ЭЧТӘЛЕК 19 страница

— Браво, тү шшуар! Ә ни ө чен бер ялгызың? Ни ө чен сестра белә н, санитар белә н тү гел? Ай, бу кешенең тә кә бберлеге... Я, ярый, берни тү гел, һ ә рбер эштә беренче адым ә һ ә миятле, хә зер инде син иң кыенын эшлә гә нсең.

Соң гы вакытларда Василий Васильевичны бик югары бер медицина учреждениесенең начальнигы итеп кү тә ргә ннә р иде. Эше бик зур һ ә м аның бик кү п вакытын ала иде. Шул сә бә пле госпиталь белә н саубуллашырга туры килде аң а. Лә кин бу карт профессор, элекке кебек ү к, госпитальнең шефы булып исә плә нә һ ә м, хә зер инде биредә бү тә ннә р хуҗ а булсалар да, вакыт тапкан араларда һ ә р кө н палаталарга килеп чыга, обход ясый, консультациялә р бирә иде. Тик инде ул, улы ү лгә ннә н соң, элекке кебек кү ң елле, шат тү гел һ ә м эшлекле мы- гырдаучан гадә тен дә онытып бара иде. Хә зер беркемгә дә кычкырмый, тупас сү злә р дә кулланмый. Якын таныш- белешлә ре аның бу ү згә решендә тиз якынаеп килә торган картаю билгелә рен кү рә лә р иде.

— Я, Мересьев, ә йдә гез, бергә лә п ө йрә ник. Ә сез ү з юлыгызда булыгыз, цирк тү гел бу, бернә рсә дә карап торасы юк биредә, — диде ул тирә -юньдә гелә ргә. Шуннан соң, ү зе белә н бергә ияреп йө ргә н медперсоналга борылып, коры гына: — ә сез обходны миннә н башка гына тә мамлагыз, — диде. — Я ә ле, кү гә рченем, кузгал, бер... Тотыныгыз, миң а тотыныгыз сез, нә рсә тартынып торырга! Тотыныгыз, мин генерал бит, мин ә йткә нне тың ларга кирә к. Я, ике, менә шулай. Хә зер уң аякка. Яхшы. Сул аяк белә н. Менә шә п!

Атаклы медик, ә йтерсең, кешене йө рергә ө йрә тү е, белә н искиткеч мө һ им медицина тә җ рибә се ясагандай шатланып, кулларын угалый башлады. Аның характеры шундый иде: нә рсә гә генә тотынмасын — бө тенлә й мавыгып китә һ ә м шуң а ү зенең зур- энергияле бө тен җ анын бирә торган иде ул. Мересьевны ул палата буйлап йө рергә мә җ бү р итте. Алексей, бө тенлә й йончыган, хә лдә н тайган килеш урындыкка килеп аугач, профессор да ү з урындыгы белә н аның янына килеп утырды.

Я, ә очу ничек, булдырып булырмы? Шулай шул. лә зер, атакай, сугышы шундый, кулы ө зелгә н кешелә р дә ротаны атакага алып баралар, ү лә рлек дә рә җ ә дә яраланганнар да пулеметтан тырылдаттыралар, дошман дотларын ә нә ү з кү крә клә ре белә н каплыйлар... Тик менә ү лгә ннә р генә сугышмыйлар, — дип карт тирә н сулап алды һ ә м чырае сү рә нлә неп китте. — Хә ер, алар да сугышалар — ү злә ренең даннары белә н. Ә йе... Я башлыйк, егет кеше. ’

Икенче рейстан соң Мересьев ял итә ргә туктагач профессор, Гвоздев койкасына кү рсә теп: '

— Ә бу танкист ничек? Терелдеме? Сә ламә тлә неп. чыктымы? —дип сорады.

Мересьев аның тә мам сә ламә тлә нгә нен, яң адан сугышырга киткә нен, тик аның бите, аеруча ияк тирә лә ре, янудан, һ ич тә тө зә лмә слек гарип булып калганлыгын ә йтте.

Хат та алдың мыни? Кызлар яратмаудан кү ң елсезлә нергә дә ө лгергә нмени? Языгыз ү зенә: сакал-мыек ү стереп җ ибә рсен. Чынлап ә йтә м. Шулай эшлә сә, ө стә венә оригинальлек белә н дан казаныр ә ле, андый ’ егетлә рне кызлар яратучан булалар!

Палатага тыны беткә н сестра килеп керде һ ә м, Совнаркомнан шалтыраталар, диде. Василий Васильевич урыныннан авыр гына кү тә релде. Тиресе касмакланган, кү м-кү мгә к булып торган куллары белә н тезлә ренә таянып торуыннан да, аркасын нинди кыенлык белә н турайтуыннан да соң гы атналарда аның бирешкә нлеге сизелеп тора иде. Ишеккә барып җ иткә ч, ул ә йлә неп карады да кү ң елле итеп, Мересьевка кычкырды:

Чыннан да, сез аң а, кем соң ә ле, теге танкист дусыгызга языгыз, профессор сакал-мыек ү стерергә кушты, диегез. Сыналган дә ва бу! Хатын-кызлар арасында бик зур уң ыш казаначак?!

Ә кич белә н клиниканың бер карт хезмә тчесе Мересьевка таяк китереп бирде. Кара агачтан ясалган, фил сө ягеннә н эшлә нгә н бик уң ай тоткалы һ ә м аң а ниндидер монограммалар язылган, борынгыдан калган гү зә л бер таяк иде бу. ^н

Профессордан, Василий Васильевичтан, ул ү з таягын сезгә бү лә к итеп җ ибә рде. Сезгә шушы таяк белә н йө рергә кушты ул.

Җ ә йге бу кичтә госпитальдә кү ң елсез иде. пә м менә кырык икенче палатага экскурсиялә р башланды. Уң дагы, сулдагы кү рше палаталардан, хә тта югары каттан да, профессор бү лә ген карарга килделә р. Таяк, чыннан да, бик яхшы иде.

Фронтларда давыл алдындагы тынлык озакка сузылды. Совет Информбюросы сводкаларында җ ирле ә һ ә миятле булган сугышлар һ ә м разведчикларның эзлә нү лә ре турында гына ә йтелә иде. Госпитальдә ге яралыларның саны кимегә ннә н-кими барды һ ә м начальство кырык икенче палатаны бө тенлә й диярлек бушатты, анда хә зер ике генә койка: уң якта Мересьев койкасы һ ә м сул якта, урамга караган тә рә зә янында, майор Стручков койкасы гына калды.

Разведчикларның эзлә нү лә ре! Сугыш мә сьә лә сендә тә җ рибә ле Мересьев һ ә м Стручков моны яхшы белә лә р: бу пауза никадә р зур булса, бу киеренке тынлык никадә р озакка сузылса, алдагы давыл шулкадә р нык һ ә м кө чле булачак.

Бервакытны сводкада шундый бер белдерү кү згә чагылып китте: кайдадыр, фронтның кө ньяк участокларыннан берсендә, Советлар Союзы Герое снайпер Степан Ивушкин егерме биш немецны ү тергә н һ ә м, шуның белә н узе ү тергә н дошманнар санының гомуми исә бен ике'йө згә җ иткергә н. Менә Гвоздевтан хат килеп тө ште. Ул ә лбә ттә, ү зенең кайда икә нлеген дә, нә рсә эшлә ве турында да язмаган, лә кин ү зенең элекке командиры булган Павел Алексеевич Ротмистров хуҗ алыгына яң адан элә гү ен, ү з тормышыннан бик канә гать икә нен ә йткә н Хә зер бездә татлы чия бик кү п, барыбыз да туйганчы ашыйбыз, дип язган һ ә м, бу хатны алгач та, Алексейдан Анютага бер-ике сү з язып җ ибә рү не ү тенгә н. Гвоздев ү зе дә аң а хатлар яза икә н, лә кин кем белә: ул хатлар Аню- тага барып җ итә ме-юкмы, чө нки алар һ ә рвакыт марш- ларда булалар, тору урыннары гел алмашынып тора.

Давылның кайдадыр кө ньякта башланып китә чә ге, хә рби кеше ө чен, хә тта шушы ике кечкенә хә бә рдә н дә ачык кү ренеп тора иде. Алексей, ә лбә ттә, Анютага да хат

язды, Гвоздевка да сакал турында профессор киң ә шен язып җ ибә рде, лә кин Гвоздевның хә зер каты сугышлар алдындагы хә рби ашкыну белә н яшә вен, мондый ашкыну сугышчы ө чен авыр да һ ә м бер ү к вакытта кадерле дә булуын һ ә м хә зер Гвоздевның сакал турында да, ә бә лки, Анюта турында да уйлап торырга вакыты булмавын ул яхшы белә иде.

Кырык икенче палатада тагын бер шатлыклы вакыйга булды. Газеталарда майор Павел Иванович Стручковка Советлар Союзы Герое исеме бирелү турында указ игълан, ителде. . Лә кин бу зур шатлык та майорның кә ефен озак вакытка кү тә рә алмады. Ул һ аман да караң гы чырайлы булып килде. Аны каһ ә р тө шкә н «тез капкачлары» аркасында шушындый кызу кө ннә рдә тик ятарга мә җ бү р булу изә иде. Аның эч пошуының икенче бер сә бә бе дә бар иде, ә лбә ттә. Лә кин ул моны бик нык яшерә. Кө ннә рнең берендә ул сә бә п, бө тенлә й кө тмә стә н, Алексейга билгеле булды.

Мересьев бу кө ннә рдә, ү зенең барлык ихтыяр кө че белә н бер максатка — йө рергә ө йрә нү гә омтылган вакытта, тирә -ягында булып торган нә рсә лә ргә бө тенлә й игътибар итми иде диярлек. Ул ү зенең кө нен нык график белә н ү ткә рә. Протезларын киеп, кө ненә ө ч сә гать — иртә н, тө ш вакытында һ ә м кич белә н берә р сә гать коридорда йө ри. Кү к халат кигә н бу кешенең бертуктаусыз, сә гать маятнигыдай тө гә ллек белә н, палата ишеклә ре алдыннан селкенеп ү тү е, киң коридор буйлап гел яң гырап торган протезларның эчпошыргыч шыгырдавы башта авыруларның ачуын китерә иде. Соң ыннан алар моң а шулчаклы кү негеп киттелә р, тә ү лекнең билгеле сә гатьлә рен маятник кебек чайкалып йө ргә н бу кешедә н башка кү з алларына да китерә алмый башладылар һ ә м, бервакытны Мересьев грипп белә н авырып калгач, аяксыз лейтенантка нә рсә булганын белү . ө чен, кырык икенче палатага барлык кү рше палаталардан вә киллә р килде.

Алексей иртә белә н зарядка ясый, аннары урындыкка утырып, аякларын самолет белә н идарә итү гә кү нектерә. Кайчакларда ул шулай миң герә гә нче шө гыльлә нә, колаклары шаулый башлый, кү з алдында ә ллә нинди яшел тү гә рә клә р кү ренә һ ә м аяк астында идә н чайкала шикелле тоела иде. Шундый вакытларда ул юыну бү лмә сенә бара, башын чылата һ ә м, йө рү, гимнастика сә гать-

лә рен ә рә м итмим дип, ә йбә тлә п хә л җ ыю ө чен, койкасына кайтып ята иде.

Бу юлы ул, башы ә йлә нгә нче йө ргә ннә н соң, ү з ал дында һ ичбер нә рсә кү рмичә, ишекне куллары белә н капшап ачты да ә крен генә койкасына барып җ итте һ ә м сузылып ятты.

Палатада Клавдия Михайловна белә н майор Стручков сө йлә шә иде. Клавдия Михайловна, бераз мыскыллап, тыныч кына, ә майор Стручков ү пкә лә п һ ә м дулкынланып сө йли. Алар икесе дә сө йлә шү белә н шулкадә р мавыкканнар иде, хә тта Мересьевның килеп кергә нен дә сизмә делә р.

— Сез аң лагыз мине, мин чынлап сө йлим, сезгә аң лашыламы бу? Сез хатын-кызмы, тү гелме?

— Хатын-кыз, ә лбә ттә, лә кин мин боларның берсен дә аң ламыйм һ ә м бу темага сез җ итди сө йлә шә алмыйсыз. Сезнең җ итдилегегезнең кирә ге дә юк миң а.

Стручков чыгырыннан чыгып ачуланды. Ә шә ке, сү генү сү злә ре ә йткә ндә й, ул бө тен палатаны яң гыратып, кычкырып җ ибә рде:

— Соң мин сезне сө ям бит, шайтан алгыры! Моны кү рмә ү ө чен хатын-кыз тү гел, ә усак бү кә не булырга кирә к! Я, йө рә гегезгә барып җ иттеме? — диде һ ә м читкә борылып, бармаклары белә н тә рә зә гә чиертә башлады.

Клавдия Михайловна, урыныннан торып, тә җ рибә ле медсестраларда гына була торган сак адымнар белә н тавышсыз гына атлап, ә крен генә ишеккә таба китте.

— Туктагыз, кая киттегез? Я, сез миң а ни дип җ авап бирә сез?

— Биредә ул турыда сө йлә шергә вакыты да, урыны да тү гел. Мин хезмә ттә.

— Сез нә рсә болгатасыз, нигә сез минем җ илегемне суырасыз? Җ авап бирегез, — диде майор, аның тавышында тирә н сагыш ишетелде.

Клавдия Михайловна ачык ишек алдында тукталып калды. Аның зифа буе караң гы коридор фонында бик ачык һ ә м тагын да матуррак булып кү ренде. Сабыр холыклы һ ә м инде яшь булмаган бу сестраның шулчаклы хатын-кызларча кө чле һ ә м кү ң елне ү зенә җ ә леп итү чә н булуын Мересьев моң а кадә р кү з алдына да китерә алмаган иде. Ул, башын чак кына арткарак чө еп, пьедесталда басып торган тө сле, майорга карап тора иде.

А-28. Чын кеше — 13.

— Ярый, мин сезгә җ авап бирә м. Мин сезне яратмыйм һ ә м беркайчан да ярата алмаган булыр идем.

Ул чыгып китте. Майор кроватена ташланды һ ә м башын мендә р астына тыкты. Стручковның соң гы кө ннә рдә ге тө рле ә кә мә тлә ре, палатага сестра килеп кергә н вакытларда аның кабынып китү е, ярсулы, шат кү ң елле- лектә н бик тиз котырынкы ачулы кешегә ә верелү е —барысы да аң лашылды.

Стручков чыннан да эчке газап кичерә иде бугай. Алексей аны кызгана башлады һ ә м шул ук вакытта ул бик канә гать тә иде. Майор урыныннан торгач, Мересьев шаяртмыйча тү зә алмады:

Я, иптә ш майор, тө керергә рө хсә т итә сезме?

Ә гә р ул шунда нә рсә буласын алдан белгә н булса, бу сү злә рне аң а һ ичкайчан, хә тта шаяртып та ә йтмә гә н булыр иде. Майор аның койкасына таба ыргылып, ниндидер ө метсез тавыш белә н кычкырына башлады:

— Тө кер! Я, тө кер -битемә — син хаклы. Тө керергә хакың бар синең. Тө кермисең ме?.. Хә зер миң а нә рсә эшлә ргә икә н инде, ә? Я, нә рсә эшлим, ө йрә т, ә йт миң а — син барысын да ишетеп тордың бит...

Ул койкасына утырды да башын йодрыклары белә н кысып чайкала башлады:

— Җ иң елчә мавыгу дип уйлыйсың дыр ә ле син. Җ и- ң елчә! Мйн бит чынлап сө йлим, мин аң а, юлә ргә тә къдим ясадым!

Кич белә н Клавдия Михайловна, дарулар кү тә реп, палатага килеп керде. Ул һ ә рвакыттагыча тыныч, ягымлы һ ә м сабыр иде. Ул, ү зенең бө тен барлыгы белә н, тирә -як- ка тынычлык таратып торгандай булып кү ренде. Майорга да елмайды, лә кин ул аң а ничектер гаҗ ә плә небрә к һ ә м куркыбрак карап ала иде. Стручков, ачудан тырнакларын чә йнә п, тә рә зә алдында утыра иде. Ул, Клавдия Михайловна бү лмә дә н чыгып киткә ндә, аның артыннан ачуланып һ ә м сокланып карап калды.

«Совет фә рештә се»... Нинди юлә ре аң а шундый исем биргә н? Халат кигә н шайтан бит ул!

Канцеляриядә эшлә ү че олы яшьтә ге, ябык гә ү дә ле сестра кереп:

Алексей Мересьев йө ри торган авырумы? — дип сорады.

— йө гереп йө ри торган, — дип мыгырдап алды Стручков.

— Мин бирегә шаяртырга дип килмә дем, — диде җ итди тавыш белә н сестра. — Ө лкә н лейтенант Алексей Мересьевны телефонга чакыралар.

— Кыз кешеме? —дип җ анланып китте майор һ ә м ачулы сестрага кү зен кысып куйды.

— Мин аның паспортын карамадым, — диде сестра, шулай ук ачулы черелдә п, һ ә м, горур, спай атлап, палатадан чыгып китте. •

Мересьев койкасыннан сикереп торды. Таягы белә н идә нгә шатлыклы бә рә -бә рә, сестраны да узып, чын-чын- лап коридор буйлап йө герә иде ул. Алексей бер айдан бирле инде Олядан җ авап кө тә иде. Кинә т аның башында мә гънә сез бер уй чагылып китте: ә гә р ул Оля булып чыкса? Лә кин моның булуы мө мкин тү гел: шушындый вакытта Сталинград яныннан ничек итеп Москвага килә - алсын ул! Аннары, аның биредә, госпитальдә икә нен ул каян белсен? Ул бит аң а, тыл оешмасында эшлим, дип, Москвада да тү гел, ә бистә дә, дип язган иде. Лә кин бу минутта Мересьев могҗ изага ышанырлык хә лдә иде һ ә м ул, ү зе дә сизмичә, йө герә -йө герә китте. Протезлар белә н, таягына сирә к кенә таянып, чайкала-чайкала, беренче тапкыр чынлап йө герде ул. Протезлар коридорны яң гыратып шыгырдадылар.

Телефон трубкасыннан ягымлы, матур, лә кин бө тенлә й таныш булмаган кү крә к тавышы ишетелде. ^«Кырык икенче палатада торучы ө лкә н лейтенант Алексей Петрович Мересьев сез буласызмы? »—дип сорадылар. Ул, бу сорауда ү зе ө чен ниндидер кимсетелү сизгә ндә й, трубкага:

_ ә й_е| _ дип, кискен һ ә м ачулы тавыш белә н, кычкырып җ ибә рде.

Трубкадан килә торган ягымлы тавыш бер генә минутка тынып, киселеп калды. Соң ыннан тынычсызлавы ө чен салкын гына гафу ү тенде.

— Сезнең белә н Анна Грибова сө йлә шә. Сезнең дусыгыз лейтенант Гвоздевның танышы булам мин. Сез мине белмисез, ә лбә ттә, — диде кыз. Бу сү злә рне ул ничектер кө чә неп ә йтте, дорфа тон белә н җ авап бирү гә ү пкә лә гә нлеге бик ачык сизелеп тора иде.

Лә кин Мересьев, ике кулы белә н дә трубкага ябышып, инде бө тен кө чкә кычкыра башлады:

Сез Анютамыни? Теге, шул кызмы? Юк, мин сезне бик яхшы белә м, бик яхшы белә м! Гриша миң а...

— Кайда ул хә зер, аның . хә ле ничек? Ул бездә н ки-_;

нот, кө тмә стә н китеп барды. Тревога булгач та, мин бү лмә дә н чыгып киткә н идем. Мин санпостта эшлим. Кайтып керсә м, бү лмә дә беркем дә юк, язу да, адрес та калдырмаган. Мин һ ичбер нә рсә аң ламыйм, кайда ул, нигә юкка чыкты, аң а нә рсә булган?.. Алеша, кадерлем, болай ә йтү емә сез мине гафу итегез, мин дә сезне яхшы белә м бит. Мин бик борчылам, кайда ул хә зер, нигә ул шулай кинә ттә н...

Алексейның җ аны- рә хә тлә неп, җ ылынып китте. Дусы ө чен шатланды ул. Димә к, ул, тиле нә рсә, ялгышкан, саклык кү рсә тү дә арттырып җ ибә ргә н. Менә, чыннан да, Карамазовлар токымы. Димә к, сугышчының гариплеге чын кызларны куркытмый икә н. Димә к, ул да, ә йе, Мересьев ү зе дә, нә къ менә аны шушылай борчылып эзлә я- лә клә ренә ышана ала! Бу кү ң елле уйлар, трубкага кычкырып сө йлә шкә н арада, аның башыннан электр тогы тизлегендә ү теп киттелә р.

— Анюта! Бары да ал да гө л, Анюта! Аң лашылмау гына килеп чыккан. Ул сау-сә ламә т һ ә м сугышып йө ри. Ә йе, ә йе! Полевая почта 42531-В. Ул хә зер сакал ү стерә, Анюта, валлаһ и, бик матур сакал, теге... теге... кемнә р ә ле... партизаннар сакалы тө сле, ә йе. Аң а сакал бик килешә.

Гришаның сакал ү стерү е Анютага ошап җ итмә де. Сакалны уЛ кирә кмә с нә рсә дип тапты. Тагын да шатлана тө шкә н Мересьев, алай булгач, Гриша ул шайтан алгыры сакалны, гә рчә ү зен бик матурлап торса да, бер селтә нү дә кырыр да ташлар, диде.

Кыскасы, сө йлә шә торгач, телефон трубкасын элеп куйганда алар бик дуслар иде инде, һ ә м Мересьев, госпитальдә н чыгар алдыннан аң а, ә лбә ттә, шалтыратырга сү з бирде. Палатага кайтышлый Алексей ү зенең телефонга йө гереп барганлыгын хә терлә де. Кайтканда да йө герергә телә гә н иде — барып чыкмады. Протезның идә нгә кискен бә релү еннә н бө тен тә н сыкрап авырта иде. Ярый, берни тү гел, бү ген булмаса — иртә гә, иртә гә булмаса —берсекө нгә ул йө гереп йө ри алачак, шайтан алгыры! Бө тенесе дә яхшы булыр! Ул ү зенең яң адаң йө герә дә, оча да, сугыша да алачагына шиклә нми иде инде, ул, вә гъдә бирү лә рне яратканга кү рә, бу юлы да, һ авада беренче сугышудан соң, бер немец самолетын бә реп тө шергә ч тә, бө тенесе турында Оляга язарга вә гъдә бирде. Ә йдә, ни булса да булсын.

Ө ченче

кисә к

1942 нче елның җ ә й урталары иде. Москвадагы бер госпитальнең авыр имә н ишегеннә н, нык кара агач таякка таянып, тә бә нә к буйлы, киң җ илкә ле бер яшь кеше килеп чыкты. Аның ө стендә хә рби очучылар френче һ ә м формалы чалбар, ә зә ң гә р петлицаларында ө лкә н лейтенантлар билгесе — ө чә р кубик иде. Ө лкә н лейтенантны ак халатлы бер хатын-кыз озата чыкты. Аның башында, беренче бө тендө нья сугышында шә фкать туташлары бә йлә п йө ргә н яулык шикелле, кызыл тә реле ак яулык иде. Бу аның чибә р, ягымлы йө зенә берникадә р тантаналы тө с биреп тора иде. Алар ишек тө бендә туктап калдылар. Очучы ү зенең таушалып, уң ып беткйн пилоткасын салды да, сестраның кулын уң айсызланып кына иреннә ренә китерде, ә сестра аның башын куллары белә н тотып, маң гаеннан ү пте. Аннан ө лкә н лейтенант баскычтан тиз-тиз тө ште дә, елга яры буйлап, асфальт юлдан җ иң ел генә чайка- ла-чайкала китеп барды.

Зә ң гә р, сары, кө рә н пижама кигә н яралылар госпиталь тә рә зә лә реннә н аң ар кул изә п, култык таякларын селкеп калдылар, нә рсә дер кычкырдылар, ниндидер киң ә шлә р бирделә р. Ө лкә н лейтенант та аларга кул изә де. Лә кин аның бу зур соры йорт яныннан мө мкин кадә р тизрә к китә се килгә не кү ренеп тора, ул ү зенең дулкынлануын яшерү ө чен йө зен тә рә зә лә рдә н читкә бора иде., Ул таягына җ иң елчә таянып, ә ллә ничек сә ер басып тиз-тиз атлый, һ ә р адымында аның гә ү дә се селкенеп-селкенеп китә иде. Шулай да, ә гә р баскан саен ә крен генә шыгырдау ишетелмә сә, бу тө з гә ү дә ле, нык тә нле кешенең аяклары киселгә н дигә н уй берә ү нең дә башына килмә с иде.

Алексей Мересьевны госпитальдә н соң, сә ламә тлә неп җ итү ө чен, Хә рби-Һ ава кө члә ренең Москва янындагы са- наторийсына җ ибә рделә р. Майор Стручков та шунда китә ргә тиеш иде. Аларны алырга санаторийдан машина җ ибә рергә булдылар. Лә кин Мересьев госпиталь башлыкларын, Москвада туганнарым бар, дип ышандырды, аларны кү рмичә китә алмыйм, диде. Ү зенең солдат капчыгын Стручковка калдырды да җ ә яү лә п китеп барды. Санаторийга кич белә н электричкага утырып барып җ итә ргә вә гъдә итте.

Мересьевның Москвада бер туганы да юк иде. Лә кин аның башкаланы бик тә кү рә се килде. Ялгыз, кеше ярдә -. - меннә н башка, йө рү дә ү зенең кө чен сынап карыйсы, ү зенә бернинди мө нә сә бә те булмаган кешелә р арасында’ бә ре- леп-сугылып йө рисе килде. Ул Анютага шалтыратты һ ә м, ә гә р Анюта вакыт тапса, аны сә гать уникелә рдә ү зе белә н кү решергә чакырды. Кайда? Я ә йт инде, кайда? Ә йдә, Пушкин һ ә йкә ле янында булсын... һ ә м менә ул хә зер, вак шадралары кояшта җ емелдә гә н, ярларына гранит тү шә лгә н мә һ абә т елга буйлап, бер ялгызы Пушкин һ ә йкә ленә таба китеп барды. Ниндидер таныш, тә мле ис аң кып торган җ ә йге җ ылы һ аваны бө тен кү крә ге белә н комсызланып сулый-сулый бара ул.

—.. - Нинди рә хә т гирә -якта!

Очраган бер хатын-кыз аң ар матур булып кү ренде агачларның нә фис яшеллеклә ренә карап исе китте. Һ ава шундый саф иде, „ исерткеч эчкә ндә ге шикелле башны, ә йлә ндерде, шундый ү тә кү ренмә ле иде, ә йберлә рне якынайтып кү рсә тте, Кремльнең киртлә ч стеналарына, Иван Великий гө мбә зенә, кү пернең елга ө стендә асылынып торган бик зур сө зә к аркасына ныклабрак сузылсаң, буең җ итә р тө сле булып кү ренде. Шә һ ә р ө стендә ге оетып җ ибә рә торган татлы ис Алексейга бала чагын хә терлә тте. Ул кайдан килә соң ә ле? Нигә аның йө рә ге ярсып тибә? Нигә исенә ә нисе тө шә? Хә зерге ябык карчык ә нисе тү гел, ә кү переп торган чә чле, яшь, матур ә нисе нигә исенә тө шә аның? Аларның беркайчан да икә ү бергә Москвада булганнары юк иде ич! ⁷

Ә легә кадә р Мересьев башкаланы газета, журналлардагы рә семнә р, китаплар буенча гына белә иде; кү реп кайткан кешелә рнең сө йлә ү лә ре буенча, борынгы Кремль курантларының тө н уртасында йокыга талган дө нья ө стеннә н йө зеп ү ткә н кө меш тавышлары буенча, бә йрә м- пә рдә Кызыл мә йдан яныннан узучы сафларның радио аша ишетелгә н гө релдә векле, кө р, шат авазлары буенча гына белә иде.

Менә хә зер ул аның кү з алдында, якты җ ә йге челлә эчендә оеп, бик матур булып җ ә йрә п ята.

Алексей Кремль буендагы, кеше сирә к йө ри торган ярны ү тте дә, салкынча гранит койма янына туктап, ял итте. Таш стена итә генә бә релеп чә чрә гә н, ө стендә салават кү пере нурлары балкып торган суга карап утырды, аннары ә крен генә Кызыл мә йданга кү тә релә башлады. Юкә чә чә ктә утыра, урам һ ә м мә йданнарның асфальтлары ө стендә очлары киселгә н, сары чә чә кле, хуш исле агач башларында эшчә н бал кортлары безелди. Аларның тыз-быз йө реп торган машина гудокларында да, трамвайларның шылтырап узуларында да, кызган асфальт ө стендә тирбә леп торган нефть исле рә шә дә дә эшлә ре юк.

⇐ Предыдущая 14 15 16 17 181920 21 22 23 Следующая ⇒