41.Жамбылдың «Өтеген батыр» поэмасындағы Өтеген батыр халық қамын ойлайтын батыр екенін дәлелдеп жазыңыз.

Кең ес дә уіріндегі халық поэзиясының даму жолдары Жамбыл Жабаев есімімен тығ ыз байланысты. Ө йткені ақ ын – суырыпсалмалық ө нерді біздің заманымызғ а жеткізушілердің бірі ғ ана емес, ө зінің қ айталанбас дарынымен сол дә уірдің ө міршең дігін жазба поэзиясы дамығ ан дә уірде де таныта білген жү йрік ақ ын. Жамбылдың эпикалық жырау ретінде халық қ а танытқ ан шығ армаларының бірі – «Ө теген батыр». Дастанның басты кейіпкері Ө теген қ андай батыр?

Жырдағ ы Ө теген – халық ішінен шық қ ан қ аһ арман. Ол ү немі халық пен, ө зінің жауынгер серіктермен ақ ылдасып отырады. Бұ л тұ ста ақ ын:

Жинап алып нө керін,

Жарқ ылдады ол қ ырандай.

Батыр барлық халық пен

Ақ ылдасты ұ рандай, -

деп жырлайды. Ө теген батыр ө з халқ ының қ амын ойлап жер кезеді. Ел-жұ ртына жйлы қ оныс іздейді. Шығ ысқ а да, батысқ а да барады. Қ асындағ ы жауынгерлермен талай азап, қ иыншылық кө реді. Сонда да шыдас береді. Серіктерін тө зімділікке шақ ырады. Халық мү ддесі ү шін мақ сат-мұ ратқ а жететініне сендіреді. Сө йтіп оларды жең іске ү ндейді.

Қ ара қ азан, сар бала

Қ амы ү шін қ амдана,

Қ онысқ а жер іздейді.

Мен табамын, табамын,

Бұ лақ ақ қ ан жерлерді.

Кө гі кө ктем, гү л жарып,

Қ ұ рақ атқ ан жерлерді.

Тө рт тү лікке ың ғ айлы,

Толқ ын кө лі, тоғ айлы,

Кө гінен набат, жерден нұ р

Қ ұ лап жатқ ан жерлерді.

Жұ т болғ ызбай, қ ұ т қ онғ ызғ ан,

Қ ой ү стінде бозторғ ай

Жұ мыртқ алап, бақ қ онғ ан,

Сү йікті қ азақ халқ ына

Ұ нап жатқ ан жерлерді...

Сонымен бірге дастан ел аузында аң ы тү рінде айтылып жү рген мифтік элементтерге де бай. Ө теген батыр қ азақ даласының батыс жағ ын аралай жү ріп Ақ тө бе ө ң іріне жеткенде, алдынан айдаһ ар, абжылан, жезтырнақ тар шығ ады. Ондай тағ ы дү лей кү штермен арпалысып, оның бә рін де жең іп, ө зінің жігіттерін аман сақ тап қ алады. Мұ ның бә рі Ө тегеннің батырлығ ын, ақ ыл-айласының басым екенін бейнелеу ү шін алынғ ан суреттеме тә сілдер.

Қ орытындылай келе, Жамбыл Алланың ө зіне дарытқ ан ө неріне, ө лең іне, жырына сенеді, уытты сө зіне арқ а сү йеді, сол арқ ылы айбат шегеді, айбар кө рсетеді. Ол ө зінің орынды жырларында: «Сө зім – жалын, домбырам – найза» деп термелейді.

⇐ Предыдущая 16 17 18 19 202122 23 24 25 Следующая ⇒