Нозология

Нозология

Денсаулық пен ауру адам өмірінің екі түрлі көрінісі қарама - қарсы ұғым,бірақ сау денеде де , ауру денеде де зат алмасуы үздіксіз болып отырады.

Денсаулық адамның мінез құлқымен ,физикалық , социалдық жағдайының сыртқы және ішкі ортаның өзгерістеріне сай үйлесімділігі.

Денсаулық өлшемі:норма (қалыптылық) сыртқы - ішкі ортаның әсеріне тұрақтылығы.

Ауру- сыртқы және ішкі ортаның зақымдаушы факторының әсерінен ұлпаның, мүшенің, дененің қызметінің құрлысының бұзылып өзгеруі.

Нозология - ауру және олардың түрлері туралы ілім. Нозология аурудың себебін, дамуы мен нәтижесін зерттейді. Нозология үш бөліктен тұрады:

1.этиология,

2.патогенез,

3.морфогенез.

Этиология - аурудың пайда болу себебі мен оның пайда болу шарттарын зерттейтін ілім. Аурудың себебі белгілі бір ауруды шақырушы патогендік факторға байланысты. әрбір аурудың өзіне тән белгілі бір себебі болады. Мысалы: түберкүлез ауруын шақырушы Кох таяқшасы, түберкүлез микобактериясы. Сифилис ауруын шақырушы сұр спирохеталар.

Аурудың этиологиясы екі түрі болуы мүмкін:

1. эндогенді

2.экзогенді

Эндогенді себептер: адамның өзінің денесіндегі сопрофиттік микробтардың адамның күресу күші әлсірегенде, патогенді факторға айналуы мүмкін. Мысалы: ішек таяқшасы.

Экзогенді себептер:физикалық, химиялық, биологиялық,психикалық себептер кіреді.

1.физикалық- үсу, күю;

2.химиялық- тұздар, қышқылдар, сілтілер;

3.биологиялық- микробтар, вирустар, тірі микробтар;

4.психикалық-қатты күйзелу, қорқу.

Аурудың этиологиясын білу, оның алдын алуға, этиотропты емдеу өткізу үшін керек.

Патогенез - аурудың зақымдану мөлшерін, бейімделу қорғаныс реакцияларының механизмін аурудан жазылу немесе өлу процестерін зерттейді.

Морфогенез - аурудың дамуында денеде болатын өзгерістерді зерттеу. Аурудың белгілерін - симптомдар, ал симптомдар жиынтығын - синдромдар деп атайды.

Ауру дамуының бірнеше кезеңдері бар :

1. жасырын кезең (латентті );

2. бей - жай кезеңі (продромальды);

3. аурудың нағыз қызған кезеңі;

4. аурудың аяқталу кезеңі.

а) толық жазылу;

б) уақытша тынышталу;

в) асқынуы өлімге соқтыру немесе еңбекке жарамсыздық.

Танатология - өлу заңдылықтарын оның себептерін, өлімнен кейінгі өзгерістерді зерттейтін ілім.

Өлу процесі өте күрделі, бірнеше сатыдан тұрады:

1. жанталас алды күйі;

2. жанталас (агония);

3. клиникалық өлім;

4. биологиялық өлім.

Өлімнің әрбір сатысы әртүрлі мерзімде өтеді. Мысалы: агония бірнеше минуттан, бірнеше сағатқа немесе тәулікке созылуы мүмкін.Клиникалық өлім 5-6 минуттан соң, биологиялық өлімге өтеді. Бұл кезде ОЖЖ, сосын басқа мүшелерде қайтымсыз өзгерістер дамиды. Осы кезден бастап денені өлік деп атайды.

Өлімнің себептері:

1.табиғи (физиологиялық);

2. зорлық-зомбылық;

3. ауруға байланысты.

1.Табиғи өлім - әбден қартайтып, дене қызметтері бірте - бірте әлсіреп, барып тоқтауы, тозуы.

2.Зорлық - зомбылық - нәтижесін сот медицинасы зерттейді.

3.Ауруға байланысты өлу себептерін - патологоанатомдар зерттейді.

Биологиялық өлімнен кейін біраз уақыттан соң өлімнің морфологиялық белгілері мен өлімнен кейінгі өзгерістер дамиды. Сондықтан адамның анық өлгендігіне көз жеткізгеннен кейін (жалған өлім) өлікті клиникада 2 сағат сақтап , өлімнің алғашқы белгілері байқалғанда ғана патологиялық анатомия бөліміне көшіреді.

Өлімнің алғашқы белгілеріне:

1. өліктің сууы;

2. өліктің сіресіп қалуы ;

3. өліктің кебуі;

4. қанның қайта бөлінуі;

5. өлік дақтары кіреді.

Өліктің сууы - өлгеннен соң денедегі зат алмасу процесінің тоқтауы. Дене жылуы 0,5 - 1ºС -ден төмендейді. Өліктің сіресуі - дене бұлшық еттерінің қатайып, тартылып қалуына байланысты. Жақ, бет, мойын , беттерінен басталып, бүкіл денеге тарайды.1 тәуліктен соң, босайды. Өліктің кебуі - өлгеннен кейін денедегі сұйықтардың құрғап , буланып кетуінің нәтижесі. Қанның қайта бөлуі - өлгеннен соң артерия қан тамырының қысқаруы нәтижесінде, қан вена тамырларына өтеді, сосын қан вена тамырларында ұйып қалады. Өлік дақтары - өлгеннен соң 2-4 сағаттан кейін,өліктің төменгі беттерінде көкала - қызыл немесе қоңыр - күлгін түстер пайда болады.Қолмен басқанда жоғалып, біраздан соң өз реңіне келеді. Өлік дақтары - лейкоз және анемиямен ауырған адамдарда болмайды. Өлімнің кейінгі белгілеріне: 1.аутолиз; 2.өліктің шіруі жатады. Аутолиз процесі - гидролиздеуші ферменттердің әсерінің күшеюімен байланысты. Сондықтан аутолиз ферменттер көп болған ағзалардан басталады ( ұйқы безі, бүйрек үсті безі, бауыр). Асқазан - ішек жолы - пепсин, трипсин ферменттерінің әсерінен. Өліктің шіруі - аутолиз процестерінің күшеюінен , оған шірітуші бактерялардың қосылуымен түсіндіріледі. Шіру процесі қоршаған орта температурасына байланысты, жалпы 2-3 күннен басталады.

Модул 2.1 Зақымдану. Альтерация түрлері: атрофия, дистрофия, некроз.

Жарақат немесе альтерация дегеніміз - жасушалардың, жасушааралық заттардың, мүшелердің зат алмасуының, көлемінің, тіршілік әрекетінің қалыпты жағдайдан өзгеруі. Зақымданған мүшелердің өзгеруінің салдарынан, олардың тіршілік әрекеттері нашарлап, атқаратын қызметтері бұзылады.Жарақат 3 процесстердің біреуінен юолуы мүмкін. Себептері: 1.Экзогенді

2.Эндогенді

Дистроия-(грекше dys- бұзылу және trophe- қоректендіремін) - жасушалар мен тіндерде зат алмасуының бұзылуына байланысты дамитын процесс.

Дистрофияның даму механизмі:

1.Инфильтрация қан арқылы келген заттардың жасушаға немесе тіндерге, мқлшерден тыс көп сіңіп қалуы. Мысалы : атеросклероза қанда холестерин мөлшері көбейтіп қан тамырының ішкі қабатында (интима) сіңіп қалады.

2. Декомпозиция (ыдырау)қалыпты жағдайда бір-бірімен тығыз байланысқан, ал потологиялық жағдайда ыдырап жеке-жеке көрініп қалатын заттар. Мысалы : май-ақуыз қоспасы ыдырағанда жеке-жеке май және ақуыз заттары жиналып қалады.

3. Трансформация -бір заттың орнына екінші заттың түзілуі. Мысалы : көмірсулардан майдың пайда болуы.

4. Денатурация -бұрмаланған синтез. Ақуыздың қйып немесе бірігіп ірі тамшылар (коагулянттар) түзуі. Жасушалар мен ұлпаларда қалыпты жағдайда болмайтын заттар пайда болады. Мысалы: қанда амилоид ақуызы болмайды,кейбір ауруларда амилоид ақуызы синтезделип денеде пайда болады.Аммилоидоз ауруы дамиды.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒