапортны гомуми тә ртиптә бирергә тә къдим иттелә р. Мересьев шунда ук< коридор- дагы тә рә зә тө бенә утырды да рапорт язды. Ул аны талчыккан кү зле, кечкенә һ ә м ябык интендант хезмә тлә ре командирына бирде. Командир кулыннан килгә ннең барысын да эшлә ргә вә гъдә итте һ ә м Мересьевка бер-ике кө ннә н керергә кушты. Мересьевның ялыну-ялварулары, хә тта янаулары бушка китте. Интендант, кечкенә арык кулларын кү крә генә кысып, гомуми тә ртипнең шундый икә нлеге һ ә м ү зенең бу тә ртипне бозарлык кө че булмавы турында сө йлә де. Интендантның очучыга ярдә м итә рлек кө че чыннан да булмагандыр, кү рә сең, Мересьев кулын селтә де дә чыгып китте.

⇐ Предыдущая 18 19 20 21 222324 25 26 27 Следующая ⇒