ЭЧТӘЛЕК 14 страница

Ул, бө тенлә й каушап, тагын да нә рсә ә йтергә белмичә аптырап, арты белә н ишеккә таба чигенә башлады.

— Ә сиң а кая хат язарга, Себертә ме? — дип сорады Комиссар елмаеп.

Степан Иванович каушап:

— Нә рсә сен сорап торасың аның, иптә ш полковой комиссар! Сугыштагы солдатка хатны кая язарга кирә клеге билгеле инде, — дип җ авап кайтарды да, тагын да бер тапкыр башын иеп, барысы белә н берьюлы саубуллашкач, ишектә н чыгып юк булды. "

һ ә м палата кинә т тынып, бушап калды. Аннары алар ү з полклары турында, иптә шлә ре, ү злә рен кө теп торган зур сугышчан эшлә р турында сө йлә шә башладылар. Барысы да яхшы ук сә ламә тлә неп килә лә р, шул сә бә пле мондый ә ң гә мә лә р алар ө чен инде хыял тү гел, ә эшлекле сө йлә шү лә р иде. Кукушкин инде коридор буйлап рә хә тлә неп йө ри ала, юк-бар сылтаулар табып, сестраларга бә йлә нә, яралылардан кө лә, то*рып йө рү че авыруларның кү бесе белә н инде ул талашып алырга да ө лгерде. Танкист та хә зер инде койкасыннан кү тә релә башлады. Ул, коридордагы кө зге алдына туктап, бинтлары инде сү теп алынган, инде тө зә леп килә торган йө зен, муенын, янбашларын җ ентеклә п карый. Анюта белә н хат язышулары җ анлана барган саен, аның университеттагы укулары турында тирә нрә к уйланган саен, ул ү зенең янып, эштә н чыгып, ямьсезлә неп беткә н битенә тынычсызланыбрак карый. Кичке эң гер-мең гер вакытларында яки ярым караң гы бү лмә дә йө зе ә йбә т, хә тта матур да булып кү ренә: ябыгып калган битле, киң маң гайлы, чак бө крерә к кечкенә борынлы, госпитальдә ү стерелгә н кара кыска мыеклы, аның яшь, таза иреннә ре — ү зсү злелеген, нык характерын кү рсә теп торалар иде. Лә кин бө тенлә й яктыда бит тиресенең яра эзлә ре- белә н капланганлыгы, яра тирә лә ре тартылып, җ ыерчыкланып торганлыгы ачык кү ренә иде. Ул дулкынланган чакта яки дә валау ваннасыннан тирлә п-пешеп чыккан вакытта, яра эзлә ре аның битен бө тенлә й' ямьсезлилә р, һ ә м Гвоздев, шундый минутларда кө згегә карап алса, елап җ ибә рердә й була иде.

— Я, нә рсә җ имерелдең? Киноартист булырга җ ыен- магансың дыр бит? Ә гә р дә ул сө йгә н кызың чыннан да сине ярата икә н, ул чакта синең бернинди дә тышкы кыяфә тең куркытмас, ә куркыта икә н — димә к, ул юлә р, ул чакта аны шайтан алсын, эт чә йнә сен. Дү рт ягы кыйбла, — бү тә нне, менә дигә н чын дусны табарсың ү зең ә, — дип юата иде аны Мересьев.

— Хатын-кызларның бө тенесе дә шундый, — дип, ү з сү зен кыстырып куя Кукушкин.

— Ә нкә гез дә ме? — дип сорады Комиссар. Палатада ул бары Кукушкинга гына «сез» дип дә шә иде.

Тыныч кына бирелгә н бу сорауның лейтенантка ничек тә эсир итү ен хә тта ә йтеп бирү е дә кыен иде. Кукушкин койкасыннан сикереп торды, кү злә рен ачулы уйната башлады һ ә м шулкадә р агарынды, тө се ак җ ә ймә дә н дә аграк булып китте.

— Менә, кү рә сезме, димә к, дө ньяда яхшы хатын-кызлар да була икә н, — диде Комиссар, татулашырга телә гә н тон белә н. — Гриша ни ө чен бә хетле булмасын икә н? Тормышта, егетлә р, шулай булып чыга да ул: нә рсә эзлә сә ң, шуны табасың.

Кыскасы, бө тен палата терелеп килә инде. Тик' Ко- мкссарның гына хә ле торган саен начарлана бара. Ул хә зер морфий, камфара ярдә ме белә н генә яши, — шуң а кү рә кайчакларда ул, наркоздан ярым онытылган хә лендә, койкасында тә ү лек буе тынычсызланып бә ргә лә неп чыга. Степан Иванович киткә ч, ул ничектер тагын да ныграк биреште. Мересьев, кирә к чакта аң а булышу ө чен, ү з койкасын Комиссар койкасы янынарак кү черү не ү тенде. Ниндидер кө ч аны бу кешегә торган саен кү брә к тарта иде.

Аяксыз яшә ве, башка кешелә ргә караганда, чагыштыргысыз авыр һ ә м катлаулы буласын Алексей аң лый һ ә м бу кешегә, һ ичбернә рсә гә карамастан, чын-чынлап яши белү че Комиссарга, аны ниндидер инстинктив бер кө ч тарта иде. Хә зер Комиссар кү п вакытны аң ын ярым югалтып, бик авыр хә лдә яши, лә кин аң ына килгә н моментларда ул элеккечә була торган иде.

Беркө нне шулай кич белә н, госпиталь тынып, мондагы авыр тынлыкны палаталардан чак ишетелә торган зә гыйфь ың гырашулар, хырылдаулар һ ә м саташулар гына бозган вакытта, коридорда каты итеп атлаган таныш пиыр адымнар ишетелде. Мересьев томаланган лампалар белә н зә гыйфь кенә яктыртылган коридорны, аның аргы башындагы бә лә кә й ө стә л янында бетмә с бер кофта бә йлә н утыручы дежур сестраны пыяла ишек аша кү реп ята иде. Шул чакта коридорның аргы башында Василий Васильевичның озын гә ү дә се кү ренде. Ул, кулларын артка куеп, ә крен генә атлап килә. Сестра, аны кү рү гә, урыныннан сикереп торган иде, Василий Васильевич борчулы гына аң а кул селтә де. Аның ө стендә ге халаты тө ймә лә нмә гә н, ү зе яланбаш, агара башлаган куе чә члә ре маң гае- 1111 тө шкә н.

— Вася килә, — дип пышылдады Мересьев Комиссар га. Ул аң а ү зенең махсус конструкцияле протез эшлә ү проектын сө йлә п ята иде.

Василий Васильевич, ә йтерсең лә, нә рсә гә дер абынды, куллары белә н стенага таянып, тукталып калды, ү з ллдыпа нә рсә дер мыгырданды, аннары, стенадан аерылып, кырык икенче палатага килеп керде. Ул палата уртасында туктады да, нә рсә недер исенә тө шерергә телә гә нсыман, маң гаен уа башлады. Аң ардан спирт исе килә иде.

— Утырыгыз, Василий Васильевич, бергә лә п кичке ә ң гә мә ясап алыйк, —дип тә къдим итте Комиссар,

Профессор ә крен адымнар белә н, аякларын сө йрә п, пныц кровате янына килде, пружиналарны сыкратып, кропать кырыена утырды һ ә м куллары белә н чигә лә рен ышкып алды. Ул элек тә шулай, обход вакытларында, сугышларның барышы турың да кыскача фикер алышу ♦ ниш, Комиссар янында сш кына тукталып кала тор- I ан иап Ул Комиссарны башка авырулардан сизелерлек «ера 1ым аның хә зер бирегә килеп чыгуында гаҗ ә плә нерлек бернә рсә дә юк иде. Бу ике кеше арасында аеруча ә һ ә миятле сү злә р булуы мө мкинлеген һ ә м монда ө ченче кешенең кирә к тү геллеген Мересьев ни ө чендер алдан сизенде. Ул, кү злә рен йомып, йоклаган булып ятты.

— Бү ген егерме тугызынчы апрель. Аның туган кө не. Аң а утыз алты яшь тулды — юк, тулырга тиеш иде, — диде профессор ә крен генә.

Комиссар, чиктә н тыш авырлык белә н, шешенеп беткә н зур кулын одеял астыннан чыгарды һ ә м Василий Васильевичның кулына куйды, һ ә м шул минутта кү з алдына китерә алмаслык бер хә л булды: профессор елап ж, ибә рде. Зур, кө чле, нык ихтыярлы кешенең елавын кү рү тү зеп торырлык тү гел иде. Алексей, ирексездә н муенын җ ыерып, башын одеялы белә н каплады.

— Китә р алдыннан ул минем янга кереп чыккан иде. Ул ү зенең ополчениегә язылганлыгын ә йтте һ ә м эшлә рен кемгә тапшырырга кирә клек турында сорады. Ул биредә, миндә эшли иде. Мин шулчаклы шаккатып калдым, хә тта аң а җ икерендем. Медицина кандидаты, талантлы галимгә винтовка алуның нигә кирә ге барлыгын мин аң ламадым. Лә кин ул миң а ә йтте, мин аның ул сү злә рен хә рефенә кадә р хә терлим, ул миң а болай диде: «Ә ткә й, медицина кандидатына да винтовка алырга кирә к вакытлар була».. Шулай диде дә ул: «Эшлә рне кемгә тапшырырга? » дип кабат сорады. Миң а шул чакта телефон трубкасын гына алырга кирә к иде — һ ә м бернә рсә, бернә рсә дә булмаган булыр иде, аң лыйсызмы — һ ичбернә рсә булмаган булыр иде! Ул бит миндә бү лек мө дире иде, ул хә рби госпитальдә эшли иде... Шулай бит?

Василий Васильевич тынып калды. Аның карынкы һ ә м авыр сулаганы ишетелә иде.

— Кирә кми, кү гә рченем, сез нишлисез, кирә кми, алыгыз кулыгызны. Сезгә селкенергә авыр икә нен аң лыйм мин... Ә йе, нишлә ргә соң дип, мин тө не буе уйлап чыктым. Аң лыйсызмы, миң а тагын менә нә рсә билгеле иде: бер кешенең, — кем турында сө йлә гә немне сез белә сез, — офицер улы бар иде һ ә м ул сугышның беренче кө ннә рендә ү к фронтта һ ә лак булды. Ә белә сезме, аның атасы нишлә гә н: фронтка ул ү зенең икенче улын җ ибә ргә н, очучы-истребитель итеп, иң куркыныч хә рби эшкә җ ибә ргә н... Ул чакта мин шул кеше турында уйладым да, миң а ү з фикерлә ремнә н оят булып китте һ ә м мин теле- ¹фоннан шалтыратмадым.

— Хә зер инде ү кенә сезме?

— Юк. Моны ү кенү дип атап буламы соң? Мин һ аман уйлап йө рим: шулай ук мин ү земнең бердә нбер баламның ү терү чесе булып чыктыммыни? Аның бит хә зер дә биредә, минем белә н бергә булуы мө мкин иде, һ ә м без илебез ө чен бик файдалы эшлә р эшлә гә н булыр идек. Ул бит чын талант иде — дә ртле, кыю, ялтырап торган талант иде ул. Ул совет медицинасының мактанычы була алган ' булыр иде... ә гә р дә мин ул чакта телефоннан шалты-. раткан булсам!

— Шалтыратмавыгызга ү кенә сезме?

— Нә рсә дисез? Ах, ә йе.:. Белмим, белмим.

— Ә гә р дә хә зер бө тенесе дә яң абаштан кабатланса, сез бү тә нчә эшлә р идегезме?

Икесе дә тынып калдылар. Йоклап ятучыларның тигез тын алулары һ ә м җ ылыту батареяларындагы суның тыныч кына шыпырдавы ишетелә иде. Кровать та тигез бер ритм белә н шыгырдап торды, ■ — профессор, авыр һ ә м тирә н уйга чумган килеш, бер яктан икенче якка чайкалып утыра иде, кү рә сең.

— Я, ничек соң? — дип сорады Комиссар. Аның тавышында чиксез җ ылылык ишетелә иде.

— Белмим... Сезнең ул соравыгызга тиз генә җ авап биреп булмас. Белмим, лә кин бө тенесе дә яң абаштан кабатлана калса, нә къ шулай ук эшлә гә н булыр идем тө сле. Мин бит бү тә н аталардан яхшырак та, лә кин начаррак та тү гел... Нинди куркыныч нә рсә бу сугыш...

— Ышаныгыз, бү тә н аталарга да куркыныч хә бә р алган чакларда җ иң ел булмаган бит. Юк, җ иң ел булмаган.

Василий Васильевич байтак бер сү з дә дә шми утырды. Нә рсә турында уйлый иде ул, бу авыр минутларда аның җ ыерчыклы, киң маң гае астында нинди фикерлә р туа иде?

— Ә йе, сез хаклы, аң а да һ и, ч тә җ иң елрә к булмагандыр, ә шулай да ул ү зенең икенче улын фронтка җ ибә ргә н... Рә хмә т, кү гә рченем, рә хмә т, сө еклем! Эх! Нә рсә инде сө йлә п торырга...

Ул кү тә релде, койка янында бераз басып торды, Комиссарның кулын саклык белә н генә кире урынына куйды, одеялын ә йбә тлә п япты да, бер сү з дә шмичә, палатадан чыгып китте.

Ә тө нлә белә н Комиссарның хә ле начарланды. Ул, аң ын югалтып, ә ле койкасында бә ргә лә нә, тешлә рен шыгырдата, каты ың гыраша, ә ле кинә т тынып калып киерелә, ахыр минутлары җ итте кебек кү ренә иде. Комиссарның хә ле шул чаклы начар иде, Василий Васильевич — хә зер улы ү лгә ннә н соң, ул ү зенең зур һ ә м буш квартирасын ташлап, госпитальгә кү чкә н һ ә м шунда бә лә кә й кабинетында кушеткада гына йоклый иде — аны башкалардан ширма белә н аерып алырга кушты, гадә ттә, мә гълү м булганча, авыруны «илленче палатага» кү черер алдыннан шулай эшлилә р иде.

Соң ра, камфара һ ә м кислород ярдә ме белә н пульс тибә башлагач, дежур врач һ ә м Василий Васильевич, тө ннең калган ө лешендә бераз йоклап алырга китеп бар- дылар. Ширма артында, Комиссар янында, куркынган һ ә м кү п елаган Клавдия Михайловна гына калды. Мересьев та йокламады, «шулай ук бу аның бетү емени инде? » дип куркынып уйланды ул. Ә Комиссар һ аман да газаплана иде ә ле. Ул яткан урынында туктаусыз бә ргә лә нә һ ә м, саташу арасында, ың гырашу белә н бергә, гырылдавык тавыш белә н нидер ә йтә, Мересьевка ул:

— Эчә ргә, эчә ргә, эчә ргә дим ич! — дигә н кебек тоела иде.

Клавдия Михайловна ширма артыннан чыкты да калтыранган куллары белә н стаканга су салды. Лә кин авыру суны эчмә де, стакан аның тешлә ренә бә релеп чың лый, су мендә ргә ага иде, ә Комиссар, һ аман да ә ле ү тенеп, ә ле талә п итеп, ә ле боерып' шул берү к сү зне кабатлый, һ ә м кинә т Мересьев аң лап алды: ул «эчә ргә » дими, ә «яшә ргә » ди икә н! Аның бу сү зне кычкыруында — кодрә тле кешенең бө тен барлыгы белә н ү лемгә каршы аң сыз бунт кү тә рү ен аң лап алды Мересьев.

Бераздан Комиссар тынычланды һ ә м кү злә рен ачты.

— Аллага шө кер! — дип пышылдады Клавдия Михайловна һ ә м, җ иң ел сулап, ширманы җ ыйный башлады.

Аны Комиссарның:

— Кирә кми, калдырыгыз, — дигә н тавышы туктатты. — Кирә кми, сең елкә ем, болай ә йбә трә к, еларга да кирә к тү гел: сезнең кү з яшеннә н башка да дө нья җ епшек... Я, сез нә рсә, совет фә рештә се!.. Фә рештә лә рне, хә тта менә сезнең кебеклә рен дә, бары тик... тегендә атлау бусагасында гына очрату ничаклы кызганыч.

Алексей сә ер бер хә л кичерә иде.

Ул, тренировкалар нә тиҗ ә сендә аяксыз да очарга ө йрә неп була икә нлегенә һ ә м яң адан тулы бә яле очучы булырга мө мкинлегенә ышанганнан соң, аны яшә ү гә һ ә м эшчә нлеккә сусау билә п алды.

Хә зер инде аның тормышта максаты бар: ү зенең истребительлек эшенә яң адан кайту. Аяксыз калгач та, ү зебезнең якка шуышып чыккандагы фанатик ныклык белә н ул хә зер ү зенең яң а максатына омтыла башлады. Яшь чагыннан ук ул тормышта аң лап эш итү гә ө йрә нгә н булганга, барыннан да элек, кыйммә тле вакытны бушка ә рә м итмичә, бу максатка мө мкин кадә р тизрә к ирешү ө чен нә рсә эшлә ргә кирә клекң е тө гә л билгелә п куйды.

һ ә м шулай килеп чыкты: ул, беренчедә н, тизрә к сә ламә тлә нергә, ачыккан вакытта югалткан сә ламә тлеген һ ә м кө чен кире кайтарырга тиеш, ә моның ө чен кү брә к ашарга һ ә м йокларга тиеш; икенчедә н, очучылыкның сугышчан сыйфатларын яң адан кайтарырга, моның ө чен ә легә койкада ятып авырган хә лдә мө мкин булган гимнастика, хә рә кә тлә ре белә н ү зен физик яктан ныгыта барырга кирә к; ө ченчедә н, — монысы иң 'мө һ име һ ә м кыены иде, — балтырыннан киселгә н аякларны, аларда кө чне һ ә м җ итезлекне саклап калу ө чен, һ ә рвакыт хә рә кә т иттерергә, о соң ра, протезлар киеп алгач, самолет белә н идарә итү ө чен кирә к булган барлык хә рә кә тлә рне ясарга.

Аяксыз кешегә йө рү е дә җ иң ел тү гел. Мересьев исә самолетны, хә тта истребительне йө ртергә уйлый. Ә моның ө чен, бигрә к тә, бик кыска вакытлы һ ава сугышларында, бө тенесе дә секундның йө здә н бер ө леше белә н исә плә нгә ндә һ ә м кирә кле хә рә кә тлә р шартсыз рефлекс дә рә җ ә сенә кү тә релергә кирә к булганда, аяклар кулларга караганда да ким булмаган тө гә ллек, осталык һ ә м, иң мө һ име, тизлек белә н эш итә белергә тиешлә р. Ү зең не шулай тренировать итә ргә кирә к: кисеп ташланган аякларга беркетелгә н агач һ ә м каеш кисә клә ре ул нечкә эшн" җ анлы организм кебек ү тә ргә тиешлә р.

Очу техникасы белә н таныш һ ә р кешегә бу мө мкин булмаган эш булып кү ренер иде. Лә кин Алексей моның кеше булдыра алырлык эш икә ненә хә зер инде ышана иде, димә к, шулай булгач, ул, Мересьев, һ ичшиксез моң а ирешә чә к, һ ә м менә Алексей ү зенең бу планын тормышка ашыруга кереште. Ул врач билгелә гә н процедураларны шаккатырырлык тө гә ллек белә н ү тә ргә һ ә м даруларны эчә ргә тотынды. Кү п ашый башлады, кайчакларда аппетиты булмаса да, ашны ө стә п бирү не сорый иде ул. Нә рсә генә булмасын, тиешле сә гатьлә рне йокларга ү зен мә җ бү р итә һ ә м, хә тта эшчә н һ ә м хә рә кә тчә н табигате озак вакытлар каршы торуга да карамастан, аштан сон йоклап алу гадә тенә дә кү некте.

-- Ашарга, йокларга, дарулар эчә ргә ү зең не мә җ бү р итү е кыен тү гел. Ә менә гимнастика белә н эш начаррак иде. Электә Мересьев зарядка ясый торган гади система койкага бә йлә неп куелган аяксыз кеше ө чен ярамый иде инде. Ул ү з системасын уйлап чыгарды: куллары белә н биленә таянып, сә гатьлә р буена бө гелә, сыгыла һ ә м бө тен гә ү дә сен, башын шулчаклы мавыгып боргалый, хә тта

А-28. Чын кеще — 10.

умырткалары шытырдый иде. Палатадагы иптә шлә ре аннан саф кү ң еллелек белә н кө лә лә р иде. Кукушкин аны, ә ле агалы-энеле Знаменскийлар дип, ә ле Лядумег дип, ә ле ниндидер атаклы йө герү челә р исеме белә н атап ү рти иде. Ү зе гимнастиканы һ ич тә яратмый, аны госпитальдә ге •юлә рлек ү рнә ге дип саный һ ә м, Алексей гимнастика белә н шө гыльлә нә башлау белә н, сукранып, ачуланып, коридорга чыгып китә торган булды ул.

Аякларыннан бинтларны алгач һ ә м койкада хә рә кә тлә нү мө мкинлеге арткач, Алексей катлаулырак кү негү лә р ясый башлады. Ул киселгә н аякларын кровать аркасына тыгып, куллары белә н биленә таяна да ә крен генә бер иелә, бер турая. Һ ә ркө н саен темпны ә кренә йтеп, иелү саннарын арттыра бара. Аннары ул аяклары ө чен хә рә кә тлә р сериясе уйлап чыгарды. Кроватьта чалкан ятып, аякларын ә ле ү зенә таба бө гә, ә ле турайта. Бу хә рә кә тлә рне беренче тапкыр ясагач та, алда ү зен нинди зур авырлыклар, ә ихтимал, җ иң ә алмаслык кыенлыклар кө ткә нен ул берьюлы аң лап алды. Балтырдан кисеп ташланган аяклар тездә н бө ккә ндә бик нык авырта иде. Хә рә кә тлә рдә кыюлык та, тигезлек тә юк. Ә йтик, канаты яки койрыгы зарарланган самолетта очуы ничаклы кыен булса, бу киселгә н аяклар белә н дө рес хә рә кә тлә р ясавы да щул чаклы кыен иде. Мересьев, ирексездә н, ү зен самолет белә н чагыштырып, идеаль дө реслек белә н исә плә неп тө зелгә н гә ү дә се хә зер инде бозылган икә нлеген һ ә м, гә рчә, тә не ә ле бө тен һ ә м таза булса да, элеккечә, бала чагыннан ук кү негелгә н хә рә кә тлә р гармониясенә ул инде һ ичкайчан да ирешә алмаячагын аң лады.

Гимнастика ясаудан аяклар бик каты авырта иде, лә кин, шуң а да карамастан, Мересьев кө н саен берә р минут озаграк ясый барды. Бу аның ө чен коточкыч минутлар иде, ул минутларда ү зеннә н-ү зе кү з яшьлә ре ага, һ ә м, авыртудан кычкырып җ ибә рмә с ө чен, аң а иреннә рне канатканчы тешлә ргә туры килә иде. Лә кин ул бу хә рә кә тлә рне ясарга ү зен мә җ бү р итә, башта кө ненә бер тапкыр, соң ра ике тапкыр ясый, гимнастика вакытларын кө ннә н-кө нгә озынайта бара. Тиешле хә рә кә тлә рне ясаганнан соң ул һ ә рвакыт, тә мам хә лсезлә неп, мендә ренә ава һ ә м: «Боларны тагын кабатлый алырмынмы икә н? »— дип уйлый. Лә кин билгелә нгә н вакыт килеп җ иткә ч тә, ул яң адан ү з эшенә керешә. Кич белә н ул бот һ ә м балтыр мускулларын капшап карый да, анда баштагыча солперә йгә н ит һ ә -м май булмыйча, элекке тыгыз мускуллар булуын сизеп, шатлана иде.

Мересьевның барлык уйлаганы аяклары 'турында булды. Кайчакларда, онытылып, табаннары авыртканын сизенеп куя, икёнче тө рлерә к борылып ята һ ә м бары тик шунда гына табаннары бө тенлә й юк икә нлеге исенә тө шә. Нервларның бозылганлыгы нә тиҗ ә се буларак, аягының кисеп алып ташланган ө лешлә ре ә ле озак вакыт аның тә не белә н бергә яши кебек сизелә иде. Ул урыннар кинә т кычыта башлый, җ епшек һ авада сызлый пә м хә тта авырта да торганнар иде. Ул аяклары турында шул чаклы кү п уйлый иде, еш кына тө шендә ү зен бө тенлә й сә ламә т итеп, йө гереп йө ри итеп кү рә. Ә ле тревога буенча ул самолетына таба җ ан-фә рман чабып бара, йө гереп барышлый самолет канатына сикереп менә дә кабинага кереп утыра һ ә м, Юра мотордан чехолны алган арада, аяклары белә н рульне тикшереп карый. Ә ле, Оля белә н кулга-кул тотынышып, чә чә кле дала буйлап чаба, яланаяк йө герә, дымлы һ ә м җ ылы җ ир аның тә нен рә хә тлә ндерә. Нинди яхшы, кү ң елле минутлар алар һ ә м, уянып киткә ч тә, ү зең не аяксыз кү рү — нинди авыр!

Шундый тө шлә рдә н соң Алексей кайчакларда тирә н кү ң ел тө шенкелегенә бирелә. Ул ү зен юкка гына газаплый булып тоела аң а: ва^ыт узган саен һ аман якынрак һ ә м сө йкемлерә к була барган Оля белә н инде ул кырлар буйлап һ ичкайчан да яланаяк чабып йө ри алмаган кебек, самолетта да инде оча алмаячак шикелле иде.

Оля белә н булган мө нә сә бә те Алексейны шатландырмый. Клавдия Михайловна, һ ә р атна саен диярлек, укучылар почеркы белә н пө хтә итеп язылган конвертны бирер алдыннан аны «биергә », ягъни кул чабып койкада сикергә лә ргә мә җ бү р итә. Ул хатлар береннә н-бере озынрак, хислерә к була баралар. Сугыш тарафыннан ө зелгә н кыска, яшь мә хә ббә т Оля ө чен торган саен олырак, җ ит- леккә нрә к булып бара иде тө сле. Хатта язылган шундый юлларны ул, аң а шундый ук хислә р белә н җ авап бирергә ү зенең хакы юклыгын белеп, тә швишле сагыш белә н укый иде.

Камышин шә һ ә рендә ге агач эшкә ртү заводы каршындагы фабзавучта бергә укыган Алексей һ ә м Оля бала чакта бер-беренә романтик җ ылылыклы мө нә сә бә ттә булганнар иде. Мондый мө нә сә бә тне алар, бары тик зурларга ияреп кенә, мә хә ббә т дип атаганнар иде. Соң ыннан алар алты-җ иде елга аерылыштылар. Башта Оля механика техникумына укырга китте. Ул укудан кайтып заводта механик булып эшли башлаганда, Алексей шә һ ә рдә юк иде инде. Бу вакытта ул очучылар мә ктә бендә укый иде. Яң адан алар сугыш алдыннан гына очраштылар. Алексей да, Оля да бу очрашуны эзлә мә делә р һ ә м, ихтимал, алар бер-берсен ислә ренә дә тө шермә гә н булганнардыр — бала чактагы танышлыктан соң бик кү п вакыт ү теп киткә н иде инде. Лә кин, бер тапкыр шулай, язгы кичлә рнең берендә, Алексей ә нкә сен озатып урам буйлата каядыр бара иде, шул чакта аларга юлда бер кыз очрады. Алексей аң а игътибар да итмә де, бары тик аның матур аякларын гына кү реп калды.

— Нигә аның белә н исә нлә шмә дең, оныттың дамы ә ллә? Ул Оля бит, — диде ә нкә се һ ә м кызның фамилиясен ә йтте.

Алексей артка борылып карады. Кыз да, бу якка борылып, алар артыннан карап тора иде. Аларның кү з карашлары очрашты, һ ә м Алексей йө рә генең кинә т ашкынулы сикерә башлавын сизде. Ә нкә сен калдырып, ул тротуарда ялангач тополь агачы астында басып торган кыз янына чабып китте.

— Син? —дип гаҗ ә плә неп сорады Алексей. Ул аны б. аштанаяк шулкадә р җ ентеклә п карады, ә йтерсең, аның алдында, язгы пычрак белә н тулган кичке тын урамга ә ллә кийлардагы диң гез артыннан билгесез бер кодрә т белә н китереп ташланган, ә киятлә рдә гедә й чиб^р бер кыз басып тора иде.

— Алеша? —диде ул да, шулай ук гаҗ ә плә неп, хә тта кү злә ренә ышанмыйча. бераз карап та торды.

Алар алты-җ иде ел аерылышып торганнан соң беренче тапкыр очраштылар һ ә м беренче тапкыр бер-беренә туры карадылар. Алексей алдында кечкенә гә ү дә ле матур кыз — зифа буйлы, нечкә билле, малайларга охшаган тү гә рә к һ ә м мө лаем йө зле, борын ө стендә, ике кү з арасында чак сизелеп торган алтын сипкелле Оля басып тора иде. Ул ү зенең соры һ ә м нурлы кү злә ре белә н, нечкә кашларын чак кү тә ребрә к, Алексейга карый. Бу җ иң ел, яшь, чибә р кызның элеккеге сыйфатлары бик аз калган. Фабзавучта бергә укып йө ргә н чакларда Оля тү гә рә к, алсу йө зле иде. Ул, ә ткә сенең майланып беткә н эш пиджагын киеп, җ иң нә рен сызганып, эре генә атлап йө ри торган, ак гө мбә кебек, таза бер-яшү смер кыз иде бит.

⇐ Предыдущая 9 10 11 12 131415 16 17 18 Следующая ⇒