Статистикалық көрсеткіш

Статистикалық көрсеткіш

Статистикалық көрсеткіш – сапалы анықталғандық жағдайында әлеуметтік-экономикалық процестер мен құбылыстардың сандық сипаттамасы, мұнда көрсеткіш құбылыстың ішкі құрылысымен байланысты.

Статистикалық көрсеткіш есептік жолмен алынады. Бұл жиынтықтың бірліктерінің қарапайым санауы, мәндерін қосу, шамаларды салыстыру болуы мүмкін.

Статистикалық көрсеткіштің келесі түрлерін ажыратады:

1.нақты статистикалық көрсеткіш;

2.санат-көрсеткіш;

3.жеке көрсеткіш;

4.жинақы көрсеткіш;

5.көлемді көрсеткіш;

6.есептік көрсеткіш;

7.уақытша көрсеткіш;

8.бір объектілі және объект арасы көрсеткіші;

9.аумақтық көрсеткіш.

Статистикалық көрсеткіштер жүйесі – бір деңгейлі немесе көп деңгейлі құрылымы бар, нақты статистикалық мәсілені шешуге бағытталған өзара байланысты көрсеткіштер жиынтығы. Мысалы, кәсіпорынның қызмет етуінің толық экономикалық сипаттамасы үшін төмендегідей көрсеткіштерді қосатын жүйені пайдалану керек:

- пайда;

- кәсіпорын беделділігі;

- қызметкерлер саны;

- қызметкерлердің біліктілік деңгейі;

- еңбек өнімділігін;

- қормен қаруланғандығы.

1. Нақты статистикалық көрсеткіш зерттелетін құбылыстың осы жерде және осы уақыттағы мөлшерін, көлемін сипаттайды. Мәселен, егер өнеркәсіп-өндірістік қорлардың нақты мөлшері аталса, оның қай өндіріске, қай салаға және қай уақытқа тиесілі екенін міндетті түрде көрсету керек. Алайда теориялық жұмыстарда статистикалық бақылаудың операциялық кезеңінде абстрактілі және санат-көрсеткіштерді де пайдаланады.

2. Санат-көрсеткіш уақыты, жері және сандық мәнін атаусыз нақты статистикалық көрсеткіштің мәні мен жалпы ерекше қасиеттерін көрсетеді.

3. Жеке көрсеткіштер жеке объект не жиынтықтың жеке бірлігін сипаттайды.

Бір объектіні сипаттайтын екі жеке абсолюттік көрсеткіш негізінде жеке салыстырмалы көрсеткішті алады.

5. Көлемді көрсеткіштерді жиынтықтың жеке белгілерінің мәнін қосу арқылы алады. Белгінің көлемі деп аталған бұл шама көлемді абсолюттік көрсеткіш бола алады, басқа көлемді абсолюттік шамамен немесе жиынтық көлемімен салыстырыла алады.

6. Есептік көрсеткіштер талдаудың жеке статистикалық міндеттерін шешуге арналады: өзгеруді өлшеуге, құрылымдық қозғалыстарды сипаттауға, өзара байланысты бағалауға.

7. Маңызды классификациялық фактор уақыт болып табылады.

8. Бір немесе екі зерттеу объектісіне тиесілілігіне байланысты бір объектті және объект аралық көрсеткіштер деп бөледі. Егер біріншісі тек бір объектке сипаттама берсе, екіншісін түрлі объекттерге жататын екі шаманы салыстыру нәтижесінде алады.

⇐ Предыдущая 15 16 17 18 19 20 21 222324 Следующая ⇒