ЭЧТӘЛЕК 15 страница

Алексей, ә нкә се турында бө тенлә й онытып, тирә н соклану белә н кызга карап торды, ү теп киткә н алты-җ иде ел вакыт эчендә ул аны бер минутка да онытмаган, гел яның белә н шушы очрашу турында гына хыялланып йө р гә н кебек тоелды аң а.

— Менә хә зер син нинди икә нсең! — диде ул ниһ аять.

— Нинди? — дип сорады Оля. Аның тамак тө беннә н чыккан яң гыравык тавышы да бергә укып йө ргә н чакта- ГЫга бө тенлә й охшамый иде.

Почмак артыннан җ ил килеп чыкты, тополь агачының ялангач ботаклары белә н уйнап сызгырды. Кызның да матур аякларын каплап торган юбкасы белә н шаярды. Табигый нә закә тле һ ә м гади хә рә кә т белә н ул юбкасын тә ненә кысты да, кө лемсерә п, чак кына чү гә лә де.

Алексей, ү зенең соклануын инде яшереп тә тормыйча:

— Менә нинди икә н син! —дип тагын кабатлады.

— Я, нинди соң, нинди? — дип кө леп җ ибә рде Оля.

■ Алексейның ә нкә се, бу яшьлә ргә карап, сагышлы елмайды да ү з юлы белә н китеп барды. Ә алар, бер-беренә сокланып, бер-беренә сө йлә ргә дә ирек бирмичә, «ә хә терлисең ме», «ә белә сең ме», «ә ул кайда хә зер... », «ә хә зер ничек... » кебек сү злә р белә н берен-бере бү леп, шул урында һ аман басып тора бирделә р.

Алар шулай озак тордылар, ниһ аять, Оля Алексейга якындагы йорт тә рә зә сенә ымлап кү рсә тте — анда тә рә зә тө бендә ге яран гө ллә ре арасыннан кемнә рдер боларга кызыксынып карап торалар иде.

— Синең вакытың бармы? Ә йдә Идел буена, — диде Оля, һ ә м алар, ү смер чакта да эшлә мә гә нчә, кулга-кул тотыныштылар да, бө тен дө ньяларын онытып, Идел буендагы биек ярга таба киттелә р. Ул урын бик кү ң елле иде: текә биек ярдан, киң булып җ ә елгә н, тантаналы рә вештә бозлары агып барган Идел бик матур кү ренә иде.

Шул чактан бирле ә нкә се ү зенең сө екле Алексеен ө йдә бик сирә к кү рә башлады. Элек Алексей ү зенең тышкы кыяфә тенә, кием-салымына бер дә исе китми иде, ә менә хә зер кинә т ү згә реп китте: һ ә р кө н чалбарын ү тү к ли, курткасының тө ймә лә рен акбур белә н чистарта. Очучыларның парадларда гына кия торган, ак тү бә ле, эмблемалы фуражкасын чемоданнан алып киде, кө ненә ике тапкыр кырына, ә кичлә рен, кө зге алдында спайланган- нан соң, эштә н кайтучы Оляны каршы алу ө чен заводка таба китә иде. Кө ндезлә рен дә ул каядыр югалып йө ри, ничектер таркауланып, хә тере чуалучан булып китт$, сорауларга да сә ер җ аваплар бирә башлады. Карчык, ү зенең аналык сизгерлеге белә н, бө тенесен аң лап алды. Аң лады һ ә м җ ә берсенмә де: шулай инде, картларга — картаерга, яшьлә ргә — ү сә ргә язган.

Яшьлә р ү з мә хә ббә тлә ре турында бер тапкыр да сө йлә шмә делә р. Кичке кояшта ялтырап торган тын Идел буеннан яки шә һ ә р тирә сендә ге кавын-карбыз бакчалары яныннан ү ткә ндә (ул бакчаларда дегет кебек куе кара җ ир ө стендә, кимеп барган отпуск кө ннә рен санап, куе яшел яфраклы калын сабаклар сузылып яткан була иде инде) Алексей, һ ә р юлы, Оля белә н ачыктан-ачык сө йлә шергә ү зенә ү зе сү з бирә иде. Менә яң а кич килеп җ итә. Ул аны завод алдында каршы ала, ике катлы агач йортка кадә р озата бара. Ө йгә керә лә р. Оляның бү лмә се самолет кабинасына охшаган: бә лә кә й, ' якты һ ә м чиста. Ул аның кием-салым ■ шкафы ишеге артына яшеренеп кү лмә клә рен алмаштырганын тү земсезлек белә н кө теп тора һ ә м ишек артыннан кү ренеп-кү ренеп киткә н ялангач терсә клә ренә, җ илкә сенә, аякларына карамаска тырыша. Аннары Оля юынырга чыга һ ә м таза, алсу йө зле, юеш чә чле кыз булып, яң адан бү лмә гә килеп керә, аның ө стендә һ ә р кө н кия торган шул ук ак ефә к блузкасы була.

Аннары алар кинога, циркка яки бакчага китә лә р. Кайда барсалар да, Алексейга барыбер. Ул экранга да, аренага да, йө реп торган халыкка да карамый. Ул аң а карый. Карый һ ә м: «Менә бү ген инде ө йгә кайтышлый юлда, ә лбә ттә, яратуымны ә йтә м аң а! » дип уйлый. Лә кин кайтасы юл бетә, ә аның кыюлыгы җ итмичә кала.

Бер тапкыр шулай, якшә мбе кө нне, алар иртү к Идел аръягындагы болынга чыгарга булдылар. Ул, ү зенең иң яхшы ак чалбарын һ ә м, ә нкә се ә йткә нчә, аның киң яң аклы кара тутлы йө зенә бик килешә торган кайтарма якалы кү лмә ген киеп, Оляны алырга керде. Оля хә зер иде инде. Ул салфеткага тө релгә н ниндидер бер • тө енчекне Алексей -кулына тоттырды. Алар бергә лә п елгага таба киттелә р. Аяксыз карт кө ймә че — беренче бө тендө нья сугышы инвалиды, ү з вакытында Алексейны сай урыннарда комкорсак тотарга ө йрә ткә н, бала-чаганың яраткан таныш кешесе — ү зенең агач аяклары белә н шак-шок килеп, авыр кө ймә не ярдан этеп җ ибә рде дә тиз-тиз ишә башлады. Кө ймә, ыргылып-ыргылып, су агымын аркылыга ерып, Идел аръягына, яшеллеккә кү мелгә н сө зә к ярга таба китте. Оля койрыкка утырган һ ә м, бер кулын суга тидереп барган килеш, уйга баткан иде.

— Аркаша абзый, безне хә терлисең ме? —дип сорады Алексей.

Кө ймә че карт, бу яшьлә ргә бер дә исе китмичә карап алды да:

— Юк, хә терлә мим, — диде.

|, — Ничек инде алай, мин Алешка Мересьев булам бит, син мине ә нә теге сай урында сә нә к белә н комкорсак тотарга ө йрә ткә н идең.

— Булса соң, бә лки, ө йрә ткә нмендер дә, ул чакта сезнең кебек шаяннар кү п йө рде минем янда, аларның бө тенесен кайдан хә терлә п бетерә сең.

Ярда туктау урыны булган кү перчек буш тү гел, анда, буявы куба башлаган, «Аврора» дигә н горур язулы катер тора иде. Кө ймә аны узып китте дә, эре комны кү ң елле шытырдатып, борыны белә н ярга тө ртелде.

Аркаша абзый, агач аяклары белә н суга тө шеп, кө ймә не ярга сө йри-сө йри:

— Хә зер минем урын шушында, мин горкомхоздан тү гел бит, ү з алдыма эшлим, частник, димә к, — дип аң латты. Аның агач аяклары комга бата һ ә м кө ймә аң а бирешми иде. — Сезгә шушыннан сикерергә туры килер, — диде ул сү лпә н тавыш белә н.

— Сиң а кү пме бирик? — дип сорады Алексей.

— Кү пме кызганмасаң, шул чаклы бир ә йдә. Сездә н кү брә к тә алырга кирә к иде, ә нә бит сез нинди бә хетле- лә р. Тик мин сезне нигә дер хә терли алмыйм, юк, хә терли алмыйм.

Кө ймә дә н сикереп тө шкә ндә алар аякларын чылаттылар һ ә м Оля аяк киемнә рен салып ташларга тә къдим итте. Яланаяклар юеш, җ ылы комга тигә ч, шул чаклы рә хә т һ ә м кү ң елле булып китте — аларның кә җ ә бә тилә ре кебек йө герә селә ре, мә тә лчек атынасылары, ү лә ндә ауныйсылары килә башлады.

— Тот мине! — дип кычкырып җ ибә рде Оля һ ә м, кояшта каралган нык аякларын тиз-тиз ялтыратып, яр буендагы комлыктан ү лә н һ ә м чә чә клә р белә н бизә лгә н зө бә рҗ ә ттә й болынга таба йө герде.

Алексей бө тен кө чкә Оля артыннан чапты. Ул кү з алдында бары тик аның бизә кле җ иң ел кү лмә генең чуар чә чә клә рен генә кү рә иде. Чә чә клә р һ ә м кузгалаклар аның ялангач аякларына бә релә, авырттыра, кояшта җ ылынган дымлы җ ир аяк астында йомшак кына сыгыла иде. Оляны куып җ итү аның ө чен бик мө һ им кебек, аларның килә чә к тормышларындагы кү п нә рсә шуң а бә йлә нгә н кебек, мө гаен менә хә зер шушында, чә чә к белә н кү мелгә н, кешене исертерлек кө чле ис аң кытып торган болында ул ә легә кадә р ә йтергә кыюлыгы җ итмә гә н сү злә рен бик җ иң ел ә йтеп бирер кебек тоела иде аң а. Лә кин ул, инде куып җ итеп, кулын сузганда гына, Оля кинә т бер читкә тайпыла да, ничектер мә че шикелле җ итезлек белә н кул астыннан ычкынып, тирә -якны яң гыратып кө лә -кө лә, икенче юнә лешкә чабып китә.

Кыз ү з сү зле иде. Шулай итеп Алексей аны тота алмады. Оля ү зе болыннан ярга таба борылды да алтын тө сле ялтыраган кайнар комга ташланды. Ул, кып-кызыл булган, авызын зур ачып, еш-еш сулый, туктаусыз кө лә иде. Алексей аны чә чә кле болында, ромашкаларның ак йолдызлары арасында, карточкага тө шереп алды. Соң ыннан алар су коендылар, Оля купальнигын сыкканда һ ә м киемнә рен алмаштырганда, Алексей ә дә пле генә борылды да яр буендагы куаклыклар арасына китеп торды.

Оля аны чакырып алды. Алексей килгә ндә, ул, кояшта каралган аякларын бө клә п, ком ө стендә утыра иде. Аның ө стендә бары тик җ иң ел, юка кү лмә к, ә башына сө лге чорналган иде. Оля, ү лә н ө стенә ак салфетка җ ә еп, кырыйларын таш кисә клә ре белә н бастырып куйды да тө енчектә ге ә йберлә рне чыгарып салды. Алар бергә лә п салат һ ә м май ү ткә рми торган кә газьгә бик пө хтә итеп тө релгә н салкын балык ашадылар. Табында хә тта ө йд^ пешерелгә н печенье да бар иде. Оля тоз һ ә м горчица алырга да онытмаган, алар да менә шунда тастымал ө стендә, кольдкремнан бушаган бә лә кә й савытларга салынган килеш тора. Бу җ иң ел һ ә м ачык йө зле кызның җ ә ймә янында җ итди һ ә м ү з эшен яхшы белеп эшлә вендә ниндидер сө йкемлелек һ ә м дулкынландыргыч бернә рсә бар иде. Алексей нык карарга килде: артык сузмаска. Җ итте. Бү ген кич белә н ул аң а ү зенең мә хә ббә тен белдерә чә к. Оля аның хатыны булырга тиеш, Алексей моң а аны ышандырыр, исбат итә р.

Пляжда бераз аунаганнан һ ә м тагын бер тапкыр су коенганнан соң, алар кич белә н Оляларда очрашырга сү з куештылар да ү злә рен нык кына арыган, лә кин бик бә хетле сизеп, акрын гына перевозга таба киттелә р. Яр буенда ни ө чендер катер да, кө ймә дә юк иде. Алар бик озак,

тавышлары карлыкканчы кычкырып, Аркаша абзыйны чакырдылар. Кояш далага тө шеп килә иде инде. Аның алсу нурлары елга аръягындагы текә яр башларыннан шуышып ү ттелә р дә шә һ ә р йортларының тү бә лә рен, тынып калган тузанлы агачларны алтын тө скә буядылар, тә рә зә пыялаларында кан тө сле булып ялтырадылар. Җ ә йге кич бө ркү һ ә м тын иде. Лә кин шә һ ә рдә нә рсә дер булган. Гадә ттә мондый сә гатьлә рдә бушап кала торган урамнарда бик кү п халык арлы-бирле йө реп тора, ә нә, кешелә р тө ялгә н ике йө к машинасы ү теп китте, зур булмаган бер тө ркем, тигез сафларга тезелеп, ү теп бара.

— Ә ллә инде Аркаша абзый исереп калган? — диде Алексей. — Ә гә р шушында кунып калырга туры килсә?

Оля, ү зенең зур һ ә м нурланып торган кү злә ре белә н аң а карады да:

— Синең белә н булганда, мин бернә рсә дә н дә курык-. мыйм, —диде.

Алексей аны, кочаклап, ү беп алды, беренче тапкыр һ ә м бары тик бер тапкыр ү пте ул аны. Иделдә ишкә к тавышлары ишетелә башлады. Аргы яктан халык белә н тулган бер кө ймә килә иде. Алар ярга якынаеп килә торган бу кө ймә гә ачулы карадылар, лә кин, ни ө чендер, бу кө ймә нең нә рсә алып килгә нен алдан сизгә ндә й, ихтыярга буйсынып аң а каршы киттелә р.

Кешелә р, һ ичбер сү з дә шмичә, кө ймә дә н ярга сикереп тө штелә р. Алар барысы да бә йрә мчә киенгә ннә р, лә кин чырайлары сагышлы һ ә м кү ң елсез иде. Җ итди, ашыгучан ирлә р һ ә м борчылган, елаган хатын-кызлар, басма буйлап, Алексей белә н Оля яныннан тын гына ү теп киттелә р. Алексей да, Оля да, һ ичнә рсә аң ламыйча, кө ймә гә сикереп менделә р? Аркаша абзый, аларның бә хет аң кып торган йө злә ренә карамыйча:

— Сугыш... — диде. — Бү ген радиодан • иптә ш Молотов сө йлә гә н.

— Сугыш?.. Кем белә н? — Алексей хә тта утырган урынында кинә т сикереп куйды.

Аркаша абзый, ишкә клә рен кискен-кискен бә реп, ачу белә н ишә иде.

— Шул каһ ә р суккан белә н инде, герман белә н. Башка кем белә н булсын, —диде ул. — Халык военкоматларга китте инде... Мобилизация.

Алексей кө ймә дә н тө ште дә, ө енә дә кереп тормастан, туры хә рби комиссариатка китте. Соң ыннан ул, ө йгә ке- реп, чемоданын гына алырга ө лгерде, хә тта Оля белә н дә саубуллашмады — тө нлә 12 сә гать 40 минутта китә торган поездга утырды да ү зе билгелә нгә н очучылар частена китеп барды.

Алар хатларны сирә к языштылар, лә кйн бу — мә хә ббә т кимү дә н яки бер-берен оныта башлаудан тү гел иде. Юк, Алексей аның укучылар почеркы белә н, тү гә рә клә неп торган хә рефлә р белә н язган хатларын тү земсезлек белә н кө теп ала, аларны һ ә рвакыт кесә сендә йө ртә һ ә м, берү зе калган араларда, яң адан кат-кат укып чыга торган иде. Урманда адашып, газапланып йө ргә н авыр кө ннә рендә ул шул хатларга карады, аларны кү крә генә кысты. Лә кин аларның мө нә сә бә тлә ре шул чаклы кө телмә стә н һ ә м шундый билгесез бер баскычта ө зелеп калган иде, бу хатларны бер-бере белә н иске яхшы танышлар булып, дуслар булып кына язышалар һ ә м ә йтелмичә калган ниндидер зур нә рсә не сү з арасына кыстырудан куркалар иде.

һ ә м менә хә зер Алексей, госпитальгә килеп элә ккә ч тә, гаҗ ә плә нгә ннә н-гаҗ ә плә нә барып, Оляның хаттан хатка ү згә рү ен, якыная баруын кү рә башлады. Оля ү зенең хатларында, ничектер бер дә тартынып тормастан, сагынуы турында яза, ул чакта Аркаша абзый кө ймә белә н аларны иртә рә к алырга килү е ө чен ү кенә, Алексейдан, сугышта аның белә н нинди генә хә л булса да, һ ә рвакыт ышанырлык, таянырлык кешесе барлыгын белеп торуын тели, чит җ ирлә рдә йө ргә ндә, сугыштан соң кайтып керерлек ү з почмагы барлыгын белеп торуын ү тенә. Боларның барысын да ниндидер яң а, башка Оля язадыр кебек тоела иде Алексейга. Ул, аның рә семенә карап, һ ә рвакыт болай дип уйлый торган иде: менә азрак җ ил генә ө реп җ ибә рсен — һ ә м бу кызчык, ү зенең шушы чә чә кле кү лмә клә ре белә н бергә, ө лгергә н тузганак орлыгы тө сле, очып юк булачак. Ә бу хатларны исә яхшы кү ң елле, сө юче, сө йгә нен ө зелеп сагынучы, аның кайтканын кө теп торучы хатын яза иде. Бу хә л Алексейны шатландыра да, каушата да. Шатлык ирексездә н килеп туа, ә каушау... чө нки мондый мә хә ббә ткә Алексей ү зенең хакы юк дип, шулкадә р серлә рне ачып салуга ү зен лаеклы тү гел дип саный иде. Хә зер инде ү зенең, элеккедә й, чегә нгә охшаганрак таза егет булмыйча, бә лки Аркаша абзыйга охшаган аяксыз инвалид икә нлеге турында ү з вакытында аң а язарга кө ч таба алмады бит ул. Дбреслекне язарга батырчылык итмә де, авыру ә нкә сен бө тенлә й аяктан егудан курыкты,

һ ә м хә зер инде ул ү з хатларында Оляны алдарга мә җ бү р була, һ ә м бу алдашу кө ннә н-кө н буталчыграк була бара иде.

Менә шуның ө чен дә Камышиннан килгә н хатлар аң арда бик кү п каршылыклы хислә р кузгата: ул шатлана да, кайгыра да, ө метлә нә дә, курка да. Ул хатлар аны бер ү к вакытта рухландыралар да, газаплыйлар да. Инде бер тапкыр алдагач, ул аны дә вам иттерергә, гел яң а ялганнар уйлап чыгарырга мә җ бү р булды. Ә ул, гомумә н, ялганлый белми иде, шул сә бә пле аның Оляга язган җ аваплары бик кыска һ ә м коры була торганнар иде.

«Метеорология сержанты»на хат язуы җ иң елрә к иде. Батыр, саф кү ң елле гади кыз иде ул. Ө метсезлеккә тө шкә н минутында, операциядә н соң, ү з кайгысын кем алдында булса да актарып салу ихтыяҗ лыгын хис итеп, Алексей аң а бик озын итеп кү ң елсез хат язып җ ибә рде. Аң а ул бик тиз җ авап алды. Дә фтә рдә н ертып алган бер бит кә газьгә мә кле крендель тө сле, матур итеп язарга тырышылган чуар хә рефлә р белә н, ө ндә ү галә мә тлә ре һ ә м кү з яше тамчылары белә н тулган хат алды ул. Сержант кыз, ү зенең хатында, ә гә р хә рби дисциплина булмаса, сине тә рбиялә ү һ ә м кайгың ны уртаклашу ө чен, бө тенесен ташлап, хә зер ү к яның а барыр идем, дип язган иде. Ул кү брә к һ ә м ешрак язуны ү тенеп сорый. Аның бу чуалчык хатында беркатлылык Нә м ярым балалык хислә ре шул чаклы чкү п ид^, Алексейга кинә т кү ң елсез булып китте' һ ә м ул, сержант кыз Олядан килгә н хатларны биргә ндә, аның соравына Оляны ү зенең кияү дә ге апасы, дип ә йткә не ө чен ү зен-ү зе нык кына орышып алды. Мондый кешене һ ич тә алдарга ярамый иде. Ниһ аять, ул аң а Камышин- дагы сө йгә н кызы турында, ә нкә сенә дә, Оляга да ү зенең бә хетсезлеге турында дө ресен язып җ ибә рергә йө рә ге җ итмә ве турында ә йтеп язды.

«Метеорология сержанты»ның җ авап хаты, ул вакытлардагы шартларга караганда, кеше ышанмаслык тизлек белә н килеп җ итте. Кыз ү з хатында бу хә лне дә аң латып биргә н: ул бу хатны ү з полкларына килеп чыккан бер майор хә рби корреспондентка биреп җ ибә ргә н. Ул майор аның артыннан ухаживать итеп тә йө ргә н, лә кин, майор кү ң елле һ ә м кызыктырырлык кеше булса да, ә лбә ттә, ул аң а игътибар итмә гә н. Хаттан кү ренү енчә, сержант кыз кайгыга тө шкә н һ ә м Алексейга ү пкә лә гә н, хә зер ул ү з тойгыларын тыярга тели, лә кин булдыра алмый. Ул чакта

Алексейның дө ресне ә йтмә венә ү пкә сен белдереп, ү зен дус итеп санавын ү тенә. Хатының ахырында, кара белә н тү гел, ә карандаш белә н генә ө стә п язган: «иптә ш ө лкә н лейтенант» белеп торсын, сержант кыз нык дус ул, ә гә р дә Камышиндагы теге кыз аң а хыянә т итә калса (тылдагы хатын-кызларның ү злә рен ничек тотуларын ул белә, янә се), яки сө йми башласа, яки аның гариплегеннә н курыкса, ул чакта «метеорология сержанты» турында онытмасын, фә кать аң а һ ә рвакыт дө ресне генә язсын... Алексейга, хат белә н бергә, бик җ ентеклә п тегелгә н бер бә лә кә й посылка да тапшырдылар. Аның эчендә парашют ефә геннә н тегелгә н һ ә м «А. М. » хә рефлә ре чигелгә н берничә кулъяулыгы, очып бара торган самолет рә семе тө шерелгә н тә мә ке янчыгы, тарак, «Магнолия» исемле одеколон һ ә м бер кисә к исле сабын бар иде. Ул авыр елларда бу ә йберлә рнең солдат кызлар ө чен ничаклы кыйммә т һ ә м кадерле булганлыгын Алексей бик яхшы белә иде. Нинди дә булса бә йрә м бү лә клә ре арасында килеп элә ккә н сабын һ ә м одеколонны алар, гадә ттә, элекке тормышларын хә терлә тә торган изге ә йбер урынында саклап тотканлык- ларын да яхшы белә иде ул. Ә йе, бу бү лә клә рнең бә ясен белә ул, һ ә м шуң а кү рә дә, аларны тумбочка ө стенә тезеп куйганда аң а шатлыклы да, уң айсыз да булып китте.

Менә хә зер ул, очу һ ә м сугышу мө мкинлеген кайтару турында хыялланып, гариплә нгә н аякларын ү зенә генә кас булган энергия белә н тө рлечә хә рә кә тлә ндергә ндә, ү зендә кү ң елсез икелә нү хисЛә ре сизде. Оляга булган хислә ре кө ннә н-кө н. ныгып баруына карамастан, аны алдавы һ ә м хатларында ү зе турында дө ресне язмавы, ә бө тенлә й таныш булмаган диярлек менә . бу икенче кыз алдында барлык эч серлә рен ачып салуы Алексейны нык кына изә, борчый иде.

Лә кин ул ү з-ү зенә тантаналы сү з бирде: хыялын тормышка ашыргач та, стройга кайткач та, ү зенең хезмә ткә, сугышка сә лә тлеген яң адан кайтаргач та, Оля белә н ачыктан-ачык һ ә м турыдан-туры мә хә ббә т турында сө йлә шә чә к. һ ә м ул ү зенең бу максатына тагын да кө члерә к фанатиклык белә н омтылды.

Комиссар беренче май кө нне ү лде.

Бу хә л ничектер бер дә сизелмә стә н булды. Иртә белә н генә ә ле ул ә йбә тлә п юынды һ ә м чә члә рен спайлап тарады, ү зен кыручы парикмахершадан, һ ава ә йбә тме, дип, бу бә йрә м кө нне Москва ничек бизә лгә н, дип сораштырды, урамдагы баррикадаларны җ ыйнап ала башлауларына шатланды, шушындый бай һ ә м балкып торган матур яз кө нендә демонстрациянең булмаячагына сукранып алдьи, бә йрә м уң ае белә н ү зенең сипкеллә рен пудра астына яшерергә дип геройларча тырышучы Клавдия Михайловнаны ү чеклә п шаярды. Аның хә ле яхшырып киткә н кебек кү ренде, бө тенесе дә, эшлә р рә тлә нү гә таба бара, ахрысы, дип ө метлә нделә р.

Кү птә н инде, ул газеталар уку мө мкинлегеннә н мә хрү м булгач та, аның койкасына наушниклар ү ткә ргә ннә р иде. Радиотехникада аз-маз ермачлаган Гвоздев наушниклар белә н бераз маташканнан соң, ул бө тен палатага бик яхшы ишетелерлек булып кычкыра, җ ырлый башлады. Иртә нге сә гать тугызда, ул кө ннә рдә тавышы бө тен дө ньяга таныш булган диктор Оборона Халык Комиссарының приказын укый башлады. Бө тенесе дә, бер генә сү зне булса да ишетми калудан куркып, стенада эленгә н ике кара тү гә рә ккә таба башларын сузып, тынып калдылар. Инде: «Бө ек Ленинның җ иң елмә с байрагы астында алга, җ иң ү гә! » — дигә н сү злә р дә яң гырады, ә палатада һ аман да ә ле киеренке тынлык хө кем сө рә иде.

— Менә шуны аң латып бирегез ә ле, иптә ш полковой комиссар. Приказда болай диелгә н... — дип, Кукушкин нә рсә дер сорый башлаган гына иде, шунда ук кинә т: — Иптә ш комиссар! —дип куркынычлы тавыш белә н кычкырып җ ибә рде.

Барысы да борылып карадылар. Комиссар кырыс кыяфә ттә киерелеп сузылган, кү злә ре, тү шә мдә ге ниндидер бер ноктага текә леп, хә рә кә тсез калган, ябыккан һ ә м агарынган йө зе таш булып каткан, тантаналы, тыныч һ ә м мә һ абә т тө с алган.

— Ү лгә н! —дип кычкырып җ ибә рде Кукушкин, аның кровате алдына тезлә неп. — Ү л-гә н!

Аптырап, каушап калган сиделкалар, бер кереп, бер чыгып, йө герешеп йө ри башладылар. Сестра арлы-бире бә ргә лә нде, халат тө ймә лә рен к аптыра-каптыра, палатага ординатор йө гереп керде... Кешелә р белә н тату тора алмый торган, ызгышучан табигатьле булып танылган лейтенант Константин Кукушкин, һ ичбер кемгә игьгибар итмичә, мә рхү мнең кү крә генә ятып, балаларча, битен одеялы белә н каплап, каты ү ксеп, бө тен гә ү дә се белә н калтыранып, кычкырыш елый иде...

Щул кө нне кич белә н кырык икенче палатадагы бушап калган койкага Яң а кеше китереп урнаштырдылар. Ул — башкаланы саклаучы һ ава дивизиясенең очучы-истребите- ле майор Павел Иванович Стручков иде. Бә йрә м кө нне немецлар Москвага зур һ ава һ ө җ ү ме ясарга булганнар. Аларның берничә эшелонга бү ленеп хә рә кә т иткә н берлә шмә лә ре юлда ук тотып алынган һ ә м, бик каты һ ава сугышыннан соң, кайдадыр Подсолнечная районында тар-мар ителгә н. Бары тик бер «юнкерс»лары гына боҗ ра аша ү теп чыккан да, бик югары кү тә релеп, башкалага таба юлын дә вам иттергә н. Аның экипажы, бә йрә мнең ямен бетерү ө чен, ничек кенә булмасын заданиесен ү тә ргә карар биргә н, кү рә сең. Стручков, һ ава сугышы ыгы-зыгысында моны сизеп алып, «юнкерс»ны куа киткә н. Аның самолеты ул чакта безнең истребитель авиациябезгә килә башлаган гаҗ ә еп совет машинасы булган. Ул немецны бик югарыда, алты километр биеклектә, Москва янындагы дачалар ө стендә куып җ иткә н һ ә м, бик оста хә рә кә тлә р ясап, аның койрыгы ягына килеп чыккан да, тө зә п, гашеткага баскан. Лә кин таныш тырылдау тавышы ишетелмә ү гә гаҗ ә плә неп калган. Спусковой механизм эшлә ү дә н баш тарткан.

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 141516 17 18 19 Следующая ⇒