ЭЧТӘЛЕК 3 страница

Ә ллә шушы кызга, ә ллә ү зенә мө рә җ ә гать итеп, уйчан гына ә йтте:

— Зарар юк, зарар юк, бө тенесе дә ә йбә тлә нер.

Гадә тлә нгә н хә рә кә т белә н меХ оекларын салды да, шарф кисә клә рен сү теп, аякларын игътибар белә н карады. Алар тагын да шешә тө шкә ннә р. Бармаклары тө рле якка тырпайган, ә йтерсең, аның аяк табаннары резинадан ясалган булып, һ ава белә н ө релгә н. Бармаклары кичә гедә н дә карала тө шкә ннә р иде.

Алексей, сү неп барган ут белә н саубуллашып, кө рсенде һ ә м, бозланган карны таяклары белә н шыгырдатып, иреннә рен тешлә п һ ә м вакыт-вакыт бө тенлә й диярлек аң ын югалтып, тагын юл буенча бара башлады. Колагы иялә шеп бө тенлә й ишетми башлаган урман шау- шуы эченнә н ул кинә т еракта мотор тавышлары ишетеп алды. Башта ул, бик арыганга кү рә колакка шулай ишетелгә ндер, дип уйлады, лә кин моторлар, ә ле беренче тизлектә ү керешеп, ә ле тына барып, һ аман катырак гү лилә р. Кү рә сең, бу — немецлардыр, алар шушы ук юлдан килә лә рдер. Алексей шунда ук эченә суык йө гергә нен сизеп алды.

Курку аның кө члә рен арттырды. Аруын онытып, аякларының авыртуын онытып, ул юлдан читкә борылды, . кар ө слә п вак чыршы агачлары арасына барып җ итте һ ә м шунда, куе агачлар арасына кереп, кар ө стенә егылды. Юл ө стеннә н аны кү рү, ә лбә ттә, кыен иде; лә кин ул ү зе юлны бик яхшы кү рә, чыршы башлары турысында балкып торган тө шке кояш яктысы белә н юл бик яхшы яктыртылган иде.

Тавыш якынайды. Алексейның кылт итеп исенә тө ште: кеше йө рми торган юлда, кар ө стендә аның ялгыз эзлә ре аермачык кү ренә лә р бит. Лә кин китә ргә инде соң, алгы машинаның моторы кайдадыр якын гына гө релди. Алексей карга тагын да ныграк сырышты. Башлап ботаклар арасыннан, акка буялган, утын балтасына охшаган яссы броневик кү ренде. Чайкалып һ ә м чылбырларын зың гылдатып, ул Алексейның эзлә ре урманга таба борылган җ иргә якынайды. Алексей сулуын кысты. Лә кин броневик туктамады. Броневик артыннан кечкенә генә ачык вездеход килә иде. Кемдер берә ү, биек фуражка киеп, соры мех якасына борынын тө реп, шофер янында утыра, ә артта, биек скамьяда, соры-яшел шинель һ ә м каска кигә н автоматчылар чайкалып баралар. Бераз арттарак, пошкырып һ ә м гусеницаларын шалтыратып, тагын бер зур вездеход машинасы килә, аң арда унбишлә п немец тезелешеп утырган иде.

Алексей карга сең ә тө ште. Машиналар шулхә тле якын, аның битенә газолин сө ременең җ ылы сасысы килеп бә релде. Алексейның муенындагы тө клә ре кыймылдап куйды, һ ә м мускуллары тыгыз йомгак булып тө енлә нде. Лә кин машиналар ү теп китте, сасы ис таралды, һ ә м инде мотор тавышлары каяндыр ерактан чак-чак кына булып ишетелә иде.

Бө тенесе тынганнан соң, Алексей юлга килеп чыкты, карда гусеницаларның сырлы эзлә ре ярылып яталар иде, һ ә м ул шушы эзлә р буенча китеп барды. Алексей, мен адым киткә н саен һ аман шулай туктап, шулай ук ял итеп, кө нлек юлның яртысын ү ткә ч, шулай ук бераз ашап алды. Лә кин хә зер инде ул, кыргый җ ә нлек шикелле, бик сакланып кына барды. Шомланып калган колагы юк кына тавышны да ишетә, кү злә ре тирә -юньне ү ткен кү зә тә лә р, ә йтерсең, ул каядыр якында гына зур һ ә м куркыныч ерткыч хайванның ү з артыннан сагалап бар-, ганын сизә иде.

һ авада сугышырга ө йрә нгә н очучы ү зенең дошманнарын җ ирдә беренче тапкыр тере; сә ламә т килеш очратты. Хә зер ул, усал кө лемсерә п, аларның эзе буйлап бара. Аларның тормышы бик ү к кү ң елле, бик ү к уң ай тү гел, кү рә сең. Оккупациялә нгә н җ ир аларны бик кунак итми. Хә тта менә бу — кеше аяк басмаган һ ә м ө ч кө н буенча, бер җ ан иясе очрамаган урман эчендә дә аларның офицерына шундый зур конвой белә н йө рергә туры килә.

«Зарар юк, зарар юк, бө тенесе без дигә нчә булыр! » — дип Алексей ү зен канатландырып куйды һ ә м, аякларының торган саен катырак авыртуын, ү зенең сизелерлек хә лсезлә нү ен белмә гә нгә салышып, һ аман атлады да атлады. Ө злексез чә йнә п, йотып барган яшь чыршы кайрысы да, ә чкелтем каен бө ресе дә, җ илемле һ ә м тешкә сылана торган яшь юкә кайрысы да ашказанын алдый алмыйлар иде инде.

Караң гы тө шкә нгә хә тле ул чак-чак биш перегон узды. Аның каравы ул тө нлә белә н ә йбә тлә п, юлда аунап яткан, яртылаш черегә н каен агачын ылыс һ ә м коры агачлар белә н каплап, ут ягып җ ибә рде. Агач җ ылы һ ә м тонык кына булып янып торганда, карга сузылып ятып, рә хә т бирә торган җ ылыда ә ле бер ягына, ә ле икенче ягына ә йлә неп йоклады һ ә м, инстинктив рә вештә уянгалап,

сү нә башлаган һ ә м ялкау 1ына пыскып торган бү рә нә ө стенә коры агачлар ыргыткалады.

Тө н уртасында буран чыкты. Баш очындагы наратлар селкенә, шомланып шаулый, ың гыраша һ ә м шыгырдый башладылар. Җ ир ө стендә ү ткен кар ө ерлә ре чабарга тотындылар. Ыжгырып, очкынланып янган ялкын ө стендә шау-шулы караң гылык тирбә лә башлады. Лә кин буран Алексейны борчымады. Ут җ ылысына сыенып, ул рә хә тлә неп, тә мле итеп йоклады.

Ут ерткыч хайваннан саклый иде. Ә мондый тө ндә немецлардан курыкмаска мө мкин. Буранда алар аулак урманга килеп чыгарга кыймаячаклар. Лә кин шулай да, талчыккан тә не тө тенле җ ылы эчендә ял иткә ндә, кыргый җ ә нлекчә сак булуга кү неккә н колагы, һ ә р авазны ишетеп торды. Иртә белә н давыл басылгач һ ә м тынып калган җ ир ө стенә куе ак томан җ ә елгә ч, Алексейның колагы наратлар гө жлә ве аркылы, ява торган кар тавышы аркылы еракта барган сугыш тавышын: шартлау, автоматтан тыкылдату, винтовкадан ату тавышларын ишеткә ндә й булды.

«Фронт сызыгымы ә ллә? Шулкадә р тиз? »

Иртә белә н җ ил томанны туздырып ташлады, тө нлә кө меш тө скә кергә н урман, ак һ ә м кү ң елле булып, энә ле бә слә ре белә н кояш яктысында ялтырап утырды, язның якынаеп килү ен сизгә н кошлар, урманның болай кинә т ү згә рү енә шатланган шикелле, сызгыра, сайрый һ ә м чикылдый башладылар. Хә зер Алексей, никадә р генә тың ласа да, сугыш авазын — ату һ ә м хә тта канонада тавышын да ишетә алмады.

Кояшта елтыр-елтыр итеп, ак тө тенсыман агып, агачлардан кар коела. Анда-санда кар -ө стенә йомшак бә релеп язгы авыр тамчылар тама. Яз. Бү ген иртә н ул беренче тапкыр шундый ә рсез һ ә м шундый кыю итеп ү зенең килү ен белдерде.

Юклы-барлы калдык консервны — хуш исле май белә н капланган берничә ит җ ебен — Алексей иртә н ашарга карар итте, юкса шунсыз кү тә релә алмаячагын сизә иде. Ул, банканың очлы кырыена берничә җ ирдә н кулын кискә лә п, аны бармагы белә н бик ә йбә тлә п кырды, лә кин шулай да анда тагын бераз май калган кебек тоела иде. Менә ул банкага кар тутырды, сү неп барган утның чал кө лен актарып, кызарып торган кү мерлә р ө стенә банканы куйды һ ә м аннары чак кына ит исе аң кып торган бу кайнар суны кечкенә -кечкенә генә йотымнар белә н рә хә тлә неп эчте. Шуннан соң банканы кесә сенә тыкты: аң арда чә й кайнатырга булды. Кайнар чә й эчү! Бу кү ң елле бер яң алык иде һ ә м юлга кузгалганда Алексейны канатландырып җ ибә рде. Лә кин аны зур кү ң елсезлек кө тә иде. Тө нге буран, кикрикле кыйгач кө ртлә р ө еп, юлны тә мам басып киткә н. Ялтырап торган кү гелҗ ем кар кү зне чагылдыра. Басылырга ө лгермә гә н йомшак карда аяклар бата. Аларны кө чә неп тартып алырга туры килә. Хә тта таяклар да рә тлә п ярдә м итми, чө нки алар ү злә ре дә бата.

Тө ш вакытында, агач тө плә рендә ге кү лә гә лә р каралып, кояш нарат башлары аркылы юл ө стенә тө шкә н вакытта, Алексей нибары мең ярым адым ясарга ө лгерде һ ә м шундый арыды, һ ә р яң а хә рә кә т ө чен бик нык кө чә нергә туры килде. Ул чайкалып-чайкалып куя һ ә м җ ир аның аяк астыннан шуып китә кебек иде. Алексей минут саен егыла башлады, шыгырдавык карга маң гае белә н тө ртелеп, бер секундлап шулай кө рт сыртында хә рә кә тсез ята да, яң адан кү тә релә һ ә м тагын берничә адым атлый. Чыдар хә ле юк, йокысы килә. Бер генә мускулны да кыймылдатмыйча ятасы, онытыласы килә иде. Ни булса шул булыр, дип Алексей туктады, як-якка чайкалып, йокымсырап басып торды, аннары иренен авыртканчы тешлә п, ү зен аң га китерде һ ә м, кө чкә -кө чкә аякларын ө стерә п, тагын берничә адым атлады.

Ниһ аять, ул сизеп алды: инде артык бара алмый, һ ичбер кө ч аны хә рә кә тлә ндерә алмаячак һ ә м, ә гә р хә зер утыра калса, ул инде бервакытта да тора алмас. Сагышлы кү злә ре белә н ул тирә -якка карады. Янә шә, юл буенда, бө дрә башлы яшь нарат басып тора. Соң гы кө члә рен җ ыеп, ул шунда таба атлады һ ә м яшь нарат ө стенә барып егылды: ияге белә н агачның япьле очына туры килде. Имгә нгә н аякларына тө шә торган авырлык бераз кимеде, аң а җ иң ел булып китте. Ул-, ботаклар ө стендә тирбә леп, тынычлыктан рә хә тлә неп ятты. Уң айрак ятарга телә п, ияге белә н нарат ябенә таянды, башта бер аягын, аннары икенчесен ө стерә п китерде һ ә м алар, гә ү дә авырлыгыннан бушанып калгач, кө рт эченнә н ансат кына чыктылар, һ ә м шул вакыт Алексейның башына тагын бер фикер килде.

Шулай, ә лбә ттә, шулай. Менә шушы кечкенә наратны кисеп алырга да аң ардан япьле озын агач ясарга, агачны алга кадап, ияк белә н аның ябенә таянып, гә ү дә нең бө тен авырлыгын агачка кү черергә һ ә м шуннан соң, менә хә зер нарат янында эшлә п караган кебек, аякларны бер-бер артлы ө стерә п китерергә. Бик акрын булырмы? Ә лбә ттә, акрын, лә кин аның каравы азрак арыйсың һ ә м, кө ртлә рнең иң ү ен, басылуын кө тмә стә н, юлны дә вам итә аласың.

Ул шунда ук тезлә нде, хә нҗ ә ре белә н агачны кисел, ботакларыннан арындырды, япьне кулъяулыгы һ ә м бинтлар белә н урап; шунда ук юлга кузгалып карамакчы булды. Таякны алга кадап, аның ябенә ияге һ ә м куллары белә н таянды, бер атлады, ике атлады, яң адан таякны алга кадап, яң адан таянды, тагын бер-ике тапкыр атлады. һ ә м шулай, адымнарын санап һ ә м яң а хә рә кә тлә нү нормалары билгелә п, алга таба китте.

Аулак урманда, шушы рә вешчә сә ер атлап, тирә н кө ртлә р ө стеннә н корт тизлеге белә н хә рә кә тлә нү че, бер караң гыдан икенче караң гыга кадә р барып, шушы вакыт эчендә биш километрдан артык юл ү тә алмаучы кешене читтә н карап тору гаҗ ә п булыр иде. Лә кин урман буш. Саесканнардан башка аны берә ү дә кү рми. Лә кин саесканнар бу ө ч аякльг сә ер җ ан иясенең юашлыгына инде ышанганнар, шуң а кү рә ул якынайган чакта очып та китмилә р, ә телә р-телә мә с кенә юлдан бер читкә рә к сикерә лә р дә, башларын кырын салып, ү злә ренең кү пне кү рергә ярата торган тү гә рә к, кара кү злә ре белә н мыскыллы итеп карап торалар.

Ул шулай таягын алга кадап, аң а ятып һ ә м аякларын ө стерә п китереп, карльг юл буйлап, тагын ике кө н барды. Аяк табаннары инде ташка ә йлә нделә р һ ә м бернә рсә дә сизмилә р, лә кин тә не атлаган саен чә нчешә. Ачлык инде азаплаудан туктады. Ашказанында кө зә н җ ыеру һ ә м авырту бетте һ ә м даими тупа сызлауга кү чте, ә йтерсең, буш ашказаны, катып калып, ничектер уң айсыз ә йлә нде һ ә м бө тен эчә клә рне басып тора башлады.

Алексей ялга туктаган чакта хә нҗ ә р ярдә мендә суеп алган яшь нарат кайрысы белә н, каен һ ә м юкә бө релә ре белә н һ ә м яшел, йомшак мү к белә н туенып бара. Ул мү кне кар астыннан казып чыгара да, кунарга туктаганда, суда кайнатып пешерә. Кар эрегә н урыннардан җ ыеп алынган нарат җ илә ге яфракларын ул «чә й» итеп рә хә тлә неп эчә. Кайнар су, бө тен тә нен җ ылытып, хә тта туклык иллюзиясен бирә иде. Тө тен һ ә м мунча себеркесе исе аң кытып торган кайнар суны эчкә ндә, Алексей ничектер бө тенлә й тынычланып китә һ ә м алда торган юл да аң а ул кадә рле куркыныч һ ә м озын булып тоелмый иде.

Алтынчы тапкыр кунарга туктаганда, ул тагын киң чыршы агачының яшел канаты астында урын сайлады, ә утны янә шә генә, сумалалы карт агач тө бе тирә сенә якты, аның исә бе буенча, бу агач тө бе тө н буе янып чыгарга тиеш иде. Ә ле караң гы тө шмә гә н. Чыршы башында кү згә кү ренмичә генә тиен кайнаша. Ул чыршы кү ркә сен ашап, вакыт-вакыт, теткә лә неп беткә н буш кү ркә не аска ташлый. Башыннан бервакыт ашау кайгысы китеп тормаган Алексей кызыксынып куйды: бу җ ә нлек чыршы кү ркә сендә нә рсә таба икә н соң? Алексей җ ирдә яткан бер кү ркә не алып, тиен ашамаган тә ң кә чекне тырнагы белә н актарып карады һ ә м тары ярмасы хә тле генә, сың ар канатлы бер тө ш кү реп алды. Бу тө ш кечкенә генә эрбет чиклә веген хә терлә тә иде. Ул аны чә йнә п карады. Авызына эрбет чиклә веге маеның хуш исе таралды.

Алексей тирә -юньдә аунап яткан, ачылмаган берничә юеш кү ркә не җ ыеп утка салды, берничә чыбык ө стә де, ә кү ркә лә р дырбаешкач, алардагы орлыкларны кагып, учында уа башлады. Канатчыкларны ө реп җ ибә реп, кечкенә генә чиклә веклә рне авызына салды.

Урман акрын гына шаулый. Хуш исле, татлы тө тен таратып, сумалалы агач тө бе тын гына яна. Ялкын ә ле кабына, ә ле сү релә, һ ә м шаулап торган караң гылык эчендә ге сары наратлар, ак каеннар ә ле яктылык эченә килеп керә лә р, ә ле тагын караң гылык эченә чигенеп югалалар иде.

Алексей утка чыбык-чабык ыргыта да тагын чыршы кү ркә сенә тотына. Эрбет чиклә веге маеның исе кү птә н онытылган бер балалык кү ренешен хә теренә ' тө шерде аның... Таныш ә йберлә р белә н шыгрым тулган кечкенә генә бү лмә. Ө стә л турысында лампа эленеп тора. Бә йрә мчә киенгә н анасы, чиркә ү дә н кайткан да, сандыктан тантаналы рә вештә алып, аш савытына эрбет чиклә веклә ре сала. Бө тен семьялары — ә нисе, ә бисе, ике абыйсы һ ә м ул ү зе — иң кечкенә уллары — ө стә л тирә сенә утыралар да бә йрә мдә генә була торган шушы тә мле ашамлыкны тантаналы рә вештә ашарга керешә лә р. Бер кеше

ftcp сү з дә шми. Ә бисе чиклә веклә рне чә ч шпилькалары белә н, анасы — булавка белә н казып чыгара. Анасы чиклә векне керт иттереп тешли дә, аның орлыгын чыгарып, |»стә л ө стенә җ ыя башлый. Аннары, аларны учына салып, бө тенесен берьюлы берә рсенең авызына сала, һ ә м шул вакыт чиклә век элә ккә н бә хетле малай аның хезмә т сө ю- чә н кулларының кытыршылыгым, бә йрә м хакына гына юынган җ илә к сабыны исен сизеп кала.

Камышин... Балачак! Шә һ ә р читендә ге'кечкенә генә йортта яшә ве нинди рә хә т иде!.. Урман шаулый, битең ә җ ылы бә релә, ә арка ягымнан усал суык елыша. Караң гылыкта мә че башлы ябалак уһ ылдый, тө лкелә р ө рә. Ә ут янында, сү нә ргә җ ыенып, елт-елт итеп торган кү мерлә ргә уйчан гына карап, бер кеше бө решеп утырган: ул ач, авыру, егылып ү лә рлек булып арыган. Бу зур, кара урманда ул япа-ялгыз, һ ә м аның каршында, караң гылык эчендә, билгесез куркынычлар белә н тулган ят юл ята.

— Зарар юк, зарар юк, бө тенесе без дигә нчә булыр! — дип куя бу кеше кинә т, һ ә м утның соң гы кызыл нурларында аның ярылып беткә н иреннә ре кү ренеп кала: ул, нә рсә лә рдер уйлап, елмая.

Юлга чыгуына җ иденче тә ү лек дигә ндә, Алексей теге буранлы тө ндә ерактан ишетелгә н сугыш тавышының кайдан килгә нлеген белде.

Инде тә мам хә лдә н таеп, ял итү ө чен минут саен туктый-туктый, ул эри башлаган урман юлы буйлап ө стерә леп бара иде. Яз инде хә зер ерактан торып кына елмаймый. Ул хә зер ү зенең кисә к исә торган җ ылы җ иллә ре белә н урманга килеп керде: ү ткен кояш нурлары, агач ботаклары аша саркып, тү мгә клә рдә ге, калкулык- лардагы карны эретеп тө шерә; кичлә рен моң лы итеп козгын кычкырган тавышлар ишетелеп тора; кө рә н тө скә кергә н юл сыртында олысымак кара каргалар салмак кына йө рилә р; юеш кар, кә рә з шикелле, тишекле-тишек- ле булып калды: кар эрегә н урыннарда ялтырап су җ ыелып тора башлады; урман эченә таралган исерткеч, татлы ислә рдә н һ ә рбер җ ан иясенең башы ә рлә нерлек иде.

Алексей кече яшьтә н ү к язны ярата иде, һ ә м хә тта хә зер дә, лә чкелдә п беткә н юеш мех оеклар кигә н авыру аякларын юл суларында ө стерә п, сызланудан һ ә м талчыгудан аң ын югалтып, ә шә ке суларны, баткак карны һ ә м бик иртә чыккан пычракны тирги-тирги барганда да, ул язның баш ә йлә ндергеч дымлы хуш исен йотлыгып сулады. Ул инде хә зер юл сайлап тормый, җ ыелып торган суларны ә йлә неп ү тми, абына, егыла, таягына бө тен авырлыгын салып кү тә релә һ ә м, хә л җ ыеп, чайкала-чайкала басып тора, аннары таягын мө мкин кадә р алгарак кадап, ә крен генә кө нчыгышка таба хә рә кә тлә нә иде.

Бу урында кырт кына сулга борыла торган урман юлы чатына килеп җ иткә ч, Алексей таң га калып туктады. Куе яшь урман белә н ике яктан китереп кысылган юлның иң тар җ ирендә, Алексей теге ү зен узып киткә н немец машиналарын кү рде. Аларның юлына аркылы ике зур нарат салынган иде. Нә къ шушы наратларга терә леп, радиаторы белә н аларга тө ртелеп, утын балтасына охшаган броневик тора. Лә кин ул, элекке шикелле, таплы- таплы тү гел, бә лки кып-кызыл иде һ ә м, тә гә рмә ч шиннары яну сә бә пле, тимер тугымнары ө стендә генә тора, ә калпагы, ә кә мә т зур гө мбә шикелле, бер читтә, агачлар арасында, карда аунап ята. Броневик янында ө ч мә ет — аның экипажы —майланып беткә н кара, кыска тужуркалар һ ә м сырган шлемнар кигә н кешелә р аунап яталар.

Шулай ук яндырылып, кып-кызыл тө скә кергә н, эчлә ре кара кү мергә ә йлә нгә н ике вездеход корымлы, кө лле, кү мерле кара, юеш кар ө стендә броневикка терә леп тора. Ә тирә -юньдә, юл буйларында, якындагы куаклыклар арасында, канауларда, ү лгә н немец солдатлары ауныйлар, һ ә м аларның шулай ятуларыннан солдатларның котлары алынып канканлыклары, хә тта нә рсә булганын рә тлә п аң лап та җ итмә ү лә ре кү ренеп тора: ү лем, буран эченә яшеренеп, аларны һ ә р агач, һ ә р куак артында сагалап торган иде. Мундир кигә н, лә кин штаны салдырыл- ган бер офицерны агачка бә йлә п куйганнар. Аның кара якалы яшел френчына: «Нә рсә эзлә п барсаң, шуны табарсың », — дип язып куелган, һ ә м тү бә нрә к инде бү тә н бер кул эре хә рефлә р белә н: «эт» дип ө стә гә н иде.

Алексей, ашарга берә р нә рсә табылмасмы дип, сугыш урынын бик озак карап йө рде. Бары тик бер урында гына ул тапталып кар эченә кергә н, кошлар чукып киткә н, иске, кү тә рә башлаган арыш сохарие табып алды һ ә м аның -

очс, тә мле исен йотлыгып иснә п, авыз янына китерде. Бу сохарины бө тенлә е белә н авызга тыгасы һ ә м шушы хуш исле икмә к боткасын туктаусыз чә йнисе, чә йнисе, чә йнисе килде аның. Лә кин Алексей аны ө ч кисә ккә бү лде, ике кисә ген ераккарак — ян кесә сенә яшерде, ә берсен, ваклап, конфет шикелле, суыра башлады һ ә м бу рә хә тне озаккарак сузарга тырышты.

Ул тагын бер тапкыр сугыш кырын ә йлә неп чыкты. Шунда аның башына мондый фикер килде: партизаннар каядыр биредә, якында гына булырга тиешлә р! Агач астындагы һ ә м куак араларындагы карларны алар таптаган бит. Бә лки, мә етлә р арасында йө ри торган Алексейны алар инде кү реп тә алганнардыр һ ә м кайдан да булса агач башыннан, куаклар арасыннан, кө ртлә р артыннан партизаннар разведчигы аны кү зә теп тә тора торгандыр. Алексей, кулларын авызына куеп, бө тен кө чкә кычкырып җ ибә рде:

— Оһ о-һ ой! Партизаннар! Партизаннар!

Ү зенең тавышы йомшак һ ә м ә крен ишетелү гә Алексей гаҗ ә пкә калды. Хә тта аның агачларга бә релеп кире кайткан тавышы да кө члерә к иде шикелле.

— Партизаннар! Партизан-на-а-pJ Эһ е-е-һ ей!

Тып-тын яткан дошман мә етлә ре арасында, корым белә н капланган кар ө стендә утырган Алексей шулай дип партизаннарны чакырды. .

Кычкырды һ ә м колак салып тың лады. Аның инде тамагы карлыкты, тавышы* чыкмый башлады. Шунда ул аң лап алды: партизаннар, ү з эшлә рен эшлә п, трофейларны җ ыеп, кү птә н китеп барганнар инде — аннары, җ ан иясе булмаган бу урманда алар нигә калсыннар? — Лә кин ул һ аман кычкырды, могҗ иза булып, менә хә зер агач араларыннан сакаллы кешелә р килеп чыгар кебек (алар турында аның бик кү п ишеткә не бар), аны табып, ү злә ре белә н алып китә рлә р кебек һ ә м ул, - шушы рә химле ₍ кешелә р ихтыярына буйсынып, бернә рсә турында уйламыйча, бер яры омтылмыйча, бер генә кө н, бер генә сә гать булса да ял итә алыр кебек иде.

Лә кин аның чакыруына бары тик урман гына гө рлә п җ авап бирде, һ ә м кинә т — ә ллә бик бирелеп тың лаганга шулай ишетелдёме — Алексейның колагына агач башларының кө йлә п шаулавы арасыннан ә ле аермачык булып, ә ле тоныклана тө шеп, еш һ ә м саң гырау дө пелдә ү лә р ишетелде. Ул сискә неп, ә сә рлә неп китте, ә йтерсең, ерактан

А-28. Чын кеше — 3.

шушы буш урманда аны чакыручы бер ягымлы аваз ишетелде. Лә кин ул ү з колакларына ү зе ышанмады һ ә м, муенын сузып, бик озак тың лап утырды.

Юк, ул ялгышмый иде. Кө нчыгыштан исә башлаган дымлы җ ил тагын саң гырау, лә кин хә зер инде аермачык булып ишетелә торган туп тавышларын алып килде. Соң гы айларда, гаскә рлә р ү згә решсез оборона сызыгында ныгып алып, окопларга урнашкач, бер-берсен борчу ө чен ә ллә нигә бер генә аткалыйлар иде. Лә кин ә ле Алексей ишеткә н туп тавышлары андый сирә к һ ә м ялкау тавышлар тү гел. Еш һ ә м каты итеп аталар: ә йтерсең, кемдер зур, авыр чуер ташларны ә йлә ндерә яки имә н мичкә нең тө бен йодрыклары белә н еш-еш кыйный башлый иде.

Аң лашылды! Ике якның да артиллериясе ' бик каты ата икә н. Туп авазларына караганда, фронт сызыгы моннан ун километр арырак булырга тиеш, һ ә м хә зер анда нә рсә дер бара, кемдер һ ө җ ү м итә һ ә м кемдер, каршы торып, бик каты ата иде. Алексейның кү злә реннә н шатлык яшьлә ре ага башлады.

Ул кө нчыгышка таба карап тора. Дө рес, бу урында юл кинә т кире якка борыла, ә Алексей каршында кар яланы җ ә елеп ята. Лә кин кү ң елне җ ә леп итә торган бу тавыш шул яктан ишетелә. Партизаннарның эзлә ре дә шул якка таба киткә ннә р. Каядыр шушы урман эчендә яшилә р бу батыр урман кешелә ре.

«Зарар юк, зарар юк, иптә шлә р, бө тенесе без дигә нчә булыр», дип, ү з алдына сө йлә неп, Алексей таягын карга кыю гына тыкты, ияге белә н аң а таянды, ү зенең бө тен авырлыгын шул таякка салып, кө чә неп, лә кин кискен рә вештә аякларын кар ө стенә кү черде. Ул юлдан кар аланына таба борылып керде.

Бу кө нне аң а кар ө стеннә н йө з илле адым да ясарга туры килмә де. Караң гы тө шеп, Алексейны юлыннан туктатты. Ул тагын бер карт агач тө бен эзлә п тапты, аны тө рле яктан коры ботаклар белә н каплады, патроннан ясалган кадерле зажигалкасын чыгарды, бер тапкыр, ике тапкыр кабызып карады — һ ә м шунда аның аркасы буйлап салкын йө герде: зажигалкада бензин беткә н иде. Ул аны селекте һ ә м, калдык бензин парларын чыгарырга тырышып, ө реп карады, лә кин бернә рсә дә барып чыкмады. Караң гы тө ште. Зажигалканың тә гә рмә че астыннан чә чрә п чыккан очкыннар, кечкенә яшеннә р тө сле, аның йө зе 1ирә сендә ге караң гылыкны берничә секундка гына таратып җ ибә рә лә р иде. Таш ашалып бетте, лә кин ут кабызып булмады.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒